Dr. Ruppert: niet zwartepieten
Rapport taak leraren
wordt gepubliceerd
IN POTSDAM HEEFT
ZIJN PLAATS IN HET
NU OOK 'DE MUUR'
MUSEUM GEKREGEN
3
REGERINGS
PARTIJ WINT
JAPANSE
VERKIEZINGEN
DORA VAN DE VEN
WERKGEVERS AKKOORD MET EEN
1-JARIGE CAO VOOR DE BOUW
FORTMAN WIL
GESPREK VAN
DEN UYL EN
ANDRIESSEN
'OOK WW VOOR
ILLEGALE
GASTARBEIDERS'
Supplement met conclusies onderzoekers
^JSCAC 12 DECEMBER 1972 Wissel Zeeuws-Vlaanderen
FROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ADVIEZEN FRACTIELEIDERS OPENBAAR
OEN HAAG „Ik ben niet bereid om aan het zwartepietenspel
mee te doen. Het is mijn plicht te kijken of er een regering te vor
men is, die steunt op een zo groot mogelijke meerderheid van het
volk", aldus kabinetsinformateur dr. M. Rappert.
Volgens Ruppert hoeft dat niet te
v,it)(cncn dat er een kabinet moet
ilmen dat een absolute meerderheid
de Tweede Kamer heeft. „Een kabi
net met de steun van een getalsmati
ge meerderheid In de Kamer kan
5„or ontbreken van innerlijke homo-
«nitelt materieel een minderheidska
binet zijn. terwijl een minderheidska
binet de feitelijke positie van eer
-ecrderlieldskabinel kan bereiken"
«■I hij maandagmorgen <>i een pers
conferentie waarmee hij adviezen
openbaar maakte die de fractievoor-
otters aan de koningin hebben uitge
bracht-
De informateur vindt een van de
belangrijkste knelpunten, waarmee hij
le maken heeft, op welke wijze een
minderheidskabinet van de progressie-
Te drie zou kunnen rekenen op een
zakelijke beoordeling door de meer
derheid van de Kamer, een eis door
Den Uyl (PvdA) in zijn advies gesteld.
Daarvoor zal aldus Ruppert toch be
reidheid bij de KVP moeten zijn. En
om die bereidheid te peilen zal er
toch op z'n minst moeten worden
gepraat over een soort contract. Rup
pert vrees erop dat Andriessen in zijn
advies alle mogelijkheden heeft open
gelaten. Ruppert liet open of eon
dergelijk gesprek onder zijn leiding
jou moeten plaatsvinden of met-
De informateur kon weinig zeggen I
over de stand van zaken van zijn|
werk. Zijn gesprekken met fractielei
ders Den Uyl en Andriessen zijn nog
niet afgerond. „Ik wil gewoon de tijd
om tot een volkomen open, eerlijk e
reëel gesprek met Den Uyl te komen'
aldus de informateur. De leiders va
PvdA en KVP komen deze week dan
ook nog een keer bij hem terug. Dr.
Buppert wees erop dat sommige frac
ties zoals de KVP nog geen
afgeronde mening hebben.
Adviezen
Er moet een meerderheidsregering
komen van KVP, VVD, ARP, CHU en
DS'70. Alle aandacht van een aan te
stellen informateur moet daarop ge
richt zijn- Dat heeft VVD-fractieleider
Wiegel koningin Juliana geadviseerd.
PvdA-fractieleider Den Uyl was in zijn
advies aan de koningin juist van me
ning dat een onderzoek naar de moge
lijkheden van een dergelijke vijf-par
tijenregering juist tijdverlies is. Dat
blijkt uit de tekst van de adviezen
van de fractieleiders aan de koningin
Ook blijkt daaruit dat de adviezen van,
;e drie confessionele partijen minder
jp elkaar waren afgestemd dan aan
vankelijk werd beweerd. In het kort
luidden de adviezen:
Den Uyl (PvdA): Ik wil een kabinet
vormen dat kan rekenen op de con
structieve houding van de meerder-1
beid van de kamer en dat het regeer
akkoord van PvdA, PPR en D'66 als
uitgangspunt neemt. De voor ons ou
de combinatie is niet mter mogelijk
omdat er geen afspraken voor de
verkiezingen gemaakt zijn- De combi
natie van de vijf heeft slechts 76
zetels en een herstel daarvan is
slechts tijdverlies. Een kabinet zonder
binding met de fracties (zakenkabi
net) is in strijd met de uitspraak van
de kiezers. Een confessioneel minder-j
heidskabinet of van confessionelen en
WD verliest al jaren achtereen en
kan dus niet in aanmerking komen.
Een links minderheidskabinet kan met
een van start en biedt voor de toe
komst de mogelijkheid van een voor
uitstrevend meerderheidskabinet.
De Gaay Fortman (PPR): Een kabi
net van KVP. VVD, ARP, CHU en
DS'70 heeft minder steun dan voor-|
heen. Een andere meerderheid is niet
te vormen. Daarom Den Uyl als for
mateur van een minderheidskabinet!
dat kan rekenen op een vruchtbare
samenwerking met de volksvertegen
woordiging.
Van Mierlo (I '66): Pvd9, PPR en
D'66 zijn de grootste minderheids
groep geworden. Zij moeten dus in
aanmerking komen om te regeren. De
oude vijf zijn met. 76 zetels te zwak
geworden en de VVD veel te rechts
zodat bij een herstel van een derge
lijk kabinet de spanningen in het land
slechts zouden toenemen. Een wijzi-
g van kies- en grondwet ten behoe-
van een effectiever democratische
functioneren van regering en parle
ment dient bij de nieuwe regering
hoge prioriteit te krijgen.
Andriessen (KVP): Voor de oplos
sing van vele problemen is een rege
ring met bdere steun nodig. De uit
slag van de verkiezing is niet duidelijk
genoeg. De progressieve drie hebben
samen slechts een derde van de kamer
zetels hoewel ook de confessionelen
teniggelopen zijn. Daarom: onderzoek
TOKIO (DPA) De regeringsmacht
in Japan blijft in handen van de
conservatieve liberaal-democratische
partij (Idp). Zij behaalde bij de ver
kiezingen voor het huis van afgevaar
digden 271 van de 491 zetels tegen 297
(waarvan negen onafhankelijken) in
het oude huis.
De grootste oppositie-partij, de socia
listische partij (jsp) en de communis
ten (jcp) konden weliswaar onver
wachte en deels spectaculaire winst
boeken, maar de absolute meerder
heid van de LDP onder premier Tana-
ka bleef behouden.
De communisten konden hun aantal
zetels van 14 tot 38 verhogen.
De socialisten zagen hun fractie toene
men van 87 tot 118 afgevaardigden.
De grote verliezers waren de demo
cratische socialisten (dsp). die 19 ze
tels kregen, een verlies van 10 en de
Boeddhistische Komeito-partij, die nu
29 zetels heeft tegen 47 in het oude
huis.
Deze verliezen kwamen vooral de
twee andere oppositie-partijen, JSP en
JCP ten goec
De uitslag werd in politieke kringen
in Tokio een terugslag voor premier
Tanaka geacht. Ondanks zijn grote
populariteit slaagde hij er niet in zijn
Partij op de bestaande sterkte
houden.
ADVERTENTIE
naar de mogelijkheden van een kabi
net dat kan rekenen op een zo'n
vruchtbaar mogelijk samenwerking'
met het parlement. Gezien de houding-
ten aanzien van samenwerking liever|
geen Informateur uit de kant van'
PvdA, PPR of D'6(> al hebben
gewonnen en evenmin uit de VVD]
maar het liefst uit de ARP, de win-
naar onder de confessionele partijen,
die bereid zijn met alle constructieve
partijen te onderhandelen.
Biesheuvel (ARP): Informateur!
moet zoeken naar parlementair meer
derheidskabinet. Informateur moet
eerst onderzoeken of de PvdA-kamer-
fractie bereid is aan een dergelijk
onderzoek mee te werken. De PvdA,
de grootste partij van Nederland,
heeft namelijk een zware verantwoor
delijkheid- De informateur liefst van[
buiten de politiek aantrekken en bij
voorkeur een PvdA'er.
Tilanus (CHU): Nederland heeft het
meest behoefte aan een parlementair
meerderheidskabinet. Er moet geen
informateur komen maar een forma
teur zodat makkelijk vastgesteld kan
worden waar de schuld van eventueel
mislukken ligt. De formateur moet uit
de PvdA komen. Bijvoorbeeld burge
meester Samkalden van Amsterdam.
Als formateur faalt, dan informateur
aanwijzen en als dat ook niet helpt
dan pas denken aan extra-parlemen
tair kabinet.
Wiegel (VVD): Zoeken naar kabinet
met steun van meerderheid in hetj
parlement. Omdat anderen elkaar uit
gesloten hebben is alleen herstel van
de oude vijf mogelijk. Een informa
teur (Steenkamp) zou dat kunnen
onderzoeken.
Bakker (CPN): Liefst informateur
zodat wij te weten kunnen komen in
hoeverre binnen de PvdA ontwikkelin
gen aan de gang zijn waarmee wij het
niet eens zouden kunnen zijn en tot
hoever de invloed van D'66 gaat.
Berger (DS'70): Tweede kabinet-
Biesheuvel (confessionelen en WD)
verloren en ook de linkse combinatie
ziet er na de verkiezingen heel anders)
uit dan daarvoor. Laat een informa
teur (bijvoorbeeld Ruppert, Van Thiel,
Zijlstra, Steenkamp) nagaan of de
linkse drie met confessionele partijen
of een of twee van hen een parlemen
tair meerderheidskabinet willen vor-
mn. Als dat niet lukt dan zoeken
naar een ander kabinet dat op de
steun van een meerderheid van het
parlement kan rekenen.
Van der Lek (PSP): Den Uyl moet
informateur worden. Begroting van
1973 moet nog aangepast worden.
Zo'n kabinet moet niet het kiesstelsel i
gaan wijzigen. Wel rekenen kunnen op
steun van de meerderheid in de ka
mer al hoeft het geen meerderheids
kabinet te zijn.
Abma (SGP): Er moet gestreefd
worden naar een kabinet dat het
dichtst komt bij het kabinet-Biesheu
vel vóórdat de DS'70-ministers uittra
den.
Jongeling (GPV): Liefst herstel ou
de kabinet-Biesheuvel, desnoods con
fessionelen met VVD. Ook dat kan op
steun van onafhankelijke fracties re
kenen. Is in ieder geval sterker dan
minderheidskabinet-Den Uyl- Daarom'
informateur benoemen om herstel van
kabinet-Biesheuvel te onderzoeken.
Kandidaten: Zijlstra, Van Thiel-
Beuker (RKPN): Steenkamp als in
formateur van een kabinet van con
fessionelen en VVD dat met steun vanl
SGP, GPV, Boerenpartij en RKPN op
DREIGING VOOR DE
EUROPESE
LIJKT AFGEWEND
LUXEMBURG (ANP) Het maandag
avond zeer reële gevaar dat de Euro
pese commissie twee weken voor
haar aftreden door een motie van.
wantrouwen In het Europese parle
ment ten val zou worden gebracht, is
afgewend.
Het parlement zal vanochtend vrijwel
zeker een motie aannemen waarin
weliswaar teleurstelling wordt uitge
sproken over het feit dat de commis
sie de ministerraad niet heeft voorge
steld de begrotingsbevoegdheden van
het parlement uit te breiden, maar
waarin een verklaring van de voorzit
ter, dr. S- L. Mansholt, voldoende
hoopgevend wordt geacht om geen
motie van wantrouwen aan te nemen-
De Franse socialist Georges Spenale,
die 16 november een motie van wan
trouwen indiende omdat de commis
sie haar belofte niet was nagekomen,
binnen twee jaar na het akkoord van
Luxemburg van 22 april 1970 voor te
stellen de begrotingsbevoegdheid
het parlement uit te breiden, heeft
aangekondigd deze te zullen intrekken.
76 zetels kan rekenen. Tweede moge
lijkheid: Biesheuvel als formateur van
een combinatie van de vijf. Dit krijgt
ook de steun van RKPN mits voorstel
abortus uitgesteld wordt-
Fractieleider Koekoek van de Boe
renpartij heeft geen toestemming gi
geven voor de publlkatlr van zijn
advies.
(ADVERTENTIE)
yobr Uw Suède-
EindatraatH iën Nappakleding
ARNHEM (ANP) De werkgeversdelegatie bij de onderhande
lingen over de nieuwe bouw-cao is vrijdag j.l. akkoord gegaan
met de eis van de werknemersdelegatie dat de af te sluiten cao
een looptijd van een jaar moet hebben. Dit zei de heer S. J. van
Eijkelenburg, voorzitter van het Algemeen Verbond Ondernemers
Bouwnijverheid maandag op de algemene vergadering van de
AVOB in Arnhem. De werkgevers hebben daarop onmiddellijk
een nieuw voorstel op tafel gelegd.
De heer Van Eijkelenburg betreurde het zeer dat de bouwbonden, die voor-
heen principieel voorstanders waren van meerderjarige contracten, thans aan
het eenjarig contract hebben vastgehouden. Hij zei voor een discussie te zijn
over een juiste verhouding tussen werknemers, werkgevers en overheid. „Wan
neer het er echter op gaat lijken dat de vakbeweging de ondernemingen het
mes op de keel gaan zetten, als de overheid bepaalde politieke .wensen van de
vakbeweging niet inwilligt, is voor ons de gTens beslist te ver overschreden",
aldus de AVOB-voorzitter. Hij bepleitte een krachtig overheidsbeleid, omdat
de continuïteit van de opdrachtenstroom in de bouwnijverheid daarvan sterk
afhankelijk is.
Met algemene stemmen keurde de vergadering de instelling van de onderlinge
gratieregeling bouwbedrijf goed. Hiermee wordt een weerstandsfonds gesticht
om werkgevers schade te vergoeden die zij als gevolg van stakingen kunnen
oplopen.
Voorzitter Eijkelenburg deelde verder mee dat de AVOB en de Nederlandse
Aannemers en Patroonsbond voor de bouwbedrijven (napb) in Nederland op
beleidsniveau nauw gaan samenwerken. Daartoe zal een permanent college
van overleg in het leven worden geroepen en zullen de secretariaten gaan sa
menwerken om te komen tot een zo doelmatig mogelijk apparaat.
'Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Volgens PPR-fractie-
leider Bas de Gaay Fortman dient er
op de kortst mogelijke termijn een
gesprek tot stand gebracht te worden
tussen PvdA-fractieleider Den Uyl en
KVP-fractieleider Andriessen. Den Uyl
zou dan de kans krijgen Andriessen
goed te vertellen op welke punten hij
steun van de KVP wil hebben voor
zijn minderheidskabinet en Andriessen
zou de belangrijkste eisen voor die
steun kunnen formuleren. Dat heeft
de PPR-leider maandagmiddag tegen
informateur Ruppert gezegd. Ruppert
noemde deze bijdrage van De Gaay
Fortman later een „gunstige ontwikke
ling".
Het gesprek tussen de PvdA-leider
en zijn collega van de KVP zal onder
leiding van de informateur kunnen
plaatsvinden, meent De Gaay Fort
man, maar hij sluit ook niet uit dat
de beide fractieleiders onder vier
ogen met elkaar zouden praten en
dan later verslag uitbrengen aan de
informateur. Een dergelijk gesprek is
nu mogelijk geworden, meent Bas de
Gaay Fortman, omdat de partijraad
van de PvdA Den Uyl meer mogelijk
heden heeft gegeven door een milde;
houding tegenover de KVP in te ne
men.
De Gaay Fortman was de derde
fractieleider die maandag zijn op
wachting maakte bij de informateur
Eerder waren VVD-fractieleider Wie
gel en ARP-fractieleider Biesheuvel op]
bezoek geweest. Wiegel verklaarde na
afloop van het gesprek dat hij nog
steeds een herstel wil van het vijfpar-
tijenkabinet van Biesheuvel 'KVP.
ARP, CHU, VVD en DS'70). DS'70 zou
volgens Wiegel wel bereid zijn daar
aan mee te doen, ook al hebben de
DS'70'ers zelf gezegd dat zij niet
staan te trappelen om weer in een
regering te stappen.
Biesheuvel verklaarde na zijn be
zoek aan informateur Ruppert, dat hij
de indruk had gekregen dat de infor-|
mateur „grondig te werk gaat en alle
tijd neemt voor zijn opdracht". Het
gesprek verliep prettig, verklaarde I
Blesheuvel. Hij meende in dit eerste
gesprek met de informateur voldoen
de duidelijkheid gebracht te hebben
over het standpunt van zijn par
tij.
Maandagavond heeft informateur
Ruppert koningin Juliana op Huis ten
Bosch verslag uitgebracht van zijn
vorderingen tot nu toe.
ROTTERDAM (ANP) Het actieco
mité pro gastarbeiders in Rotterdam
wil dat de ministers van sociale za
ken, erm en justitie erop toezien dat
illegale gastarbeiders bij ontslag ook
werkeloosheidsuitkeringen krijgen.
Volgens het actiecomité is dat een
volkomen rechtvaardigde zaak omdat
ook illegaal in Nederland werkende
buitenlanders sociale premies betalen.
Volgens pro gastarbeiders lozen' tal
van bedrijven op het ogenblik illegale
gastarbeiders. Dit heeft weer tot ge
volg dat het politieoptreden tegen de
'illegalen' harder is geworden.
Het actiecomité pro gastarbeiders wil.
dat voor gastarbeiders de arbeidsver
gunning wordt losgekoppeld van de
verblijfsvergunning. Gastarbeiders die
zonder werk komen moeten een ver
lenging van hun verblijfsvergunning
krijgen, aldus het actiecomité.
AMSTELVEEN Met een druk
op de knop heeft prins Bernhard
maandagmorgen het Amrocompu-
tercentrum Amstelveen officieel
geopend. Foto: In de computer
zaal stelde prins Bernhard een
sgsoul printer en card reader in
werking. Links van de prins mr.
i rechlt dr». P. 1.
(Van onze onderwijsredacteur)
DEN HAAG De regering heeft
eindelijk haar toestemming ge
geven aan de publikatie van een
uitvoerig rapport over de taak
van de leraren in het voortgezet
onderwijs. Het stuk is op dit mo
ment bij de Staatsdrukkerij en
in januari is de officiële presen
tatie te verwachten.
Daarmee is een einde gekomen aan
veel geharrewar; bijna een vol jaar
heeft het geduurd eer regering, docen
tenbonden en onderzoekers het erover
eens konden worden hoe het ..hete"
rapport gepubliceerd moest worden.
Het heeft er zelfs even naar uitgezien
dat een aantal conclusies, door de
onderzoekers aan het gevonden feiten
materiaal verbonden, onder tafel ge
werkt zouden worden- Voor beter be
grip is het nodig even terug te kij
ken.
In 1970 werden-ongeveer 3.090 lerr -
ren nauwelijks geënquêteerd over
hun werk door het Instituut voori
Toegepaste Sociologie 'ITS) ui Nij
megen, dat onder de leiding staat van
prof. dr. J. A. van Kemenade, de
kandidaat-onderwijsminister in een
eventueel kabinet-Den Uyl. Tegelijker
tijd voerde het organisatiebureau Vis|
en Maloteaux (V&M) te Bilthoven
observaties uit van een aantal leraren
in hun werksituatie. Voor beide on
derzoeken had het ministerie van on
derwijs de opdracht gegeven, nadat
de lerarenorganisaties bij de minister
waren komen klagen over de veel te
zware taak van grote groepen leraren.
Zij stelden voor die taak te verlich
ten, onder meer door de zogenaamde
volledige betrekking (v.b.) met enkele
uren te verminderen. Op dit moment
heeft een eerste-graads leraar een v.b.
bij 26 lesuren en een tweede- of
derde-graads leraar bij 29.
Nu een jaar geleden kwamen ITS
en V&M, begeleid door een commissie
van deskundigen, leraren en ambtena
ren, met hun rapporten gereed. Met
name het ITS liet het niet bij het
aandragen van feiten, maar koppelde
I daaraan ook conclusies vast. De be
langrijkste daarvan ging wel een heel
andere richting uit dan de taakverlich
ting waarom de docentenorganisaties
gevraagd hadden. Ze luidde namelijk
dat leraren in het vervolg niet meer
aangesteld dienen te worden met de
opdracht een bepaald aantal lessen te
geven, maar met een volledige week
taak, waarin opgenomen lessen, leer
lingenbegeleiding, organisatorische ta-
seerde zich terdege dat uitvoering er
van een hoop geld zou gaan kosten.
Om die reden wilde het ministerie,
dat toch de opdracht tot de onderzoe
ken had gegeven, niet de verantwoor
delijkheid op zich nemen voor de
conclusies van de onderzoekers.
Na een Jaar touwtrekken ls nu
besloten een rappor, uit te brengen,
bevattende twee hoofdstukken waarin
de opzet en de resultaten worden
weergegeven van de beide onderzoe
ken. Daarachter volgt dan een supple
ment 'geen Jioofdst.uk"). waarin de
ken en deelname aan de vernieuwing
van het onderwijs; alles te beoordelen
naar gelang de situatie van school en
leraar.
Alleen langs die weg. zo stelde het
ITS. zou het mogelijk zijn de gecon
stateerde grote verschillen in de taak-
omvang van de leraren te ondervan
gen. Die verschillen bleken soms wel
tot 25 uur per week op te lopen.
terug te vinden. De schrijver t
supplement is dr. M. Matthijssen,
hoold van het instituut voor sociaal
wetenschappelijk onderzoek van de
Universiteit van Amsterdam, die als
deskundige lid was van de eerder
genoemde begeleidingscommissie.
Breder verband
I i I Matthijssen heeft de onderzoekcon-
lluprhp nut clusies opgenomen in een breder rer-
ulciuciuoi band H)j de KhooI d#
Een andere suggestie van het ÏTS toekomst en laat zien wat daarin de
rilde dat nlet-onderwijskundigen de.' taak van de leraar, de schoolleiding
school binnengehaald zullen worden en het niet-onderwijskundig personeel
om daar administratieve en organisa
torische taken over te nemen van de j
schooileiding, die daarmee nu vaak
overbelast wordt.
Deze ITS-voorstellen raakten begin
dia jaar bekend door een publikatie I
ook in deze krant. Niemand was ver-I
baasd toen bleek dat de 'toen nog)
Raad van Leraren 'nu Nederlands;
Genootschap van Leraren) niet geluk-1
kig was met de suggesties van de
onderzoekers van het ITS. Rector P..
Reimers, die namens de raad in de
begeleidingscommissie zat. kreeg op
dracht er onmiddelijk voor te zorgen
dat die volle weektaak uit het rapport,
verdween.
Ook de overheid (die in een com
muniqué liet ontkennen dat het rap
port al gereed zou zijn. maar die niet
in staat was de perspublikatie te lo
genstraffen) was niet erg blij met de
voorstellen uit Nijmegen. Zij reali-
zal zijn Die school zal van het minis
terie volgens Matthijssen veel meer
vrijheid moeten krijgen dan nu nor
maal is. Alleen binnen een grote bewe
gingsvrijheid zal het namelijk moge
lijk zijn verantwoordelijkheden en ta
ken zo te verdelen dat daarbij vol
doende rekening gehouden kan wor
den met capaciteiten en belangstelling
van de individuele leraren.
De uitvoerbaarheid van een volle
weektaak zal volgens Matthijssen uit
geprobeerd moeten worden langs de
weg van het experiment. Hij zou
graag zien dat een aantal scholen
vrijwillig aan dat experiment zou wil
len beginnen. Een goed financieel plan
zal er intussen borg voor moeten
staan dat de experimenten voltooid
kunnen worden onder wetenschappe
lijke begeleiding.
Over het rapport en het supplement
mag een Jaar lang vrij gediscussieerd
worden. Overheid en organisaties heb
ben elkaar beloofd dat ze elkaar rriet
aan bepaalde oplossingen zullen bin
den. Iedereen mag trouwens betere
suggesties aandragen. Pas na dat Jaar
discussie in hel onderwijsveld zullen
beslissingen genomen gaa.i worden.
Aldus belooft minister Van Veen in
het voorwoord.
gERLIJN Al is de bondsrepu
bliek voor Erich Honecker, de par
tijleider in de DDR, het buitenste bui
tenland dat hij zich kan voorstellen,
aan de gemeenschappelijke afkomst
mag best worden herinnerd. Daarom
kunnen westelijke Duitsers, -nu de
grens naar het Oosten wat gemakkelij
ker opengaat, op bezoek in de Berlijn-
se voorstad Potsdam.
Potsdam is een museum. Vlak voor het
einde van de oorlog hebben de westelijke
machten het nog grotendeels vernield, maar
gelukkig waren de Russen uiteindelijk de
bezetters en toevallig was him generaal een
historicus, aldus de DDR-gids, zodat er nog
schitterende herinneringen aan de Pruisische
vorsten overeind staan.
Maar Potsdam trekt natuurlijk vooral om
dat de gemeenschappelijke geschiedenis er
ook ophield. In de knusse conferentiezaal van
het Cecilienhof staat de ronde tafel, waarop
Stalin, Churchill en Truman in 1945 de kaart
van het verslagen rijk uitspreidden, nog met
vlaggetjes en al. Erbuiten is zo'n foto-exposi
tie die in veel DDR-musea te vinden is:
verhongerde slachtoffers van de nazi's, Hitier
en zijn vrienden. „Kijk", zegt de gids zijn
westelijke gasten veelbetekenend, „dat is
Thyssen. de industriebaron".
Hij heeft gelijk: Thyssen, Krupp en Flick
Konden in het westelijke Duitsland doorgaan
alsof er niets gebeurd was. Zo'n opmerking
maakt het een Oostduitse partijman des te
gemakkelijker om erop te wijzen dat er maar
één van de twee Duitse staten grondig met
het verleden heeft afgerekend. De DDR wil
tegenover Hitier en zijn nazi's alleen maar
anders staan dan tegenover Attilla en zijn
Hunnen omdat de herinneringen verser
zijn.
Hoezeer een paar decennia later het uit
zicht uit de conferentiezaal zou zijn verpest,
heeft in 1945 ook Stalin niet kunnen vermoe
den. Op enkele tientallen meters afstand ligt
de Muur. waarachter West-Berlijn opgesloten
is. Het is een merkwaardig museiWR dat
Potsdam, waar westelijke en oostelijke Duit
sers samen de herinnering ophalen aan Fre-
derik Willem, die in een speelse bui ruïnes
liet bouwen, omdat dat zo romantisch stond
als hij uit het raam van zijn zomerpaleis
keek. Die ruïnes hebben de oorlog onbescha
digd overleefd.
De gids, vrolijk onder de speelse inval van
koning Freddy, zegt over de Muur: „Die
was nu eenmaal nodig". De Muur hoort er
dus niet bij. In wezen is hij echter Juist
essentiëel in deze museumstad, want door de
afschuwelijke afgrendeling naar het Westen
kon het communistische regiem van zijn kant
akkoord gaan met de regelingen die de lang
verbeide erkenning van de DDR en de defini
tieve splitsing van Duitsland inhouden.
De Muur is het erkende symbool van het
DDR-regiem die de mogelijkheid om nog te
vluchten praktisch heeft weggenomen. Maar
omdat de bevolking het regiem niet is, tobt
Oost-Berlijn met grote problemen juist nu
het Westen heeft besloten de DDR niet langer
alleen op het sportveld te erkennen. De
kranten in Oost-Berlijn staan er deze dagen
vol van.
Enerzijds is eindelijk het doel bereikt. Par
tijchef Honecker: „De afgelopen anderhalf
jaar zullen door toekomstige geslachten eens
als een tijd worden beschouwd, waarin onze
DDR de doorbraak naar gelijkgerechtigde
deelneming aan het internationale leven ge
lukte". Een commentator: „Wij redacteuren
hebben de laatste tijd moeite om in de
kranten de staten tot hun recht te laten
komen, die in toenemend aantal tot erkenning
van de DDR besluiten". Het partijblad „Neues
Deutschland" noteert op één dag: Zweden,
Burundi. Oostenrijk en Perzië en de aankondi
ging dat ook de Amerikanen komen.
Anderzijds is er het gevaar. Honecker zegt
dat „de ideologische strijd aan omvang en
intensiteit toeneemt, zulks niet ondanks de
politiek van vreedzame coëxistentie, maar
juist als gevolg daarvan". Hij heeft ook
gezegd dat „vanwege de massale beweging
van mensen van tegengestelde wereldbe
schouwing en levenswijze de hoogste klassen-
waakzaamheid en de grootste activiteit" gebo
den zijn- Een arbeider mocht in Neues
Deutschland verzuchten: „Was elke kam ~ad
maar een goede agitator". Agitator is in net
communistische jargon gewoon de vergroten
de trap van propagandist.
akan de DDR erkennen zoals het Bulgarije
en bijvoorbeeld Hongarije erkent- Staten met
een partijdictatuur waar we niets van moeten
hebben, maar aangezien van een bevrijdende
coup geen sprake meer kan zijn, is zowel ae
bevolking als de vrede gediend met zo goed
mogelijke- contacten. Tegen beter weten in
verkondigt nu het regiem in Oost-Berlijn dat
op soortgelijke manier betrekkingen worden
aangeknoopt met het buurland Bondsrepu
bliek, even gevaarlijk imperialistisch en kapi
talistisch als vroeger.
Willy Brandt heeft het mogelijk gemaakt
dat eindelijk de realiteit van twee Duitse
staten algemeen kan worden erkend. Het zijn
voor de DDR geen grote concessies dat de
ambassadeurs permanente vertegenwoordi
gers moeten heten en dat het gecompliceerde
verdragswerk waarin de betrekkingen zijn
geregeld maar geldt tot een vredesverdrag,
omdat dit toch betekent tot Sint Juttemis.
Dat Brand, geheel tegen de bedoeling van
Honecker en diens voorganger Ulbricht in, de
Westberlijners goeddeels uit hun isolement
neeft kunnen verlossen, is ook niet zo'n
zware slag voor het regiem. Het heeft echter
ook als belangrijke concessie groter mense
lijk contact moeten aanvaarden.
Bulgarije en Hongarije hebben, op veilige
afstand van het welvarende kapitalistische
Westen, zo'n probleem nooit gehad. Voor de
DDR komen Onkel Dieter en Tante Emma,
die door de nieuwe verdragen over de grens
mogen, wel uit het buitenland, maai niette
min gewoon uit Hannover. Leg hen tijdens
sen eenvoudige kerstmaaltijd 'er is weinig en
wat er aan bijzonders is, is peperduur) de
voordelen van het systeem maar eens uit aan
de hand van de goedkope prijzen voor de
tram en de uitspraken van Lenin laat
staan die van Honecker, die voor elk burger
lijk denkend mens nog veel absurder klinken
omdat hij gewoon Duits spreekt.
uit de Bondsrepubliek zoveel mogelijk te
„kanaliseren" en te beperken. Alle arbeidne-
jtners in dienst van de gemeenschap, van de
burgemeester tot de bode, hebben de afgelo-j
pen weken in de DDR per formulier verno
men dat zij zich als „Geheimnislraeger" moe
ten beschouwen. Zulke vertrouwenslieden die
nen niet alleen huiten het kapitalistische deel
van de wereld te blijven, maar moeten boven
dien melden welke contacten met het Westen
zij waarnemen.
Er zijn in de DDR meer maatregelen geno
men- De juiste omvang kent men in het
Westen niet, maar verrassen doet het daar
niemand. Honecker en zijn regiem hebben het
werkelijk niet gemakkelijk. De eer voor het
contact tussen de twee Duitse staten wordt;
ook in de DDR aan Willy Brandt toegekend.]
al schrijft de pers alles toe aan de consequen
te uitvoering van de maatregelen die op het
laatste partijcongres werden genomen- Toen
Brandt in de Bondsrepubliek werd herkozen,
vierden studenten en arbeiders in de DDR|
feest.
Maar vanuit een communistische partijcen
trale gezien, is Brandt tegelijkertijd de kans
om tot wereldwijde erkenning te komen en
een gevaar voor de interne ontwikkeling in
de DDR. Hij vertegenwoordigt de sociaal
democratie. een gevaarlijk speltype van de-
burgerlijke ideologie. Daarom zegt een partij
man in Oost-Berlijn: „Denk aan de slechte;
ervaringen met de altijd goed-bedoelende,
maar uiteindelijk te slappe sociaal-democra
ten in de Republiek van Weimar". Franz Josef
Strauss zou het zelf kunnen hebben gezegd-1
De werkelijke situatie is intussen dat een
overwinning voor Strauss het Honecker en
zijn regiem in eigen land gemakkelijker zou
hebben gemaakt. Brandt is als boeman on-
oruikbaar.
Het is onwaarschijnlijk dat een DDR, die in
het internationale verkeer normaal meespeelt,
krampachtige acties tegen contacten op grote
schaal kan volhouden. In Oost-Berlijn is men
er zich dan ook terdege van bewust dat zo de
door Brandt en Bahr bedoelde uitwerking pp
de lange dflur moet zijn van de verdragen die]
in deze tijd tussen de twee Duitse staten'
worden gesloten. Juist de sociaal-democraten,1
en hun liberale coalitiepartner in Bonn heb-1
ben de realiteit erkend dat ae Muur voor het
raam van het Postdammer Cecilienhof nooi'
in dezelfde categorie van historische curiosi
teiten kan worden geplaatst als de ruïnes in I
het blikveld van Freaerik Willem van Prui
sen.
MR. LANGMAN:
„LEREN LEVEN
MET KRITIEK"
DEN' HAAG (ANP) Ook de direc
teuren van elektriciteitscentrales rul
len moeten leren te leven met d«
kritiek en daarbij niet te versagen in
het behartigen van de hun toever
trouwde belangen. Minister Langman
van economische zaken zei dit maan
dag bij de officiële inbedriJfsteUbig
van de tweede fase van het 380 kv-kop-
pelnet in Ens.
Steeds meer groepen hardwerkende,
het goede voor hebbende. Nederlan
ders raken in net schootsveld van een
niets ontziende kritiek, aldus minister
Langman. Politici waren daaraan ge
wend. Ondernemers zuilen er nooit
aan gewend raken maar liggen al vel»
jaren in het schootsveld- Hoogleraren-
zijn recent in deze kring opgenomen,
directeuren van elektriciteitscentrale»
kunnen zich wat dit betreft de laatste
jaren ook niet over gebrek aan be
langstelling beklagen- Men óenke aan
het aanleggen van hoogspanningslei
dingen en aan de recente storm van
verontwaardiging over de gevaren die
kerncentrales mee zouden brengen.
(ADVERTENTIE)
tCMUWUSOgSf 9 ecoor
