6BC-D0CUMENTAIRE OVER 'DE
VREEMDE ZAAK VAN RUDOLF HESS'
nrwre-
de
tjeste
PANDA en de meester-goudmaker
7
fanavond op de televisie
Vraagtekens rond
zijn bedoelingen
frijulger
Sfffrftois
KUNST IN ZEELAND
Koorprestaties
subliem in
Matthaus-Passion
Johannes-Passion
in Middelburg
^NOAG 20 MAART 1972
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
unAaK «ndt de AVRO via Neder-
2 (van 21.10 tot 22.00 uur) onder
,|(f| >De vreemde zaak van Rudolf
Hess' een BBC-documentaire uit over
sndolff Hess. eens de plaatsvervanger
Adolf Hittler. Hij is de laatst over-
fpblévene van de Nazi-orologsmisdadi-
die hun straf moesten uitzitten
m de Berlijnse Spandau-gevangenis.
H»s Is daar nog altijd opgesloten en
totaal heeft hij er nu 3J jaar
Kongenisstraf opzitten, de periode in
5TBritse gevangenissen inbegrepen,
fj de documentaire van de BBC ko-
mensen aan het woord, die Hess
v^oonlijk kennen zoals Adolf Speer
-een van zijn vroegere celgenoten in
sjsndau en zijn echtgenote, Ilse
Hess. Verder worden mensen geïnter
viewd, die een belangrijke rol in Hess'
Avenhebben gespeeld tijdens zijn
verblijf in Engeland.
Uil de hand van historisch filmmate-
ajj! wordt een portret geschetst van
22 Nazi-bons. achter wiens naam
jjieel vraagtekens kunnen worden ge
walst- Wilde hij inderdaad vredesbe-
addelaar zijn? Of zocht hij alleen
am eigen glorie? Bij de realisering
van De vreemde zaak van Rudolf
Hess' heeft men overigens niet alleen
idiiefmateriaal gebruikt; een deel
si de documentaire wordt gedrama-
■j-eri; de rol van Rudolf Hess wordt
■Dctiij gespeeld door de acteur Victor
Bsumont. die voor de oorlog in Ber
gbeek gewoond.
Hes werd op 26 april 1896 geboren
n het Egyptische Alexandrië. Op
halfjarige leeftijd ging hij naar
jtetstend. Bij het uitbreken van de
s-se wereldoorlog meldde hij zich
ia vrijwilliger. Hij kreeg een ge-
schtsvliegeropleiding en diende in
bèt vermaarde Von Richthofeneska-
öér. Na de oorlog studeerde hij
^wetenschappen aan de universi-
ïilvanMünchen.
In 1921 kwam de jonge Hess voor het
(Hst in contact met Hitier en de toen
a# onbeduidende NSDAP. Hij raakte
x de ban van de leider, want Hess
us dweperig, onderdanig en voelde
ich aangegrepen tot een sterke man
an me hij zich kon onderwerpen en
an wie hij zijn diensten kon aanbie
den.
Hü deed in 1923 mee aan de mislukte
Putsch van Hitler die erop was ge
licht in München de Beierse regering
omver te werpen en vervolgens naar
Berlijn op te rukken. Na die mislukte
Putsch vluchtte Hess naar Oostenrijk
uur kwam terug omdat hij zijn
rfihrer niet in de steek wilde laten.
Wegens zijn aandeel in de staatsgreep
nfd hij lot zeven-en-een-halve maand
Itrangenisstraf veroordeeld, die hij
omen met Hitier uitzat-
T«n begin 1933 de nazi's aan de
xöa kwamen, benoemde Hitier op
11 april van dat jaar zijn trouwe en
sto volgeling tot 'Stelvertreter des
rjJirs'. De plaatsvervanger van de
riaaüge' Fuhrer diende voomame-
sis spreekbuis en vertegenwoordi-
'V van Hitier op partijdagen. Hij
wist geen eigen machtsgebied te creë
ren maar bleef de wat zonderlinge,
'üaiieke aanhanger van de FUhrer,
die ogenschijnlijk weinig initiatief
Monde en verstoken scjieen te zijn
ra persoonlijke ambiteis.
Op 10 mei 1911 vloog hij in een
onbewapende Messerschmitt 110 van-
ait Augsburg naar Engeland. Hitiers
plaatsvervanger en intiemste vriend
vloog dwars door de Britse luchtver
dediging en landde bij Berwick in
Schotland. Na zijn gevangenneming
verklaarde rijksminister Hess, dat hij
de mensheid wilde behoeden voor een
massale slachting en dat hij streefde
naar vrede tussen Engeland en Duits
land.
Zijn plan was de Engelse koning en
premier Winston Churchill hierover te
informeren. Beiden gaven 'niet thuis'.
Churchill zat in zijn privé-showroom
juist naar een film van de Marx
Brothers te kijken en wenste de ver
toning niet te onderbreken. In zijn
memoires schreef hij later: „Hess
was een ziektegeval, geen misdadig
gevail..."
Neurenberg
Toen Hess te midden van de andere
nog overlevende en gearresteerde kop
stukken van Hitiers Derde Rijk in
Neurenberg terechtstond voor het in
ternationale gerechtshof, scheen hem
het proces nauwelijks te interesseren.
Hij maakte een vreemde, schimmige
indruk. De openbare aanklager produ
ceerde documenten, waarbij Hess'
aanwezigheid in 1939 blijkt tijdens de
besprekingen over de 'definitieve' op
lossing van het jodenprobleem-
Vanavond op BRT-televisie:
W. RUYSLINCK
IN VLISSINGEN
VLISSINGEN In het literaire BRT-
televisieprogramma 'Vergeet niet te
lezen', dat vanavond maandag
vanaf 10 uur wordt uitgezonden, zullen
opnamen worden uitgezonden, die vrij
dag in Missingen zijn gemaakt. Het
'item' handelt over de Vlaamse auteur
Ward Ruyslinck die vrijdagavond de
toneeluitvoering van zijn hoek 'het re
servaat' in het Scheldekwartier te Mis
singen bijwoonde. Het toneel totaal
werd idtgevoerd door leerlingen vai
rijksscholengemeenschap 'Sehelde-
mond'. Het script daartoe werd ver
vaardigd door de heer A. de Bruyne,
leraar Nederlands aan de scholenge
meenschap.
De BRT toonde belangstelling voor de
uitvoering, omdat het nog niet eerder
is voorgekomen dat een boek van
Ruyslink werd bewerkt voor toneel.
Er zijn wel plannen in een vergevor
derd stadium om een van zijn boe
ken te verfilmen.
Het 'item' is samengesteld uit beelden
van Vlissingen. de opvoering van het
spel en een kort interview met de
schrijver, dat vrijdag eveneens werd
opgenomen.
22.00 uur:
TELEV1ZIER MAGAZINE
22.50 uur:
(NOS)JOURNAAL
22.55-23.25 uur:
(TELEAC) WAT IS JE VAK MAN?
NEDERLAND-1
BELGiË-NED.
10.(5-12.00 uur:
INOS-NOT) SCHOOLTELEVISIE
18.45 uur:
DE FABELTJESKRANT
18.55 uur:
JOURNAAL
1905 uur:
(KRO) DE GRAAF VAN MONTE CHRISTO
Villefort dringt er bij Heloïse op aan zelfmoord te
P'^en, omdat dit naar zijn mening altijd beter-is dan
om voor een fors aantal jaren de gevangenis in te
oraaien.
2000 uur:
(SOS) JOURNAAL
2021 uur:
(KRO) 3000 KILOMETER DOOR TANZANIA
j^onage van Aad v. d. Heuvel en Piet
21-10 uur:
HEINZ RüHMANN: HET NARRENSCHIP
Mips of fools', speelfilm van Stanley Kramer uit 1965
nari ^llllrnann *n de rol van een joodse koop-
23.10 uur:
(WS) JOURNAAL
^•15,23.55 uur:
(IELEAC) VAMOS A VER
NEDERLAND-2
KANAAL 32
18,45 uur:
(NOS) DE FABELTJESKRANT
!8.s5 uur:
JOURNAAL
19.05 uur;
(AVRO) TOPPOP
19.30 uur:
AVROSKOOP
mof®?6 aflevering ziet u Simon van Collem in gesprek
®et de befaamde 'Versierders' Roger Moore en Tony
uirtis.
20.00 uur:
(HOS) JOURNAAL
2021 uur:
(AVRO) PEYTON PLACE
£etty en Michael wachten op de terugkeer van
ktmrii yton' Wanneer hij met Adrienne thuiskomst,
kil een verloving aan, die alle aanwezigen
verrast.
2110 uur:
STEMDE ZAAK VAN RUDOLF HESS
nim d0Qumentaire, waarin wordt ingegaan op het
.™mer opgeloste raadsel van de geestelijke vermo-
■frif. ÜS de man 016 een van de centrale figuren was
wurende een van de merkwaardigste periodes tijdens
c- ^eede wereldoorlog.
18.00 uur:
DE FABELTJESKRANT
18.05 uur:
DE WOUDLOPERS
18.30 uur:
OVER NIETS
Tekenfilm.
18.40 uur:
NEDERLANDS VOOR GASTARBEIDERS
19.10 uur:
SPORTTRIBUNE
19.33 uur:
KEURIG FRANS; ZOEKLICHT
19.39 uur:
MEDEDELINGEN; WEEKOVERZICHT
19.45 uur:
JOURNAAL
20.10 uur:
BESCHULDIGDE STA OP
'Brandstichting in de Westhoek', een nieuwe zitting van
de Belgische televisierechtbank.
21.40 uur:
STREEKECONOMIE
Een documentaire over de Denderstreek, eens een
welvarend handelscentrum, dat echter de snelle loop
van de industriële ontwikkeling niet heeft kunnen
bijhouden.
22.20 uur:
VERGEET NIET TE LEZEN
Nieuws van de boekenmarkt.
22.55 uur:
JOURNAAL
BELGIë-FRANS
18.05 Nieuws; 18.10 Cérise en Hippie; 18.25 Voor de
vrouw; 10.55 Musty, tekenfilm; 13.00 Lekenfilosofie en
moraal: 19.30 Sportprogramma van Mare Jeuniau,
Paul Brant Roger Laboureur, Maurice Loïseau en
Richard Debeir; 19.45 Journaal; 20.15 Les évasions
célèbres, serie met Jacques Fabbri, Bernard Giraudeau
e.a.; 21.05 Medische rubriek; 22.20 Boekenbeurs; 22.40
Journaal.
FRANKRIJKRIJSSEL
14.25 Simplet, film met Fernandel; 18.30 Nieuws; 18.35
Leven nu; 18.55 Voor de kleuters; 19.00 Reg. act.; 19.25
Rëponse a tout; 19.45 Journaal; 20.15 Le 16 a Kerbri-
ant (21); 20.30 Spécial Radio, rubriek van Jacques
Sallebert; 20.35 Beroemde ontsnappingen (4): Latude,
of: De wilskracht om te leven; 21.25 Dokter van
gisteren, dokter van vandaag, medische uitzending;
22.25 Franse beker voor orkesten; 22.55
Nieuws.
MAANDAG
12.00 Los-Vast: gevarieerd programma.
(12.21 Voor boer en tuinder;
12.26 Mededelingen t.b-v. land- en
tuinbouw; 12.30 Nieuws; 12.41
Hier en Nu. 13.00-13.04 De tafel
van drie).
13.30 (S) Italiaanse Operafragmenten
(gr).
14.05 Schoolradio.
14.30 (S) Sopraan, alt, tenor en piano:
moderne liederen.
15.00 Hervormde middagdienst. i
15.30 Nieuws.
15.33 In 't zilver - programma voor
oudere luisteraars-
16.JÏ0 Voor de kleuters.
16.45 Radiostrip voor de kinderen.
17.00 (S) Licht ensemble met solist.
Overheidsvoorlichting:
17.20 Surinaamse luchtpost.
Een gesprek van Tjark Petzoldt
met dr. J Schulz. directeur van
de Stichting Natuurbehoud
Suriname.
NCRV:
17.30 Nieuws.
17.32 Hier en Nu.
18.00 (S) Hot Club 69.
Politieke Partijen:
18.19 Uitzending van de Volkspartij
voor Vrijheid en Democratie-
NCRV:
18.30 Nieuws.
18.41 Toelichting bij het nieuws.
18.47 (S) Bandstand: Kapel van de
Koninklijke Luchtmacht.
E.O.:
19.00 Wij hebben een woord voor de
wereld: muziek, informatie en
berichten, met om: 19-08
Reformatie en Reveil; 19.20
Vragenbeantwoording; 19.40
Bijbelstudie.
NCRV:
20.00 Bij de tijd: Van
Jongelingsvereniging tot Jesus
People, klankbeeld.
20.20 (S) Oude wijn, muziek tvan
grijze meesters, muzikaal
klankbeeld.
21.38 (S) Reis naar Abel, hoorspel.
22-20 Avondoverdenking.
22.30 Nieuws.
22.40 Literama: kroniek over boeken,
schrijvers en toneel.
23.00 (S) NCRV-Vocaal Ensemble:
klassieke gewijde muziek.
23.28 (S) Deze tijd, deze muziek
(opn.).
23-55 - 24.00 Nieuws.
DINSDAG
KRO
7.00 Nieuws.
7.02 Het levende woord.
7.07 (S) Badinerie: klassieke muziek
(gr (7.30 Nieuws: 7.41-7.50
Actualiteiten).
8.24 Overweging.
8.30 Nieuws.
8.41 Voor de huisvrouw.
10.00 (S) Aubade: klassieke en
moderne muziek (opn). (10-30-
10.32 Nieuws).
11.00 Voor de zieken.
11.30 Bejaardenprogramma.
11.55 Mededelingen.
MAANDAG
12.10 Den Haag deze week.
VPRO:
12.15 VPRO-maandag: klassieke en
moderne muziek en infoqmatie
over muziek. (13-00-13.10
Nieuws).
14.30 Schoolradio.
AVRO:
14.55 Radiojournaal.
14.55 AVRO - deze week!
15.00 't Is historisch: een programma
over geschiedenis.
15.35 Biels en Co.: wekelijkse strip.
16.00 Nieuws-
16.03 Mikadoo: kindermagazine.
17.00 (S) O: jongerenprogramma.
17.40 Overheidsvoorlichting: Den Haag
aan de lijn.
17.55 Mededelingen.
18 00 Nieuws.
18.11 Radiojournaal.
18.25 (S) Operetteconcert (gr.).
19.10 Sextant, uitzending van de
NVSH.
19.20 R.V-U.: Nieuws uit de
aardwetenschappen. Spreker:
Drs. O. K. Hulshoff.
NOS:
20.00 Nieuws.
20-05 Pedofilie II: documentair
programma met aansluitend
discussie.
22.00 (S) Jazz in, actie.
22.55 Mededelingen.
23.00 Nieuws.
AVRO:
23.10 Radiojournaal.
NOS:
23.20 Radiorama.
23.55 - 24.00 Nieuws.
DINSDAG
AVRO
7.00 Nieuws.
7.11 Ochtendgymnastiek.
7.20 (S) Dag met een plaatje (gr.)-
8.00 Nieuws.
8.11 Radiojournaal
8.20 (S) Dag met een plaatje (gr. -
vei-volg)- (Om 8.30 - 8.33 De
Groenteman.)
8.50 Morgenwijding.
9.00 (S) Klassieke muziek met
commentaar.
9.35 Waterstanden.
9.40 (S) Fluit en piano: moderne
muziek-
10.00 Voor de kleuters.
10.10 Arbeidsvitaminen: populair
verzoekplatenprogramma.
(11.00- 11.02 Nieuws.)
11.30 Rondom 12: programma voor de
vrouw. (11.55 Beursberichten).
Overheidsvoorlichting
Piet van Egmond, gistermiddag voor
de negentiende keer in Aardenburg de|
Matthaus-Passion van Joh. Seb. Bachi
dirigerend, zal dit zelden in een zo'm
aangename temperatuur hebben kun-j
nen doen. Hoewel het B3ch-comité, zo-i
als gewoonlijk superactief voor extra
kachels had zorggedragen, was de bui -
tenwarmte van dien aard, dat zij oo!:|
in de kerk afstraalde. Zodoende deze.
keer geen 'koude voeten bij hartver
warmende zangprestaties', zoals ik
reeds verscheidene keren mocht mee
maken in deze ruim drie-en-een-half
uur durende uitvoering, waaraan tra
ditiegetrouw medewerkten net 'Am
sterdams Oratoriumkoor'; het knapen-1
koor "Vredesscholen' uit dezelfde]
plaats en het 'Gewestelijk Orkest voor
Zuid-Holland', dat ae avond daarvoor!
nog in Middelburg ae Kon, zangver.
'Oefening en Uitspanning' in de Johan
nes-Passion van instrumentale bege
leiding voorzag en dus maar een kleine j
'Schelde-oversteek' moest maken.
Een keur van solisten omlijsten koor
en orkest, te weten: Chris van Woer-
kom (evangelist), Marco Bakker
(Christuspartij), Rina Comelissen. so
praan, Delia Woolford. alt, Reinier
Scheppe, tenor, John Bröc'nier. bas-ba
riton, Thijs Kramer, orgel. Leny van
der Lee, clavecimbel en Nelly Duin,
viola da Gamba.
Vele vertrouwde namen, die al jaren
lang met Piet van Egmond en de zij
nen in de Aardenburgse Sint Baafskerk
een bepaald stempel op de Matthaus-
Passion leggen
Het lijdensverhaal, dat naar ik veron
derstel genoegzaam bekend is. opent
met het grootse beginkoor, 'Kommt
ihr Töchter, helft mir klagen', dat zich
als in een vraag- en antwoordspel
speelt, waarbij zich nog een derde
groepering mengt (jongenskoor), die
het koraal 'O lamm Gottes unschuldig'
zingen. Het koor van Piet van Egmond
is een doorgewinterde zangvereniging,
die precies weet wat zijn dirigent wij.
waardoor Van Egmond met kleine be
wegingen zijn koorleden precies in die.
richting weet te drijven, waar hij hen
hebben wil. Het grote koor (we telden
ruwweg 130 leden) heeft ook al veel
jeugd en dat heb ik met genoegen ge-i
constateerd. Dat men met liefde en
overgave zLngt is bekend: het koor]
volgt het verhaal op de voet en kweekt
soms een "haatstemming' (Gegrusse:
geeft met ontroering de Choralen weer i
en laat een beheerst 'wo' horen in de,
alt-aria, 'Sehet'. Het jongenskoor kweet
zich goed van zijn taak. Het is een!
goede gedachte van Piet van Egmond
dat hij deze jeugdige knapen nog'
tweemaal laat optreden in het eerste
gedeelte. De 'zit' wordt anders veel te
lang voor hen.
Van Egmond is er vaak op uit om 'on
betekende' stemmen er extra uit te ha
len; hij doet dat niet alleen bij het
koor maar ook bij het orkest.
Van de solisten heeft niet iedereen zich
kunnen waarmaken. Ik weet, dat. het
moeilijk is om de concentratie uren
lang vol te houden, maar dit is ook
een kwestie van training. Marco Bak
ker en Delia Woolford brachten dit
voor de volle honderd procent op. De
lia Woolford deed dit op sublieme wij
ze (voordracht, uitspraak) met stem-
middelen die de aanwezigen in de vol
le kerk steeds weer wisten te boeien
Zij stond geheel en al 'boven' haar
aandeel en vertolkte haar aandeel in
deze moeilijke materie helemaal
het hoofd. Een knapDe prestatie
Marco Bakker in de Christuspartij
deed dat op éénzelfde wijze en hij bleek i
uitermate geschikt voor deze partij
Op een, waardige wijze gaf hij gestalte
aan deze (misschien niet zo lastige)
maar toch volledig aandacht vergende
partij. Voor Marco Bakker geldt zeer
zeker, dat een geziene gast regelmatig
mag terugkeren.
Rina Comelissen, die de sopraanpartij1
vertolkte, deed dat meestentijds op!
hoewel zij soms een,
beetje te nadrukkelijk zingt. Toch heb
ik wei van haar aria's kunnen genieten.
De bas John Bröchler, die naast de
ana s ook de 'kleinere partijen' voor
zijn rekening nam, is een bas met toe
komstmogelijkheden. Dat hij er nog
niet helemaal is, bleek gistermiddag in'
de laatste twee aria's, waarbij hij in
het Am Abend, da est kiihle war' op
een gegeven moment een halve maat
voorlag op het begeleidende orkest
Dat hij daarbij onverstoord (en zui
ver) tegenover een natuurlijk wat
vreemde begeleiding bleef zingen, is
voor hem nog een pluspunt. In de di
rect daarop volgende aria "Mache dich
mein Herze rein', waarbij het in het
orkest al wat rommelde, sloot Bröch
ler zich in dezelfde geest aan en sloeg
op 'hol'. Meer kijken naar de dirigent
is voor hem zeer zeker geboden. Het
was daarom zo jammer, omdat hij ver-1
der met overtuiging zijn partijen ver
tolkte.
Reinier Schweppe. al jarenlang de te-I
noraria's in de Matthaus-Passion in j
Aardenburg brengend, deed dit op ge-i
routineerde wijze, zonder dat ik nu
direct ontroerd werd door zijn stem.
De evangelistenpartij, door Chris van]
Woerkom gebracht, bracht ups en
downs me: zich mede. Van Woerkom
bleek een rustige verteller van het ver-
haal te zijn, maar het was bijzonder]
jammer, dat hij (te vaak) op hoogte
punten verstek moest, laten gaan. Ver
stek in die zin, dat hij op te veel pun
ten detoneerde (recitatief 24: 'Und flng
an zu trauern'; ree. 46: "Und ging ne-
raus' u.s.ree. 52: 'Sie haven genom-
men'; ree. 64: 'Das sie ihn kreuzigten').
En ook In ree. 67 moest de claveclniste
nadrukkelijk spelen, om de evangelist
weer op toon te krijgen. En juist deze
momenten waren hoogtepunten en
werden door deze wijze in een ver
bleekte vorm teruggezet.
De orkestleden leverden over het al-I
gemeen aanvaardbare prestaties. De]
blazers gingen wel eens even op drift,
(koor 19). de violist in 'Gebt mir mei-
nem Jesum wieder' mag zijn 32ste fi
guren wel eens herzien, maar als ge
heel werd er goed gereageerd op Van
Egmonds aanwijzingen.
Het geheel overziende kan ik volmon
dig zeggen dat de koorprestaties vaak
subliem waren, dat de solisten maar
tendele goed voldeden en dat dirigent
Plet van Egmond op kalme wijze het
roer hanteerde en waarnodig een klei
ne correctie aanbracht.
De ongeveer duizend aanwezigen heb
ben elk op hun wijze in stilte naar dit
muzikale lijdensverhaal geluisterd,
waarbij in deze stilte vaak alleen maar
ae verwarming hoorbaar was.
A. L.
(ADVERTENTIE)
MAANDAG
12.03 Van twaalf tot twee: KRO's
pauze-programma. (13.00
Nieuws. 13-03 Raden maar.
TROS:
14.00 Nieuws.
14.03 Jam on radio. (15.00 Nieuws).
16.00 Nieuws.
16.03-18.00 De Hugo van Gelderen
Show, incl. de nationale tip-
vijftïen. (17.00 Nieuws).
DINSDAG
VARA
7.00 Nieuws.
7.02 Dag dinsdag.
8.00 Nieuws
8 02 Onderweg.
9.00 Nieuws.
9.03 Plaatjes voor de pep. (10.00
Nieuws.)
11.00 Nieuws.
11.03 Een opvallend vrolijke
gevarieerde visite.
12. "0 Nieuws)
Semper Caudete'
gaf uitvoering
voor bejaarden
HULST In hotel "De koning van
Engeland' te Huls: gaf de muziekver
eniging 'Semper Gaudete' uit Clinge za
terdagmiddag een concert voor de le
den van de bejaardenbond afdeling
Hulst.
De voorzitter van de bond, de heer A.
v. d. Walie, opende de bijeenkomst en
prees het initiatief van 'Semper Gau
dete'. Met vrolijke muziekstukken vul
de de Cllngse muziekvereniging de;
middag voor de bejaarden.
..TOT OEFENING EN UITSPAN
NING", NIEUWE KERK.
Over de vertolking van Bachs Johan
nes Passion door de Koninklijke Zang
vereniging „Tot Oefening en Uitspan
ning" is vorige week in dew krant
omstandig en waarderend bericht naar
aanleiding van de uitvoering in Hulst.
Nu zaterdag een herhaling werd gege
ven in de Middelburgse Nieuwe Kerk
kan derhalve worden volstaan met eni
ge notities, gericht op de andere plaat
selijke omstandigheden. De verschil
len tussen Middelburg en Hulst bleken
heel groot: de basiliek in laatstgenoem
de plaats leent zich aanzienlijk beter
voor een dergelijke uitvoering dan de
Nieuwe Kerk te Middelburg Nu dit
gebouw voor het eerst was gekozen als
plaats van uitvoering lijkt het ons zin
vol daarover in het bijzonder enige op
merkingen te maken.
Om met de deur in huis te vallen;
de Nieuwe Kerk voldoet-naar onze me
ning niet aan redelijk akoestische ei
sen, zeker niet wanneer het gaat om
het klankbeeld zoals dat door Jo Ivens
wordt (of. gelet op de kooromvang:
moet wordeni gerealiseerd. Het is na
melijk het klankbeeld van de grote
koorbezetting, waardoor evenwicht
tussen koor en orkest niet meer aan
wezig is. Bachs partituur evenwel gaat
uit van een klein koor, dat qua volume
vergelijkbaar is met het orkest. Wan
neer daaraan de hand word: gehouden,
komen de volstrekt gelijkwaardige
functies van vocale en instrumentale
stemmen uitmuntend tot hun recht:
alle markante details en er zijn er
legio in deze Johannes-Passion wor
den gehoord. Is een evenwicht in bezet
ting niet aanwezig, zoals in de hier be
sproken uitvoering, dan moeten cor
recties via de koortechniek worden
aangebracht, maar vooral ook moeten
in dat geval de akoestische omstandig
heden honderd procent zijn. En daar
van is in de Nieuwe Kerk allerminst
sprake, zo bleek zaterdag.
Koor- en orkestklank waren name
lijk „gebed" in een donzige geluidsre
flectie. waarin veel van het partituur
beeld verloren ging, Dat was heel jam
mer, vooral omdat dirigent en koor
daartegen vrijwel machteloos waren.
De beste opstelling had tenor Willy
van Hese, hij stond als Evangelist op
de preekstoel en had het voordeel van
het grote klankbord. Overigens gaf
dat een eigenaardig neveneffect: zodra
de andere recitatief-zangers aan da
beurt kwamen ontstond er een geheel
ander klankbeeld, er was veel meer
galm en de articulatie werd minder
duidelijk. Bij het koor waren eveneens
merkwaardige ffecten: op onze
plaats registreerden we schijnbaar-on
zuivere inzetten, schijnbaar omdat de
ze onzuiverheid kennelijk ontstond
door de akoestische omstandigheden.
Vermoedelijk zal het totaalbeeld van
plaats tot plaats in de kerk anders zijn
geweest, dat is meestal het geval in
een dergelijke onberekenbare akoes
tiek.
De vraag moet voorts worden ge
steld of deze ongunstige omstandighe
den met mede afbreuk doen aan ce
mogelijkheden van het koor: een diri
gent is vaak geneigd in dergelijke ge
vallen de tempi lager te nemen, omda:
ook hij zich onzeker voelt. We kregen
de indruk, dat Ivens ten aanzien van
de tempi uiterst gematigd was. Op.
zichzelf begrijpelijk en vooral ook ver
standig: de uitvoerenden kennen de
omstandigheden niet en moeten in ge
heel nieuwe klankverhoudingen leren
luisteren. En dat gaat niet zo maar
met één of twee repetities, daar moet
een jarenlange uitvoeringspraktijk
ter plaatse aan vooraf zijn gegaan.
Daar was hier geen sprake van. zodat
Ivens uiterst behoedzaam optrad.
Het zou echter onjuist zijn met deze
opmerkingen te volstaan, zij zouden
tekort doen én aan de kwaliteiten én
aan de grote inzet van alle medewer
kers. We willen gaarne de opmerkin
gen over de Hulster uitvoering vori
ge week in deze krant gemaakt on
derstrepen: Ivens heeft kans gezien
voor een professionele vertolking te
zorgen van dit werk, bijgestaan door
een groep bekwame vocale en instru
mentale solisten. In dit verband willen
we in het bijzonder de clavecfnist Tjjn
van Eyk noemen: hij speelde voortref
felijk. ook al had hij eigenlijk achter
een orgel moeten zitten, 't aangewezen
instrument voor de Johannes-Passion.
Bij de vocale solisten was de sopraan
Ank Reihders plotseling ziek gewor
den: Trudi Koeleman was een excellen
te plaatsvervangster. Els Kloos, alt,
Willy van Hese, tenor, Marco Bakker,
bas en zeker oc-k Robert Holl, bas. ze
vormden een voortreffelijke groep,
zich uitmuntend voegend in de bewo-
gen-beheerste versie, zo typerend voor
de vakbekwame Jo Ivens. Ook het Ge
westelijk orkest voor Zuid-Holland
reageerde stipt op zijn sobere, maar
exacte aanwijzingen. De Nieuwe Kerk
was vrijwel geheel bezet, dat wil zeg
gen dat er aanzienlijk meer bezoekers
waren dan in de Concertzaal mogelijk
zouden zijn. En daarmee is tevens het
dilema van dirigent en bestuur van
„Tot Oefening en Uitspanning" aange
geven. Mocht in de toekomst weer de
Nieuwe Kerk worden gekozen, dan zul
len nog heel wat experimenten nodig
zijn. met de opstelling, met eventuele
klankborden en wat al niet meer. Een
herhaling zonder meer is eigenlijk niet
verantwoord.
de K.
HOOG EN LAAG WATER
21 maart
Vlissingen
Terneuzen
Zierikzee
Hansweert
Wemeldinge
5.44 214
6.12 231
7.16 155
6.49 245
7.42 180
18.21 181
18.48 199
19.43 141
19.22 211
20.10 165
12.17 202
0.17 213 12.43 211
0.25 141 12.58 156
0.51 230 13.14 229
0.58 163 13.18 178
Omdat de wereld groot is en het
zonnetje scheen, besloot Panda op een
goede dag om een trektocht te gaan
maken.
„Je weet nooit", sprak hij tot zichzelf,
„misschien beleef ik deze keer wel
een nuttig avontuur, waar ik veel van
kan leren. Of een aardig iemand biedt
mij een betrekking aan met goede
vooruitzichten. Of er gebeurt helemaal
niets en dat is ook niet zo erg,
want het is hier best mooi".
In dat soort gedachten verdiept
kwam hij in een heuvelachtig land
schap terecht, en hij keek vol bewon
dering naar een ruïne die daar stond.
.Dat is vroeger vast een heel mooi
kasteel geweest", mompelde hij. „Wat
jammer dat het zo vervallen is. Maar
ja. het is natuurlijk al erg oud. En de
steen die hier ligt, ziet er nog véél
ouder uit! Als die kon praten, zou hij
heel wat te vertellen hebben over alles Toen schrok hij erg, want plotseling „Er... goedenmiddag. baaske",
wat hij heeft gezien..." klonk er een stem boven hem. en toen Raada os keek
Joris Goedbloed
