Kamer: geen vrijlating
„BESLISSING OVER DRIE VAN
BREDA NOG NIET GEVALLEN"
Kabinet moet zich aan
kameruitspraak houden
Afdeling 'nazorg-werken'
rijkswaterstaat komt in
Oosterschelde
Scharendijke
Telefoon bij tweede
kamer roodgloeiend
PREMIER STELT MET NADRUK:
Twee werelden
Vandaag
in de
knant...
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOES E, BRESKEN SE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Woensdag 1 maart 1972
Fluor en
de zwanen
Pagina 7
rdactie: C A tit Kok. 0 Abonn»mtnlsp:ni f 23.25 per kwartaal, irar.co par poit 24.25 p.- kwartaal. Pr,ji ut rr.aapd 7.45. Lont nummert lil ce-t «ncl.iaf 4 - 6-
2751) Middelburg, Maikt 51. tel. 7651 (u 'i rrd 2G78/3162. adv. 62181. Goes. Grota Markt 2. lel. 6140 (b.sg red. 6396. adv. 8969) Oeiü-j-g. rel 2762. Teir,turen. Nitu, il eal 22 tel. 44
ui ap De tweede kamer heeft afgelopen nacht om vijf minuten over drie met 85 stemmen
den BAAo
en 61 stemmen tegen, de motie-Voogd aangenomen, waarin de regering wordt gevraagd geen
oerin" te ffeven aan haar voornemen de drie van Breda vrij te laten. Het kabinet zal vrijdag be-
lissen over het lot van de oorlogsmisdadigers in Breda.
D',
Achter de regeringstafel van linies
naar rechts: premier Biesheuvel,
minister Van Agt en staatssecre
taris Grosheide
Slechts degene die zich kon legi-
miteren Icon dinsdagmorgen de
verscherpte politiebewaking op
het Haagse Binnenhof passeren
(Van onze parlementaire redactie).
DEN HAAG De beslissing over het lot van de drie van Breda
is in het kabinet nog niet gevallen. Dit verklaarde minister-presi
dent Biesheuvel met grote nadruk toen hij afgelopen nacht om
streeks kwart voor twee in de kamer aan het woord kwam. Te
gen zijn aanvankelijke bedoeling in, maar daartoe door de kamer
uitgenodigd, zette hij uiteen hoe het kabinet het kamerdebat ziet:
'als een confrontatie van standpunten'. Daarbij zal het kabinet bij
het nemen van een beslissing het standpunt van de kamer zwaar
laten wegen, „wat ook het standpunt van de kamer zal zijn". Tot
op dat moment had zich in het debat steeds duidelijker afgete
kend, dat een aanmerkelijke meerderheid steun wenste te ver
lenen aan een herziene motie-Voogd, waarin het kabinet in ern
stige overweging wordt gegeven terug te komen op het voor
nemen de drie van Breda op vrije voeten te stellen.
Premier Biesheuvel zei de motie-, plaats op de zetel van de Kroon.
Voogd te zien in het kader-van de! Daarmee treedt zij buiten de grenzen
FRACTIES EENSGEZIND VAN MENING:
DEN HAAG - Een duidelijke kamermeerderheid sprak zich dinsdag uit tegen de vrijlating van de
drie Duitse oorlogsmisdadigers te Breda. De lijn van voor- en tegenstanders liep dwars door alle j
fracties heen. Het enige waar men het unaniem over eens bleek te zijn was de opvatting van de re
gering nu zij eenmaal het parlement heeft ingeschakeld zich ook aan een uitspraak van de
kamer dient te houden.
wederzijdse motivering der standpun
ten. De kamer mocht van de regering
ook niet. verwachten, dat zij iets met
de motie zal doen.
„Als je de zaken achteraf bekijkt zou
je kunnen zeggen, zoals de heer De
Gaay Fortman doet. dat we beter een:
zelfstandige beslissing hadden kunnen j
Maar, zo stelde mr. Biesheu-'
van haar constitutionele taak.
Op de uitroep van communist Mar
rus Bakker en mej- Goudsmit van
D'66. waarom de Kamer er dan zaï.
zei de minister dat hij slechts een
antwoord verlangde op ae materiële
vraag of de drie moeten worden vrij
gelaten of gevangengehouden. De mi-
----- nister erkende dat het leed onder de
vel, we hebben indertijd besioten, dat, slachtoffers met geen pen te beschrij-
we de kamer bij een beslissing zou-; Ven is. „Ik heb dat ook niet gekund",
den betrekken. En ik heb er geen spijtzei hij. Mr. Van Agt zei dat hij 'in i
geweten had gezocht naar het minst
Df teenstanders verenigden zich in
m motie-Voogd (PvdA), waarin de
regering wordt gevraagd geen gevolg
te geven aan haar voornemen de drie
trij te laten. De motie was mede
getekend door VVD, CPN, D'GG, DS'70
en PSP,
In het debat werden door de voor
standers van vrijlating de volgende
motieven naar voren gebracht:
Bremen (KVP)- Deze zaak niet
emotioneel benaderen. In onze rechts
staat wordt niet geoordeeld door of
att de positie van het slachtoffer.
Hoorzitting van vorige week heeft
(bepe en onuitwisbare indruk gemaakt
op KVP-fractie. Maar afkeer en leed
mogen niet doen vergeten, dat we
leven onder de vigeur van een rechts
staat, waarbinnen de drie ons meer
en meer conflictstof zullen opleveren.
Eens met Abel Herzberg en prof.
Hulsman: we moeten wat betreft
wreedheid niet in concurrentie treden
met de nationaal-socialisten van toen
en de doelmatigheid van de straf is
ns 27 jaar verdwenen. Offers van
s-ichtoifers en verzetsmensen zijn
vergeefs geweest als wij falen in het
op-.nnaal toepassen van de regels,
waarop onze rechtsstaat is gefundeerd
jaarvoor het grote leed juist is
geleden. De drie moeten onherroepe-
uja verwijderd worden uit onze ge-
meenschap in de oprechte hoop dat
bevrijding zal blijken te zijn
van een steeds terugkerende smartelij
ke herinnering.
mr- Haars (CHU): Regering
tuaagt verantwoordelijkheid voor gra
tieverlening, niet de Staten-Generaal.
Atmesaanvrage aan parlement dan
Wi onjuist. De drie is recht gedaan,
Jr*™, stna" dient geen ander doel
mn 1- ver»elding, Er komt een
'ÏÏÏÏSr ,W1J het oordeel aan God
Sta ?ver!a,en- ons ervan be-
MïvLnJvij hiermee anderen leed
aanaoen. Kunnen echter niet anders
rSLwiJ .„len tezamen in een
rechtsstaat willen leven. Het is in het
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2, 4, 5, 7 en 10.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1, 3 en
9.
Sport op pagina 11.
en televisie op pagina
financieel nieuws op pagina
belang van het geestelijk klimaat bin
nen onze gemeenschap dat de drie
daaruit verwijderd worden. Laat ze
snel gaan.
'Moreel gefaald'
De Gaay Fortman (PPR): We heb
ben moreel gefaald. Moeten erkennen
dat overgrote deel van ons volk
schuld heeft tegenover de slachtoffers.
Voel mij medeverantwoordelijk voor
de situatie waarin we nu terecht zijn
gekomen. We komen er niet uit door
ons tegen collectieve gratieverlening
te verzetten, ook al kan vergeving
alleen maar door de slachtoffers ge
schieden. De vraag is of verder leed
onder de slachtoffers door voortgezet
te gevangenhouding voorkomen kan
worden. Zoals wij kwestie nu zien is
er geen weg meer terug.
Roethof (PvdA): We zijn in een
uitzonderlijke grenssituatie geraakt en
in een toestand van uiterste gewetens
nood. Naast ons streven naar juridi
sche verbeteringen in onze staat (geen
onmenselijke straffen meer) zeggen
we: toekomstige discussies, die er ze
ker zullen komen als de drie niet
worden vrijgelaten, zullen ook mate
loos leed doen. We vinden: verdere
voortzetting van deze straffen niet
zinvol en in vredesnaam, deze discus
sies nooit meer'.
Mr. Van Dam (ARP): Meerderheid
voor vrijlating en minderheid tegen.
Voorstanders willen de drie verwijde
ren uit ons land, maar in het gratiebe-
sluit op laten nemen dat aan de drie
persoonlijke voorwaarden worden op
gelegd zoals niet in de publiciteit
treden en niet actief worden in orga
nisaties die het oorlogsverleden ver-!
heerlijken. In onze rechtsorde iigt
besloten, dat gevolg moet worden ge
geven aan de gunstige adviezen van
de bevoegde adviserende instanties.
Tegenstanders in de ARP lacen ver
zwaring van het leed voor de slachtof
fers door vrijlating het zwaarst we
gen.
'Boven de wet'
Voogd (PvdA): Beoordeling wel of
niet vrijlaten moet vooral worden
ingegeven door de slachtoffers. Een
vermoeid: laat ze maar vrij, want we
moeten ei-van af zoals Biesheuvel
zei is gevaarlijk, want het gaat niet
om vermoeidheden parlement en rege-
(Zie slot pag. 3 kol. 3
van dit te hebben gedaan.
Minister Van Agt reageerde vervolgens
op de scherpe kritiek, die zijn ant
woord m eerste instantie bij de ka
merleden had gewekt. Zijn eerste op
treden eindigde in een incident toen
hem van verschillende kanten werd
verweten niet te hebben geantwoord
op hetgeen in de debatten naar voren
was gebracht- De minister verdedigde
zich met de verklaring, dat hij was
gekomen om het standpunt te horen
van de kamer en dat hij gemeend had
niet te moeten improviseren bij de
beantwoording van de uiteenzettingen.
De korte toespraak van de minister,
die in antwoord op een interruptie
van de heer Wiebenga (psp> verklaar
de dat de raadsvrouwe van de drie ver
bonden is aan de Westduitse ambassa
de in Den Haag werd tenslotte ver-j
stoord door een incident toen iemand i
op de publieke tribune zijn emoties;
niet langer kon bedwingen en ondanks j
het gehamer van mr. Van Thiel de mi-1
nister langdurig toeschreeuwde.
Enorm tumult ontstond in de Ka
mer over de wijze waarop minister
Van Agt (justitie) het voornemen van
de regering, om de Drie van Breda
vrij te laten, verdedigde. Met name
het linkerdeel van de Kamer verweet I
de minister nauwelijks op de argu-
menten van de tegenstanders van die
vrijlating te zijn ingegaan. De minis-1
ter toonde zich weliswaar zeer onder i
de indruk van de stroom van emoties
en reacties, die bij de slachtoffers j
zijn losgemaakt, maar hij vond dat j
verdere bestraffing zinloos is en dat i
de rechtsgang zich verzet tegen verde
re gevangenhouding.
Minister Van Agt herhaalde dat het,
kabinet het oordeel van de Kamer bij
het nemen van een beslissing 'zwaar
zal laten wegen'. Hij maakte bezwaar
tegen de motie-Voogd (PvdA) waarin
de regering wordt gevraagd haar
voornemen de drie collectief te laten
gaan, niet ten uitvoer te brengen.1
Door aanvaarding van de motie i
neemt de Kamer, volgens de minister;
kwade' en dat hij slechts kon trachten
'recht te doen'.
De minister ontkende dat hij geen i
weet zal hebben van het vele verdriet
onder de slachtoffers en daaraan zal I
willen voorbijgaan. Hij vond echter
dat gratiëring grondwettelijk is toege- j
wezen aan staatsorganen en niet aan
de gevoelens van het volk. Als zij
Zie slot pag. 3 kol. 6)
BENZINE 0,4
CENT DUURDER
ROTTERDAM (ANP) De maximale
verkoopprijzen van normale en super
benzine aan de pomp zullen met in
gang van vandaag met 0,4 cent per
liter worden verhoogd. De prijsverho-,
ging is het gevolg van de gestegen
detailhandelskosten.
DERTIG TELEFOONTJES PER MINUUT
DEN HAAG Vele honder
den Nederlanders en enkele
tientallen Duitsers, die de tv-
uitzending van het tweede-
kamerdebat over de Drie van
Breda volgden, hebben tij
dens de schorsing van de ver
gadering na het antwoord
van minister Van Agt de
tweede kamer opgebeld om
bijval te betuigen of afkeer
kenbaar te maken.
Vanaf kwart voor tien moest
telefonist P. Otten zo'n 30 tele
foontjes per minuut verwerken
Veel mensen riepen alleen maar
verwensingen, anderen betuigden
bijval. Tal van mensen vroegen
naar politici. Ze werden zoveel
mogelijk naar de kamerleden
doorverbonden. De meest ge
vraagde kamerleden waren Den
Uyl. Voogd. mej. Goudsmit. Koe-
-:oek en Bakker
Veel mensen wensten ook mi
nister Van Agt te spreken. Zij
kregen meestal een van de vele
secretaresses aan de lijn die zich
steeds bereid verklaarden bood
schappen aan te nemen. Of veel
van die boodschappen ooit bij
minister Van Agt zullen komen is
wegens de weinig opwekkende in-
noud zeer de vraag.
Er werden veel dreigementen
ïeuit. Ook vanuit Duitsland werd
verschillende keren om minister
Van Agt gevraagd.
'COMPARTIMENTERING ZEEUWSE MEER' - BESCHERMING DUINKOPPEN
OOK PLANNEN
LUCHTHAVENS
IN DE ZEE
(Van een onzer redacteuren)
DEN HAAG Er is bij rijks
waterstaat een aparte afdeling
geformeerd voor de technische
voorbereiding en later ook de
uitvoering van de 'nazorgwerk
zaamheden' in verband met de
asfluiting van de Oosterschelde.
Het ongeveer 15 man sterke bu
reau is gevestigd in de directie
gebouwen op de 'Koepel-duinen'
bij Scharendijke op Schouwen-
Duiveland, waar de staf van wa
terstaat voor de afsluiting van
het Brouwershavense Gat jaren
lang heeft verbleven. De leiding
van het bureau daar is in han
den gegeven van de man die ook
projectleider bij de aanleg van
de Brouwersdam was, ir M. J.
Loschacoff.
Het is tie bedoeling dat de nieuwe
waters taatsafdeling in Scharendijke
zich met name zal bezig houden met
de problematiek van:
de eventuele verdeling van de
afgesloten Oosterschelde in com
partimenten vakken
de versterking van de koppen
van de eilanden (Goeree. Schou-
Los hiervan is het bedoeling dat de
afdeling ook alternatieve ontwerpen
op tafel zal brengen voor een luchtha
ven in zee, vlak voor de kust. In het
kader van de nadere studies naar een
situering voor een 'tweede Schiphol'
zal de nieuwe afdeling in Scharendij
ke daarbij de mogelijke projecten
1. Een luchthaven voor de kop van
Goeree en 2. een luchthaven op de
Maasvlakte technisch uitwerken. Het
resultaat van de studies zal worden
beschikbaar gesteld aan de onlangs
opgerichte werkgroep-Segners. die in
opdracht van minister Drees moet
onderzoeken welke van de vijf overge
bleven mogelijke vestigingsplaatsen
voor een tweede nationale luchthaven
de beste perspectieven bieden. De drie
andere mogelijkheden zijn zoals
bekend Dinteloord, Leerdam en de
Markerwaard,
Oosterschelde
In het vraagstuk van de compartimen
tering van de afgesloten Oosterschel
de zal de waterstaatsafdeling onder
leiding van ir. Loschacoff het accent
leggen op de technische aspecten van
de vakverdeling (aanleg van dammen-
spui- en eventuele inlaat werken i en
op de kosten van deze werken. Deze
deelstudie zal een inbreng zijn in de:
zogenaamde projectgroep Oosterschei-i
de, waarin naast de waterbouw- en
waterloopkundige belangen van een
dergelijke indeling ook de waterkwaii-
teitsaspecten een bijzonder belangrij-,
ke rol spelen. Deze projectgroep isi
kort geleden in het leven geroepen i
door een andere nieuwe afdeling van!
waterstaat, de in het voormalige raad
huis van 's-Heer-Arendskerke gevestig
de afdeling milieuonderzoek. In die
projectgroep zijn vertegenwoordigd
het delta-instituut voor hydrobiolo-j
gisch onderzoek te Yerseke, het rijks
instituut voor de zuiveringvan afval
water (RIZAte Voorburg, het insti
tuut voor bodemvruchtbaarheid in
Groningen en de drinkwaterleiding
van Rotterdam. Binnen twee jaar
moet het eindresultaat bekend zijn
van de studie naar de noodzaak en de
mogelijkheden om de afgesloten Oos
terschelde in compartimenten te ver
delen.
Duinkoppen
In Scharendijke zal de technische if-'
de gespitst, in de komende twee jaar
gaan 'schuiven' met ongeveer tien ver
schillende modellen voor comparti
mentering. In een aantal van die mo
dellen is een keus mogelijk tussen
bepaalde zoute vakken (het westelijk
deel bijvoorbeeld), zuivere zoete vak
ken (mogelijk in het midden-oosten)
en vakken waarin min of meer door
Je scheepvaart verontreinigd w;
zal - orden geconcentreerd.
Die scneepsvaartverbindingen door de-
afgesloten Oosterschelde zijn uiteinde
lijk wel het uitgangspunt, voor de hele
vakverdeling. De nieuwe Sehelde-Rijn-
verbinding en het Kanaal door Zuid-
Beveland en de drukke scheepvaart
daarop moeten als vaste gegeven wor
den beschouwd. Het ziet ernaar uit
dat de technici van waterstaat en d-:
behoeders van de waterkwaliteit in
het toekomstige Zeeuwse Meer overj
twee jaar met een principe-gedachte'
over ae opzet van een (eventuele)'
compartimentering voor de draad-
kunnen komen, compleet met kosten-!
berekening. Daama kan de afdeling in
Scharendijke tot verdere detaillering
overgaan.
Komt de uitvoering van de vakverde-
(Zie slot pag. 7 kol. 5)
meerderheid van de ka
mer heeft vannacht na
een lange dag de regering
K-Siéf'l duidelijk gemaakt dat de drie
van Breda me: vrij mogen.
Het zij zo. Er behoeft overi-
gens niet aan te worden ge
twijfeld gezien de reacties van de
laatste weken en dagen dat de volks
vertegenwoordiging in meerderheid de
opvatting van het Nederlandse volk
heeft vertolkt. Overigens lijkt het ons
Juist zonder voorbehoud vast te stel
len. dat de kamer vooral in eerste
instantie zich voortreffelijk heeft
opgesteld. Zij bedreef geen kleine par
tijpolitiek, maar was een waardige
partner in het 'gemeen overleg' tussen
regering en volksvertegenwoordiging.
Op zulke momenten herkent men de
democratie zoals zij moe: zijn. Helaas
heeft de minister van justitie die sfeer
niet begrepen.
De kern van het debat betrof tenslot
te het afwegen tegen elkaar van
twee elementen. Ten eerste: het be
hoort een grondregel te zijn in de hui
dige "onze herrezen' zei de minister
rechtsstaat dat een straf moet wor
den beëindigd als met de voortzetting
geen in onze strafrechtspleging erkend
doel meer wordt gediend. Het was het
standpunt, dat de minister verdedigde.
Ten tweede: invrijheidsstelling zou veel
leed berokkenen aan duizenden oor
logsslachtoffers, ze zou „riemen van
barmhartigheid snij
den uit het levende
vlees van anderen",
zoals het kamerlid
Abma het bewogen-
beeldend formuleer
de. Het was gisteren zonder meer dui
delijk, dat de meerderheid van de ka
mer aan dit laatste punt. voorrang gaf.
Sterker nog: de meerderheid ging er
van uit, dat dit te verwachten leed een
primaire overweging behoor: te zijn
binnen de rechtsstaat. Met andere
woorden: voortzetting van de straf
dient wel degelijk een doel. namelijk
(onder meer) het welzijn en de gezond
heid van de oorlogsslachtoffers.
Dit verschil van inzicht, dit totaal
andere accen: van de minister, ver
geleken bij dat van de kamermeer
derheid, was vermoedelijk één van de
belangrijkste oorzaken van de hevige
kortsluiting tussen bewindsman en ka
mer. Want dat bleek gisteren: er gaap
te een grote kloof tussen minister Van
Agt en de kamermeerderheid, zo diep
en zo breed dat ook de toeschouwer
er verbijsterd door was. Weliswaar
probeerden enkelen de kloof wat te
versmallen, maar er was geen beginnen
aan. De kamer had kennelijk niet el-
leen een antwoord venvacht op haar
eigen vragen, maar wilde tevens over
de hoofden van de volksvertegenw<eer-
óigers heen een antwoord aan die tal
lozen in het Nederlandse volk, die de
afgelopen weken en dagen te kennen
hebben gegeven niets te begrijpen van
het voornemen van de regering. In dit.
opzicht schoot de bewindsman ernstig
te kort: hij stelde zich voornamelijk
op het standpunt van de strafrechts-
deskundige, die uitsluitend zijn eigen
discipline binnen de rechtsstaat wil
afwegen. Aldus toonde hij zich een
'vakman' -van elitair karakter, geen be-
leidsfisuur.
Binnen dit kader was hij overigens
sober en bekwaam, maar hij
schoot in ernstige mate tekort in
het contact met ae kamer, die immers
een bredere benadering we hebben
het hierboven al uiteengezet be
trachtte. De minister wenste andere
overwegingen dan de zijne de ge
zondheid bijvoorbeeld van de slacht
offers niet in zijn eigen beleid te
betrekken daarvoor waren andere mi
nisteries. zo lief hij merken. Tekenend
in dit verband waren toezeggingen
eerder meer ten aanzien van de Jelgers-
maklimek over verbetering van de
hulp, toezeggingen die helaas over
kwamen als een soort afkoopsom, te
stellen tegenover de vrijlating van de
drie. Weliswaar was dit niet de bedoe
ling van de minister, maar de indruk
was gewekt, en het kwaad geschied.
Vermoedelijk heeft dat alles te maken
met- de geringe politieke ervaring van
de minister: het waren twee werelden
gisteravond, de wereld van vakminister
Van Agt en die van de tweede kamer.
Het falen yn het deba: tin eerste in
stantie) van minister Van Agt werd
aan het slot onbedoeld onder
streept door de minister-president Op
het moment dat deze vannacht het
woord nam beheerste hij de situatie.
Hij onderstreepte nog eens het karak
ter van het overleg en kon daardoor
niet de uiteindelijke beslissing van de
regering meedelen Staatsrechtelijk
was dat onmogelijk. Op korte termijn
echter zal het kabinet een besluit ne
men, dat wil zeggen da: vermoedelijk
eind deze week bekend zal zijn of de
drie al aan niet zullen worden vrijgela
ten. Het is echter niet te verwachten
dat. de regering nu een ander besluit
zal nemen dan thans door de kamer
wordt gewenst. Zodra de beslissing be
kend is zal het opnieuw nodig zijn na
der in fe gaan op deze trieste aangeie
genheïd
Senaat aanvaardt
defensiebegroting
DEN HAAG De eerste kamer
heeft zich dinsdagochtend verenigd
niet de defensiebegroting-1972. Tegen
stemden de PvdA, PPR. PSP. CPN en
drie van de zes leden van D'GG. Daar
mee namen de oppositiepartijen een
zelfde. politiek-zwaarbeladcn houding
aan als enkele weken geleden in de
tweede kamer.
-Aan de stemming ging geen debat
vooraf. Het ging er alleen om de
minister zo tijdig mogelijk te machti
gen uitgaven te doen. Een debat over
het defensiebeleid zal over enkele
maanden worden gehouden wanneer
meer bekend is over hetgeen de com
missie-Van Rijckevorsel over het toe
komstig defensiebeleid zal advise
ren.
