extiA
VLAAMS JOURNAAL
HOOGST EENVOUE
MARECHAUSSEE VERLAAT BINNENKORT 'INFIRMERIE'
EEN STUKJE GESCHIEDENIS VAN BRIGADE TERNEUZEN
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Enkele Franse dag- en sportbladen zijn het niet eens
met de leiders van de nationale wielerfederatie dat de
22-jarige Reg. Ovion nog een jaar amateur moet blijven,
namelijk tot na de Olympische Spelen te Munchen. Hij
zelf en naar onze mening terecht is van oordeel
dat hij na het behalen van het wereldkampioenschap en
het winnen van de Ronde van de Toekomst, rijp is om
beroepsrenner te worden. Tal van merkenploegen staan
te springen om hem met vlag en wimpel binnen te
halen; er zijn er zelfs al bij die hem een cheque hebben
aangeboden waarop Ovion zelf het bedrag kan invullen.
Zo gaat dat als je roem oogst in de wielerwereld.
Een van de verwijten die de Franse wielerleiders
naar het hoofd zijn geslingerd, is dat deze veelal
vergrijsde mannen alleen maar aan hun eigen eer
denken. Daafbij doelt men dan aan de te behalen roem
met Ovion, een roem die op hen zelf afstraalt. In de
Franse bladen wordt gewezen op de gevallen met de
twee 'eeuwige' amateurs Moreion en Trentin, die door
het behouden van de (overigens vetbataalde) amateur-
status hopen medailles te winnen en daarmee de
meereizende heren van de wielerfederatie niet weinig
plezier doen.
Andere Franse voorbeelden zijn die van Jean Jourden
en Bernard Guyot, die op verzoek eveneens amateur
bleven na het behalen van wereldsuccessen. Doch toen
zij eenmaal overgingen naar de rijen van de profs,
waren zij over hun hoogtepunt heen en bleven verdere
successen en hoge gages uit. Reg. Ovion kent die
gevallen uiteraard en is daarom niet zo erg gelukkig
met die Franse bepalingen. Hij denkt aan zijn handels
waarde van vandaag en die is erg hoog.
Daar komt nog bij dat de Franse bladen met
name l'Equipe, Le Parisien, Dimanche, en dergelijke
zitten te springen om een nieuwe vedette, die hun weer
eens in staat kan stellen verhalen en reportages te
maken zoals destijds van Bobet, Anquetil, Poulidor, ja
zelfs Aimar en Pingeon. Als Ovion zich tot een dergelij
ke hoogte zou kunnen opwerken, dan is ook de Franse
wielersportpers weer gered. Vandaar!
Als er een man is die zondag met gemengde
gevoelens deelneemt aan of misschien slechts toeschou
wer is bij de najaarsklassieker Parijs-Tours, dan zal dat
wel Jan Janssen zijn,. U zult het zich waarschijnlijk nog
herinneren van vorig jaar toen hij met alleen de
onbekende Duitser Jurgen Tschan naast zich de finisch
naderde, zodat hij die wedstrijd in feite niet. meer kon
verliezen. Maar zoals u weet bleek Jan totaal uitgeput
niet alleen van die wedstrijd, maar wellicht van het
hele seizoen en misschien ook na de inspanningen in z'n
hele wielercarriere en was zelfs niet eens in staat om
de eindstreep te bereiken. Jan is maandenlang uit de
circulatie geweest en is eigenlijk nooit meer geheel de
oude geweest, al heeft hij nog een paar fraaie uitslagen
behaald.
Tschan won dus Parijs-Tours en Rene Pijnen werd
derde. Die Tschan werd toen de ontdekking van 1970
genoemd maar ik geloof dat men daarop wel wat is
terug gekomen. We hebben hem kort na z'n zege in
Parijs-Tours nog eens zien zegevieren in de zesdaagse
van Frankfurt met Sigi Renz, daarna nog eens een 9e
plaats in de 'Omloop Het Volk' van dit voorjaar maar
verder bleef het een magere oogst.
Een man waar zondag wel weer rekening mee
gehouden zal moeten worden is de Belg Guido Rey-
broeck. Parijs-Tours lijkt voor hem gemaakt. Hij won
die koers al in 1964, 1966 en 1963 en eindigde vorig jaar
als derde. Dit jaar heeft hij wat in de versukkeling
gezeten maar juist vorige week bracht hij toch weer de
Ronde van Nieuw Frankrijk in Canada op z'n naarn,
Nederlandse winnaars zijn tot nu toe; 1960 Jo de Haan,
1962 en 1963 Jo de Roo en in 1965 Gerben Karstens.
Er zullen zondag weer tal van landgenoten van de
partij zijn waarvan al zeker Zoetemelk en Dolman met
Mars-Flandria. De andere ploegen waren woensdag nog
niet allemaal bekend. Het zou ons niets verwonderen als
het dit jaar weer een Nederlander werd. Karstens,
Duyndam maar ook Dolman en Van der Vleuten verke
ren in een goede vorm.
Het plaatsje Onze Lieve Vrouw Waver in Belgie
kende een Nederlandse invasie van profrenners. De Belg
de Schoenmakers won er, 3e Van der Vleuten, 7e Tabak,
11e Bravenboer, 12e Zoetemelk, 13e Zoons, 17e Buckac-
ki, 13e Kisner, 19e Karstens, 20' Krekels. Charles de
Smit behaalde een 10e plaats in Sint Lievens Hou
ten.
Dinsdag 5 oktober dus de ronde van Hulst. Nieuwelin
gen starten om 13 uur voor hun 55 km; de amateurs
om half vier voor een koers van 95 km.
aka
VRIJDAG 1 OKTOBER 1971
„Het arsenaal", eens de glorie van de vestingstad Ter neuzen, nu een vervallen gebouio.
TERNEUZEN Zelfs de oudere Terneuzenaars zullen het zich
niet meer herinneren: de houw van de kazerne 'het Arsenaal'
en de daarnaast gelegen zogenaamde 'infirmerie' (de huidige
marechausseekazerne). Beide bolwerken van defensie in de
Terneuzense Nieuwstraat werden namelijk al zo'n 125 tot 130
jaar geleden opgetrokken onder toezicht van de 'algemene direc
tie van de genie'.
Het doel dat de militaire autoritei
ten toen voor ogen stond heeft men
inmiddels allang voorbij geschoten.
Het 'arsenaal' doet alleen nog dienst
al opslagplaats voor het mobilisatie-
complex en de infirmerie wordt zo
als gezegd gebruikt als kazerne voor
de marechaussee-brigade in Terneu-
zen. En ook dat zal niet lang meer
duren, want voor 1 november hoopt
men de splinternieuwe kazerne aan
de Sweelinckhof in Temeuzen te
kunnen betrekken. De reden dat in
1839 het Arsenaal en zo'n vijf jaar
later de infirmerie werden aanbe
steed is nogal voor de hand liggend:
Nederland had het toen immers aan
de stok gekregen met Belgie dat
vocht voor zijn onafhankelijkheid.
Belgische troepen ondernamen in
die tijd strooptochten door
Zeeuwsch-Vlaanderen en men wilde
de bevolking daartegen beschermen
door Temeuzen tot vestingstad te
bombarderen; Temeuzen kreeg zijn
eigen vestingwerken en een eigen
garnizoen, een situatie die tot na de
eerste wereldoorlog heeft voortge
duurd. Al was inmiddels de dreiging
van Belgische zijde uiteraard ver
dwenen. De soldaten van het garni
zoen (en van een compagnie vesting
artillerie die in 1909 naar Temeu
zen kwam) waren ondergebracht in
het Arsenaal, Het was (en is) een
sombere (toen ook nog bomvrije)
kazerne, ingegraven in de dijk van
het bastion 1. waaraan het nu sa
men met de 'infirmerie' nog de eni
ge voortbestaande herinnering is.
Het gebouw was onderverdeeld in
zeven vakken, allemaal met een koe
pelvormig dak. Die koepelvorm was
niet zo goed te zien omdat boven op
het gebouw grond was aangevoerd
(met de kruiwagen waarschijnlijk)
zodat het geheel fraai overliep in de
rest van het bastion en er via het
dak in ieder geval niets kon binnen
komen. Op dat dak, en dat herinne
ren sommigen zich misschien nog
wel, stonden indertijd bomen en
struiken en graasden er rustig de
koeien. Later is vrijwel het comple
te bastion 1 gesloopt en zo ook de
dijk op het dak van het arsenaal en
daarmee de aanplant. De kazerne
zelf liet men ongemoeid, niet alleen
omdat het gebouw nog was te ge
bruiken, maar wellicht ook omdat
het slopen van de op sommige plaat
sen bijna een meter dikke muren
nogal wat problemen op zou leve-
Onder de zeven vakken van het
arsenaal lag overigens nog een kel
derverdieping, die in vroeger dagen
gedeeltelijk in gebruik was als 're
genbak'. Een groot probleem was
toen namelijk de watervoorziening,
getuige een aantekening in een van
de oude garnizoensboeken: „De ar
me lieden halen het water uit de
karperput, gelegen in een weide na
bij de Moffenschans, en ook bij
schaarste aan water maken zelfs al
de bewoners er gebruik van. De
militairen van het garnizoen ontvan
gen geen ander water dan dit".
Dag ivoningnood, je hebt je langste tijd gehad, hier
spreekt de omroep-ombudsman, dank zij zijn plan,
zal je stoffelijk overschot, woningnood, zeer snel
worden bijgezet, vergaard met het stof en puin van
door bulldozers weggeveegde krotten.
Men dulde het niet euvel, hel plan van de heer Van
Dam zweept ons tot tranens toe op. Het enthousi
asme van het Nederlandse Volk de Collectieve
Arbeid Contracters en overige loontrekkenden, hoe
wél in het plan alleen de eersten werden genoemd,
loopt de spuigaten uit. Of zit u soms niet te pope
len, om met de heer Van Dam de hand te slaan
aan de ploeg van de sociale woningbouw. middels
een half percent van uw aanstaande loonsverhoging'.'
U. C.A.O.-ers en ook u. niet-C.A.O.-ers, ambtenaren
klein en groot, zelfstandigen, kapitalisten, zeg, v
wilt toch zeker niet achterblijven en vrijwillig naar
rato bijdragenHoe ive het zullen fiksen, als u niet
wilt, is nog niet bekend, doch de vindingrijkheid
van de ombudsman staat er borg voor, dat men ook
u zal weten te vinden indien het plan doorgaal.
'I Is duidelijk, met. de omroep-ombudsman zit en
spreekt een man die met recht Onze Grote Vriend
genoemd kan worden. Hij heeft hart. voor oude men
sen en naar hij kortelings liet -weten ook voor
woningzoekenden, Voor 's mans prestaties niets dan
groot respect.
In een uur tijd ontvouwde hij voor ons een plan
dat geen enkele va-oorlogse regering, met of zonder
begrotingsgaten voor elkaar kreeg: het oplossen van
de ivoningnood. Nu ja, niet de gehele woningnood
natuurlijk, maar die. welke met een elegante bena
dering worden aangeduid als 'krepeergevallen'.
Nu heeft juist het Centraal Bureau voor de Stati
stiek becijferd dat er tussen de driehonderd- en vier
honderd vijftig duizend gezinnen en alleenstaanden
in woningen die die naam eigenlijk niet meer kun
nen dragen, zitten, slechte, of maiig-slechte behui
zingen. En ook. dat niet al die bewoners hun onder
komens zouden willen verwisselen voor een betere
woning. Waarom, meldt het Bureau niet. Is het wel
licht omdat deze bewoners geen hoge huur kunnen
betalen, of is het, omdat ze hun huisje zodanig heb
ben opgeknapt dat ze er geen afscheid van kunnen
nemen, of. omdat het hun eigen bezit is?
Sfeer, gezelligheid en zelfs comfort zijn zeer relatie
ve begrippen, de eerste twee hoeft men niet per sé
te zoeken in nieuwe huizen.
Maar goed, er zijn er nog genoeg, die wel anders
willen. Het plan van de ombudsman is zo simpel,
dermate eenvoudig van toepassing, dat wis en ze
ker ieder, die ooit iets in de woningnood te brokken
had, van schaamte in de grond zou willen kruipen.
Dat we ddar nou niet aan gedacht hebben, zullen
deze, zich bij het vernemen van het plan voor de
kop slaand, hébben geroepen.
Sociale huizenbouw, zegt de heer Van Dam. Een half
procent van des C.A.O.-ers loonstijging, dat maakt
een fonds van pakweg driehonderd miljoen gulden
per jaar. En daarvan kan wel een extra steentje
aan de draad gelegd worden, een extra woninkje
ivorden opgetrokken.
Op de keeper beschouwd past het plan helemaal in
het straatje van de profijtgedachte van het nieuwe
bewind: wie van iets profijt trekken wil. moet hier
voor betalen. Wie vallen er onder een C.A.O.? Juist
de krepeergevallen. En wie profiteren er van de so
ciale woningbouw? Akoord, alweer voornoemde kre
peergevallen. En vergeet de bouwvakkers niet. Met
het halve procentje dat zij van hun loonstijging af
staan, zorgen ze weer voor meer werk in hun bran
che.
Nu nog even wachten tot het plan uitgevoerd wordt
en er zal een visgraat uil vele bezeerde kelen ge
haald zijn.
De kazerne van de marechaussee Temeuzen, vroeger in gebruik als hospitaal bij de kazernekomt binnenkort
leeg te staan, Deze foto, dateert uit I960,
'MASKER IN BLAUW'
IN OPERA GENT
Operetteliefhebbers kunnen de. komende week hun hart
ophalen in de koninklijke opera in Gent. Zondag 3 ok
tober (om 14,00 uur) gaat daar de operette 'Masker in
Blauw' in premiere en de voorstelling wordt herhaald
op vrijdag 8 en zondag 10 oktober. Belangrijkste vertol
kers zijn Neily Lancia, Arthur Hoogveld, Simonne van
Parijs, Chris van Woekom, Andre Bossaer en Jef van den
Berghen. Vandaag (vrijdag) en zondag (steeds om 20.00 Ekseption treedt op in De Speye.
Minstens even solide als het arse
naal, maar nogal wat fraaier is het
in 1846 gebouwde hospitaal naast de
kazerne. Zieke soldaten werden daar
verpleegd en him herstel kon wor
den versneld middels een wandeling
in de mooie tuin, die toen nog
volledig ommuurd was. Nu staat er
alleen nog een muur rond het plein
hij de veemarkt. Aan de voorzijde
ziet de marechaussee-kazerne er nog
al wat uitnodigender uit dan in de
vorige eeuw, toen men de zieke
soldaten streng wilde scheiden van
de burgerij. De geschiedenis van de
marechaussee-brigade in Temeuzen,
vooral van de huisvesting vormt
overigens een verhaal apart.
Vanaf de Franse tijd is de mare
chaussee ook in Zeeuwsch-Vlaande
ren een vertrouwd verschijnsel ge
worden. Vrijwel alle grensplaatsen
hadden een brigade, maar in Temeu
zen was daar toen nog geen sprake
van. Tot in 1877 werd besloten om
het kantongerecht te verplaatsen
van Axel naar Temeuzen. Aangezien
de marechaussee toen een belangrij
ke politietaak had vond men het
noodzakelijk ook in Temeuzen een
brigade te stichten. Zegge en schrij
ve vijf marechaussees namen in
1878 hun intrek in een pand aan de
Lange Kerkstraat. Een zeer oude
Terneuzenaar weet zich te herinne
ren dat hij van zijn vader moest
gaan kijken of de patrouille al bin
nen was. Als dat het geval was trok
men er op uit om te gaan vissen,
een bezigheid die weliswaar in strijd
was met de voorschriften maar
waartoe men gezien de bittere ar
moede wel genoodzaakt was.
In 1903 verhuisden de marechaus
see-s naar een nieuw verblijf aan het
Brugpad (bij de Axelse dam, waar
nu de Boerenleenbank staat). Erg
lang bleef men ook daar niet, want
toen na de eerste wereldoorlog het
garnizoen in Temeuzen werd opge
heven kwam er voor de marechaus
see-brigade een unieke gelegenheid
de oude infirmerie te betrekken, wat
in 1920 ook prompt gebeurde. Aan
vankelijk bood het gebouw zelfs nog
woonruimte aan de commandant en
diens plaatsvervanger, maar later
werd het korps zo uitgebreid dat
'net. niet meer mogelijk was. Ruim
vijftig jaar is het gebouw de basis
■eweest van waaruit de brigade
'naar werk (voornamelijk controle
van in en uitgaande scheepvaart)
iieeft gedaan. Binnenkort komt daar
een eind aan en betrekken de mare
chaussees het veel beter geoutileer-
de gebouw aan het Sweelinckhof.
Maar de leden van de Terneuzense
brigade, die jarenlang in de Niéuw-
straat hebben gezeten, zullen onge
twijfeld nog wel eens met weemoed
terugdenken aan de 'infirmerie'.
ALLIANCE FRANCAISE
IN HET SEIZOEN 71-72
De afdeling Zeeuwsch-Vlaanderen van de Alliance Fran-
caise heeft voor het komende seizoen een programma
van vijf lezingen samengesteld. Het zijn er minder dan
vorig jaar, toen de belangstelling voor de Franse cultuur
nogal .tegenviel. De openingsavond is op woensdag' 6
oktober in hotel Rotterdam in Temeuzen. James Ollivier
brengt dan een programma van chansons en gedichten
waarbij hij zichzelf 'begeleidt op de guitaar. Pas drie
maanden later, om precies te zijn op woensdag 5 januari
1972 volgt de tweede lezing van Claude Roudil, die als
onderwerp heeft 'Vivrais, Terre ardente'. In februari
staat een lezing van A. M. Carré op het programma en op
10 april wordt het seizoen weer al besloten met Max-Pol
Fouchet, die zal spreken over 'De betekenis van de kunst
in de wereld van vandaag'. Tussendoor (op woensdag
1 maart) is er in het Terneuzense Zuidlandtheater een
speciale voorstelling van het Theatre d'Essais d'Aix en
Provence 'Eric. Eychenne' voor de middelbare scholen
in de streek. Naast dit eigen programma stelt de Allian
ce Francaise haar leden in de gelegenheid tegen geredu
ceerde prijzen bepaalde theatervoorstellingen in de ko
ninklijke opera in Gent hij te wonen.
uur) zijn er nog voorstellingen van de opera 'L'Arlesiana'
van Francesco Cilea.
EKSEPTION IN DE SPEYE
Vandaag (vrijdag) treedt in het cultureel centrum De
Speye de Nederlandse popgroep Ekseption op. Het op
treden van Rik van der Lindens formatie, met de geheel
eigen stijl succesvol in eigen land en daarbuiten, begint
om 20.00 uur.
