„IN DE BINNENSTEDEN KUN
JE GEEN KOENE STAPPEN NEMEN"
„WIJ GELOVEN
NIET ZO ERG IN
LAMMERENBURG"
„EEN NIEUW CENTRUM IS
NIET ZONDER MEER LOGISCH"
DR. DRS. A.C.R. DREESMANN:
C. A. Kammeraad (KvK):
Gedeputeerde mr. J. P. Boersma:
ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1971
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
Dr. drs. A. C. R. Dreesmann te Den Haag, directeur Vroom en
Dreesmann: „Waar we kunnen gaan we naar de binnenstad. Maar
de binnensteden van zowel Middelburg als Vlissingen hebben een
middeleeuwse structuur, je kunt er geen koene stappen nemen.
Daarom zijn wij erg gelukkig met Lammerenburg, het wordt in de
toekomst aan alle kanten door woonwijken ingebed, het komt cen
traal te liggen en er is alle ruimte voor wegen en parkeervoorzie
ningen. Er is niveau aan de planning te geven, met Lammerenburg
als koopcentrum kan het gebied meteen weer bij de rest van Ne
derland komen".
Het zijn een paar uitspraken van de
V D-directeur, die als onderhande
laar van de grootwinkelbedrijven V
D en C A nauw betrokken is
geweest bij het overleg met de ge
meentebesturen van Middelburg en
Vlissingen over de mogelijkheden
van een 'grootwinkelcentrum' in het
Walcherse. Dreesmann: ..Het is jam
mer. dat de reacties in de emotione
le sfeer zijn gekomen, vooral van de
kant van de middenstand. We wer
ken elders nauw met de midden
stand samen bij het realiseren van
onze plannen, er zijn tientallen voor
beelden van te vinden. Die samen
werking in de centra is gericht op
een zo evenwichtig mogelijke plaats
onder de zon, de grootwinkelbedrij
ven stellen zich er zodanig geogra
fisch op, dat de andere winkels van
het spanningsveld kunnen aftakken.
We streven ernaar de Hema en C
A en Albert Heijn erbij te halen. Op
de korte termijn levert dat geen
winst op, op langere termijn bezien
wel: je zorgt voor kristalliesatiepun-
ten voor de consument, en je schept
er tevens levenskansen mee voor de
middenstand. Als het hun slecht
gaat. gaat het ons op den duur ook
slecht."
Vraag: „Hoe stelt u zich de organi
satie van een dergelijk centrum
voor?"
Dreesmann: „Wel we denken aan
een stichting, samen met de midden-
standsbank en naar we hopen
dertig tot veertig plaatselijke mid
denstanders. Er wordt gestreefd
naar adequate huren, bij alle centra
lot nu toe heeft voorgestaan de
grond op te leveren tegen kostprijs,
waarbij de winkels gehuurd kunnen
worden met het recht van koop
tegen de historische kostprijs. Bij
de samenstelling wordt ervan uitge
gaan, dat de prijsconcurrentie leven
dig blijft: we gaan er geen monopo
listische winkels neerzetten. Zo ont
staat een veel natuurlijker aantrek
kingskracht, met een brede collectie
en lage prijzen.
LAMMERENBURG
Vraag: „Hoe kwam u op Lammeren
burg?"
Dreesmann: „Wij dachten in eerste
instantie aan een vestiging in Vlis
singen, we hadden daar optie op een
terrein aan de Spuikom. In Middel
burg zitten we met een warenhuis.
Het terrein in Vlissingen was voor
het bedrijf dat we hadden gepland
wel goed, maar de hele agglomeratie
vraagt om een schaalvergroting. Een
supervendet is niet in de binnenstad
te plaatsen. Er is misschien wel
grond voor. maar er is geen ruimte
voor parkeerterreinen. Dan moet je
zoveel afbreken, dat het niet aan
trekkelijk meer is. Zowel voor Mid
delburg als Vlissingen is het onmo
gelijk parkeerruimte bij de binnen
stad te maken zonder het aanzien te
vernielen. We hebben toen besloten
van de optie in Vlissingen af te zien.
Later heeft zich nog een gesprek
ontwikkeld, waarbij wij hebben ge
zegd: we willen in Vlissingen wel op
een plek gaan zitten tussen de cen
tra in. Het industrieterrein lijkt ons
niet zo aantrekkelijk, het ligt niet
op de juiste plaats en het heeft ook
niet de ambiance voor het winkelge-
beuren. Toen is de burgemeester
gekomen met het plan Lammeren
burg, we hebben dat bekeken, we
hebben er samen met C A en de
midtienstandsbank een oppervlakkig
schetsplan gemaakt, dat ons trou
wens in genen dele bevalt. Maar we
vinden wel dat Lammerenburg uit
stekend ligt, goed in de route, en
dat het zeer wel mogelijk is het
plan stijl en niveau van planning te
geven. Men zou qua winkelcentrum
meteen weer bij de rest van Neder
land kunnen komen. Je kunt in de
binnensteden geen koene stappen ne
men. Daar wel. En naarmate Vlissin
gen zich uitbreidt, komt Lammeren
burg centraler te liggen."
PORCELEINKAST
Vraag: „Bij de middenstandsorgani
saties zowel in Vlissingen als Mid
delburg bestaan grote bezwaren te
gen vestiging in Lammerenburg."
Dreesmann: „Voor Lange Zelke en
Lange Geere gelden dezelfde bezwa
ren. ik kan niet bedenken hoe er
parkeergelegenheid zou kunnen ko
men, er zijn bovendien slechte toe
gangswegen. En wat Vlissingen be
treft: al voor bekend was, dat V
D naar Lammerenburg wilden gaan,
waren er al problemen, had de mid
denstand zelf niet zoveel geloof in
de binnenstad. Er zijn tal van pan
den leeg komen te staan. De hele
zaak is natuurlijk ook niet los te
zien van de strijd tussen Middelburg
en Vlissingen om de functie van
koopcentrum. Middelburg heeft een
prachtig oud stadje. Je kunt niet als
een olifant door die porseleinkast
lopen. Dus moet je het elders zoe
ken."
„Middelburg zoekt hetzelfde als Vlis
singen met Lammerenburg. Lange
Geere ligt naar ons gevoel ook uit-
middelpuntig De afstand tussen ons
bedrijf daar en het warenhuis in de
binnenstad is niet zo groot, dat we
elkaar geen schade zouden toebren
gen. Het nieuwe plan zou toch wel
zo ambitieus worden opgezet, dat er
een 'strijd' zou ontstaan tussen oud
en nieuw centrum. En als dat niet
zou gebeuren, moeten we er zeker
niet gaan zitten. Als Middelburg zich
blijft richten op het toeristisch ele
ment, noopt de situatie er ook hier
ter uitbreiding. Men heeft geen pro
blemen, als men geen grootwinkelbe
drijven aantrekt."
Vraag: „Blijft het oude warenhuis in
Middelburg gehandhaafd als Lamme
renburg zou doorgaan?"
Dreesmann: „Als we in Lammeren
burg komen, blijven we ook zitten
in de binnenstad van Middelburg. De
vestiging Vlissingen gaat dan waar
schijnlijk wel weg uit het centrum"
Vraag: „Er zijn tussen Vlissingen en
Middelburg wat tegenstellingen gere
zen naar aanleiding van de voorstel
len voor Lammerenburg. Bent u,
terwijl u met de ene gemeente aan
het onderhandelen was, benaderd
door de andere gemeente ter aanbie
ding van een mogelijk geschikte ves
tigingsplaats?"
Dreesmann: „Er is geen sprake van
duister spel door op macht beluste
Vlissingers. Het is ons initiatief ge
weest verder te gaan praten met
Vlissingen. Wij hebben gevraagd of
men een ander terrein had en na
enig aarzelen is toen Lammerenburg
uit de bus gekomen. Nogmaals,
waar we kunnen gaan we naar de
binnenstad. Dat is ook in Assen het
geval bijvoorbeeld, maar daar levert
men er 1500 parkeerplaatsen bij."
LANGE GEERE
Vraag: „U hebt een voorkeur voor
lammerenburg, is het de enig moge
lijke vestigingsplaats in het Walcher
se? Vindt u het bezwaarlijk dat
Lammerenburg eventueel het vierde
koopcentrum zou worden in het ge
bied Middelburg-Vlissingen?"
Dreesmann: „Men moet ons niet een
gebrekkige planologie in de schoe
nen gaan schuiven. Dat is een zaak
van vorige gemeentebesturen. Lam
merenburg ligt voor ons in het
zwaartepunt van de toekomstige
koopkracht, met uitstekende wegen
om de verschillende centra te ver
binden."
„Op zichzelf is het plan Lange Geere
een verdienstelijke poging. Als er
geen alternatief zou zijn, zou het
misschien nog eens te bezien zijn.
Wij zien aan Lange Geere duidelijk
bezwaren kleven, we kunnen er nog
weieens over gaan praten, maar al
leen als een andere oplossing hele
maal onmogelijk is. Kijk. het gevaar
van die burenruzies is dat C A en
V D zeggen: .Heren, we komen
over tien jaar nog wel eens terug
Dat is dan misschien voor korte
duur in het belang van de midden
stand, maar op langere termijn toch
niet. Er is een duidelijke stijging
van de koopkracht te verwachten,
dit gebied is opengegooid Alleen al
doordat wij er komen geven we er
provinciale trekkracht aan. Dan krij
gen ze een kleiner percentage van
een veel grotere koek, maar het
stuk dat ze in handen krijgen, ls
groter. Men zou toch ook een beetje
kunnen luisteren naar de lui, die
meer met de oprichting van nieuwe
winkelcentra te maken hebben ge
had."
Bij de kamer van koophandel
n fabrieken voor' Noord- en
Midden-Zeeland volgen voor
zitter C. A. Kammeraad uit
Middelburg en secretaris mr.
W. Otten de ontwikkelingen
rond de vestiging van groot
winkelbedrijven in Lammeren
burg met belangstelling. Zij
hebben over de mogelijke ves
tiging, die nu aan de orde is,
hun twijfels. Voorzitter Kam
meraad, op de man af ge
vraagd: „Wij geloven niet zo
erg in Lammerenburg."
De heer Kammeraad constateert,
dat Midden-Zeeland nu „over een
vrij goed winkelbestand beschikt",
maar voorziet dat er „op den duur"
toch wel behoefte zal zijn aan een
grootwinkelcentrum in het gebied.
Wel vraagt hij zich met de heer
Otten af oi' dat over vijf jaar al
het geval zal zijn. „We hebben toch
al moeilijkheden met de groei op
financieel en economisch gebied, er
worden allerlei zaken afgeremd."
Een open vraag voor de heer Otten
is in dit verband ook de geneigdheid
van de bevolking om in Zeeland te
gaan wonen. „Daar is tot nu toe
weinig inzicht in", vindt hij.
Niettemin verwacht men bij de ka
mer in de toekomst een zekere
groei economisch en qua inwo
nertal terwijl naar de mening
van de kamer ook de veranderingen
in de koopgewoonten van invloed
zijn. Kammeraad: „Men gaat daar
heen waar de meeste parkeerruimte
is. Omdat die ontwikkeling te signa
leren is, zie ik wat minder mogelijk
heden voor het kleinbedrijf. Uit die
sector zuilen in de nabije toekomst
nog zaken verdwijnen" Mr Otten
constateert in dit verband, dat de
laatste twaalf jaar in het gebied van
de kamer het aantal kleine detail-
handelsbedrijven van 1331 tot 854 is
teruggelopen en dat het aan tal
grotere bedrijven is gestegen van 44
tot 159.
TWEE CENTRA
Vraag: „Wat vindt u van de vesti
gingsplaats Lammerenburg voor een
grootwinkelcentrum?"
Otten: „Een situatie als op Walche
ren met twee betrekkelijk kleine
verschillend geaarde centra komt in
heel Nederland verder niet voor.
Het is door de herindeling een
gegeven. Het zijn centra met elk
hun eigen inwonertal en hun eigen
economisch patroon. En ik geloof
eigenlijk niet, dat deze oplossing de
beste is voor het gebied". Kamme
raad: .Middelburg is van oudsher
een koopcentrum, ook in relatie tot
de Bevelanden. Ik vind zonder
chauvinisme dat Middelburg die
functie moet behouden, als je ziet
wat er aan winkels is. Laten we het
historische aspect niet vergeten. Naar
mijn indruk is de vestiging van
grootwinkelbedrijven in Middelburg
realiseerbaar, al kan het best zijn
dat er nog wat aan bepaalde plan
nen geschaafd moet worden. Daar
om ben ik niet zo gelukkig met
Lammerenburg". Otten: .Als je in
het gebied blanco kon beginnen, la
gen de zaken misschien anders.
Maar als je in een streek al een
economisch zwaartepunt hebt...."
Kammeraad: „Bij vestiging in een
nieuw gebied moet je ook rekening
houden met het gevaar, dat het
bestaande er door afgezwakt
wordt". Otten: „Of Lammerenburg
losgemaakt van Middelburg of
Vlissingen gunstig ligt voor een
grootwinkelcentrum hangt af van de
bereikbaarheid".
Vraag: „Hoe ziet u de toekomst van
de binnensteden, als de vestiging-
Lammerenburg zou doorgaan?"
Kammeraad: „De binnenstad van
Vlissingen als koopcentrum kun je
eigenlijk al afschrijven, dat is al een
fout van vorige colleges van b en
w. Het. ligt excentrisch. Lammeren
burg zou bepaald een verzwakking
van Middelburg bet.ekenen.En dat
terwijl Middelburg iets aparts te
bieden heeft.
WINKELEN
Naar de mening van mr Otten is
een scheiding tussen .boodschappen
doen" en .winkelen' van invloed op
de positie van de binnensteden.
„Winkelen doet men in gespeciali
seerde zaken en ik voorzie dat hel
niveau en de intensiteit van de spe
cialisatie in de middenstand zal toe
nemen. Ik vind, dat de binnensteden
voor die specialisatie het aantrekke
lijkste decor leveren. Als je nu een
grootwinkelcentrum en gespeciali
seerde bedrijven dicht bij elkaar zet,
bevruchten ze elkaar. Vooral als dat
gebeurt vlakbij een binnenstad, met
een goede bereikbaarheid. Ik zie die
specialisatie in Lammerenburg on
voldoende doorzetten". Volgens de
heer Otten blijft er een behoeftepa
troon over, dat losstaat van een
grootwinkelcentrum. Kammeraad:
„Als een grootwinkelbedrijf zich op
een voor bestaande centra ongunsti
ge plaats vestigt, zie ik het gevaar
van uitholling. Al kan er veel afhan
gen van de activiteit van de indivi
duele ondernemer".
Otten: „Het lijkt mij in het belang
van de streek, dat er een goede
koopgelegenheid is voor het soort
artikelen, dat V «fc D en C <fc A
leveren". Kammeraad: „Het is voor
C. A. KAMMERAAD
die bedrijven toch ook van grote
betekenis, dat ze rond hun bedrijven
een centrum van gespecialiseerde za
ken hebben. Die specialisatiemoge
lijkheden liggen optimaal in de bin
nenstad van Middelburg"..
Gesprekken met
dr drs A. C. R. Dreesmann.
C. A. Kammeraad,
W. Otten en gs-lid
J. P. Boersma
Zeeuwse gedeputeerde mr. J. P.
Boersma, planologie: „Ik vind
het logisch, dat V en D en C en
A op Walcheren een grootwin
kelcentrum willen vestigen.
Maar ik vind het voorlopig nog
niet zonder meer logisch, dat
er een nieuw koopcentrum in
het gebied bij zou moeten ko
men."
De vestiging van een grootwinkel
centrum is niet in eerste instantie
een zaak voor de provincie: het gaat
voor alles om een gemeentelijke
aangelegenheid, op te vangen in een
bestemmingsplan. Gedeputeerde sta
ten hebben met. die zaak wel te
maken: het goedkeuringsbeleid ten
aanzien van bestemmingsplannen
hoort tot hun taak. Mr Boersma:
„Hier is de afweging van bovenge-
meentelijke belangen mijns inziens
in het geding". Het oordeel van het
college over het winkelcentrum
Lammerenburg is nog niet afgewo
gen. Dan kan ook niet, de Vlissingse
raad moet nog een beslissing nemen,
er is ons dus nog niets voorgelegd.
We zijn er als college van gs wel
informeel al mee bezig. Zoals we er
nu tegen aan kijken zal het om een
moeilijke, een hele zware beslissing
1 BESTE PLAATS
Als in Vlissingen de beslissing zou
worden genomen de grootwinkelbe
drijven met aanhang in Lam
merenburg 2 toe te laten is de taak
van gs: toetsen of die vestiging past
in het planologisch patroon van Mid
den-Zeeland. Naar de mening van de
gedeputeerde is het voor die toet
sing van belang te weten:
wat de vestiging van een derge
lijk centrum voor de binnenste
den van Vlissingen en Middel
burg betekent. Mr Boersma:
„Blijven sterke middenstanders
zitten in de binnensteden of gaan
ze mee naar het nieuwe cen
trum? Dat zou voor Vlissingen
waarschijnlijk een nog ernstiger
drainage dan het industrieterrein
en voor de Middelburgse binnen
stad een zware klap betekenen."
of een dergelijk centrum in één
van de binnensteden inderdaad
over te weinig ruimte kan be
schikken om het verkeersaanbod
te verwerken en voldoende par
keergelegenheid te bieden;
hoe de consument denkt over de
vestiging van een shopping-centre
buiten de binnensteden, „waarbij
hij zich moet realiseren dat een
dergelijk centrum wel eens tot
gevolg zou kunnen hebben dat de
binnensteden alleen 's-avonds nog
aantrekkelijk zouden «kunnen
worden."
Mr Boersma: „Je moet het er eerst
over eens worden, dat een vestiging
van V en D en C en A met tientallen
andere winkels gewenst is. Als dat
het geval is en onderzoekingen zou
den uitwijzen, dat het niet mogelijk
is het centrum in een binnenstad te
situeren met het oog op het verkeers
aanbod en dergelijke, dan zou je
moeten afvragen of een dergelijk
centrum thuishoort buiten de city's
Ik vind. dat je dan ook moet over
wegen of Lammerenburg de bes;?
plaats is"
De planologische eisen, die aan een
winkelcentrum van dergelijke allure
moeten worden gesteld, gelden niet
alleen een vlotte bereikbaarheid
voor het verkeer en de aanwezigheid
van voldoende parkeerruimte. Ze
gelden naar de mening van mr
Boersma ook de bouw van het cen
trum zelf- Het moet een centrum
van hoge kwaliteit worden, de bouw
moet met name ook op esthetisch
gebied aan hoge eisen kunnen vol
doen".
Vraag: vindt u het bezwaarlijk, dat
Walcheren bij een vestiging in Lam
merenburg vier koopcentra bin
nensteden. industrieterrein Vlissin
gen en Lammerenburg zal bezit
ten?
Mr Boersma. .Men kan bevreesd
hjn voor een zekere overcapaciteit.
Maar een centrum ais Lammeren
burg oefent natuurlijk wel aantrek
kingskracht uit op tie hele provincie.
En als je daar een goed. modern
koopcentrum zou krijgen, zie ik
toch, dat de functie van het indus
trieterrein Vlissingen als winkelcen
trum in elkaar zal zakken".
KEES CIJSOUW