PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Voor Rusland en de VS
VOORSTEL BREZJNEW: VLOTEN F
WEDERZIJDS VERMINDEREN
HAL schort ontslagen op
Gs in nota: Af sluiting Oosterschelde
belangrijk veiliger dan dijkverhoging'
STEENKAMP MOGELIJK
OP 22 JUNI GEREED
VREEMDE STRUISVOGEL...
Vandaag
in de
krant...
Geschorst
Gevechten
NA OVERLEG WERKNEMERS EN VERVOERSBOND
,GEEN STAPPEN NEMEN OM OP BESLISSING TERUG TE KOMEN'
ANTWOORD OP
BEZWAREN VAN
STUDIEGROEP
Conclusies
Vrijstad
Nederland
Ni
214e jaargang - no. 135
WAARIN OPGENOMEN OE MID D ELBU RGSE, VLI SS I N G SE, G O ES E, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
2094 Adverten:
i r»dj 2079 3192.
Zaterdag 12 juni 1971
Documenten
achter behang
Pagina 2
Ciro 359300. Pro.
WEST PALM BEACH. FLORIDA.
VER. STATEN: dacht toch
niet dat alleen struisvogels de
kop in het zand steken? Een
van deze struisvogels moet het
even goed bekijkeneen arbeider
is bezig met het leggen van af-
wateringspïjpen in een Afrikaans
riatuurreservaat 'oij West Palm
Beach in de Amerikaanse slaat
Florida.
MOSKOU AFP-REUTERDe Sowjet Unie is bereid onderhandelingen te openen over vermin
dering op wederzijdse basis van de Amerikaanse en Russische vlootstrijdkrachten in de verschil
lende zeeën en oceanen. Dit heeft de Russische partijleider Leonid Brezjnev verklaard tijdens een
verkiezingsbijeenkomst in het Kremlin. Brezjnev herhaalde tevens de Russische bereidheid te gaan
praten over de wederzijdse troepenvermindering in Europa.
Hij zei nog geen duidelijk antwoord
hierop te hebben ontvangen van de
NAVO-bijeenkomst in Lissabon, even-!
min trouwens als hij een reactie had
gehoord op het Russische voorstel een
topconferentie van de vijf grote kern-
mogendheden bijeen te roepen.
Gelijkheid
TWEE directeuren van de om
streden afdeling Dennedal van
de Willem Arntsz-hoeve in Den
Dolder zijn geschorst. (Pag. 3)
BIJ gevechten tussen studenten
onderling zijn donderdagavond
in Mexico-stad zeker negen men
sen om het leven gekomen.
(Pag. 9)
Nieuws uit Zeeland op de
pagina's 2, 5, 7, 10, 11 en
13.
Binnen- en buitenlands
nieuws op de pagina's 1,
3 en 9.
Sport op de pagina's 12
en 13.
Televisie op pagina 27.
Financieel nieuws op pa
gina 29.
En in de:
Pag. 17: Reportage over het zee-
reddingwezen. in het bij
zonder over de in Bres
kens gestationeerde .Java-
zee'.
Pag. 19: Onze medewerker Pieter
van Bennekom bezocht op
een wereldreis de Midden-
amerikaanse staten Gua
temala en El Salvador en
geeft zijn indrukken over
het woelige leven in die
landen.
Pag. 21: Letterkundige kroniek
van Hans Warren: Pop-
pruet.
Pag 25: Een veranderd Hilversum
III is beter dan de beste
Piraat.
Pag 23: Schaken, dammen, bridge,
puzzel en hengelrubriek.
De Russische partijleider legde er wel
de nadruk op dat de wederzijdse ver
mindering van de vlootstrijdkrachten
moet geschieden op basis van gelijk
heid. Hij verwierp de kritiek die in
de Verenigde Staten was geuit ten aan
zien van de aanwezigheid van de Rus
sische vloot in de Middellandse Zee.'
de Indische Oceaan en andere zeeën.
,De Amerikaanse politici vinden het
niet abnormaal dat de zesde Ameri
kaanse vloot voortdurend in de Mid
dellandse Zee kruist, vlakbij de Sowjet-
Unie en dat de zevende vloot niet ver
dwijnt onlangs de kusten van China en
Indo-China. Wij hebben het nooit een
ideale situatie gevonden dat de mili
taire vloten van de grote mogendhe
den op vele plaatsen ver van hun eigen
oevers opereren en wij zijn bereid dit
probleem te behandelen en te regelen,
maar, zoals gezegd, onder gelijken.'
Breznev benadrukte dat de Sowjet-
Unie bereid is op basis van dergelijke
principes over elk voorstel te discus
siëren. ,Wij van onze kant hebben op
het congres (het 24ste partijcongres)
een hele serie initiatieven gelanceerd
over het verbieden van alle soorten
wapens voor massavernietiging, over
de vermindering van de militaire bud
gets en over een volledig verbod op
proeven met kernwapens.'
.Wij stelden ook voor een topconferen
tie bijeen te roepen van de vijf kern-
mogendheden. Rusland, de Chinese
volksrepubliek, de Verenigde Staten.
Groot-Brittannië en Frankrijk wij
wachten nog steeds op een antwoord
en de wereld wacht daarop.' Met ver
wijzing naar zijn toespraak die hij on
langs in Tbilisi hield en waarin hij
verklaarde dat Rusland bereid is te
gaan praten over troepenvermindering
in Europa zei Brezjnev: We hebbeni
nog geen duidelijk antwoord gekregen,
De vraag wordt ons nu gesteld of onsj
voorstel enkel betrekking heeft op j
buitenlandse strijdkrachten dan wel j
ook op de nationale strijdkrachten
Ons antwoord hierop is dat we bereid
zijn over het één zowel als het ander
te praten.' Hij voegde er aan toe datj
de Sowjet-Unie uiteraard zal handelen;
in nauwe samenwerking met de bond
genoten.
Breznjev. die sprak ten overstaan van
5.000 personen op een bijeenkomst
voor de verkiezing van de opperste
Sowjet die zondag worden gehouden,
zei dat het vredesprogram dat hij op
het partijcongres had gelanceerd
geen propagandaleuzen bevatte, mate
leuzen voor actie vanuit, politieke doel
stellingen die in onze tijd steeds meer
bereikbaar worden Hij zei dat Rus
land het probleem op deze wijze kan
stellen omdat er een gewijzigd machts
evenwicht in de wereld is ontstaan,
zowel op sociaal-politiek als op mili
tair gebied.'
,V1JF' OP ENKELE PUNTEN NA AKKOORD
Meisje verdronken
WOMMELS (anp) Donderdag is in
het Friese dorpje Spannurr (gein. Hen-
narderadeel) de drie en een half jaar
oude Cornelia Wierda verdronken.
Het meisje was met haar autoped te-]
gen een hekje bij de Spannummer Op
vaart gebotst en in het water gevallen.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Informateur Steenkamp zal waarschijnlijk dins
dag over een week gereed zijn met zijn informatiewerkzaamhe
den. Op enkele belangrijke punten na, waaronder de omroep en
ontwikkelingshulp, zijn de vijf fractieleiders het vrijdag over alle
paragrafen van het memorandum-Steenkamp in grote lijnen eens
geworden. De belangrijkste punten waarover gisteren overeen
stemming werd bereikt zijn onder meer defensie en volkshuisves
ting.
commissie, die de Mak en omvang
van onze defensie zal moeten bekij
ken. Men is voorts tot de conclusie
gekomen dat er iets meer voor defen
sie zal moeten worden uitgetrokken
om de opgelopen achterstand in re
halen. Tot op heden zouden er geen
opzienbarende nieuwe gedachten naar
voren zijn gekomen, maar zal meer.
gestreefd worden naar compromissen'
tussen de verschillende standpunten
over de verschillende paragrafen. lm
het weekeinde zullen de medewerkers
van prof. Steenkamp de aantekenin
gen uitwerken en formuleren, terwijl!
Het komende kabinet zal er naar
moeten streven in 1975 een produktïe
van 137.500 woningen tc halen, waar
bij vooralsnog een jaarlijkse huurver
hoging van 6 procent zal plaatsvinden.
Met betrekking tot de volkshuisves
ting werd met nadruk gesteld dat het
een verschuivend programma zal zijn.
dat langzaam moet oplopen tol het
niveau van 137.500 per jaar.
Defensie
In de kring van de vijf fractieleiders,
is overeenstemming bereikt 'over het
aanstellen van een zo breed mogelijke'
de fractieleiders en de informateur!
nog telefonisch met elkaar in contact
zullen blijven. Maandag zal de infor
mateur zelf nog de laatste hand leg- j
gen aan het stuk dat zaterdag enl
zondag is opgesteld, terwijl hij waar- j
schijnlijk 's middags tussentijds ver
slag zal uitbrengen aan de koningin.
Dan krijgen tevens de verschillende i
fraciies de gelegenheid nog te verga- j
deren. Op dit moment is bekend dat j
dat in ieder geval geldt voor de ARP
(Zie slot pagina 9 kolom 4)
GEWETENSBEZWAARDEN:
21 MAANDEN DIENEN
DEN HAAG (GPD) De duur van de
v ervangende diensttijd voor gewetens
bezwaarden zal met ingang van 1 juli
1971 worden ingekort van 23 tot 21
maanden. Dit heeft minister-president
De Jong vrijdagmiddag na afloop van
de ministerraad verklaard. Dit besluit
kon worden genomen, omdat kortgele
den ook de dienstplicht van de mari
ne was ingekort
HAARLEMSE POLITIE
ZOEKT .ENQUETEUR'
HAARLEM (ANP) De Haarlemse
politie heeft no, geen klaarheid kun
nen brengen in de moord op de 26-
jarige mevrouw Ineke Visser in de
Ierlandstraat te Haarlem. Wel heeft
de politie verscheidene tips ontvangen
die worden onderzocht.
Eén bewoonster deelde mee dat de
zer dagen een man op één van de
galerijen van het flatgebouw liep. Hij
belde aan en zei enquêteur te zijn van
de volksuniversiteit te Amsterdam. De
man zei inlichtingen te willen hebben
over het gebruik van de pil. De politie]
vernam van de volksuniversiteit dat;
zij geen enquête houdt.
ROTTERDAM (ANP) De
Holland Amerika Lijn in Rotter
dam heeft besloten het ontslag
van ruim 1000 man personeel
op de cruiseschepen .Rotter
dam', .Nieuw Amsterdam' en
.Statendam' op te schorten. Dit
besluit is genomen na het her
nieuwde overleg tussen de HAL-
directie enerzijds en de Federa
tie Van Werknemersorganisaties
in de Zeevaart en de Katholie
ke Bond van Vervoerspersoneel
anderzijds.
Eind vorige maand kondigde de HAL
aan dat in het najaar van 1971 en het
voorjaar van 1972 ruim 1000 perso
neelsleden van de HAL (Nederlanders
en andere Europeanen) beneden de
rang van onderofficier zouden worden
ontslagen. Hun plaatsen zouden wor
den ingenomen door Indonesisch per
soneel. In een gezamenlijke verklaring
zeggen de HAL en de werknemersbon
den dat de ontslagaanzeggingen zijn
opgeschort teneinde de huidige en
toekomstige behoefte aan Europees
personeel op de passagiersschepen na-:
der te bezien.
Als uitgangspunt zal gelden het stre-l
ven zoveel mogelijk Nederlands perso
neel in dienst te houden. De Holland
Amerika Lijn zal bekijken of perso
neel dat voor ontslag m aanmerking
komt niet via om- of bijscholing op
een andere plaats in het bedrijf kan.
worden geplaatst.' Aan hen die deson
danks zullen worden ontslagen zal een
afvloeiingsregeling worden aangebo-j
den', zo wordt, in de gezamenlijke!
verklaring gezegd.
Enkele weken geleden liepen de on
derhandelingen tussen de HAL-directie i
en de werknemersorganisaties over de!
door de maatschappij voorgestelde re
organisatie van het cruise-bedrijf vol
ledig vast, waarna de HAL het vervan
gen van de 1000 man Europees perso
neel op de drie schepen door Indone
sisch personeel aankondigde. Twee da-:
gen geleden werden de onderhaodelin-1
gen hervat, nadat de minister van
sociale zaken en volksgezondheid en
de staatssecretaris van verkeer en
waterstaat de partijen hadden ver
zocht te proberen opnieuw een basis
te vinden waarop de besprekingen
zouden kunnen worden voortgezet.
De werknemersorganisaties hebben
zich steeds fel verzet tegen de plan-i
nen van de HAL-directie om de 1000i
man te vervangen door Indonesiërs.
Zij zijn het niet met de HAL eens dat
deze maatregel noodzakelijk is om
het cruisebedrijf van de maatschappij
in stand te houden. Voorts vinden de)
boaden dat zij de contracten moeten
afsluiten voor het Indonesische perso
neel en niet, zoals bij de HAL wilde,
de Indonesische vakbond.
MIDDELBURG Gs van Zee
land vinden dat de afsluiting
van de Oosterschelde nu en in
de toekomst een belangrijk gro
tere veiligheid biedt dan verho
ging van de bestaande zeewe
ringen. Zij schrijven dat in een
preadvies aan de staten over de
.kwestie-Oosterschelde', die vol
gende week vrijdag aan de orde
komt en zij onderlijnen met
dit standpunt volledig de con
clusies uit een nota, die de
hoofdingenieur-directeur van del
provinciale waterstaat, ir W. del
Beijl over de afsluiting van dei
Oosterschelde heeft opgesteld.
.Wij achten dan ook geen termen aan
wezig om stappen te ondernemen die
er toe zouden kunnen leiden dat op
de eenmaal door het rijk genomen
beslissing tot afsluiting van de Oos
terschelde alsnog zou worden terug
gekomen', aldus liet college, dat ver
der nog met een aantal suggesties
komt:
.Wel staan wij een diepgaand on-'
derzoek voor naar de gevolgen van!
deze afsluiting, met name ten aan-j
zien van de milieu-hygiënische as-|
pecten, zonder dat evenwel een ver
traging ontstaat in de desbetreffen
de waterstaatkundige werkzaamhe
den'.
.Voorts dient naar onze mening aan
de verschillende nieuw geopperde
mogelijkheden ten aanzien van de
visserij de nodige aandacht te wor
den besteed'.
De commissie van advies en bijstand
voor de waterstaat uit de provinciale
staten kan zich in het algemeen ver-I
enigen met het standpunt van gs.
Het nu aan de staten aangeboden pre-:
advies is een reactie op het documen
tatiemateriaal en de bezwaren tegen
de afsluiting van deze zeearm met een]
deltadam die bij het provinciaal be
stuur zijn ingebracht door de Studie
groep Oosterschelde en anderen. In
de statenvergadering van 19 maart
hebben gs een advies van hun kant
aangekondigd. Het is een flink dos
sier geworden, want ook de verschil
lende brochures en nota's van de Stu
diegroep Oosterschelde. het overleg
met de kamercommissie en de cor
respondentie van gs met de Hoofd
ingenieur-directeur van provinciale wa
terstaat zijn bijgevoegd.
In zijn conclusies aan het slot van de
nota komt ir De Beijl met. een ver
weer tegen de argumenten die worden
aangevoerd om de afsluiting van de
Oosterschelde tegen te houden
1. Dc vergelijking die vaak wordt
getrokken .langs de Westerschelde
kan de beveiliging wèl worden bereikt
door verhoging van de bestaande dij
ken; waarom kan dat dan langs de
Westerschelde niet'?
Ir De Beijl daarover: .De voortgaan
de verdieping van het Oosterschelde-,
bekken, de omvang van mogelijke dijk-
vallen en de gevolgen van de afslui
ting van het Volkerak zijn factoren.
die er op wijzen dat vergelijking mei
de Westerschelde in diverse opzichten!
mank gaat. Hierbij wordt nog in het
midden gelaten de vraag, of het een
zuiver uitgangspunt is een zeearm die1
noodgedwongen niet wordt afgesloten
als maatstaf te nemen voor een zee
arm, die wèl kan worden afgesloten'.
2. De afsluiting van het Volkerak.
Ir De Beijl: Daarmee is een zo
danig onzeker element geïntroduceerd
dat het punt van .terug-is-niet-meer
mogelijk' is bereikt. Juist in dit op
zicht moet het deltaplan als een on
deelbaar project worden beschouwd.
Wanneer men de beveiliging althans
primair stelt is het niet verantwoord'
de bouw van de Oosterscheldedam te!
vertragen of niet uit te voeren.
"2. De kosten-baten-analyse, die dr H.
A. H. Boelmans Kranenburg heeft
opgesteld óver de afsluiting van de
Oosterschelde.
Ir De Beijl: .Een kosten-baten-analyse
wordt weinig zinvol geacht, aangezien
dat een kwantitatieve hetnrio.-in«
tegenover kwalitatieve argumenten'. In j
de nota van gs wordt bovendien aan
getoond dat de studiegroep in haar,
kosten-baten-analyse de zaak zeer heeft
gechargeerd en dat de primaire las
ten (of het nu gaat over afsluiting of
dijkverhoging) in beide gevallen in
dezelfde orde van grootte liggen. Als
belangrijk nevenvoordeel van de af
sluiting kan volgens de nota worden
genoemd de mogelijkheid voor ver
betering van de infrastructuur
4. Het water )milïeu van de Ooster
schelde.
Ir De Beiji: .Minder gunstige perspec
tieven biedt een afgesloten Oosterschel
de in milieuhygiënisch opzicht en voor
diegenen, die op een of andere wijze
betrokken zijn bij het huidige mariene
milieu van ae Oosterschelde. Hoewel
ongetwijfeld een redelijke waterkwa-
liteitsbeheersing mogelijk zal zijn en
het sombere toekomstbeeld van de]
studiegroep gelukkig niet zal worden'
bewaarheid, kan toch niet worden ont-'
kena, dat een relatieve verarming van
het nu zeer zuivere milieu zal optre
den. Dit is evenwel een offer dat ter-
wille van de veiligheid moet worden
gebracht.
(Meer over de nota-Oosterschelde
W!
Nederlanders
hebben neiging onszelf
uiterst tolerant te vin-
lsPjU den en de meest en onzer zien
dat als een gunstige trek van
hjjf "IJ ons volkskarakter. Men moet
- toegeven: er zijn vele voor
beelden te noemen uit dc vaderlandse
historie, die op verdraagzaamheid dui
den. In de tijd van de republiek der
Verenigde Nederlanden bijvoorbeeld
konden hier allerlei werken worden
gedruki. die elders opruiend en staats
gevaarlijk werden geacht. Ballingen
konden in ons land min of meer onge
stoord werken zonder in angst tc moe
ten leven voor vervolging of straf. In
het Europa van die dagen fungeerde
de republiek als een voorbeeld van de
oudtestamentische vrijstad, de plaats
in het oude Israël, waarheen een .(loon
slager, die zijn naaste onvoorbedacht
had gedood', kon vluchten.
Nederland vrijstad: het heeft hier het
geestelijk klimaat mede bepaald.
In een weinig tolerante tijd werd
hier een uitwisseling van opvattingen
en denkbeelden mogelijk, die in vele
andere landen ondenkbaar was. In Zee
land werd vooral W&st-Zeeuwsch-Vlaan
deren een gebied van tolerantie: hier
vestigden zich hugenotenfamilies uit
Frankrijk, men vond er mennonieten
en (uit Salzburg afkomstige) luthera
nen, er waren calvinisten en katholie
ken. Hun samenle
ven in zo'n klein ge
bied gaf hun liber
tijnse karaktertrek
ken. Vergeleken bij
bepaalde landen in
Europa was er in Nederland tol op
zekere hoogte inderdaad sprake van
een tolerante sfeer. De tolerantie gold
soms minder de eigen landgenoten,
maar werd als regel wel hooggehouden
jegens de vreemdeling: hij moest maar
op zijn eigen wijze zalig worden.
j^antlijn
Deze notities zijn ons ingegeven door
de zaak van de Amerikaanse de
serteur Ralph Waver. De rechter
moet thans oordelen over de vraag of
deze Amerikaan mag worden uitgele
verd op grond van het Nato-status-
verdrag. Er is alle reden om er op te
vertrouwen, dat de toetsing van het
uitwijzingsbesluit op een juiste wijze
zal geschieden. Daarover willen we op
dit ogenblik geen enkele opmerking
maken. Er is echter naast de juridische
kant van deze kwestie een politieke
zijde. Voor het eerst na het sluiten van
het Nato-stat us verdrag blijkt het na
melijk niet uitgesloten te zijn. dat be
palingen uit dit verdrag op een .on
Nederlandse' manier kunnen worden
gebruikt. En met .on-Nederlands' be
doelen we. dat het niet meer mogelijk
zou zijn een hier traditioneel geworden
tolerantie jegens vreemdelingen toe te
passen. Een tolerantie uitmondend in
een asielrecht.
[u zullen sommigen daartegen wil
len inbrengen, dat er geen verge
lijking mogelijk is tussen wat dan
een Amerikaans deserteur' heet en
bijvoorbeeld een banneling, die om de
vrijheid van het geweten het eigen land
moest ontvluchten. We geloven echter
dat het moeilijk is daartussen strikte
grenzen te trekken: er hebben in Ne
derland vluchtelingen gewoond, die in
eigen land werden beschouwd als ver
derfelijke revolutionairen. Zij werden
nochtans hier geduld, omdat Nederland
niet in de beoordeling trad van het ge
schil dat betrokkenen met hun eigen
land en gouvernement hadden. Als zij
zich hier onthielden van daden, die te
gen de Nederlandse samenleving waren
gericht, dan mochten zij hier wonen
als in een .vrijstad". Na de tweede we
reldoorlog echter is ons land deelge
noot geworden in grotere verbanden
zoals bijvoorbeeld de Noordatlan-
tische verdragsorganisatie en dat nu
blijkt van invloed op de .vrijstad'-
functie. Het geval-Waver maakt dat
duidelijk: de Amerikaanse autoritei
ten vragen om uitlevering van een ge
deserteerd soldaat en de regering gaat
daar op in
In dit licht gezien zou het zinvol zijn
wanneer met name binnen de volks
vertegenwoordiging zou worden ge
studeerd op de vraag of een traktaat
als dit Nato-statusverdrag bij nader
inzien niet tekort doet aan wat wij
nu maar noemen de traditie van ce
vrijstad, een traditie die hier eeuwen
lang is hooggehouden. Misschien zegt
de volksvertegenwoordiging in meer
derheid dat zij deze opvatting niet zin
vol acht en dat wij gehouden zijn poli
tieke figuren uit te leveren aan bond
genoten als dat zo uitkomt. In dat ge
val evenwel dienen we onverwijld de
tolerantie uit onze karaktereigen
schappen te schrappen. Het is echter
ook mogelijk, dat een volksvertegen
woordiging juist, aan dat asielrecht
grote waarde hecht. En dan moet wor
den nagegaan of niet soms verdrags
verplichtingen zijn aangegaan, aie bij
nader inzien in bepaalde gevallen toe
passing van het asielrecht onmogelijk
maken. Het is noodzakelijk dat deze
zaak wordt bestudeerd, het gaat name
lijk om een vorm van vrijheid. En vrij
heid is naar het woord van Huizinga
.de gist van onze natie geweest'
LIBIË ERKENT
VOLKSREPUBLIEK CHINA
BEIROET (AP) De Libische staaiv
chef, kolonel Moammer Katldafi,
heeft bekendgemaakt, dat Libië com
munistisch China volledig erkent.
De kolonel zei dit tijdens een toe
spraak ter gelegenheid van de eerste
.verjaardag' van het evacueren van de
Amerikaanse luchtmachtbasis .Wheel-
