BURGEROORLOG IN OOST-PAKISTAN
Bijnatekort'
aan aardgas
Sjeik Moedjiboer roept onafhankelijkheid uit
Senator Lockefeer brengt problematiek van de
waterverontreiniging in het Beneluxparlement
Prijs en
gemeenschap
ROND VORIGE JAARWISSELING
Vandaag
in de
krant...
Jacht
NOG GEEN
LENTEWEER
Drie jaar voor
generaal Prchlik
Born declareert
industrialisatie-
kosten bij rijk
WEER
GEVECHTEN
IN JORDANIË
NOS WIL POLITICI COMMENTAAR
LATEN LEVEREN OP 28 APRIL
VAN DER PLOEG:LIEVER EERST EEN SPECIALE COMMISSIE....'
Commissie?
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE. VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Zaterdag 27 maart 197f
Ontstichting
Zeeland
pagina 2
214e jaargang no. 73
In Amsterdam is de afgelo
pen weken geladen gede
batteerd over de vraag of de
proza prijs 1970 van de ge
meente Amsterdam al dan
niet kon worden toegekend
'ëC—aar. F. Weinreb voor zt>n
boek .Het land der blinden'. Een Jury
had daartoe geadviseerd. Een omstre
den boek van een omstreden auteur
uit een bewogen, nog altijd felle emo
ties oproepende periode van Amster
dams oorlogsgeschiedenis. Vandaar,
dat b en w weigerden het juryvoorslel
over te nemen. Wethouder Lammer*:
.Het kan b en w niet onverschillig la
ten of een voor bekroning met een
Amsterdamse prijs voorgedragen per
soon wie hij ook moge zijn zich
al dan niet aan laakbare handelingen
tijdens de jodenvervolging heeft schul
dig gemaakt". In Het Parool van gis
teravond ging Hans Gruyters mede
oprichter van D"f>6 nader op deze
kwestie in, daarbij tevens enige op-
merkingen makend over .overhefds-
prijzen' in het algemeen. Bij dat deel
van zijn betoog willen wij enkele no
tities plaatsen, de zaak-Weinreb verder
vrijwel buiten beschouwing latend
NIEUW DELHI - KARATSJI (RTR, AFP, DPA) In Oost-Pakistan schijnt nu een ware burgeroor
log te woeden. Sjeik Moedjiboer Rachman, door president Jahja Chan als .verrader' gebrandmerkt,
heeft volgens een geheime zender de onafhankelijkheid uitgeroepen, en in de gehele provincie zou
zwaar gevochten worden. Oostpakistaanse militaire en politie-eenheden hebben volgens de zender
Westpakistaanse troepen omsingeld in Tsjittagong, Comilla, Sylhet. Jessore, Barisal en Choelna. An
dere berichten maken melding van hevige straatgevechten in o.a. de hoofdstad Dacca. Op het platte
land zouden ook de boeren de wapens hebben opgenomen tegen het Westpakistaanse leger. De be
richten over het verloop van de strijd zijn echter schaars als gevolg van de strenge censuur die door
de militaire autoriteiten wordt uitgeoefend.
.het regeringsgezag volledig te herstel
len'. Sjeik Moedjiboer had de eenheid
van Pakistan geschonden en .deze mis
daad zal niet ongestraft blijven'. Met
stemverheffing zei de president dat hij
niet kon toestaan dat ,op macht be
luste despoten' het land vernietigen
en speelden met het lot van 120 mil
joen mensen. Hij verbood in geheel
Pakistan alle politieke activiteit, maar
verklaarde dat overdracht van de
macht aan de gekozen vertegenwoor
digers van het volk zijn uiteindelijk
doel bleef.
Sjeik Moedjïb, die al enkele weken dei
feitelijke machthebber In Oost-Paki-j
stan was, verklaarde de 75 miljoen ïn-|
woners van het gebied ,tot burgers:
van het soevereine, onafhankelijke
Bangla Desj (land der Bengali's)', na
dat president Jahja Chan hem voor
.verrader' had uitgemaakt en zijn
Amawi-Liga, die bij de verkiezingen in
december jl de absolute meerderheid
in liet nationale parlement veroverde,
buiten de wet had gesteld.
Vrijdag verklaarde president Jahja
Chan in een radiotoespraak dat er .een
zeer ernstige wending' in de toestand
was gekomen, en dat die ,zo snel mo
gelijk onder controle moest worden
gebracht'. Het leger was opgedragen
ASSEN (ANP) Deze winter
is op het nippertje niet via pers,
radio en televisie het bericht in
zee gegaan om de Nederlanders
te verzoeken de gordijnen in hun
huizen te sluiten. Daardoor zou
de temperatuur binnenshuis
twee graden stijgen, aldus vrij
dagmorgen de technische direc
teur van de Nederlandse Aard-
oliemaatschappij ir J. T. L. Bart-
lema in een toespraak tot de As
ser gemeenteraad.
De raad van Assen bracht vrijdag een
bezoek aan het hoofdkantoor van
Nieuws uit binnen- en
buitenland: pag. 1,3 en 9
Nieuws uit Zeeland:
pag. 2,4,5,7 en 11
Sport: pag. 12 en 13
Radio-tv: pag. 27
Financieel nieuws: pag. 29
En in de
Pao. 17: Een jaar ervaring in een
heringedeeld Zeeuwsch-V laande
ren.
Pag. 18: In de serie .Waar staan
we nu', deze week een intervieio
met Zeelnnds ETI-directeur, drs
M. C. Verburg
Stemmen uit de kerken.
Pag. 19: Letterkundige kroniek
van Hans Warren.
Poppraet
Pag 21: Schaken, dammen, brid
ge. liengelrubriek. puzzel en culi
nair avontuur.
Pag 25: Interview met Erik Ha-
zelhofl Roelfzema naar aanleiding
van zijn boek .Soldaat van Oran
ie'.
De Duitser Hans Hermann Weijer
handelt met succes in eredoctora
ten. professoraten, consulaten en
ridderordes.
Nederlandse aardoliemaatschappijDe
vraag naar aardgas was de afgelopen
winter zo groot geweest dat men
bijna niet aan de behoefte kon vol
doen, aldus ir Bartlema.
De voorlichtingsafdeling van de NV
Nederlandse Gasunie te Groningen be
vestigde, dat deze maatregel inderdaad
is overwogen. Op 6 januari werd 168
miljoen kubieke meter op één dag
geleverd en dat was wel haast het
maximum. Overigens zijn er meer
middelen om het gasverbruik te ver
minderen. Zo zijn er zogenaamde af-
schalcelbare contracten met verschil
lende elektriciteitscentrales, die kun
nen bij het ingaan daarvan ogenblik
kelijk op olieverbruik overgaan. Een
waarschuwing daarvoor werd aan een
aantal centrales in Zuid-Holland op 4
januari gegeven. Van kerstmis tot 6
januari gegeven. Van Kerstmis tot 6
grote gasverbruik. Overigens is de
Gasunie in dergelijke gevallen paraat.
Er urmen zich allerlei omstandighe
den, zoals calamiteiten voordoen, die
de gasvoorziening zouden kunnen ver
hinderen. Daarop is de Gasunie voorbe
reid. In 1970 werd 31,4 miljard kubie
ke meter aardgas door de Gasunie
geleverd. In 1971 wordt het gebruik
gescha„ op rond 40 miljard kubieke
meter, inclusief de gasexport.
Een geheime zender die zich ,De stem
van het onafhankelijke Bangla Desj'
noemt, heeft gemeld, dat Westpaki
staanse troepen een jacht zijn begon
nen op sjeik Moedjib, die na het uit-
(Van onze weerkundige
medewerker)
Het zal dit weekeinde nog niet
lukken om van voorjaarsweer te
genieten. Hei lijkt zelfs waar
schijnlijk dat maart er niets voor
voelt om ons nog met een of
meer lentedagen te verras
sen.
Engeland verwacht in de eerste
helft, van april het doorbreken
van de lente naar West-Europa.
Dat betekent voor het komende
weekeinde nog geen temperatu
ren boven de tien graden. Wel
zonnige perioden door een rug
van hoged-uk die via de Noord
zee nadert. In het binneland zijn
nog een paar verspreide buitjes
te verwachten, 's Nachts is er
een flinke afkoeling met landin
waarts nachtvorstkans. De afne
mende wind gaat zondag weer
naar zuidwest krimpen en voert
een zwak front aan dat geleide
lijk meer bewolking brengt maar
evenals in deze hele maand zal er
geen neerslag van enige betekenis
vallen.
breken van de gevechten is onderge-|
doken.
Het heeft tussen Oost- en West-Pa-,
kistan, gescheiden door ruim 1600 km
Indiaas grondgebied, nooit geboterd.
Het dichtbevolkte oosten voelt zich;
uitgebuit door de Westpakistaanse:
minderheid en wijt zijn armoede voor:
een groot deel aan de grote zakenlui!
in de westelijke vleugel. Van de op-j
brengst van de Oostpakistaanse jute-i
industrie, de belangrijkste deviezen-
bron, verdwijnt een grote portie naarj
West-Pakistan, Het oosten vindt ook
dat het in de centrale bestuursorganen j
altijd ondervertegenwoordigd is ge-
weest. De overstromingsramp van vo-J
rig jaar heeft de verbittering nog doen
toenemen. De hulp vanuit West-Paki
stan liet volgens plaatselijke leiders
veel te wensen over.
In New York heeft de voorzitter van
de Oostpakistaanse Liga van Amerika.
K. S. Achmeil, er bij president Nixon
op aangedrongen te vragen om Inter
ventie van de Verenigde Naties. Vol
gens hem bedrijft het .bezettingsleger"
in Oost-Pakistan genocide.
Indiase troepen zijn langs de hele.
2160 km lange grens met Oost-Pakistan
in staat van paraatheid gebracht. De
Indiase regering komt vandaag bijeen
om over de crisis te beraadslagen.
PRAAG (RTR) Ex-generaal Vaclav
Prchlik is vrijdag door een militair
hof in de Boheemse stad Pribam tot
drie jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Prchlik was onder Dubcek hoofd van
de politieke sectie van het leger. In
die functie had hij kritiek geleverd op
de overheersende positie van de Sow-
jet-Unie in het Warschaupact, .terwijl
hij wist dat daardoor de reeds ge
spannen situatie in Tsjecho-Slowakije
nog zou verslechteren', aldus de open
baar aanklager. Hij werd beschuldigd
van .plichtsverzuim en het doorkrui
sen van de activiteit van staatsinstel
lingen'. Prchlik is de eerste vooraan
staande figuur uit de hervormingsperi
ode tegen wie een proces is aange
spannen. Na zijn kritiek werd hij al
tot gewoon soldaat gedegradeerd en
uit de actieve dienst ontslagen, want
niet alleen de Sowjet-Unie, maar ook
de liberale partijleiding keurde des
tijds Prchlik's uitspraken scherp af.
BORN (GPD) Burgemeester mr J.
Onland van Born heeft gisteravond j
tijdens de raadsvergadering in die
gemeente meegedeeld dat de gemeen
te Born alle sinds september 1969!
gemaakte voorbereidingskosten in ver
band met de geplande komst van dei
olieraffinaderij zal declareren bij in-'
dustrie cq regering. ,Ik ban u ervan
verzekeren, dat hier nogal wat geld
mee gemoeid is geweest', aldus de
heer Onland tot de raad.
AMMAN (RTR) Palestijnse guerril-j
Iastrijders hebben volg ms het minis
terie van binnenlandse zaken In Am-1
man het vuur geopend op veiligheids-
troepen in de noordelijke stad Ir-1
bid.
De commando's waren tot actie over
gegaan nadat veiligheidstroepen grote;
aantallen wapens van verschillende tv-
pen hadden gevonden op een kerkhof;
bij een vluchtelingenkamp in de
stad.
Sjeik Moedjiboer sprak donder
dag nog zijn volgelingen toe in Dac
ca. Geheel boven rechtsMoedji-
boers tegenstander in Wesl-Paki-
stan. Bhoetto, gaf een persconfc- 1
rentie na het uitbreken van de
burgeroorlog in Oost-Pakistan
Daarnaast: volgelingen van Moed
jiboer lopen te hoop en meisjes in
Dacca die donderdag oefenden
voor de strijd, zich er nauwelijks
van bewust, dat die zo snel zou
ontbranden.
Meningsverschil bij de omroep
DEN HAAG (GPD) In
omroepkringen is een dis
cussie ontstaan rond de
vraag wie gerekend mag
worden tot het fenomeen van
politiek commentator. Aan
leiding tot deze discussie is
de opzet van het televisie
programma rond de verkie
zingen voor de tweede ka
mer op 28 april aanstaande.
Zoals gewoonlijk verzorgt de
NOS het gezamenlijke program
ma rond de verkiezingen. Daartoe
heeft de NOS eveneens als
gewoonlijk de medewerking
gevraagd van de hoofden van de
actualiteitenprogramma's van de
verschillende omroepen, verenigd
in de zogenaamde .werkgroep ac
tualiteiten'.
Deze werkgroep wil echter de
eigen politieke redacteuren van
de omroepen in het gezamenlijke
programma van de NOS laten
optreden als commentator. De
NOS is daarentegen van mening
dat mensen als Hans Jacobs, Ad
Langebenf, Wibo van der Linden,
mr Van Maanen in het verkie
zingsprogramma als verslagge
vers moeten optreden. De NOS
wilde als commentatoren beken
de politici als mr Van Riel voor
de VVD; prof. Steenkamp voor
de KVP; mr Burger voor de
PvdA laten opdraven. De omroe
pen menen dat hun politieke ver
slaggevers niet voor deze figuren
onderdoen.
NOS-programmaleider Carel En
kelaar, verantwoordelijk voor de
uitzending van 28 april, noemt
deze discussie een glas water'.
,Ik zie geen conflict dat de uit
zendingen van 28 april kan be
dreigen'.
ONVERWACHTE
VERKLARING
(Van één onzer redacteuren).
LUXEMBURG De problema
tiek van de waterverontreini
ging, waarmee de visserij op de
Noordzee zich uit de Zeeuwse
zeehavens bedreigd ziet, is gis
termiddag doorgedrongen tot in
het Beneluxparlement.
Het Zeeuwse eerste-kamerlid
drs VV. L. A. Lockefeer (namens
de christelijke fractie) kwam er
mee voor de dag en hij vroeg
de bewindslieden voor de visse
rij van de drie regeringen dit
vraagstuk te betrekken in het
onderzoek dat moet leiden tot
een memorandum over de bron
nen van grensoverschrijdende
watervervuiling.
Gealarmeerd door een artikel in het
recent verschenen Belgische visserij
blad attendeerde de heer Lockefeer
in de plenaire voorjaarszitting van het
Beneluxparlement te Luxemburg op
de zorgen die de Belgische vissers
zich maken over:
de vervuiling, die uit de Wester-
schelde in open zee wordt geloosd,
het. nadeel voor de visstand, dat
men langs de Belgische kust vreest,,
wanneer in 1978 de Oosterschelde
wordt afgesloten met de deltadam.
In zijn voor de parlementsleden]
uit de drie landen onverwachte
betoog over deze aangelegenheid zei'
de heer Lockefeer er meteen maar!
bij, dat het niet zijn bedoeling was
om .langs een omweg nationale poli
tiek te bedrijven. Ik bezie met name
de zaak van de afsluiting van de'
Oosterschelde alleen uit de gezichts-,
hoek van de problemen voor onze'
Belgische partner in de Benelux'. Bo-j
vendien vond hij het wat vervelende
om de Luxemburgse minister van
landbouw. J. Buchler. met dit vraag-:
stuk te moeten opzadelen. .Maar', zo:
verklaarde hij zich. nader, .ik heb in de'
Nederlandse eerste kamer al eerder
aan minister Bakker van verkeer en.
waterstaat, over de gevolgen voor de'
Noordzeevisserij van de afsluiting van
de Oosterschelde vragen gesteld en
toen géén bevredigend antwoord ge-i
kregen'
Van de Luxemburgse bewindsman:
kreeg de Zeeuwse senator overigens
een half uur later de beminnelijke
verzekering, dat hij .met de kwestie1
rekening zal houden, zijn beide colle-|
gae zal aansporen om de problemen
van de Belgische vissers in het onder-;
zoek naar de verontreinigingsbron tej
betrekken en niet zal nalaten om het
nodige te doen, dat dit vraagstuk eist.'.
Verontrusting
bedrijf zullen worden gedupeerd, wan
neer de Oosterschelde wordt afgeslo
ten. onder één noemer. Hij wees op
het belang van de zeegaten in Zuid-
west-NederJand voor de visstand op
de Noordzee en haalde daarbij nog
eens de zogenaamde .kinderkamer
functie' van de Oosterschelde naar,
voren.
.Zal de natuur na de afsluiting voor:
een compensatie kunnen zorgen en zo'
ja, welke?' wilde hij weten. In zijnj
pleidooi betrok de Zeeuwse senator'
ook de belangen van de sportvisserij1
en de watersportrecreatie. .Het belang
van deze twee Zeeuwse zeegaten is,
omgekeerd evenredig met de opper
vlakte (één procent) die zij in het
gehele Noordzeegebied beslaan'. De
heer Lockefeer legde nog uit. dat de]
eb- en vloedbeweging in de Ooster
schelde er voor zorgt dat de vuilwa-
terstroom uit de Westerschelde niet'
langs de kust trekt.
In zijn betoog ving de heer Lockefeer
de watervervuiling, die de Wester
schelde oplevert en de verontrusting
bij de Belgische vissers dat zij in hun
Halverwege zijn betoog werd hij nog
even onderbroken door een opmer
king van de toolalist vm da-
Ploeg: .Waarom zouden we deze pro
blematiek niet eerst voorbereiden in
een speciale commissie In plaats van
ons er nu zo plotseling voor te zetten.
L' kunt toch niet verwachten, dat u op
dit spontane betoog meteen een af
doend antwoord krijgt? Het is meer
spreken voor de tribune dan voor dit
Beneluxparlement'.
Drs Lockefeer vond de aangelegenheid
overigens acuut genoeg om er de
vergadering in het Luxemburgse par
lementsgebouw mee te confronteren
Hij wees op het communiqué, dat de
regeringen anderhalve week geleder,
hebben uitgegeven en waarin een ge
zamenlijke studie wordt aangekondigd,
naar vergiftigingsverschijnselen in het
binnenwater als gevolg van zware me
talen en insekticiden: een onderzoek
dat zich overigens richt op het grens
gebied van Limburg, Brabant en
Luxemburg en de gelijknamige Belgi
sche provincie. .Laten we ook de
Antwerpse agglomeratie hierin betrek
ken'. aldus de heer Lockefeer. Ms we
zo doorgaan vergiftigen we namelijk
de omgeving waarin we wonen en
werken, waarin we recreëren en waar
uit w* oq* votdsel halen'.
Gruyters vindt, dat de overheid geen
prijzen moet verlenen. Dat hoort
niet in deze tijd. maar past in
een .mythische maatschappij-opvatting'
waarin de overheid nog wordt be
schouwd als iets, dat boven ons staat,
zo betoogt hij. In een .hedendaagse,
nuchtere versie' inzake de overheid is
zij slechts .conglomeraat van bestuur
lijke Instellingen met een dienende
functie, een service-instituut dus'. En
zegt Gruyters verder .hoe belang
rijk de butler in
een grote, rijke huis-
houding ook is en I V* il-
wat hij allemaal ook panlUJK
mag aanreiken, prij
zen uitreiken doet
hij niet. Een zelfbewuste burger zou
zelfs geen overheidsprijs willen aan
vaarden. De verhouding ligt' nog al
tijd volgens Gruyters .omgekeerd:
de burger beloont zijn dienaren, bij
voorbeeld door een verlenging met
vier jaar van het arbeidscontract bij
gelegenheid van verkiezingen'. Tot zo
ver de theorie van de D'66-voorman.
Voor hem is de overheid blijkbaar de
butler van de familie. Gruyters kijkt
kennelijk met enige geringschatting
op deze .dienaar' neer.
De butler-vergelijking nu maar la
tend voor wat zij is, menen we dat
Gruyters de culturele overheiösprij-
zen verkeerd beoordeelt. Het gaat niet
om beloningen vanuit een .mythische
maatschappij-opvatting', deze prijzen
worden namelijk niet in verticale rich
ting verleend, maar op het horizontale
vlak. Een culturele prijs geeft de
waardering aan van een gemeenschap
voor een bepaalde kunstenaar. In som
mige gevallen is zij bedoeld ter stimu
lering van jongeren: de gemeenschap
stelt hen in de gelegenheid verder te
gaan. De Zeeuwse prijs bijvoorbeeld
heeft niets te maken met de persoon-
lijke opvattingen van provinciale over
heden voor deze of gene kunstenaar,
maar betekent dat de Zeeuwse ge
meenschap via haar bestuur waarde
ring en dankbaarheid toont jegens
iemand, die zich in cultureel of we
tenschappelijk opzicht voor deze pro
vincie verdienstelijk heeft gemaakt:
een prijs op het horizontale vlak. Dat
staat buiten de .mythische maatschap
pij-opvatting', die Gruyters kennelijk
verfoeit, een dergelijke prijsverlening
past ook in zijn .hedendaagse nuchtere
versie' van de overheid. Geen zelfbe
wust burger hoeft zich voor een der
gelijke prijs te schamen.
Voor de overheid kan het verlenen
van een prijs soms een hachelijke
onderneming zijn, omdat zij betrok
ken kan raken in meningsverschillen
over de waarde van kunstuitingen.
Thorbeckes veel geciteerde woord uit
1862 heeft dit gevaar al gesignaleerd.
.De kunst is geen regeringszaak, in zo
verre de regering geen oordeel, noch
enig gezag heeft op het gebied der
kunst'. Daarom laat ae overheid zich
adviseren, soms door instellingen als
een kunst- of culturele raad, vaak ook
door speciaal benoemde jury's. Meest
al wordt de aanbeveling van een der
gelijke jury overgenomen, tenzij de be
wuste overheidsinstantie besturen
is een politiek bedrijf meent dat zij
de politieke (niet: de culturele) ver
antwoordelijkheid voor een prijsver
lening niet kan dragen.
Dat laatste is in Amsterdam ge
beurd: b en w namen het jury
advies niet over. Dit besluit past in de
hierboven uiteengezette theorie over
de .waardering der gemeenschap': het
boek van Weinreb heeft immers zovele
uiteenlopende reacties rond de depor
taties ran de Nederlandse joden op
geroepen. j'uisi in Amsterdam, dat het
provocerend zou zijn geweest van het
gemeentebestuur aan dit werk en deze
auteur een Amsterdamse prijs te ver
lenen. Met dit besluit hebben b en w
van Amsterdam getoond zich verre ie
houden van ae butlers-rol. zij hebben
namelijk gehandeld vanuit hun ver
antwoordelijkheid als vertegenwoor
digers van de Amsterdamse gemeen
schap.
EXECUTIES IN
ZUID-AFRIKA
PRETOR!(RTR) Donderdag zijn
in Pretoria zes mensen opgehangen,
aldus is door een woordvoerder van
het hooggerechtshof van Zuïd-Afrika
vrijdag bekendgemaakt.
Hij weigerde dvenwel de namen der
terechtgestelden te noemen. Een van
hen zou een nïetblanke zijn. die ter
dood veroordeeld was wegens aanran
ding van een blank kind.
De geheimhouding rondom de terecht
stelling heeft kritiek uitgelokt van
criminologen in Zuid-Afrika.
Vorig jaar zijn 81 mensen in Zuid-
Afrika terechtgesteld.
