KINDEREN
EN HUN
OUDERS
ZEEUWSE BEVOLKING GEEFT 65 JAAR
AAN KINDERZORG
ZATERDAG 6 FEBRUARI 1971
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
VLISSINGEN Op 21 februari viert de Vereniging Kinderzorg te Middelburg
haar 65e verjaardag. Kinderzorg is in Zeeland meer dan een bekende klank,
blijkens de resultaten der jaarlijks terugkerende acties onder de bevolking. PZC-re-
dacteur Willem Wisse geeft een overzicht van de geschiedenis en de huidige
werkwijze van Kinderzorg. Voor een groot aantal historische gegevens maakte
hij gebruik van een scriptie die de heer H. F. Geervliet, directeur van Huize
De Veerse Singel, over Kinderzorg schreef.
VLISSINGEN De vereniging Kinderzorg kent drie specifieke ac
tiviteiten, waarvan met name de tehuizen en de voogdijvereniging
opvallen. De derde activiteit is de opleiding kinderbescherming.
Tot in de tweede wereldoorlog was de
algemene opvatting, dat kinderen, waar
van de ouders uit de ouderlijke macht
waren ontzet of ontheven, het meest
gebaat waren bij een gestichtsopvoe
ding. De kinderen moesten worden op
gevoed tot bruikbare burgers in de
maatschappij. Een maatschappij, die
van de mensen aanpassing vraagt. In
de tehuizen van Kinderzorg werd ook
volgens dat stramien gewerkt. Voor de
Individuele noden van een kind bestond
wellicht wel belangstelling, maar het
druiste tegen de toen heersende opvat
tingen in, om de leniging van die noden
een hoge prioriteit te geven.
Daar kwam bij, dat de begeleiding van
de kinderen in pleeggezinnen voor een
belangrijk deel in handen was van
bestuursleden. Pas in 1949 werd bij
Kinderzorg de eerste maatschappelijk
werkster benoemd. Momenteel werken
er vier maatschappelijk werkers (plus
een stagiaire) bij de voogdijafdeling van
Kinderzorg,
In de dertiger jaren kwam heel voor
zichtig de zogeheten gezinsverpleging,
de thans meest gewenste mogelijkheid
voor kinderen, die om welke reden dan
ook onder de hoede van een voogdij
vereniging staan, op gang. In de loop
der jaren is men van de zijde van de
kinderbescherming steeds meer gaan
letten op de oorzaken van het .ontspo
ren' van kinderen. En steeds meer ging
men de gevallen individueel bekijken
INDIVIDUEEL
Kinderzorg-directeur G J. de Jager
<35): .Er kwam niet a'leen inter aan
dacht voor het individuele kind. wat
zich uitte in het plaatsen van kinderen
in bijvoorbeeld speeitieke tehuizen,
maar ook voor het gezin. Als het even
kan werken we er op. dat een kind
weer bij de eigen ouders terugkomt
Als dat niet mogelijk is. prooeren we
een passend pleeggezin te vinden. En de
derde mogelijkheid is uiteraard huisves
ting in een van onze tehuizen ot een bij
het kind passend tehuis buiten Zeeland'
De maatschappelijk werkers van Kin
derzorg, die met een bepaalde conflict
situatie worden geconfronteerd, werken
erop. dat de ouders h m oemoeienis
niet alleen positief gaan waarderen,
maar zelfs gaan meewerken aan een
oplossuig van de moeilijkheden De
heer De Jager vertelt, dat zoer veel
kinderen, die onder voogdij van Kinder
zorg worden gesteld, afkomstig zijn uil
gezinnen, waar het huwelijk is stuk
gelopen. Kinderzorg. dat vroeger alleen
maar de kinderen uit dergelijke huwe
lijken opnam, heeft haav werkterrein
Directeur G. J. de Jager.
uitgebreid Het is een instituut, dat
klaar staat om de vragen van kinderen
én ouders te helpen beantwoorden. Per
jaar is Kinderzorg intensief bezig met
/.o'n vierhonderd kinderen. In acht van
de tien gevallen blijkt hulp aan dv
ouders heel goed mogelijk.
De heer De Jager: .Bijna altijd bh Ik'
uit gesprekken, dat de ouders hun hu
welijk met een positieve instelling zijn
gestart. Na een aantal jaren blijkt dan
dat men elkaar niets meer te zeggen
heeft. Dat heeft tot gevolg, da: men
feite geen respect meer voor elUaa;
kan opbrengen en dat de ouders vei
eenzamen. De kinderen ziin slechts ze!
den de oorzaak. Vaak doen zich de/elf
de moeilijkheden voor in kinderloze
huwelijken. Bij vereenzaming word je
egoïstisch, terwijl je in wezen alleen
maar gelukkig kunt zijr. als je een
ander gelukkig kan maken' De ouders,
waarmee Kinderzorg in aanraking
komt, blijken vaak zelf onvoldoende
volwassen te zuri geworden. Uit ge
sprekken komt vaak een groot stuk
onmacht naar zoren. De mensen van
Kinderzorg trachten crls:ssi:-ia:.es posi
tief te gebruiken. De ouders te wijzen
op de fijne dingen van liet huwelijk en
het gezin, Men helpt de mensen op
gang om een nieuw begin te maken,
bijvoorbeeld door samen op vakantie te
gaan (wat in dergelijke gevallen zelden
voorkomt) of in een andere plaats te
gaan wonen, om niet meer gehinderd te
worden door een dikwijls al te nadruk
kelijke sociale controle.
AANKLOPPEN
In ae loop der jaren is het percentage
kinderen in pleeggezinnen ten opzichte
van het aantal kinderen in tehuizen
sterk gestegen. In 1951 woonden 150
kinderen in tehuizen en waren er 45 in
pleeggezinnen. Vier jaar later waren er
111 in tehuizen en 129 in pleeggezinnen.
Die verhouding is sindsdien ongeveer
;e!ijk gebleven. Was het vroeger zo. dat
net name predikanten .gevallen' boven
de oppervlakte brachten. Tegenwoordig
weet men van alle mogelijke kanten
Kinderzorg te vinden. Het is al geen
zeldzaamheid meer. dat de ouders zelf
met hun moeilijkheden bij Kinderzorg
aankloppen
,Wie peerd of wijf soeckt sonder gebreecken
Die mach het werk wel laten steecken
En dencken dat hij bed en stal
Voor eeuwich ledigh houden sal'
JACOB CATS
IlIlfliJililfflll
VLISSINGEN De Vereniging Kinderzorg startte 65 jaar geleden in een huurhuis aan
de Herengracht in Middelburg. Onder leiding van directrice mejuffrouw A. van Eyk kon
den daar in totaal 14 kinderen worden ondergebracht. Kinderen, die volgens de toenmalige
maatstaven niet meer bij hun ouders konden blijven. Volgens de toen geldende maatstaven
richtte de aandacht zich in de eerste plaats op het kind. Een gestichtsopvoeding leek toen
het eerst aangewezen middel voor kinderen, die door de ouders materieel en/of geestelijk
waren verwaarloosd. Een uniforme opvoeding, waarbij de jongens streng van de meisjes
waren gescheiden.
De Vereniging Kinderzorg in Zeeland is tot stand
gekomen op initiatief van de classis Middelburg van
de Nederlands hervormde kerk. Deze kerk liep
allang vooraan op het terrein van de kinderbescher
ming. In 1904 stond in hel reglement op de
diaconieën, dat een van de taken was .het verzorgen
en opvoeden van wezen en van hulpbehoevende en
verwaarloosde kinderen'.
REVEIL
In de loop van de negentiende eeuw was de
kinderbescherming, vooral onder invloed van het
Réveil, met particuliere gestichten en verenigingen
op het gebied van de gezinsverpleging langzaam van
de grond gekomen. Mede door de denkbeelden van
het Réveil golden vroeger heersende opvattingen
aangaande verantwoordelijkheid en schuld, ouder
plicht en ouderrecht steeds minder als vanzelfspre
kend. In de tweede helft van de vorige eeuw
toonden vele mensen zich verontrust over het steeds
minder wordende morele besef bij de jongeren en de
daaruit voortvloeiende criminaliteit. Een wettelijke
regeling van de kinderbescherming werd in de ogen
van velen steeds noodzakelijker. Een kinderbescher
ming, die niet alleen de mogelijkheid gaf tot
straffen, maar ook tot opvoeding en verbetering,
Dit resulteerde in 1901 in de wet op de kinderbe
scherming. Die wet zette vele oude opvattingen
overboord. In de burgerlijke kinderwet werd name
lijk het wettig gezag van ouders en voogden
geregeld. En daarmee was de onaantastbaarheid
van de ouderlijke macht ten einde!
WACHTEN BEU
KINDERZORGCENT
actie .kinderzorgcent'. Na een jaar leverde dat
reeds 642 gulden op. Toen na twintig jaar de balans
van deze actie werd opgemaakt, bleek, dat op die
manier in totaal 62.129 gulden was ingezameld
Twee jaar na de oprienting startte de vereniging de
uitgave van de kinderzorgkrant. Momenteel heeft
deze krant, die per kwartaal verschijnt, een oplage
van 25.000. Dergelijke acties zorgden voor een
stevige band tussen een groot deel van de Zeeuwse
bevolking en Kinderzorg. De in 1916 door ds
Mulder uit Serooskerke (W) gestarte .aardappelcol
lecte' (later uitgebreid met kleding, fruit etc), is
nog steeds een jaarlijks terugkerend bewijs van
het bestaan van die band. Het breien van sokken
voor Kinderzorg lijkt volkomen uit de tijd. Hulp in
de vorm van aanbiedingen om kinderen gedurende
weekeinden en vakanties te gast te vragen passen
meer in deze tijd en worden dan ook hogelijk
gewaardeerd. Een vereniging als Kinderzorg heeft
niet alleen belang bij een gezonde financiële positie,
maar kan haar werk pas goed doen als de bevol
king weet, dat er zo iets als Kinderzorg bestaat, als
de mensen in geval van moeilijkheden de weg naar
Kinderzorg weten te vinden.
De landerbeschermingswetten van 1901 werden vier
jaren later van kracht en uit de oprichting van de
vele particuliere verenigingen en instanties op het
gebied van de kinderbescherming bleek wel, dat de
tijd rijp was. De Nederlands hervormde kerk in
Den Haag richtte reeds in 1903 een Vereniging
Kinderzorg op. Bovendien ging er vanuit Den Haag
een oproep naar het gehele land om dit voorbeeld
te volgen. Het duurde vrij lang voor er positieve
reacties kwamen. De provinciale kerkvergadering
van Zeeland kon niet, besluiten tot een initiatief en
het wachten beu, riep het classicale bestuur van
Middelburg op 15 januari 1906 alle Zeeuwse ge
meenten bijeen in het Schuttershof te Middelburg
Minder dan de helft gaf daaraan gehoor: op die
bewuste 15e januari waren er in het Schuttershof
vertegenwoordigers van 33 Nederlands hervormde
kerkeraden aanwezig. Ondanks dit bepaald niet
hoge aantal, besloot men over te gaan tot oprich
ting van een Vereniging Kinderzorg. En op woens
dag 21 februari van hetzelfde jaar was het dan
zover! Het aantal vertegenwoordigde kerkeraden
was overigens met bijna eenderde gedaald tot, 23.
Ds N. M. de Ligt werd gekozen tot voorzitter van
de gloednieuwe vereniging.
Aanvankelijk was men slechts in kleine elitaire
kring overtuigd van de waarde van de Vereniging
Kinderzorg. Toch zou het niet lang duren voor
Kinderzorg niet alleen algemeen aanvaard was.
maar zelfs actieve ondersteuning vond in alle lagen
van de bevolking. In het jaar van de oprichting
startte ds Hijmins uit Koudekerke bijvoorbeeld de
LIQUIDATIE
MUUR
De financiële positie van Kinderzorg was bij tijden
zeer slecht. Vanaf de oprichting groeiden de tekor
ten. Kinderzorg ging van start met een stichtingska
pitaal van 4915 gulden en 486 gulden aan contribu
ties, terwijl particuliere giften 600 gulden opbrach
ten. Niet minder dan 44 procent van de Zeeuwse
Nederlands hei-vormde gemeenten liet het in 1906
afweten! Het, huurhuis aan de Herengracht was
vrijwel van de aanvang af veel te klein. Op 6 mei
1907 nam Kinderzorg de villa Zomerlust aan de
Veersesingel in gebruik. En ook daar bleek men al
snel over te weinig ruimte te beschikken. In 1911
bood deze villa huisvesting aan 81 kinderen en
dat was bepaald te veel. Een jaar later werd op
het terrein van Zomerlust begonnen met de
bouw van een jongenshuis. Op 21 mei 1913 konden
70 jongens hun intrek nemen in wat toen tot de
modernste tehuizen van Europa behoorde De behui
zing was goed. maar met de financiën liep het
steeds slechter. In 1917 sprak men zelfs over
liquidatie. Uiteraard hadden de tekorten ook hun
gevolgen voor wat betreft aankoop van noodzake
lijk te vernieuwen materiaal. Koningin Wilhelmina
vond het tijdens een bezoek .sober, al te sober'
Een jaar na de eerste wereldoorlog kostte een kind
de vereniging per jaar ongeveer 500 gulden. Daarte
genover stond een verpleeggeld, dat varieerde van
125 tot 225 gulden. De schulden liepen op tot 82.500
gulden, maar in 1922 kwam er enig licht in ae
financiële duisternis.
De regering verstrekte een extra subsidie van 10.000
gulden en een grote bazar leverde 20.000 gulden op.
Mede dankzij de toen nog krachtiger aangepakte
propaganda kwam er meer geld van particulieren
binnen en in 1925 was er een sluitende rekening.
opvoeding. Zo moest de bestaande houten schutting
tussen het jongens- en meisjeshuis worden vervan
gen door een betonnen muur. Een voorwaarde, die
geheel paste in ae toen algemeen aanvaarde denk
beelden. Met de andere voorwaarden was da: iets
minder het geval. Daarmee toonde mevrouw Blum
zich bepaald vooruitstrevend. Zo diende het legaat
te worden aangewend voor de bouw van een
gymnastieklokaal en de aanleg van centrale verwar
ming.
De tweede wereldoorlog begon voor Kinderzorg. dat
immers aan de rand van het zwaar verwoeste
Middelburg lag. met de allergrootste verwarring.
Bovendien werden de gebouwen aan de Veersesin
gel in 1943 gevorderd, omdat er een noodhospitaal
in moest worden ingericht Het overgrote deel van
de om en nabij honderdvijftig kinderen moest evacu
eren, alleen de oudere jongens konden blijven. In
.Erica' in het Noordhollandse Huizen werden 45
kinderen ondergebracht en 25 gingen er naar een
weeshuis in Buren. Na een kanselboodschap konden
zestig kinderen in Zeeuwse gezinnen worden onder
gebracht. De ontruiming van de gebouwen aan de
Veersesingel duurde niet langer dan een week.
Hieruit blijkt eens te meer de sterke band tussen
de Zeeuwse bevolking en Kinderzorg. Er zit nog
een ander aspect aan deze zaak: achteraf bleek dit
het begin van de nu zo belangrijk geachte gezins
verpleging
BOUWEN
De naoorlogse jaren werden niet alleen getypeerd
door de invoering van geheel andere werkwijzen,
maar werd daarmee samenhangend ook geken
merkt door een grote bouwactiviteit.
In 1947 werd de villa .Vrederust' te Serooskerke
W i omgebouwd tot tehuis voor kinderen onder de
15 jaar. Het nieuwe tehuis kreeg de naam .Welgele
gen'. In 3952 werd het meisjeshuis aan de Veerse
singel verbouwd tot tehuis voor debiele kinderen.
In 1954 kwam het tehuis aan de Loskade te
Middelburg voor werkende en studerende meisjes
in de leeftijd van 15 tot 20 jaar gereed. .Het Baken'
in de Stromenwijk te Middelburg, voor werkende
en studerende jongens van 15-20 jaar, werd in 1963
geopend.
In 1961 had de vereniging de beschikking gekregen
over het vakantiehuis .Zonnevylle' in de duinstrook
bij Biggekerke. In 1967 werd .Zonnevylle' uitgebreid
met een dagverblijf.
In 1964 werden de oude gebouwen aan de Veerse
singel gesloopt en vervangen door vijf moderne
paviljoens. De gymnastiekzaal werd in 1966 geheel
aan de moderne eisen aangepast.
MENSENWERK
In 1933 kwam er zowaar een financieel hoogtepunt.
Mevrouw Bium-De Niet had Kinderzorg een legaat
van 60.000 gulden nagelaten en de vereniging boven
dien voor de helft tot erfgename verklaard.
Uit. de voorwaarden, die mevrouw Blum aan de
besteding van het legaat had verbonden, blijkt iets
over de toenmalige denkbeelden ten aanzien van de
De gebouwen zijn de herkenningstekens van Kinder
zorg. Datgene wat in en om die gebouwen gebeurt
blijft vaak buiten de waarneming van het grote
publiek. Het is mensenwerk, waarbij het gaat om
het levensgeluk van velen. En dat laatste laat zich
niet uitdrukken in geldbedragen en jaartallen. Men
senwerk verricht door een actief bestuur, dat
werkelijk mede inhoud geelt aan nieuwe ontwikke
lingen. door pleegouders, die bereid zijn om
zichzelf en him gezin extra te belasten, door ongeveer
850 collectanten, door de bijna honderd personeels
leden, die vaak bereid zijn om ook buiten hun lange
en onregelmatige werktijden zich in te zetten voor
kinderen en ouders WILLEM WI$SE
Maaltijd in tehuis Veersesingel.
Exterieur tehuis Veersesingel.
