PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WEER ARBEIDSONRUST
IN ROTTERDAMSE HAVEN
Vijf ling geboren in Frankrijk
Verdere industriële ontwikkeling in
Zeeuwsch-Vlaanderen niet forceren
Mellema genoemd
als burgemeester
van Amersfoort
OEGANDA
STELT
GEVANGENEN
IN VRIJHEID
BEMANNINGEN HAVENSLEEPBOTEN STELLEN ULTIMATUM
Vandaag
in de
krant
PVDA MAAKT GEEN BEZWAAR
MIDDEN 1973
WIL AMERIKA
DIENSTPLICHT
AFSCHAFFEN
Baby door ratten
doodgeknaagd
MANSON OP DE
VUIST MET
ZIJN ADVOCAAT
De moeilijke
weg
DOLLE
BETTY'
Minder doden op
overwegen
REGERING TOCH BEZORGD OVER GERINGE BEVOLKINGSAANWAS
VOORZITTER F. DE VOS VAN KAMER VAN KOOPHANDEL
LIGGING EEN
NATUURLIJKE
GARANTIE
214e jaargang - no. 24
WAARIN OPGENOMEN DE MI D DELB U RG SE, VLI S SI N G S E, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Irtcll* NV 8«h. MIJ. van da CV Provlntlala Zeauwaa Courant, f. v. d. Valde an t. B. dan Boar. Hooldradactla: O. A. da KoK. Abonn prij. f 6,15 par maand, of 11.1» pa.- kwartai
Bur. Vllai., Walalr. 56-60. tel. S144 (b g s rad. 4799, adv. 01186-564. «p. 2751). Middelburg Markt 51, lal. 7651 (b|| rad. 2078 3162. adv. 62481. Goaa, Grote Markt 2. lal. 6140 lb f
leriltzoe, rad. tal. 3346, adm. tet. 2094 0 Advprtantlaprlla 44 cent per mm, Minimumprijs
II f 19.1» per
Provinciale Zeeuwse Courent, I
Vrijdag 29 januari 1971
Tussen
de rails
pag2)
Generaal-majoor Idi Amin hield
gisteren zijn eerste persconferen
tie.
KAMPALA (RTR) De nieuwe
heerser in Oeganda, generaal-
majoor Idi Amin, heeft donder
dag 55 politieke gevangenen in
vrijheid gesteld. Voorts ontsloeg
hij de ministers van de afgezette
president Obote en kondigde hij
een tijdelijk verbod af voor poli
tieke activiteit Het eerder inge
stelde nachtelijke uitgaansver
bod blijft van kracht.
Intussen zijn uit het zuiden van het
land berichten ontvangen over enthou
siasme over de afzetting van Obote.
Dit geldt in het bijzonder voor het
voormalige koninkrijk Boeganda.
De vrijlating van de politieke gevange
nen geschiedde op een oud vliegveld
nabij de woning van generaal Amin.
Duizenden belangstellenden onder wie
talrijke familieleden wachtten de ge
vangenen op. die door de generaal
werden toegesproken.'Hij zei dat poli
tieke bijeenkomsten tiidelijk verboden
waren, maar hij beloofde dat er te zij
ner tijd verkiezingen zullen worden
houden.
Onder de vrijgelatenen bevonden zich
oud-premier Kowanoekoe, die in 1969
na een aanslag op dr Obote was
aangehouden, vijf voormalige minis
ters, een ex-legercommandant en een
ruster van de inmiddels in balling
schap overleden laatste vorst van
Boeganda.
Later had generaal Amin in het streng
bewaakte parlementsgebouw een ont
moeting met het kabinet van de afge
zette president. Hij zei dat de minis
ters naar huis konden gaan, maar
zonder him lijfwacht en hun dienstau
to's. Intussen is het burgerluchtver-
keer op de internationale luchthaven
Entebbe bij Kampala hervat.
De regering van Tanzania heeft don
derdag bekendgemaakt, dat zij het
nieuwe bewind in Oeganda niet erkent
en de door dat bewind afgezette Mil
ton Obote blijft beschouwen als het
wettige staatshoofd van dit land.
De regering zegt verder dat haar
besluit niet inhoudt dat Tanzania zich
in de binnenlandse aangelegenheden
van Oeganda zal mengen. J)e praatjes
over een Tanzaniaanse invasie in Oe
ganda zijn nonsens. Er is geen kwes
tie van dat Tanzaniaanse troepen een
invasie in Oeganda of welk land dan
ook zullen plegen', aldus de regerings
verklaring, die werd uitgegeven na
een bijzondere kabinetsvergadering-
onder leiding van president Nyjerere.
De verjaagde president Milton
Obote van Oeganda stond in Tan
zama de pers te woord.
Nieuws uit Zeeland op pagi
na 2, 5, 6 en 7.
Binnen- en buitenland op pa
gina 3, 9 en 15.
Sport op pagina 11.
Radio en tv op pagina 13.
Beurs en financiën op pa
gina 15.
ROTTERDAM (ANP) De Rotterdamse stadssleepboten zullen' vergadering bij te wonen,
maandagmorgen aanstaande niet uitvaren als de werkgevers zich EllTOpOOTt
voor zondagavond zes uur niet bereid hebben verklaard, met de
Als maandagmorgen inderdaad een
werknemersorgamsatie de loononderhandelingen te heropenen op] staking uitbreekt, dan zullen daarbij!
de Europoortsieepboten vermoedelijk
basis van een door de werknemers geëiste loonsverhoging van
vijfenveertig gulden per week over geheel 1971. De werknemers
zijn bereid, voor het eerste half jaar van 1971 de loonmaatregel
van de regering in acht te nemen. Dit is de inhoud van een ultima
tum, dat de sleepbootbemanningen donderdagmiddag tijdens een
door de Nederlandse Bond van Vervoerspersoneel in Rotterdam
gehouden vergadering met overgrote meerderheid van stemmen
heeft aangenomen. In Rotterdam varen ongeveer 100 stadssleep-;
boten met in totaal ongeveer 700 bemanningsleden.
werd door ongeveer 350 NBV-lederi
bezocht. Een gevolg van deze grote,
belangstelling was, dat het overgrote
deel van de Rotterdamse stadssleep
boten donderdagmiddag tussen één em
vijf uur niet in bedrijf was. Een,
werkonderbreking was overigens niet1
de bedoeling van de NVB. Men had;
voor donderdag juist twee vergadenn-l
gen uitgeschreven met het doel, ieder
een de gelegenheid te geven om zon
der werkonderbreking over het voor
gestelde ultimatum te komen praten.
Tegen een uur donderdagmiddag
meerden echter de meeste stadssleep
boten af en de bemanningen trokken
naar gebouw .Atrium' om daar de
niet betrokken zijn. De bemanningen'
van deze slepers hebben namelijk een,
cao, die aanzienlijk afwijkt van die;
voor de stadssleepboten. Een theoreti-i
.sche mogelijkheid is, dat de mannen'
van de Europocrtslepers zich solidair!
zullen verklaren, maar in scheepvaart
kringen wordt deze kans niet groo'
geacht.
De Vereniging van Sleepdienstonder
nemers in Rotterdam (werkgevers)
heeft tot nu toe de eisen van de
werknemers afgewezen. De werkge
vers wensen zich te houden aan de
loonmaatregel van de regering en wil
len derhalve niet verder gaan dan een
doorberekenen van de 400 gulden
een loonstijging van 3 pet per 1
januari. De vakbonden houden 1
aan het eind vorig jaar na een serie
stakingen bereikte havenakkoord, dat
onder andere leidde tot een loonsver
hoging van 25 gulden per week voor
de havenarbeiders.
De bonden vinden, dat de werksfeer
en de arbeidssituatie in de Rotterdam
se haven erop wijst, dat er een ver
band bestaat tussen de ontwikkeling
van de arbeidsvoorwaarden van het
havenpersoneel en het personeel
de stadssleepdiensten. Zij zijn van
mening, dat door het vorig jaar be-'
reikte havenakkoord een ernstige ach
terstand is ontstaan in de arbeids
voorwaarden van het personeel van
de stadssleepdiensten ten opzichte van
het andere havenpersoneel. Een loon
stijging van 45 gulden per week over
geheel 1971 zou. aldus de vakbonden,
kunnen leiden tot een gedeeltelijk in
lopen van de ontstane achterstand.
Werk lag stil
De vergadering van donderdagmiddag
SAN FRANCISCO (RTR) De Ame
rikaanse minister van defensie. Meivin
Laird. heeft donderdag in een toe
spraak in San Francisco een aanzien
lijke verhoging van het defensiebudget
voor het komende jaar aangekondigd.
Deze houdt volgens hem hoofdzakelijk
verband met het streven, voor 1 juli
1973 tot een volledig beroepsleger met
beëindiging van de dienstplicht te ko
men, en de technologische voorsprong
op de Sowjet-Unie te behouden. Bij
zonderheden over de budgetstijging
verstrekte Laird niet. De begroting
wordt vandaag gepubliceerd.
PARIJS (AFP-RTR) Een afgrijse
lijk voorval heeft weer eens de aan
dacht gevestigd op de ellendige om
standigheden waaronder veel buiten
landse arbeiders in de omgeving van
Parijs leven.
Een baby van drie maanden werd
woensdagmiddag in een woonwagen
aangetroffen met neus, kin en vinger-
topjes weggeknaagd door ratten. Het
kind stierf een uur later in het zieken
huis. Zijn jonge Portugese ouders wa
ren naar hun werk toen het drama
zich afspeelde. De woonwagen staat
op een onbebouwd terrein waar sami-
taire voorzieningen ontbreken, als ge
volg waarvan het er wemelt van rat
ten en ander ongedierte.
LOS ANGELES (RTR) De sektelei
der Charles Manson. die maandag in
het proces te Los Angeles schuldig is
bevonden aan moord op de filmster
Sharon Tate en zes anderen, is don
derdag uit de rechtszaal verwijderd
nadat hij zijn advocaat Irving Kana-
rek een stomp in de maag had gege
ven.
Het incident deed zich voor bij het
begin van de slotfase van het proces,
waarin de jury moet beslissen of
Manson en zijn drie vrouwelijke vol
gelingen zullen sterven in de gaska
mer of levenslang krijgen. Manson
riep uit dat hij met Kanarelc niet
meer kon samenwerken en dat hij
zelf zijn verdediging op zich wilde
nemen. Toen de rechter zijn verzoek
afwees, vloog Manson zijn advocaat
aan. Met de armen op de rug ge
draaid werd hij vervolgens door een
zaalwachter weggeleid.
DEN HAAG (GPD) Nu burgemees
ter De Wielt van .Amersfoort zelf heeft
aangekondigd wegens ziekte ver
vroegd pensioen te willen, wordt in
Haagse politieke en departementale
kringen minder terughoudend gespro
ken over een mogelijke benoeming
van de huidige politieke voorman van
de CHÜ, J. T. Mellema, tot burge
meester van Amersfoort.
Geruchten over het plan Mellema in
Amersfoort te benoemen doen reeds
enige tijd de ronde. De betrokkene
zelf wist er aanvankelijk niets van.
Ook de voorzitter van de CHU, prof.
Van Hulst, zei van niets te weten.
Maar in kringen van de PvdA en de
VVD is gesondeerd hoe deze partijen
en tegenover zouden staan als Amers
foort een CHD-burgemeester zou krij
gen. Amersfoort is. voordat burge
meester De Widt kwam, een PvdA-
post geweest. De PvdA heeft elders in
de provincie Utrecht alleen in Zeist
een partijlid op een burgemeesters-
stoel en acht zich onderbedeeld. Naar
verluidt zou de PvdA van een benoe
ming van Mellema op de stoel in
Amersfoort echter geen politieke hals
zaak willen maken. Dit zou wel het
geval zijn als het om iemand anders:
dan Mellema ging.
Politiek
Het is niet precies te achterhalen van
wie het plan om Mellema naar Amers
foort te benoemen is afgekomen. Het
heet dat Mellema's partijgenoot en
voorganger als fractievoorzitter, mi
nister van binnenlandse zaken Beer-
nink, er achter zit. Hij en enkele
andere vooraanstaande CHU-ers
den Mellema wegens het ontbreken
van voldoende politiek gezicht uit het
landspolitieke bedrijf willen manoeu
vreren. In dit verband is het veelzeg-1
gend dat Mellema op de CHU-lijst j
voor de komende tweeae-kamerverkie-1
zingen op een zeer lage plaats terecht j
is gekomen. Zou de CHU in het
nieuwe kabinet geen ministers leve-!
ren, dan wil lijstaanvoerder Udink|
zelf voorzitter worden van de CHU-.
fractie in de tweede kamer, en daar-l
mee de politieke leider van de partij.
Wordt Udink opnieuw minister, dan is
het allerminst zeker dat de fractie
Mellema opnieuw tot haar voorzitter
zou kiezen.
De heer Mellema is 2 jaar geleden
veroordeeld wegens een verkeersmis-
drijf, waarna hij een jaar op politiek
non-actief js geweest. De gemeentewet
verzet zich formeel echter niet tegen
de benoeming van iemand, die wegens
rijden onder invloed veroordeeld is,
tot burgemeester. In de praktijk kan
een veroordeling wegens een verkeers-
misdrijf een benoeming tegenhouden,
maar dit wordt weer anders als ach
ter de benoeming politieke motieven
zitten.
Van Son
Inmiddels hoeft niet gerekend te wor
den op een benoeming, van wie dan
ook, op zeer korte termijn ook als is!
te verwachten dat Amersfoort thans:
binnen niet al te lange tijd zal vrijko-|
D';
Betty Friedan, de Amerikaanse
.Dolle Mina', die in de VS een
campagne voert voor gelijke rech
ten voor de vrouw, is gisteren in
Nederland gearriveerd, hl het
Amsterdamse Shaffy-theater reik
te zij gisteravond de Wilhelmina
Drucker-prijs uit aan mevrouw
Nel Tegelaar (52) hoofd van het
vrouwensecreiariaat van het NVV.
De prijs werd voor het eerst ver
leend en wordt voortaan jaarlijks
toegekend aan de vrouw dit zich
het meest heeft ingezet voor de
positieverbetering van de vrouw.
UTRECHT (ANP) Volgens voorlol
men. Eerst worden de verkiezingen en, pige cijfers zijn er vorig jaar bij in
de formering van het nieuwe kabinet j totaal 133 botsingen op overwegen in
afgewacht. Er komen dan wellichti ons land 53 doden gevallen. Dit heeft:
meer ministers, staatssecretarissen ende NS meegedeeld.
Het dodental is belangrijker lager dan
in het .rampjaar5 1969.
Toen vonden 73 weggebruikers op de
openbare overwegen de dood.
(Zie slot pagina 9 kolom 7
(Van onze correspondent)
PARIJS Terwijl de 29-jarige j
Franse onderwijzeres, mevrouw
Rindot, hoogstens een tweeling
verwachtte heeft ze gisteren in
Grenoble liefst vijf kinderen
(drie jongens en twee meisjes)
ter wereld gebracht.
Ofschoon de kinderen, zoals altijd
met veeltallen het geval is, verscheide
ne weken te vroeg zijn geboren, mo
gen ze zich alle vijf, net als de
moeder trouwens, in een redelijk goe
de gezondheid verheugen. Gevijven
wogen ze bij de geboorte 1200 gram.
Iedere voorspelling over de verdere
toekomst laten de medici van Greno
ble niettemin achter wege.
Uitzondering
Vijflingen worden slechts als zeer ho
ge uitzondering men rekent één op
de zestig miljoen geboren. Frank-,
rijk heeft in de laatste dertien jaar
twee vijflingen gekend, terwijl in Bel-!
gië in 1966 zelfs een zevenling ter
wereld werd gebracht.
Dat alle leden van zo'n veeltallig ge
zelschap de eerste dagen en weken
overleven, komt helaas maar zelden
voor. Het voornaamste probleem is
de babies door de periode heen te
helpen die ze, onder normale omstan
digheden in het beschermende moe
derlichaam zouden hebben doorge
bracht.
Aan de zeldzaam hoge eisen van cou
veuses, en speciale apparaturen en
ook aan personeel, die in dat opzicht
gesteld moeten worden, voldoen maarl
heel weinig kraaminrichtingen ter I
wereld. De enige vijfling die voltallig I
in leven bleef werd enkele jaren gele-|
den in de Verenigde Staten geboren.
waar een ultra moderne kliniek dan,
ook meer dan 400 specialisten, dokters.
vroedvrouwen en verpleegsters gedu-j
rende drie maanden exclusief voor
hun verzorging kon mobiliseren.
Half miljoen
Overigens vernamen de Fransen de
geboorte van de vijfling in Grenoble
gelijktijdig met de resultaten van de
laatste volkstelling, die op het stuk
van de bevolkingsaanwas de regering
juist wel weer enige nieuwe zorgen
baarde. Uit die cijfers bleek, dat het
Franse bevolkingscijfer in het jaar
1970 van 50Vj tot 51 miljoen wasj
gestegen. Een bescheiden stijging, j
waarvan bovendien dan nog de emi-|
gratie met 170.000 koppen eenderde!
voor haar rekening nam.
De demografische situatie in Frank
rijk, werd vroeger wel uitgebeeld;
door de uitspraak, dat dit land meer:
doodkisten dan wiegen nodig had. Se-'
dert de laatste oorlog overtreffen
jaarlijks de geboorten de sterfgeval
len.
Maar de bevolkingstoename blijrt
zelfs met de vestiging van huitcnland-
se arbeiders toch te gering van om
vang om te voorkomen dat de actieve
bevolking in percentage gedurig achte
ruit gaat. En dat is een probleem
waaraan de pil ook niet geheel on
schuldig is en waaraan de regering
niet zonder redenen steeds zwaarder
tilt.
TERNEUZEN De voorzitter
van de kamer van koophandel
en fabrieken voor Zeeuwsch-
Vlaanderen, de heer F. de Vos,
is van mening dat de verdere in
dustriële ontwikkeling in het ge
bied van die kamer niet gefor
ceerd dient plaats te vinden. In
zijn nieuwjaarsrede, donderdag
morgen in Terneuzen voor de le
den van de kamer gehouden,
noemde hij de uitzonderlijke
ligging van dat gebied een na
tuurlijke garantie voor een even
wichtige groei waarbij over
spanningen vermeden dienen te
worden.
Nu het Rijnmondgebied zijn optimale
bezetting nadert, ziet hij hel Westcr-
scheldebekken ais een goed alternatief
voor basisindustrieën, die aan diep
vaarwater zijn verbonden. Hetgeen
naar zijn mening niet wegneemt dat
de schorsing van de premieregeling
voor investeringen in Zeeland en in
het bijzonder Zeeuwsch-Vlaanderen
betreurd moet worden omdat de in
dustrialisatie in dit gebied nog niet
voldoende op gang is gekomen. Voor
al nu ook de vestiging van kleinere
bedrijven met name in de toeleve
ringssector verwacht kan worden. Hij
pleitte voor een eventuele verscherpte
selectieve toepassing van die regeling.
De heer De Vos noemde de industri
ële ontwikkeling in Midden-Zeeland
stormachtig, maar in het afgelopen
jaar in Zeeuwsch-Vlaanderen minder
spectaculair. Twee industriële bedrij
ven moesten in de loop van 1970 zelfs
de produktie staken In oude en nieu
we bedrijven vonden grote investerin
gen plaats wegens uitbreiding of rati
onalisering. Het deed hem genoegen
te kunnen constateren dat de onderne
mingen er zelf van overtuigd zijn dat
stilstand onherroepelijk wordt afge
straft. De kamervoorzitter wees
voorts op de .snelle verslechtering
van het sociaal klimaat in ons land.'
De snelle voorthollende inflatie noem
de hij daarvan de grondoorzaak, ter
wijl onvrede weer wordt gesust met
nieuwe loongolven. De heer De Vos
zei in zijn rede van mening te zijn
dat in dit geheel een bijzonder kwalij
ke rol gespeeld wordt door enkele
publiciteitsmedia.' Door sterk gekleur
de. eenzijdige voorlichting zijn zij er
kennelijk op uit een zekere populari
teit te verwerven maar zij stichten
daarmee een groot kwaad', aldus de
heer De Vos.
Milieuhygiëne
Het pas begonnen jaar noemde de
heer De Vos onzeker. Geen reden
voor paniek maar ook geen onder
schatting van de problemen. Hij
sprak de hoop uit dat bij de psycholo
gisch voorbereide loonexplosie, het ge
zond verstand toch nog zal zegevie
ren. Een ander facet dat naar zijn
mening een rol speelt is het afwegen
van de economische groei tegen het
behoud of verbetering van het leefmi
lieu en in het bijzonder tot de milieu
hygiëne. Hij vroeg zich in dit verband!
evenwel af of de uitlaatgassen 'van
auto's, bestrijdingsmiddelen in dej
landbouw, gassen en installaties voor
huisverwarming, was- en vaatmiddelen
niet evenzeer verantwoordelijk voor
de verontreiniging van het milieu kun
nen worden gesteld als de industrie.
Hij citeerde in dit verband voorts een
vooraanstaand ambtenaar uit Antwer
pen die had opgemprkt dat de lucht
verontreiniging in het centrum van
Antwerpen anderhalf maal zo veel
bedroeg als die van de industrieën op
de beide Scheldeoevers. De heer De
Vos zei op dit stuk vertrouwen
hebben op het diligent zijn van de
provinciale overheid.
Baalhoek
Spreker wees verder op de verklaring
van minister Bakker dat hij (nogij
niets voelt voor een industirële be
stemming van het Land van Saefringej
en dat langs het toekomstige Baal-;
hoekkanaal geen Nederlandse belan
gen zullen mogen worden geschaad
Voorts dat. bij Antwerpen zuiverings
installaties zullen worden gebouwd enl
dat nieuwe bedrijven op het Belgische;
gedeelte langs dat kanaal niet op de'
Westerscheiae zuilen mogen lozen. Be
langrijk noemde hij met. name het
standpunt van gs van Zeeland op ditl
gebied, namelijk: harmonisatie van de!
vestigingsvoorwaarden, geen servituut
op Saeft.inge, milieuhygiënische eisen,
gevaren voor verzilting en aansluiting
op het Belgische wegenpatroon. Wei
nig optimistisch toonde de heer De
Vos zich over de stand van zaken in
het midden- en klein bedrijf, dat nog
kampt met dezelfde problemen ais
het vorige jaar. Daar was volgens
hem nog bij gekomen de steeds meer
opdringende concurrentie van de
groot winkelbedrijven. Hij noemde del
middenstand evenwel te individualis
tisch ingesteld om goed tegenspel te
leveren Aan samenwerking en goede I
organisatie ontbreekt het naar zijn1
(Zie slot pag. 6 kolom 1j
|e recente ontwikkelingen
in de Partij van de Ar
■El tonen aan hoe moeilijk
YvjA-k bt'8aanbaar in Nederland de
weg is naar de politieke ver-
rT-*1:] nieuwing. In dit land blijkt de
politiek voortdurend te zijn
onderworpen aan traagwerkende wet
ten. waartegen al menigeen heeft po
gen te rebelleren, meestal echter zon
der veel succes. Een jaar of wat gele
den meldde zich bij vrijwel elke poli
tieke groepering een nieuwe generatie,
jongeren die de radicalisering predik
ten. In vele gevallen ging het om be
gaafde mensen, vaak met een uitste
kende achtergrond, in staat tot scherpe
maatschappij-analyses. Met dergelijke
analyses in de hand kritiseerden zi)
vanuit een grote bewogenheid de fei
len van de samenleving en onverwijld
wensten zij aan het werk te gaan om
schoon schip te maken. De ouderen
kenden die feilen ook, maar de erva
ring had hen geleerd, dat het zelden
mogelijk Ls onmiddellijk en radicaal
veranderingen tot stand te brenger..
Bovendien waren zij opgegroeid Sn een
periode, waarin een economische cri
sis en een oorlog onuitwisbare tekens
hadden gegrift. En vooral wisten zij.
dat voor vernieuwingen en verbeterin
gen ook de medewerking van anderen
nodig is.
Dr Willem Drees senior is in menig
opzicht het symbool van deze
oudere generatie. Zijn ervaringen gaan
terug tot ver voor de eerste wereld
oorlog. hij was tussen de beide oorlo
gen in de kracht van zijn leven, maar
zijn belangrijkste taak moest toen nog
beginnen: na 1945 werd hij minister en
minister-president, leider van kabinet
ten van wisselende partijsamenstelling.
Dat hield in. dat er compromissen
moesten worden gesloten, zij het dat
steeds werd getracht de eigen politie
ke doelstellingen zoveel ais maar mo
gelijk te verwezenlijkenDat leidde in
de PvdA vaak tot bewogen debatten. In
het algemeen was bij de socialisten het
compromis vaak een punt van Telle
discussie, niemand die het beter weet
dan dr Drees. Hij maakte de gespan
nen debatten in 1913 mee. toen de
SDAP voor het eerst
gelegenheid kreeg F
aan de regering deel
te nemen. Kabinets- I
formateur Bos bood
in een kabinet van
negen, drie portefeuilles aan de SDAP
aan. Het Zwolse partijcongres echter
besloot tot afwijzing. Vele jaren later
noteerde dr Drees in zijn memoires:
.Ik heb zelden zó sterk getwijfeld wat
de juiste beslissing zou zijn als toen"
Schrijvend over de kabinetten, die hij
zelf een veertig jaar daarna zou presi
deren. citeerde Drees niemand minder
dan Gandhi: deze Indische staatsman
had .geleerd de schoonheid van het
compromis te waarderen als uiting van
verdraagzaamheid en van begrip voor
anderen'. Dr Drees voegde er aan toe:
.Maar als men het compromis een
kwaad vindt, laat men dan toch op
zijn minst begrijpen, dat het een nood
zakelijk kwaad is. wil een in vele op
zichten verdeeld volk toch democra
tisch bestuurd kunnen blijven. Er ziin
afschrikwekkende voorbeelden genoeg
om te doen zien, waarop het uitloopt
als de parlementaire democratie geen
voldoende basis voor samenwerking
meer biedt en daardoor autoritaire stre
vingen hun kans krijgen'. Wanneer
men deze zinnen uit Drees' autobio
grafie nog eens naleest, begrijpt men
tevens iets van zijn houding van ae
afgelopen week.
Drees is realist. Hij kent de politieke
verhoudingen in Nederland als
weinig anderen, maar heeft bovendien
geleerd hoe langzaam vernieuwingen
op politiek terrein tot stand komen. In
de bezettingsjaren werd de indruk
gewekt, dat na de oorlog een totaal
vernieuwde structuur zou ontstaan, de
slagzin .herstel en vernieuwing' deed
na 1945 overal opgeld, maar het bleef
bij betrekkelijk kleine verschuivingen.
Die realiteit dwong de PvdA uit Drees'
dagen tot een keus uit twee mogelijk
heden: het voeren van oppositie met
handhaving van het partijprogramma,
dan wel meedoen aan de regering, dat
wil zeggen gedwongen te zijn compro
missen te sluiten, maar aldus tegelij
kertijd de kans krijgend, een eigen
stempel op het beleid te drukken. Dr
Drees heeft met velen in zijn partij
voor de laatste mogelijkheid gekozen,
niet alleen uit een welbegrepen partij
belang. maar ook omdat naar zijn me
ning het landsbelang dat vergde: het
compromis is nodig om een volk. dat
zo verdeeld is als het Nederlandse, de
mocratisch te besturen.
Dr Drees' houding van de afgelopen
week heeft hier en daar kritiek
opgeroepen. Ten onrechte, geloven we.
Zijn houding is de conseo.uentie van
een opvatting, die hij een mensenleven
in praktijk heeft gebracht. Voor hem
is de anti-KVP-motie van de PvdA een
onding, omdat zij zijn partij in een
isolement brengt en het vrijwel onmo
gelijk maakt om mee te doen aan een
regering. Daarmee is echter tevens de
theorie en de praktijk van de politieke
vernieuwing aangegeven. In theorie be
tekende de anti-KVP-motie hoe dan
ook dat er duidelijkheid was gekomen,
de duidelijkheid waarom de laatste
jaren zo hard is geroepen. Er wordt
immers in feite uitgesproken, dat een
bepaalde regeringscombinatie onmo
gelijk is en dat nu zou voor de kiezer
een pluspunt moeten zijn: wanneer hij
de PvdA stemt, werkt hij er tegelijker
tijd aan mee dat de KVP niet in de
regering komt. Tot zover de theorie.
De praktijk is echter anders- vele kie
zers willen helemaal geen duidelijk
heid in deze zin. het is namelijk een
duidelijkheid, die hen tot een stelling-
nemen dwingt op punten waar zij geen
stelling in willen nemen. Er zijn bij
voorbeeld kiezers, die KAT» stemmen
en voorstander zijn van een regering
met de PvdA, maar dat betekent niet
dat zij op grond van de anti-KVP-motie
hun partij fkvp) ontrouw zouden wor
den: zij blijven KVP stemmen, aldus
(Voor vervolg zie pagina 3
kolom 1