NA VIER MAANDEN
UITSTEL TOCH NAAR
DE MAAN
TELEVISIE-UITZENDINGEN UIT APOLLO-14
TIJDSCHEMA
VAN DE
AP0LL0-REIS
SHEPARD, MITCHELL EN ROOSA
START APOLLO XIV 31 JANUARI
ZATERDAG 23 JANUARI 1971
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
LEIDEN (GPD) Met een vertraging van vier maanden
vertrekken Alan Shepard) Edgar Mitchell en Stewart Roo-
sa op zondag 31 januari om 23.23 uur Nederlandse tijd van
Kaap Kennedy naar de maan. Daar moeten eerstgenoemde
twee astronauten een landing uitvoeren in het krater- en
bergcomplex Fra Mauro. Het programma van deze vlucht
komt voor een belangrijk deel, maar niet geheel, overeen
met dat van de Apollo XIII, dat niet kon worden uitge
voerd door de wereldschokkende schipbreuk in de ruimte
in april vorig jaar.
De vier maanden uitstel van de
vlucht van de Apollo XIV zijn
gebruikt voor het aanbrengen
van een reeks verbeteringen in
het ruimteschip, waardoor kans
op herhaling van de dramatische
gebeurtenis afgelopen lente aan
zienlijk is verkleind. Uitgesloten
echter niet. De bemande ruimte
vaart blijft vooralsnog riskant pi
onieren met primitieve middelen,
waarmee van alles kan gebeuren.
De ramp met de Apollo XIII was
indertijd te wijten aan een foute
handeling bij het. testen van de
apparatuur op de lanceerbasis.
Hierdoor ontstond een aanvanke
lijk onopgemerkt mankement,
dat door een samenloop van om
standigheden tijdens de heen-
vlucht naar de maan tot een
explosie in het dienstcomparti-
ment van de Apollo-combinatie
leidde. Zonder landing op de
maan keerden de drie astronau
ten Lovell. Haise en Schwigert
behouden terug op aarde na een
dramatische vlucht, waarin de
nog aanwezige maansloep als red
dingboot werd gebruikt en de
lamgeslagen commandocapsule
slechts voor de landing dienst
deed. Hoewel op zichzelf een fou
te handeling bi.i de grondcontrole
oorzaak van de ramp was, be
sloot men toch de constructie en
uitrusting van de Apollo-combina-
tie aanzienlijk te verbeteren, zo
dat de gevolgen van een inciden
teel mankement minder uit de
hand zouden lopen. Met deze re
constructie is vier maanden ge
moeid geweest
Verbeteringen
De voornaamste verbeteringen
zijn de volgende: in de dienst
compartimenten zijn drie zuur
stoftanks aangebracht inplaats
van twee, en wel zodanig dat ze
minder kans lopen beschadigd te
worden en te exploderen of in
brand te raken bij kortsluitingen
door oververhitting ergens in het
complexe systeem. De energie
voorziening van de combinatie
Apollo-dienstcompartiment is uit
gebreid met een noodbatterij van
vierhonderd ampère, die voldoen
de energie levert om het ruimte
schip naar de aarde terug te
brengen, ook al beschikt men
niet meer over de andere energie
bronnen, zoals die van de maan
sloep. De astronauten van de Apol
lo XIII zouden absoluut zeker
om het leven zijn gekomen wan
neer de fatale explosie zich op de
terugreis had voorgedaan en men
niet meer over de maansloep had
beschikt. Een uitbreiding heeft
ook de watervoorziening onder
gaan. Tijdens de rampvlucht van
de Apollo XIII kreeg men ernstig
watergebrek, doordat het mecha
nisme voor de watervoorziening
van het dienstcompartiment was
uitgevallen. Dat dorst de ruimte
vaarders ging kwellen was wel
zeer hinderlijk en gevaarlijk
doordat de concentratie op inge
wikkelde taken daardoor kon ver
slappen, maar het was niet het
ernstigste gevolg van het water
gebrek. Het dreigendst, was na
melijk het-gebrek aan koelwater,
waardoor verschillende systemen
aan boord van de combinatie wel
eens konden uitvallen. De Apollo
XIV krijgt vijf waterzakken van
elk 3,8 liter extra mee, zodat er
zelfs in noodgevallen niet gebruik
behoeft te worden gemaakt van
de eventueel nog aanwezige voor-
raad in de maansloep.
Start in donker
Het reisschema ziet er voorlopig
als volgt uit het kan tot op
het laatste moment en zelfs tij
dens de vlucht nog worden gewij
zigd de start van startblok 39a
op Kaap Kennedy-vindt zondag
31 januari op 21.23 Nederlandse
tijd plaats. In Florida is het
tijdens de start het begin van de
avond. Het is de bedoeling dat
Shepard en MitQhell op vrijdag 5
februari om 12.14 Nederlandse
tijd met de maansloep Antares
landen in het berggebied Fra
Mauro. Roosa blijft- in het com
mandoschip Kitty Hawk om de
maan cirkelen. De landingsplaats
ligt vrij dicht bij de maaneve-
naar, namelijk op 3.40.17 zuider
breedte en 17.29.46 westerlengte
In het heuvelgebied op 24 km ten
noorden van de rand van de
grote Fra Mauro-krater.
Twee wandelingen
Shepard en Mitchell blijven ge
durende 34.5 uur op de maan.
Hun belangrijkste activiteiten
zijn die gedurende vier tot vijf
uur durende maanwandelingen.
Zij zullen daarmee aanzienlijk
langer buiten de maansloep zijn
dan de astronauten van de Apol
lo's XI en XII en zich bovendien
verder van de maansloep verwij
deren. Het verste punt tegen
de twee kilometer bereiken zij
tijdens hun tweede wandeling.
wanneer ze de intrigerende cone-
krater zullen bezoeken. Hun eer
ste taken buiten de maansloep
tijdens de eerste maanwandeling
bestaan uit het plaatsen van we
tenschappelijke waarnemingsin
strumenten en een kleine kernre
actor, die zeker een jaar energie
aan de instrumenten en de zen
der moet leveren. De metingen
van deze instrumenten betreffen
voornamelijk de studie van op
pervlakte verschijnselen en de in
terne structuur van de maan, de
uiterst ijle atmosfeer en iono-
sfeer, de zonnewind en het magne
tisch veld van de maan. Tijdens
de tweede maanwandeling gaan
de astronauten op stap met een
wagentje, een soort veredelde
handkar, om verder van de
maansloep instrumenten te plaat
sen. boringen in de maanbodem
te verrichten tot veel grotere
diepte dan tot dusver, voorts een
seismometer te plaatsen, explo
sies in de maanbodem te veroor
zaken en oppervlaktemateriaal te
verzamelen.
de structuurbepaling van de bo
dem door twintig kleine explosies
in boorgaten, waarvan de trillin
gen door seismometers worden
geregistreerd. Men hoopt hieruit
conclusies te kunnen trekken
over de eventuele aanwezigheid
van al of niet gebonden water in
de maanrotsen. Onlangs hebben
laboratoriumproeven in Amerika
met reeds voorhanden maanstof
hoopvolle indicaties in deze rich
ting gegeven. De aanwezigheid
van water in een of andere vorm
zou betekenen ,dat maankolonies
mettertijd over eigen watervoor
ziening en mede daardoor over
eigen zuurstofbronnen kunnen be
schikken. Dit zou de vestiging
van een maanstation enorm ver
eenvoudigen.
Oerstenen
Men hoopt stenen te kunnen vin
den die viereneenhalf miljard
jaar geleden bij de inslag van
een grote meteoriet uit het in
wendige van de maan zijn losge
slagen en naar de oppervlakte
gebracht. Reeds tijdens de wan
delingen van de Apollo XII astro
nauten werden stenen verzameld
die ruim vier miljard jaar oud
waren, terwijl het oudste, gevon
den aardse gesteente het niet
veel verder brengt dan drie mil-
jera. Stenen van meer dan vieren
eenhalf miljard jaar stammen
volgens de huidige wetenschappe
lijke inzichten uit de vormingsfa
se van het planetenstelsel. Het
handkarretje van Shepard en Mit
chell kan in totaal 32 kg materi
aal torsen. Dat is voldoende voor
de te vervoeren instrumenten. De
vijf mee te nemen camera's en
het te verzamelen materiaal.
Waterzoeken
Een zeer belangrijk onderzoek is
eeerd die zo weinig ervaring
heeft in de ruimte. Voor Mitchell
en Roosa is dit de eerste ruimte-
vlucht. Commandant Shepard is
slechts eenmaal in de ruimte ge
weest en dan nog maar heel kort
Hij maakte op 5 mei 1961 zijn
eërste, ongeveer 17 minuten du
rende ballistische vlucht met de
eenmans .Mercury' en werd daar
door de eerste Amerikaan in de
ruimte. De Rus Yoeri Gagarin was
hem op 12 april van dat jaar
voor, maar die maakte een volle
omwenteling om de aarde. She
pard, die sindsdien niet meer in
de ruimte is geweest, is de oud
ste Amerikaan die wordt gelan
ceerd. Hij is thans 47 jaar.
Te pletter
Op
een na
laatste
Overigens begint het seismische
maanonderzoek al voor ae
maansloep van de Apollo XIV
landt. Men wil namelijk de laat
ste rakettrap na het gebruik voor
de voortstuwing in de richting
van de maan sturen en daar te
pletter laten vallen. Snelheid, ge
wicht en plaats van de inslag
kunnen nauwkeurig worden vast
gesteld. De registratie van de in
slag door de seismometer die
door de Apollo XII werd achter
gelaten kan daardoor nauwkeuri
ge informatie geven over de in
wendige structuur van de maan.
Eenzelfde soort proef wordt ge
nomen na terugkeer van Shepard
en Mitchell in de Apollo door de
overtollig geworden maansloep
elders op de maan te pletter te
laten slaan. Na een verblijf van
bijna anderhalf etmaal op de
maan starten Shepard en Mit
chell van de maan op zaterdag 6
februari om 19.47 uur Nederland
se tijd. De Apollo met de drie
herenigde astronauten zal dins
dag 9 februari om 22.01 uur lan
den in de Pacific.
Onervé
Het ziet ernaar uit dat de vlucht
van de Apollo 14 voorlopig de op
een na laafste maanvlucht van de
Amerikanen wordt. Nadat reeds
eerder de Apollo 18 en 19 door
Nixon waren geschrapt uit het
maanprogramma om zuinigheids
oogmerken en om meer priori
teit te geven aan de ontwikkeling
van een ruimtestation in een
baan om de aarde, zijn er nu al
goed gefundeerde geruchten dat
ook de nummers 16 en 17 wor
den afgelast. Daarmee zal na de
komende vlucht alleen nog die
met de Apollo 15 in de komende
zomer, vermoedelijk juli, worden
uitgevoerd. Daarvoor zijn de ve
teranen David Scott en de ruim-
tedebutanten Alfred en James Ir
win als bemanningsleden aange
wezen. Het landingsgebied voor
de Apollo 15 is voorlopig bepaald
op het gebied van de Hyginus-
rille, een kloof even ten noorden
van de evenaar op het oostelijk
halfrond. Het is evenwel moge
lijk dat voor deze voorlopig laat
ste maanvlucht nog een ander
doelgcbied wordt gekozen.
Lanceringsbasis met de Apollo-14
Vluchtleider Alan D. Shepard (voorgrond) met zijn collega's Edgar Mit
chell 'links/ cn Stuart Roosa (rechts) onderweg naar de wagen die hen
naar de Saturnus V met moedercabine Kitty Hawk bracht voor oefening.
WASHINGTON De Apollo-14 Is uitgerust
niet twee kleuren- en een zwart-wit-televisie-
camera. Een kleurenkamera zal worden ge
bruikt voor uitzendingen uit het moederschip
en van beelden, door de ramen opgenomen,
van aarde en maan. De andere kleurencamera
bevindt zich In de maansloep om uitzendin
gen te geven van het uitstappen op de maan.
Later zal deze op een statief worden opge
steld voor uitzendingen van de twee periodes
waarin beide ruimtevaarders zich op het
maanoppervlak begeven. Gezagvoerder She
pard zal herkenbaar zijn aan rode banden
rond ellebogen en knieën van zijn drukpak.
Televisiekijkers op aarde kunnen dus zien hoe
Shepard en Mitchell op 5 en 6 februari op de
maan wandelen. Zij zijn de vijfde en zesde
die dit doen.
De uitzendingen zullen volgens het program
ma op de volgende tijdstippen worden ver
zorgd' (Ned. tijd): maandag 1 februari
(nacht van zondag op maandag) 00.28 uur
een 25 minuten durend verslag van het koppe
len van het moederschip aan de maansloep.
Woensdag 3 februari te 11.08 uur beelden van
het inwendige van het moederschip. De man
nen gaan door de tunnel naar de maansloep.
Vrijdag 5 februari 02.23 uur 's nachts: beel
den van het landingsgebied Fra Mauro; 15.20
uur: uitstappen op de maanbodem en het
werk. Zaterdag 6 februari 10.59 uur: tweede
maal uitstappen; 21 14 uur: renaez-vous; 21.29
uur: vastkoppelen aan moederschip: maandag
8 februari 0153 uur laatste demonstratie-
uitzending.
Tijdens de reis van de Apollo-12 zou de
wereld voor het eerst een rechtstreekse kleu
rentelevisieuitzending van de maan hebben
kunnen zien wanneer ruimtevaarder Alan Bean
toen niet per ongeluk de lens op de zon
had gericht, waardoor de gevoelige cel werd
vernield. Mitchell en Shepard zullen op hun
anderhalve kilometer lange voettocht naar
.Cone'-krater ook te zien zijn. Bij hun werk
aan de kraterrand ziet men ze dan nog als
puntjes, maar bij hun terugkeer moeten dui
delijke beelden fe krijgen zijn van de ruimte
vaarders die met zakken grondmonsters sjou
wen en het maankarretje achter zich aan
trekken.
WASHINGTON De voornaamste gebeurtenissen van de
reis van ae Apollo-14 verlopen als volgt: (alle in Nederl.
tijd). Zondag 31 januari 21.23 uur: lancering van kaap
Kennedy. Bijna 12 minuten later is de omloopbaan op
ongeveer 190 km hoogte bereikt. 23.33 uur: ontbranding
van de derde trap. die de Apollo-14 in de koers naar de
maan brengt 21 minuten later, op maandag 1 februari
00.14: moederschip trekt maansloep uit derde trapkop
pelt aan de maansloep. (01.19 uur). Na 21 minuten
verwijdert het stelsel zich van de rakettrap. overtollige
brandstof wordt uitgestoten.
Na verscheidene koerscorrecties, indien nodig, op weg
naar de maan. bereikt liet ruimteschip de maan op 4
februari. Te 03.01 uur wijziging baan. waardoor een baan
om de maan tussen 105 en 314 km hoogte wordt bereikt.
Onzichtbaar voor de bemanning slaat de uitgebrande
rakettrap van de Saturnus 28 minuten later, te 08.29 uur.
op de maan te pletter. Registratie door seismograaf van
Apollo-12 1219 uur- Apollo-14 gaat in lagere baan. met
hoogste punt 100 km en laagste 18 km boven het
maanoppervlak
5 februari:
0.3.30 uur: afkoppeling maansloep.
07.09 uur: moederschip in nieuwe baan.
10.05 uur: afdaling maansloep begint
10.16 uur: landing op de maan:
14.53 uur- lucht wordt uit maansloep verwijderd:
15J0 uur: Shepard en daarna Mitchell stappen op de
maan. Werken daar ongeveer vijf uren.
6 februari:
11.51 uur: tweede werkperiode. Voettocht naar Cone-kra-
ter;
15.51 uur: maansloep wordt weer op druk gebracht
19.47 uur: start maansloep:
19.56 uur: maansloep in baan rond maan:
21.33 uur: koppeling aan moederschip:
23.45 uur: maansloep wordt afgestoten en slaat 28
minuten later te pletter op maan.
7 februari:
02.37 uur:
Apollo-14 geeft vuurstoot en gaat op weg naar de aarde.
Indien nodig worden in de daarop volgende dagen drie
koerscorrecties uitgevoerd
9 februari:
21.34 uur: dienstcompartiment wordt afgestoten:
21.47 uur: moederschip treedt dampkring binnen:
22 01 uur- landing In de Stille Oceaan
Astronauten (vlnrj: Mitchell. Shepard en Roosa.
Shepard bezig met een .droogoefening'
