)e oude
rug in
oio's
Namen
Foto's
Bruggen
Veren
fROVfNCfALE ZEEUWSE COURANT
21
vso nogal verlaten situatie, een prentbriefkaart die in 1927 werd verzonden.
KT
uit de dertiger jaren.
MIDDELBURG Toen zo'n honderd jaar geleden
het Kanaal door Walcheren werd gegraven was
men bij de spoorwegen de spoorlijn werd on
geveer tegelijkertijd aangelegd zo verstandig
het kruisen van het kanaal geheel te vermijden.
Tussen Middelburg en Vlissingen werd een gro
tendeels evenwijdig met de spoorlijn lopend tracé
gevolgd, maar men bleef zorgvuldig oostelijk van
het kanaal. Wie te Middelburg, Vlissingen of Sou
burg vanuit het westelijk deel van Walcheren de
trein wilde nemen, kon gebruik maken van een
van de drie ijzeren draaibruggen, die het kanaal
bij de opening als vaste oeververbindingen had
meegekregen. Ach, en zo groot waren de verkeers-
complicaties niet toen in september 1873 het nog
met de hand gegraven kanaal feestelijk werd ge
opend. Toch werd er al rekening gehouden met
de aankomst- en vertrektijden van de treinen.
Artikel 6 van het in mei 1880 in het Staatsblad gepubliceerde
bijzonder reglement van politie voor het Kanaal door Wal
cheren luidde: De bruggen te Vlissingen en te Middelburg
moeten gesloten zijn gedurende vijftien minuten vóór den
tijd van vertrek der treinen van hel locaal-station te Vlissin
gen en het station te Middelburg, alsmede gedurende 10
minuten na aankomst van eiken trein aan die stations. De
brug te Vlissingen moet mede gesloten zijn van twintig tol
vijf minuten vóór den tijd van vertrek van eiken trein van
het havenstation. De tijd, waarin zij niet gesloten moeten
blijven, wordt des daags aangeduid door een witten bol of
een wit bord.'
De spoorwegen zelf hielden het wijselijk op Walcheren op
één niet te vermijden spoorbrug, over de Oude Ame. In een
.Beknopte beschrijving van de Spoorweg- en Kanaalwerken
op Walcheren' in 1873 hij de voltooiing van deze werken
verschenen bij B G de Veij Mestdagh' te Vlissingen schrijft
W. J var Campen: .De eenige spoorwegbrug op Walcheren
gemaakt, ligt over het na te melden kanaal door de Oude
Ame Het is eene beweegbare brug van gegoten getrokken
staal; zij heeft acht meter doorvaarwijdte. Zij verdient
reeds alleen vermelding wegens hare eigenaardige samenstel
ling. Het is namelijk eene draaibrug van ééne opening
«onder staarteinde.'
eene locomotief' kon zien. Op de namen van verschillende
aangebrachte schilden vond men de namen van de heren
ministère onder wier bestuur de wetten waren aangenomen,
.voorts die der gewestelijke en stedelijke overheden die
daaraan bevorderlijk zijn geweest.' Aan de voorzijde van de
wagen wera hulde gebracht aan 's Konings Commissaris In
Zeeland, .daartegenover aan den heer D. Dronkers, den eer
sten ontwerper van een plan om Zeeland met Duitschland te
verbinden Na de optocht volgde nog een .Matinée Muslcale
in het Schuttershof De Edele Handboog', een tentoonstelling
van de gebezigde banieren, vaandels, wapens en van enkele
zegewagens De dag werd met een concert en een vuurwerk
afgesloten.
De gecombineerde werken aan spoorlijn en kanaal hadden
jok een duidelijk oorzakelijk verband Voor de aanleg van
ie spotrlijn moest het Sloe worden afgedamd en dat
■naakte weer nodig, dat van Vlissingen naar Middelburg het
tanaal werd gegraven.
naar de groote loskaai begeven, waar aan de versierde
aanlegsteiger Z.M. de koning aan boord van het koninklij
ke jacht en geëscorteerd door eenige andere vaartuigen uit
Vissingen verwacht wordt.'
Op 10 september 1873 vervolgt het blad: .Naarmate het uur
naderde, waarop Z. M. de koning gisteren avond alhier
ieruggewacht werd, verzamelde zich op de spoorwegbrug en
den stationsweg een vroolijke meningte, die telkens aangroei
de door de duizenden van menschen, die de ontzaglijk lange
treinen van Vlissingen aanvoerden. De rijk versierde stations-
brug was schitterend verlicht. De vlaggestokken, waaraan de
verschillende schilden met namen van eenige handelssteden
der gansche wereld geplaatst zijn, waren onderling door
guirlande* van licht verbonden terwijl de eereboog voor de
nieuwe brug op den achtergrond met zijn schitterende
verlichting een schoonen indruk maakte.'
Opmerkelijk is, dat men in de lectuur uit die tijd, gewijd
ïan de werken, heel weinig vindt over de veren en de
oruggen Begrijpelijk met de verkeersintensitiet van die
iagen Oude afbeeldingen van de eerste stationsbrug over het
Kanaal te Middelburg ademen een onwezenlijke sfeer, de
serene traagheid van het fin-de-siècle Het station, fraai
stij'voorbeeld van de statlonsbouw uit die dagen, schijnt
QOgal breed opgezet voor het reizigersaanbod en op de
voorgrond en de brug ziet men een enkele voetganger, en
bespannen wagen of een kind met een hoepel om de
■nagisch-realistische sfeer nog wat te verhevigen. De grote
foto boven is de oudst bekende afbeelding van station en
stationsbrug. Dan volgen, links, van boven naar beneden
twee prentbriefkaarten, die elkaar in tijd niet veel zullen
ontlopen De bovenste van de twee. met de kar op het
midden van de brug. draagt een poststempel uit 1920, de
volgende is in 1927 afgestempeld Door de verlatenheid lijkt
deze foto ouder waarvoor ook de bomen links voor het
itatlon pleiten die minder volwassen lijken. Oudere Middel-
ourgers kunnen hierin welücht klaarheid brengen. De in 1920
zestempelde kaart toont een fraaie urinoir, die op de
volgende foto ontbreekt Een aardig gegeven om het verschil
in ouderdom vast te stelen. Dan volgt als voorlaatste in de
serie een foto uit de dertiger jaren, waarop al een opmerke
lijke toename van het verkeer is vastgelegd Twee wielrijders
Dp de voorgrond die voor de richting Goes kiezen, maken
dit zelfs kenbaar De brugwachter geheel op de voorgrond
kan zich nog permitteren meer jog te hebben voor de
fotograai dan voor het Jangsrazende' verkeer De laatste
toto 'n de serie werd kort na de bevrijding gemaakt, toen de
Stationsbrug een brugdeel hangt half in het water was
vernield en de geallieerden hadden gezorgd voor een nood-
verbinding in de vorm van een zogenaamde Bailey
brug.
Het verslag onthult ook de oorsprong van de naam Konings-
brug: Hedenmorgen bezichtigde de koning bij zijn vertrek
naar hei station onder het spelen van het carillon de nieuwe
brug over de Houtkade, waarbij Z.M. zich geruime tijd
onderhield met den heer Huijgen, directeur der fabriek Prins
van Oranje te 's-Gravenhage, waar de ijzeren bovenbouw der
brug v-rvaardigd is. en met den heer Van Diegelen, ingenieur
dezelfde fabriek. Door den burgemeester werd vervolgens
namem den gemeenteraad aan Z M. het verzoek gericht of
de nieuwe brug ter blijvende herinnering aan 's konings
feestelijke opening der groote haven- en kanaalwerken naar
Z M genoemd mocht worden en de Honingsbmg' mocht
neten welk verzoek door den koning op de meest welwillen
de wijze werd ingewilligd.'
De koning heeft tenslotte ook nog het Middelburgse stations
gebouw bezocht, in afwachting van een extra trein. Na
eenige oogenblikken in de versierde wachtkamer le klasse
vertoefd te hebben' aldus het verslag .namen de vorstelijke
personen plaats in den extra-trein, die weldra onder het
zejuict der aanwezigen wegstoomde
He-t ligt voor zover bekend, niet in de bedoeling, de minister
norgen te vragen de tweede brug over het Kanaal door
IVaicheren te Middelburg Bakkerbrug' te mogen noemen.
Rijkswaterstaat, die per Jot het beheer voert, geeft geen
Tarnen aan bruggen. Men houdt het bij deze instantie op de
iphaalbrug over het kanaal zoals de eerste burg nu
ambtelijk de .draaibrug" genoemd wordt Maar die draai-
irug heette in de verslagen van 1873 ai Stationsbrug, een
die* wee te wissen naam En voor 1970 ten einde Is. zal de
tweede brug ook wel een passende naam gekregen beb-
■S aeTe^oorlog werd de Stationsbrug verwoest. Op de voorgrond deels in het
tffcie Men van de oude brug. De geallieerde bevrijders zorgden voor een nood-
01 torm van een zogenaamde Baileybrug, een beproefd werkstukje van de
Maar de spoorlijn hoefde het eigenlijke kanaal door Walche
ren niet te passeren. Karren en voetgangers wel. Daarvoor
waren, zo schrijft Van Campen, over het Kanaal gelegd
Hene brug te Middelburg, breed 8 meters tusschen de
leuningen tot toegang van de stad naar het station en naar
de omgelegen straatwegen naar Goes en Vlissingen; eene
brug te West-Souburg in den straatweg van West- naar Oost-
Souburg breed tusschen de leuningen 4.50 meters, en eene
brug te Vlissingen breed tusschen de leuningen 7,20 meters
over de keersluis tot toegang tot het station. Al deze
bruggen zijn ijzeren draaibruggen, die 20 meters doorvaart-
wijdte aanbieden. Te Veere en aan den Abeele wordt de
gemeenschap over het Kanaal met ijzeren ponten onderhou
den.'
En hoewei bruggen en ponten ook toen al oponthoud konden
betekenen, waren Kanaal en spoorlijn, als één werk vol
tooid en in september 1873 .plechtig geopend' door koning
Willem III op Walcheren met veel vreugde begroet. Men had
er, vooral In het in de tweede helft van de vorige eeuw sterk
verpauperde Middelburg, grote verwachtingen van. Men
hoopt" op een economische heropbloei, aanleiding om in
Middelburg reed.- op 9 en 10 juli 18G7 ter gelegenheid van de
.viering van den aanvang der spoorweg en kanaalwerken op
net riland Walcheren' een grootscheeps feest op touw te
zetten
Het plar. was uitgegaan van de .Vereeniging tot het regelen
en bevorderen van volksvermaken' Ondernemers hadden ei
ge«d voor geschonken, .terwijl van gemeentewege werd voor
zien ai een orchest, Illuminatie en versiering van het markt
piein' En het bestuur vaardigde een .feestwijzer' uit, waarin
vooral aandacht werd besteed aan de uit 85 onderdelen
bestaande allegorische optocht die door Middelburg trok
Aanleiding tot de feestvreugde was mede de wet van 18
augustus 1860 geweest, die strekte tot den aanleg van
spoonveger voor rekening den Staat, onder deze de lijn van
Roosendaal langs Bergen op Zoom, Goes, Middelburg tot
Vlissingen
Weshalve men op een van de zegewagens in de optocht, een
door vier paarden getrokken wagen een .voorstelling van
Recnts onder een nog niet eens zo oude foto van de luidklok,
waarmee men aan de Ame de veerman kon waarschuwen die
vooral Amemuidse visvrouwen met hun manden met vis, gar
nalen en zeekraal overzette. Want met het graven van bet ka
naal u-as het Oud Amemulds Voetpad, dat naar Middelburg
voerde, doorsneden. Redelijk beklante veertjes verbonden de
kanaaloevers en de oevers van de Ame. De kaart werd in
september 1931 vanuit Amemuiden naar een Nederlandse
familie in Zwitserland verstuurd en als volgt toegelicht:
Hier in Amemuiden is nog zulk een Blokkentorentje' om
den schipper te roepen om over te varen. Zijn dit geen
lardige kinderen?'
Het veertje bestaat nier meer, zoals ook de veren te Abeele
en te Veere (voor wagens die niet over de sluizen konden)
verdwenen. Alles ging uiteindelijk, gemotoriseerd, toch maar
over de brug. Over de Stationsbrug, die hoewel verschillende
malen verbreed het aanbod niet meer kon verwer
ken
Als morgen minister Bakker de tweede kanaalbrug opent, is
net 'eest in Middelburg, vooral in Middelburg-Zuid, dat met
de groeiende verkeersstroom te groot geworden is voor één
verb'uding over het kanaal Eer. honderd jaar oude verbin
ding, die ai enige tijd in gebruik was, toen koning Willem III
in september 1873 naar Walcheren kwam om met als
loogtepuni van zijn bezoek te Vlissingen de Kanaal, spoor-
sn havenwerken plechtig te openen. Maar Middelburg had
toen toch nog een geheel nieuwe brug aan de koning te
;onen de brug over de Houtkade, die als een uitvloeisel van
de verbinding naar het station was aangelegd.
Dij ter perse gaan van dit Hommer" schreef de Middelburg
?che Courant van 9 september 1873, .heeft de gemeenteraad
van Middelburg met den burgemeester aan het hoofd zich
Het veer bij Amemuideneen prentbriefkaart uit 193L
