ZEEHOSPITIUM ZONNEVELD': EEN GELUKKIG THUIS VOOR
LICHAMELUK GEHANDICAPTE KINDEREN
7 ZAL JE KIND
MAAR WEZEN...
■■iiiiiiiiiiiiiiiiii:
ZATERDAG 5 DECEMBER 1970
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
OOSTKAPELLE ,'t Zul Je kind maar wezen, yeh, jev, Jeh. jeh
zuchtjes meem-uriënd met <le lilt van Adèle Blocmeiulaal uit .Het
schaap niet de vijf poten', luistert ze naar mijn vraag en geeft geen
ai.twoo-d. Ik herhaal liet nog eens. langzaam en duidelijk, bang dat ik
mijn vragen en opmerkingen er weer te haastig uitrafel: .Sta je er
vaak hij stil denk je er vaak aan. dat je gehandicapt bent.
spastisch?'
Ja en nee Soms dagen en weken achter elkaar, dan een heel jaar
weer niet. Alleen dat liedje van Adèle hè van daarnet, daar moet ik
wel vaak aan denken, ,'t Zal je kind maar wezen'
Aan het woord is Els. 20 Jaar nu, geboren en getogen in Breda. Ze
typt hee' moeizaam een en ander voor haar vader, directeur van een
groot aannemersbedrijf. Ze moet zich erg concentreren om duidelijk
te spreken en da. bemoeilijkt een gesprek nogal zodat veel mensen
zich die moeite maar niet meer nemen.
,Ik bei altijd net zorgektndje geweest en iedereen was altijd even lief
en aardig tegen me en soms stuitte me dat tegen de borst. Ik wilde
niet als dui zielige ongelukkige kind' behandeld worden, maar als een
normaal meisje Maar ja. dat begreep zelfs mijn familie niet. Mijn
beste vriendin, daar had ik regelmatig ruzie mee, die zei af en toe
tegen me da! 'k een egoïstisch kreng was of zo, nou ja dat was ik
natuurlijk «nik wel. Die vriendin is trouwens de enige die ik nog
wekelijks hier z't De rest heb ik uit het oog verloren; en ze hebben
een vriend of zijp verloofd of getrouwd'
Jk heb veel respect voor mijn ouders, want je zult maar zo*n
handenninderijc als ik ben, hebben Voor hen vind ik het soms zo rot
Voor mezelf ook wel hoor. want ik zou ook weieens willen schaatsen,
willen fietser willen hollen en net als mijn zusje een uur kletsen met
een vriendin door de telefoon. Maar ja dan denk ik maar, er zijn nog
mensen die geestelijk gehandicapt zijn. en mensen die blind en doof
zijn. dat lijkt me zoveel erger'
Els, die een weekendje vakantie hield in Zeeland, is bang voor de
publiciteit, een foto, dit interview. De mensen zullen mij verwijten
dat k niet dankbaar genoeg ben voor alle moeite die veel mensen
VOO! ml.i doen zoals nu met zo'n gratis vakantieweekend aan de kust;
anderen zullen medelijdend zeggen van: .'t Is toch wel zielig hé of
weer; ,'t Zal je kind maar wezen' en dat wil ik niet.
toch vaak een groot risico om (als je niet zeker
bent of zo'n gehandicapt kind door die handicap
het gewone lager onderwijs kan volgen) die stap
maar te wagen. De kinderen kunnen moeilijkheden
hebben met het taalbegrip, met de taalontwikkeling,
de spraak, de ruimtelijke ervaringen, de waarnemin
gen, de algemene beweging en de handvaardigheid.
De kans op een fiasco is dan groot. En het is
uiterst belangrijk dat die kinderen goed opgevangen
en begeleid worden.
Op Zonneveld is er een gezonde samenhang tussen
medische behandeling, arbeidstherapie, heilgymnas
tiek, logopedie, onderwijs, psychotechnisch onder
zoek en bovendien onderhoudt een maatschappelijk
werkster van de Bosk de contacten tussen kinde
ren. Zonneveld, de ouders en de Bosk, de Bond van
Ouders van Spastische Kinderen,'
MENSELIJK
Het hoofd van de aan Zonneveld verbonden mytyl
school, de heer J. Overduin: .Misschien mag ik
zeggen dat de mytylschool de leerlingen individue
ler en dus menselijker benadert. Kijk, wij zijn er
om die kinderen een basis te geven waar zij wat
mee kunnen doen. Zij moeten natuurlijk ook leren
rekenen, want zij moeten onder andere met geld
omgaan, zij moeten taalonderwijs volgen omdat ze
ook een gesprek moeten kunnen voeren, een stukje
of een brief moeten kunnen schrijven. Zij moeten
ook aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappij
leer leren omdat zij mee moeten leren denken en
spreken in deze wereld, zij moeten ook een goede
algemene ontwikkeling krijgen.
Maar daarnaast is het belangrijkste dat zij iets
leren waar ze wat aan hebben: we specialiseren
wat meer. passen de stof ook wat meer aan de
betreffende kinderen aan. Voor ieder kind is een
ander aspect de hoofdzaak. En omdat gehandicapte
kinderen door hun handicap in htm mogelijkheden
beperkt zijn. moeten wij daar ook bij het onderwijs
van uitgaan.
Daarnaast moeten wij als onderwijzers en ook wel
als opvoeders hen leren leven met hun handicap.
Hier op Zonneveld moeten zij leren hun handicap
te accepteren en er het beste van te maken.
Duidelijk maken, ook dat er wat van te maken valt.'
,Er is een goede samenwerking met het bureau
voor beroeps- en studiekeuze en de afdeling bijzon
dere arbeidsbemiddeling van het gewestelijk ar
beidsbureau te Middelburg'
ZILVEREN SCHOR
In dit kader van onderwijzen, opvoeden, leven,
vallen ook de gezamenlijke uitstapjes en de jaarlijk
se week op het .Zilveren Schor'. Zo ook dit jaar.
Een extra feestelijke week voor alle betrokkenen
want Bep ging mee. Als Bep er niet bij is zijn we
een beetje incompleet hoor' zeggen haar medeleer
lingen. In die week was er een confrontatie, een
discussiebijeenkomst met een groep kinderverzorg-
sters-in-opleiding.
.Die discussie werd gedragen door ons van Zonne
veld. Die kinderen wisten niet goed wat zij met ons
aan moesten, misschien waren ze wel een beetje
bang van ons. bang om ons te kwetsen' zegt Bep,
haantje de voorste ook.
Een moeizame discussie dus. Maar wel een heerlij
ke week. De heer Overduin: .Iedereen heeft hier
naar die week op het Zilveren Schor toegeleefd. In
de klas werd er uitgebreid over gesproken en ook
onder elkaar is het wel het onderwerp van de dag
geweest toen. Eenmaal daar, hebben kinderen, on
derwijzers en verzorgsters elkaar in een heel ande
re situatie meegemaakt, iedereen is daar uit het
vrij strakke ritme van de inrichting gehaald. Veel
kinderen hebben daar toch wel op de
tenen moeten lopen. En dat werkt dan nog wel
even door'.
In de klas gaat het er- gemoedelijk toe. Leerling en
leraar roken samen een sigaret in de pauze, er
wordt wat gelopen, wat gereden, wat gekletst.
Bep over de school: ,Bij ons is het erg gezellig, ik
geloof niet dat het op een gewone school zo is. En
mijnheer Overduin is okee'.
De school is onderverdeeld in zeven groepen én een
kleutergroep. Het gewone klassikale systeem heeft
men laten vallen, de kinderen komen op grond van
hun individuele prestaties en pas in tweede instan
tie met betrekking tot hun leeftijd in een bepaalde
groep.
De heer Overduin: .De school lijkt misschien wat
chaotisch, dan zijn er 'rinderen naar de dokter, dan
weer naar arbeidstherapie. dan weer naar heilgym
nastiek, maar er wordt wél gewerkt'.
In de aanvangsklas, waar juffrouw Verbeek de
scepter zwaait, zijn een paar kinderen aan het
rekenen, anderen maken een taailesje, de jongste
prikt een plaatje uit. Een jochie staat te schrijven,
anderen wisselen eens van plaats,
we doen er ook niet dramatisch over: een mens
Wij doen niet alsof er niets aan de hand is, maar
kan zo eens wat hebben, dat is nu eenmaal zo'.
BEOORDELING
De prestaties van de kinderen worden beoordeeld
naar hun kunnen. Op de school geldt geen excuus
voor slordig werk ais het niet nodig is. Maar
iemand die met veel inspanning een leesbaar taai-
lesje heeft geproduceerd, krijgt evenveel waardering
als een normaal kind dat een onberispelijk hand
schrift heeft.
.Onze beoordeling is reëler dan thuis. Daar zijn de
kinderen in een zeer beschermd milieu, daar wordt
hen vaak werk uit handen genomen, hier moeten z.e
het zelf doen'.
Vrijwel alle ouders zijn vol lof voor behandelend
onderwijzend en verplegend personeel én de maat
schappelijk werkster. De moeder van de 17-jarige
Rien, een betrekkelijk lichte patiënt: Rien is nu drie
jaar achtereen op Zonneveld en daar is hij zich
thuis gaan voelen. Hij komt elk weekend naar huis
en graag, maar hij is nu ook graag daar. Iedereen
is altijd even vriendelijk en behulpzaam, dat mag
echt weieens gezegd worden'. Voor dat het zover
was met Rien, zijn er heel wat tranen gevloeid en
heel wat lelijke gezichten getrokken.
.Rien was toen hij een jaar of zes was al eens een
half jaar in Zonneveld geweest, maar toen moesten
wij hem orr. financiële redenen naar huis halen. Hij
ging toen naar een gewone lagere school waar hij
.meegetrokken' werd. Toen drie jaar geleden de wet
voor zwaar geneeskundig risico in werking trad,
kon Rien terug naar Zonneveld. Door het meer
individuele onderwijs en de bijzondere toewijding
van de heer Overduin en zijn personeel kan Rien
zich daar nu helemaal ontplooien. Het heeft ons in
het begin wel moeite gekost. Rien kon moeilijk van
huis en elke maandagmorgen waren er scènes als
hij weer weg moest. Toen heb ik het zelf heel
moeilijk gehad: je denkt steeds of je er wel goed
aan hebt gedaan, of je je kind niet tekort doet
enzovoort. Maar dat is gelukkig achter de rug'.
KONINGIN
De ongekroonde koningin van Zonneveld is Bep V
(Ze protesteert overigens zelf tegen deze betite
ling). Ze woont er al dertien jaar en ze heeft zich
er in die tijd een echt tehuis gemaakt. Bep werd 4
november 1952 geboren: een lichamelijk zeer zwaar
gehandicapt kindje dat de oogappel van haar fami
lie werd. Vier jaar later stierf haar moeder bij de
geboorte van een zoontje: haar oudste zus, 16 a 17
jaar toen, nam het huishouden en de zorg van het
gezin met acht kinderen op zich.
Haar zuster, inmiddels getrouwd en moeder van
één irieuterzoon, mevrouw L. Kosten-V.: .Er was in
ons drukke en verslagen gezin toen tijd noch geld
om Beppie apart te behandelen, en achteraf gezien
was dat waarschijnlijk maar goed ook, ze is niet
verwend, niet .klein' gehouden en zo heeft ze haar
karakter goed kunnen ontwikkelen'.
,'t Was wel een moeilijke tijd toen. Bep heeft erg
breekbare botten en kan al iets breken als je ze
maar een hand geeft. Steeds weer moest ze in die
tijd naar het ziekenhuis, maar steeds en steeds
weer ging het niet. De verpleegsters waren niet
gewend met Bep om te gaan, nou ja. het was
vreselijk. Wij wisten dat een inrichting als Zonne
veld voor Bep zelf de fijnste oplossing zou zijn,
maar omdat mijn moeder ons gevraagd had Bep
niet weg te doen, viel die beslissing mijn vader en
mij vreselijk moeilijk. Maar toen het echt niet
meer ging. heb ik Bep met pijn in mijn hart naar
Zonneveld gebracht. Bep was nog steeds onze oog
appel. van heel de familie, ze was ook wel het
zonnetje in huis en daar bracht ik haar van dat
hele moderne ziekenhuis hier naar dat oude sombe
re Zonneveld. Ik heb het er zelf héél, héél moeilijk
mee gehad die dagen en weken. Maar Bep is met zo
veel zorg en met zoveel liefde op Zonneveld ontvan
gen. dat is gewoon ongelofèlijk. Ik mocht er altijd
komen, met de hele familie desnoods, elk weekend,
met elke feestdag, wij zijn nooit teveel en ook voor
Bep is geen enkele moeite verpleegsters en trou
wens al het personeel te veel. Bep is zelf erg
huiselijk en toen bleek dat zij én een geweldige
verzorging en een fantastisch medeleven zonder -
medelijden én een gezinsband kon houden, toen heeft
zij zich ook helemaal op Zonneveld ingesteld en ze
zegt zelf dat ze er voor geen goud meer weg wil'.
LIEFDEDIENST
Bep zelf aan het woord: ,Ik sta er bijna nooit meer
bij stil. Alleen in de vakanties, als alle anderen weg
zijn. dan blijft het wel heel lang stil. Ik vind het
niet erg om hier te blijven, ik vind het weieens erg
als ze allemaal voor zo lang hier weggaan,
Verder zijn er weieens mensen die vervelende
opmerkingen maken. Meestal moet ik er om lachen.
Zo ging ik eens een keer wandelen met een oud-
Zonnevelder die inmiddels onderwijzer is. Onder
weg kwamen wij een kennis, een wat oudere
mevrouw van hem tegen. ,Zo. en nu doe je dus nog
een liefdedienst' zei ze. wijzend naar mij. Later
hebben we ze nog eens gezien, en toen deed ze ook
heel verwonderd dat ik zelf kon lezen. Ze verwacht-
Even later: .Als je geestelijk gëhandicap: bctis
je zo weinig. Dat is wel het ergste dit ;i a
overkomen. Lezen doet Bep veel. Soms ros ir.
Voor school. En dan kunnen er omtmefci
stukken literatuur bij zitten. Maar verder pü
Lampo, Claes, Ruysellnck, die Vlamingen, h 'j
Donald Duck ook hoor'.
Thuis is voor Bep zaal één, Zonneveld. Ze leéj
op de zaal haar eigen meubeltjes, twee $d
pen, boeken en andere dingen die een hüJhï
achttien om zich heen verzamelt.
In het weekend is er altijd wel visite en Bató
er een vriendin (ook een oud-ZonneveldstKiifl'
Over de toekomst zegt Bep: ,Ik hoop dl!Sik
nog wel een poos kan blijven. Ik wil gag wis
leren, graag hier op Zonneveld'.
PROBLEEM
Naast alle dagelijkse zorgen en problemsn «*J
hier hebben bij de dagelijkse verzorging 5 e
formidabel probleem: wat gaat er m de iztea
gebeuren als ze 20, 21 jaar zijn'' Jüadfcs
Roebers. .Wij zijn hier in Zeeland ook k.v 'J
tewerkstelling van gehandicapten, maar (dis J
een groot probleem'
In beginsel staat Zonneveld open voor ia
tot en met twintig jaar. Het is echter hel a
voor iedereen een passende werkkring es ft
sende behuizing én een passende verorpi
vinden. We maken ook weieens een ui'
die regel. Maar zo goed als er nog w
voorzorg moet gebeuren (en dat kor
nieuwe Zonneveld), moet er ook veel aar.c-J
gebeuren'.
KEIHARD EN DOM
Nog te veel mensen zijn (door ko
keihard en dom, Gehandicapten worden s
er worden opmerkingen gemaakt, al da st
nen de gehoorkring van de gehandicapt w
merkingen komen soms hard aan.
Mevrouw Kosten: 't Gebeurt zo vaak dst jeep
kingen hoort zoals ,moet je daar eens ca.
wat griezelig' of ,zou jij daar nu mee gsan
len'. Onze Bep neemt het meestal noga! ro-®-*
op. Ze zegt dan Als ik tachtig ben al aM»
zijn, dus daar kan ik niet mee attffl e
steekt ze d'r tong uit. Ze staat er eigenlw-
boven. Ze is zeer intelligent en geesteje
en ze vindt net als /ij. dat mensen
opmerkingen maken, alleen maar ut»,
zijn. Maar naar blijft het'.
Ook geneesheer-directeur H A Roebers ■'-E.
veld zegt: .Veel mensen denken dat
achterlijk of debiel zijn. Dat is voor des®
een hele wrange ervaring en een moalu*
ren zaak, omdat het altijd zeer swkssm
ervaring leert dat het intelligent!#»
gehandicapte kinderen over het alge---".
onder het gemiddelde ligt. maar _j
andere oorzaken hebben: er zijn aVH
gehandicapte kinderen, die vér boten
maat uitkomen.
BEGELEIDING
.Het milieu van opvang en dc *^5^
kinderen met zeer vroeg verworven öero^f-
nissen is van zeer groot belang.
Roebers,
Hij is vanaf 1962 bezig met een y.
zoek naar het verband tussen de "jjs.
intelligentieniveau van de kinderen, v
zoek heeft hij sindsdien alle ldn(tóf?^'rria
veld waren en betrouwbaar getest
gevolgd: tot nu toe werd een bonde.
jaarlijks of om de twee jaar door M
intelligentieonderzoek verricht met c
men-Test, waarbij niet met, vaardlgn»-
en spreken en met handigheid en ie»,
wordt gehouden. tt
Dokter Roebers: ,Dit onderzoek aw
om wetenschappelijke redenen, maat
het unfair vind, dat mensen die op
het ongeluk hebben gehad getroffen r-
zo'n catastrofaal gebeuren als bijw°
geboorteletsel, veelal door vooroorc M
tingen niet als volwaardige men.
cepteerd. «y »-
.Door dit onderzoek zie ik met J~J -jjjjsjnfc
tig procent van deze kinderen
kende vooruitgangen in het ïnteiug
bewijs hiervoor is zeer duidelijk d»'a
het inhalen van een verkregeni acn «ei
(vaak ernstige) handicap. Ik 3
meer tijd moeten hebben oro BB8*
eindelijk eens verder uit te ,^f hurfi4nitits s10
principieel uitermate belangrijke, j
aan de orde zijn',
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiii
Aan de weg tussen Oostkapelle en Domburg wordt hard gewerkt aan de nieuwbouw van
het .Zeehospitium Zonneveld'. Vijf jaar lang zal er nog gebouwd en getimmerd, geheid en
geverfd worden, want pas over vijf jaar zal het nieuwe .Zonneveld' helemaal klaar zijn;
dan zal het oude knusse .Zonneveld' van nu plaats hebben gemaakt voor een modern kin
derrevalidatiecentrum.
In het voorjaar van 1971 zal de eerste fase van de
bouw klaar moeten zijn: een zusterhuis van vijf
bouwlagen en een drieledig paviljoen in laagbouw.
In elk van die drie paviljoens komen twee groepen
van zestien kinderen, pseudo-gezinsgroepen met kin
deren van verschillende leeftijd en geslacht die de
beschikking krijgen per groep van 16 over een
grote huiskamer, drie slaapkamers, waaronder een
zit-slaapkamer voor do oudsten, aangepaste toilet
ten, een badkamer cn con keuken, Tussen de
paviljoens in komen twee recreatieruimten voor de
(dan) 96 jeugdige bewoners
Daarna start men met de bouw van een school met
tien lokalen op de open plek achter de paviljoens,
met daarnaast een overdekt zwembad en een gym
nastieklokaal. Als dat klaar voor gebruik is moet de
oude bebouwing worden afgebroken om plaats te
maken voor een heel nieuw en goed geoutilleerd
behandelingscentrum. Daar krijgen onder andere de
arbeidstherapie. de heilgymnastiek, de logopedie en
dergelijke onderdak alsmede de keuken en huishou
delijke dienst. Tenslotte wordt de buitenvleugel van
het hoofdgebouw, die voor afbraak gespaard zal
worden, verbouwd en wordt er nog een grote
centrale recreatieruimte gebouwd. Tegen die tijd
rullen we wel 1975 schrijven
Naar die nieuwbouw leven alle Zonnevelders nu
toe. .Straks, in de nieuwbouw klinkt het steeds
als er iets is. .Straks in de nieuwbouw' zegt ook
dokter Roebers .kunnen we in ieder geval 96
kindëren goed behandelen. Dan hebben we meer
ruimte, meer comfort en kunnen we hen een
maximum aan zorg biedpn
SPORTVERENIGING?
Wie nooit iets met Zonneveld te maken heeft
gehad, weet nauwelijks wat Zonneveld doet, wat
Zonneveld is. Door alle publikaties rond de jaarlijk
se jZonneveldrit' en de stichting .Sport steunt Zon
neveld' hebben de meeste Zeeuwen wel van het
bestaan van Zonneveld gehoord, maar velen denken
dat het een sportvereniging is, of een ziekenhuis, of
een zwakzinnigeninrichting.
Zonneveld echter is een kinderrevalidatiecentrum,
een tehuis voor kinderen met bewegingsstoornissen
door afwijkingen van het beenderstelsel, het spier
stelsel of het zenuwstelsel,
Het zijn in ieder geval niet uitsluitend spastische
kinderen (kinderen die lijden aan spastische ver
lammingen waarbij in de verlamde organen niet
bewust te beïnvloeden bewegingen kunnen optreden,
aldus Van Dale).
De eerste kennismaking met Zonneveld is meestal
poliklinisch, als het kind wordt doorverwezen door
een huisarts of specialist. Meestal zijn ze dan twee
jaar of ouder. In ieder geval jaren jonger dan
vroeger toen de meeste kinderen pas doorverwezen
werden als ze een jaar of acht (of nog ouder), als
de eerste schooljaren mislukt waren. Die hele jonge
patiëntjes worden bij voorkeur niet opgenomen.
Dokter Roebers: ,Het is heel belangrijk dat ze hier
komen, poliklinisch, maar 'it de kleuterleeftijd, 4 a
5 jaar, laat ik ze liever bij de moeder thuis. De
moeders moeten alleen weten wat ze met hun kind
moeten doen. en waarom ze dat moeten dóen. Dan
kunnen ze thuis bepaalde oefeningen doen. op de
ontwikkeling letten. Deze wijze van voorzorg bevalt
heel goed, doch moet in de toekomst nog aanzien
lijk worden uitgebreid.'
.Vaak kunnen de kinderen ook nog naar een gewone
kleuterschool. Als ze de lagere schoolleeftijd bereikt
hebben, krijgen ze een psychologische en een psy
chotechnische test en als er dan duidelijke indica
ties zijn. kan het kind hier op Zonneveld en op de
aan Zonneveld verbonden mytylschool komen
SCHOOL
,Er zijn veel ouders die het met hun kind op een
gewone lagere school willen proberen. Maar het is
