SCHERMERHORN GETERGD AAN
DE DICTAFOON ANNO 1946-'47
Uitvoerig rapport
paniek-executies
meidagen van '40
binnen- en
buitenland
EIND 1971 EERSTE INZICHT IN
LANDELIJKE GEWESTENKAART
NUENEN BREEKT CLANDESTIENE BUNGALOW AF verdronk in
auto - omstanders
staken geen
hemd uit
Reporter van
My-Lai-verhaal
moet Vietnam uit
Kroesjtsjev ziek?
Buitenlanders
mogen huizen met
subsidie kopen
ZATERDAG 21 NOVEMBER 1970
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
DAGBOEK IS THANS VERSCHENEN
DAGAANTEKENIGENVAN LING
(Van onze correspondent)
DEN HAAG (GPD) Het dagboek van professor Schermerhorn gistermiddag aan de
schrijver aangeboden is geen echt dagboek, en het bestaat nog minder uit memoires
achteraf. Het zijn de geheime dagaantekeningen die prof. dr ir W. Schermerhorn als voor
zitter van de commissie-generaal voor Nederlandsch-Indië ter plaatse in een dictafoon
sprak en die later voor hem werden uitgetikt. Voor de leesbaarheid van het boek is het een
zegen, dat Schermerhorn niet zelf achter de schrijfmachine is gekropen, want voor een
beetje ingewikkelde volzin schrikt hij niet terug.
Het was trouwens in 194(5-47 onbe
staanbaar dat een politicus bet in
geschrifte zou hebben over ,het
plat krijgen van den ministerraad'.
Zoiets zei men trouwens hooguit
in de vriendenkring. En tegen een
apparaat blijkbaar, zodat wij thans
kennis kunnen nemen van een in
zeer levendige trant gesteld ver
haal van binnenuit over de
voorgeschiedenis van de eerste po
litionele actie op Java en Sumatra.
De commissie-generaal was een
driemanschap dat namens de rege
ring in Den Haag dagelijks contact
kon hebben met de regering in
Batavia en, althans de eerste tijd.
grote volmachten had. Bovendien
trad zij in onderhandeling met de
republikeinse regering in Djokja.
Dat leidde vrij snel tot een wapen
stilstandsovereenkomst en vervol
gens tot het akkoord van Linggad-
jati: er zou een Nederlands-Indone
sische unie komen, waarvan de
Verenigde Staten van Indonesië de
ene partner vormden, en één van
die verenigde staten zou de repu
bliek van Djokja zijn. Om Linggad-
jati door de tweede kamer te krij
gen werd het akkoord .aangekleed
met behulp van een motie Romme-
Van dér Goes, maar door die aan
kleding duurde het weer zeer lang
voordat Djokja toestemde in defi
nitieve ondertekening.
Ballenjongens
De sfeer was door dit uitstel
bedorven dat gezamenlijke uitwer
king van het akkoord leidde tot
aarzelingen, vertragingen, onenig
heid en tegenwerking. De situatie
werd toegespitst, ook al doordat
vele Nederlanders in Indië in hun
hart het akkoord verafschuwden
en het. alleen aanvaardbaar vonden
om als het mis ging een reden te
hebben om met een vrij geweten
Java en Sumatra terug te verove
ren. Toen het in juli 1947 zover
kwam greep de veiügheidsraad in
en de republiek van Djokja kwam
sterker uit de Nederlandse militai
re actie tevoorschijn dan zij in
maanden geschenen had.
De commissie-generaal, al maanden
gereduceerd tot .ballenjongens van
het kabinet', werd teruggeroepen
en in oktober verdween zij.
Tegen deze achtergrond dicteerde
Schermerhorn bijna dagelijks zijn
wedervaren. Het is het verhaal van
een moeilijke, maar succesvolle
start, die op 15 november uitliep
op de parafering van het akkoord
onder voorzitterschap van de Bril
Lord Killearn. Op 30 november
zouden de Engelsen hun brugge-
hoofden In Indonesië ontruimen.
Geen wonder dat de .oude heer'
blij was: met behulp van Sjahrir,
Schermerhorn en een andere Brit
leegde hij vier flessen champagne.
Lijdensweg
Maar toen begon de lijdensweg.
Den Haag en Djokja schenen niet
zo goed te kunnen volgen wat er
in Batavia werd klaargemaakt. De
Haagse telegrammen waren ondui
delijk. de Djokjase radicalen ver
wierpen het besprokene. Wilde
of bevolen? acties van republi
keinse zijde doorkruisten het ge
sprek. In Batavia riep men ook
om acties. De buitengewesten voel
den zich achtergesteld. Luitenant
gouverneur-generaal Van Mook on
dervond weinig steun uit Neder
land. Zou hij worden vervangen en
door wie? Door Romme, meldde
SCHERMERHORN:
,GEEN RANCUNE
MEER OVER'
DEN HAAG (GPD) .Ik heb
geen rancuneuze gevoelens meer
over. tegen wie dan ook'. Dat zei
gistermiddag in Den Haag prol.
dr ir Willem Schermerhorn, 76
jaar. bij de presentatie van zijn
.dagboek' in het internationale
perscentrum Nieuwspoort Hij
kondigde aan drie exemplaren
van het boek te zullen schenken
aan relaties uit de stormachtige
jaren 1946-47 in Indonesië: een
aan de weduwe van Soetan Sjah
rir. een aan Mohammed Hatta en
een aan Mohammed Roem.
Terugkijkend op de periode van
zijn voorzitterschap van de com
missie-generaal verklaarde prof.
Schermerhorn: .Sjahrir heeft me
eens gezegd: wanneer we 't sa
men moesten doen. waren we m
veertien dagen klaar. Maar zijn
extremisten en de mijne hebben
elkaar de bal toegespeeld. Dat is
wat nu nog altijd gebeurt en
de duiven leggen 't dan bijna
altijd af.
Over dr Van Mook. de land
voogd: .Wij hebben geen Mount-
batten gehad: daar geeft Neder
land zijn mensen de kans niet
voor. Van Mook is verguisd als
geen ander en tenslotte met een
keukenmeidenbriefje de laan uit
gestuurd. De man die dat heeft
gedaan, heeft nu een hele nette
betrekking'.
Over het conflict in Indonesië:
.Ik heb geleerd hoe een oorlog
ontstaat, ik heb er bij gestaan, 't
Gebeurt vanzelf, je glijdt er van
zelf in'.
En over zijn boek.Het zijn geen
memoires, gelukkig niet. Het dag
boek heeft me geleerd hoe ge
vaarlijk het is. achteraf memoi
res te schrijven. Soms. bij het
bladeren in de dagboekvellen. heb
ik de ontstellende ontdekking ge
daan, dat ik toen volstrekt mis
was. Of ik 't er vandaag nog mee
eens ben? Daar kan ik geen ant
woord op vinden. Ik zou achteraf
verschillende dingen anders be
zien en anders gezegd hebben. Ik
geef toe: de taal van het boek is
ongekuist. Dat is m'n boeren-af-
komst'.
Het .dagboek' is in één jaar voor
het Nederlands Historisch Ge
nootschap onder redactie van mr
dr C. Smit gereedgemaakt en uit
gekomen bij de uitgeverij Wol
ter s-Noordhoff NV te Groningen.
'weer paniek) en Meynen 'van de
AKU) g.g. en tenslotte zou het
voorlopig blijven als het was. Als
er geslagen moest worden, dan
door het bestaande bestuur, Zo
gleed men naar de oorlog toe en
een krant, Paniek. Maar zou Rom
me toch weer minister worden
knutselde tegelijk aan de toekom
stige structuur van de nieuwe
staal,.
Uit het dagboek komt Schermer
horn naar voren als een impulsief
man. Ais hem dat later (door
Drees) wordt verweten, doet hij er
wat verbaasd over. Maar het blijkt
uit meer dan een aantekening Een
paar dagen na zijn oordeel moet
hij het herzien.
Niet mals
Zijn oordelen over mensen zijn
niet mals.
.Beel begreep er kennelijk hele
maal niets van. maar bevindt zich
in het gevaarlijke stadium dat hij
dit niet meer inziet.'
.Een man als Clurman van (het
persbureau) UP. die kennelijk enig
negerbloed in zich draagt, lijkt mij
voorbeschikt om op de hand van
de republiek te zijn
.Drees is van nature geneigd in
problemen als deze een enigszins
conservatieve legalistische houding
aan te nemen, die men niet als
maatstaf mag nemen voor hetgeen
de socialistische wereld wenst
Die socialistische wereld althans
het wereldje dat PvdA heet had
voor Schermerhorn. haar eerste
minister-president, nog een verras
sing doordat haar voorzitter Vor-
nnk hem bezwoer zich niet open
lijk tegen de militaire actie uit te
spieken Het kabinet mocht niet
vallen, maar de socialisten in de
rooms-rode regering lieten voor
dat doel Schermerhorn min of
meer in de kou staan. Op den duur
ziet men hem bezeerd raken door
het onbegrip. Er zijn nog maar
zeven mensen in Batavia die een
actie als een ramp zien. Woedend
wordt hij als in juni ingrijpen
onvermijdelijk lijkt en hij treft bij
Van Mook de paleiskliek aan, in
een vrolijke stemming en met een
forse dronk over zich. Later corri
geert hij dat weer: voor hen was
de spanning gebroken, geen won
der dat ze daar wat op wilden
drinken. Toch wordt de actie weer
afgewend. Maar dan ergert het
hem weer dat diezelfde kliek even
opgelucht maar dan nuchter
doet.
Het zijn (lit soort dingen die het
boek zo boeiend maken. Want bet
verhaal zelf kennen wij al. Het
dagboek is door mr dr C Smit
geraadpleegd toen hij zijn boeken
over Linggadjati en over de liqui
datie van hel imperium schreef.
Maar als Schermerhorn hel zelf
vertelt zoals hij het toen zag. en
zoals hij liet twee dagen later
moest herzien, blijft men benieuwd
hoe het afloopt. Die afloop het
laatste hoofdstuk valt dan wat
tegen. De commissie-generaal gaat
naar Nederland en de spanning is
er uit.
Dezelfde dr Smit heeft deze uitga
ve ook bezorgd fci. gelukkig de
spreektaal de spreektaal gelaten.
In de serie werken van het Neder
lands Historisch Genootschap zal
dit dagboek daarom wel een witte
raaf blijven. Over hel algemeen
komen politici, zelfs bij net dicte
ren. niet aan spreektaal toe. Niet
iedereen kan het over zich krijgen
om de moeilijkheden van de tegen
partij aldus te typeren: .ik heb op
sommige momenten het gevoel dat
de jongelui door de hele procedure
onhanteerbaar zijn geworden',
maar daar staat toch wel tegeno
ver dat .wij eigenlijk op soortgelij
ke wijze aan deze heren hebben
zitten te trekken' indertijd. Hij ziet
aan de zaken meestal enkele kan
ten, maar blijft zich dat de hele
tijd sterk bewust, üit het dagboek
komt hij dan ook wel naar voren
als iemand die zichzelf niet gering
acht. Nog wat losse notities:
In de instructie voor de commis
sie-generaal stond oorspronkelijk
ook nauwkeurig voorgeschreven
hoe de heren met Van Mook om
een tafel moesten zitten (links van
de voorzitter enzovoort), dat heeft
Schermerhorn er uit weten te hou
den.
Jonkman 'toen minister) vreesde
dat Samkalden (toen assistent van
de commissie) niet volkomen Ne
derlands zou denken omdat hij
jood is. Het. hoofdbezwaar echter
was dat .deze man politiek nogal
links schijnt te staan, hoewel ik
daar nooit veel van heb ontdekt.'
F. de Boer 'lid van de commissie-
generaal) in het vliegtuig op de
heenweg boven Karatsji: .mijne
vrienden, wij moeten er van nu af
aan op rekenen, dat iedereen in
Holland denkt dat wij gek zijn.'
Het dagboek van Schermerhorn,
uitgegeven door mr dr C. Smit.
Wolters-Noordhoff, Groningen.
Twee delen 65.
REGERING WIL
STAATSIEBEZOEK
VERLEVENDIGEN
DEN HAAG (ANP) De regering Is
van oordeel dat een wat soepeler
opzet gewenst is bij de uitvoering van
staatsbezoeken aan Nederland.
Dit blijkt uit een nota, die vrijdag aan
de tweede kamer is aangeboden. Eri
moet wal meer vrijheid bestaan om:
variaties in de organisatie en het ver
loop van deze staatsbezoeken aan te:
brengen. De regering streeft er dan
ook naar hiertoe bij voorkomende;
gevallen na bilateraal overleg te
geraken en overweegt deze kwestie op
beperkt internationaal niveau aanhan
gig te maken.
De regering staat positief tegenover;
een ontmoeting tijdens een staatsbe-|
zoek tussen het bezoekende staats
hoofd en het parlement, indien beiden
een ontmoeting op prijs stellen.
Ieder staatsbezoek, zo vervolgt de no
ta, die vrijdag in de ministerraad
werd goedgekeurd, gaat overal, waar
dit plaatsvindt, uit eerbied voor de
hoge gast en het land dat deze verte
genwoordigt, met een zeker eerbetoon
gepaard, vooral tijdens de officiële
hoogtepunten. De regering onderzoekt
of het patroon van een staatsbezoek
ken worden verlevendigd, en de offi
ciële verplichtingen kunnen worden
verminderd. De regering is van oor
deel dat het opstellen en inspecteren
van militaire erewachten enigszins
zou kunnen worden beperkt. Bij de
aanvang en het einde van een staats
bezoek dient dit eerbetoon echter te
worden gehandhaafd.
De regering is voornemens, bij de
regeling van ieder staatsbezoek me:
de andere partij na te gaan in hoever- j
re redelijkerwijs het aantal toe te!
kennen onderscheidingen zo laag mo
gelijk kan worden gehouden.
PVDA DIN MAC: ANTI-
KVP-MOTIE HANDHAVEN
DEN HAAG (ANP) Het gewest
Den Haag van de PvdA heeft donder
dag in een motie verklaard dat de
zogenaamde Anti-KVP-motie van liet
PvdA congres moet worden gehand
haafd.
De vergadering van de PvdA in Den
Haag heeft zich uitgesproken vóór het;
principe van een minimumprogram!
voor de komende verkiezingen, dat;
gericht is op de meest menselijke:
noden en behoeften en dat uitvoer
baar moet zijn. Indien aan één van de
punten van het program niet wordt
voldaan, zou de PvdA geen kabinets
verantwoordelijkheid moeten gaan
dragen. Het program moet vóór de.
verkiezingen bekend worden en de'
basis vormen voor onderhandelingen I
met andere partijen.
Staatssecretaris Van Veen:
Gewesten moeten
er komen'
len in de loop i
de criteria gedes
den voor een gew
ENSCHEDE (GPD) SUateseereta
ris mr C. van Vri-n van binnenlandse
zaken beeft donderdag in de jubileum-
vergadering van de belangengemeen
schap Twente Oost-Gelderland ander
maal zijn visie gegeven over de toe
komstige bestuurlijke organisatie in
ons land. met name wat betreft de
ge west vorming. Tientallen functiona
rissen uit Oost-Nederland, samengeko
men In Enschede'» raadszaal, onder
voorzitterschap van mr F. It. Krom-
mcleln, boorden naast vele reeds be
kende uitgangspunten van de regering
ten aanzien van de gewestvorming
onder meer dat:
de staatssecretaris op 14 december
een gesprek met aJle provinciale
besturen zal hebben over een be j
stuursstructuurschets;
daarin reeds inbreng van gemeen
ten en intergemeentelijke organen
kan geschieden;
op 1 januari 1972 de regering
zover hoopt te zijn dat zij eer.
eerste inzicht heeft in de landelij
ke gewesten kaart;
die kaart op den duur dertig ge
westen zal omvatten;
gewestraden rechtstreeks gekozen
zouden moeten worden;
de provinciale besturen zeker niet
overbodig zullen worden.
Nuanceringen
bestui
Versterkt
BRUSSEL (ANP) In de Belgische
plaats Lier is donderdagavond, onder
de ogen van een groot aantal omstan
ders een 50-jarige man verdronken in
zijn auto De man was op een druk;
kruispunt geslipt, met zijn wagen te
gen een boom gebotst en de Nete inge-!
reden.
De man deed. terwijl op de kant!
tientallen mensen stonden toe te kij-!
ken. wanhopige pogingen om zich uit
de auto te bevrijden. Dat gelukte hem
niet omdat "net portier was klem ge
raakt.
Terwijl de man vocht voor zijn leven
stak niemand van de toeschouwers
een hand uit. Toen de auto drie kwar
tier later boven water was gebracht
trof men er het lijk van de man in
aan.
PROF. SCHERMERHORN
ZIET HEIL IN BUITEN
PARLEMENTAIRE ACTIES
DEN HAAG (ANP) .Zoals het nu
gesteld is, twijfel Ik aan de parlemen
taire democratie. De moeilijkheid is.
dat Nederland steeds meer verwikkeld
raakt in internationale organisaties.
Daar worden besluiten genomen,
waartegen de Nederlandse regering al
leen nog maar .ja' kan zeggen en
waarbij het parlement hetzij ook .ja'
zegt of moppert, maar het evenwel
niet ongedaan kan maken.
Wanneer bijvoorbeeld in Brussel de
melkprijs wordt vastgesteld, dan kan
het front in de kamer mopperen en
een cent meer eisen, maar daar blijft,
het bij. Dan zie ik meer in de zoge
naamde buitenparlementaire acties,
zoals de boeren hebben gedaan in
Leeuwarden. Deze acties kunnen van
betekenis gaan worden in gunstige
zin. zeker als het parlement er naar
luistert en als men deze geluiden van
buiten niet als minderwaardig gekrijs
afsluit'.
Dit betoogde donderdagavond oud-pre
mier prof. dr W. Schermerhorn in de
radio rubriek Den Haag vandaag'.
Hij ging in op het feit, dat. premier
De Jong en minister Klompë onlangs
in toespraken ter gelegenheid van het
zilveren jubileum van het parlement
hebben gewezen op de vervreemding
tussen het Nederlandse volk en het
parlement.
opdracht van de gemeente Nue
enen is daar vrijdag een enkele
jaren oude bungalow met een
waarde van ongeveer 70.000 gul
den gesloopt. Het huis was zon
der vergunning gebouwd De
sloopwerkzaamheden werden ver
richt onder politietoezicht Tien
tallen hadden zich verzameld en
gaven blijk van hun misnoegen
over het karwei. Verder dan
scheldpartijen aan het adres van
.■et gemeentebestuur kwam he:
niet.
De huurders van de bungalow,
een functionaris van staatsbosbe
heer met vrouw en kind, kregen
van kennissen gratis pension aan
geboden. ,Op onverklaarbare wij
ze', aldus gemeentesecretaris W.
G. Janssen, ,is een paar jaar gele
den de fraaie bungalow in de
bossen gebouwd. Zonder enige
vergunning. Niemand bij het ge
meentebestuur wist er iets van,
omdat je op die plaats nu ook
niet elke dag komt'. Het huis
veranderde tweemaal van eige
naar en de laatste, de heer Mar
tens uit Nuenen, kreeg vorig jaar
november van het rijk reeds de
mededeling dat de bungalow
diende te verdwijnen. Van de
fraaie bungalow restte vrijdaga
vond na enkele uren slopen
slechts een opberghok.
SAIGON (AP) De Zuid Vietnamese
regering heeft de Amerikaanse journa
list Michael Morrow opgedragen voor
zondag het land te verlaten.
Morrow is correspondent en medeop-;
nchter van het persburau Dispatch!
News Service international, dat vorig
Jaar als eerste melding maakte van;
flo massaslachting in het Zuidvietna-;
mese dorp My Lai. I
Dochter voor
Deense vrinses
Benedikte
KOPENHAGEN (RTR) De Deense
prinses Benedikte heeft vrijdagoch
tend het leven geschonken aan een
dochter van zeveneneenhalf pond, zo
is door Deense hofkringen meege
deeld.
De toestand van de 26-jarige prinses;
en de baby is bevredigend. De prinses)
is gehuwd met. prins Richard van;
Sayn-Wittgenstein-Berleburg. Het echt
paar heeft reeds een twee jaar oude;
zoon, prins Gustav. I
MOSKOU (AP) De voormalige
Russische premier Nikita Kroesjtsjov
is volgens onofficiële Russische zegs
lieden enige dagen geleden in het zie
kenhuis opgenomen met hartklachten.
Volgens een van de zegslieden had hij i
voor de tweede maal in een jaar een)
hartaanval gehad. De 76-jarige
Kroesjtsjov woont sedert hij zes jaarj
geleden werd afgezet in betrekkelijke!
afzondering buiten Moskou. 1
Mr Van Veen zette in het verloop van
zijn toespraak uiteen dat het gemeen
telijk bestuur iangs twee wegen kan
worden versterkt. Door samenvoeging
of door samendoen. Dat samendoen
kan dan gebeuren binnen een gewest.
Binnen dat gewest dient de coördina
tie niet vrijblijvend, maar bindend te
zijn.
Sprekend over het bestuursorgaan
van zo'n gewest onderstreepte de
staatssecretaris dat bij een gewest
raad volgens de regering recht
streeks gekozen moet worden als het'
gewest een redelijk groot dienstenpak
ket dient uit te voeren.
In sommige gevallen zou een indirec
te aanwijzing mogelijk moeten zijn
om een start gemakkelijker te kunnen
maken. Mr Van Veen releveerde dat
dit nu al een politirk vraagstuk van
de eerste orde is. In elk geval, zei hij.
moeten de toekomstige gewesten goe
de zorg dragen voor de dwarsverbin
dingen met de gemeenten.
Elk gewest behoeft een koninklijke
goedkeuring en kan in beginsel over
provinciale grenzen heenreiken Er zal
van regeringswege ook gezorgd moe
ten worden voor een financiële rege
ling van die gewesten en hun houding,
ten opzichte van de gemeente, provin
cie en rijk.
Mr Van Veen bracht ln herinnering)
het bestuurskundig onderzoek, waar-i
voor het initiatief uit Overijssel)
kwam en dat zich nu over de noorde
lijke provincies uitstrekt. Daaruit zui l
Zo'n bestuurvitructuurx'hcts r.-A nlrt
dwingend rijn. inaar dt mogelijkheid
het eerste ontwerp gereed iv rullen
alle betrokken gemeenten er het hun
ne van kunnen zeggen. De «Ualsvcre-
taris zei te verwachte» dat eind vol
gend jaar de regering een eerste In
zicht zal hebben hoe de toekomstige
gewesten kaart eruit zal zien. Een
kaart dan met echte gewesten.
Nadien verduidelijkte de staal .M.-cre-
taris naar aanleiding van enkele vin
gen dat zijns inziens de provincies
zeker nog een plaats gullen houden
tussen het lokale en
Wij denken aan sch
we straks in plaats van 12 provincies,
dertig gewesten zouden krijgen, zou
dat net andersom werken
Mr Van Veen herhaalde dat provin
cies en gemeenten straks volop gele
genheid zullen krijgen van onderaf
aan de gewestvorming mee ie werken.
Als ztj het niet doen. dan zullen wij
het moeten doen Die gewesten moe
ten er komen Hij zegde toe dat
tezijnertljd de criteria voor de vor
ming van gewesten, waarover nu nog
wordt gestudeerd, openbaar zullen
worden gemaakt
De staatssecretaris Van Wen heeft vrij
dag de voorzitter van d«- '..wede kamer
schriftelijk meegedeeld, dat hij er de
voorkeur aan geeft de formeel wette
lijke regeling voor de gewes'vorming in
een afzonderlijke wet gestalte te geven
en niet. zoals aanvankelijk de bedoc-
ling was. in een uil gebouwde wet ge
meenschappelijke regelingen op te ne
men.
In de brief deelt mr Van Veen tenslotte
mee. dat het wetsontwerp begin de
cember aan de mlni.st'-rraad za! wor
den voorgelegd, zodat verwacht mag
worden dat het ontwerp in de loop
van februari 1971 bij de tweede kamer
zal kunnen worden Ingediend.
DRIE GEVALLEN IN ZEELAND
SCHIJNEXECUTIE
IN MIDDELBURG
DEN HAAG (GPD) In de mei-
dagen van '40 zijn ten minste ze
ventien mensen zonder vorm van
proces geëxecuteerd door Neder
landse militairen en één politie
man. Dit zün die gevallen, waaro
ver ln archieven nadere gegevens
zijn opgespoord. In vrijwel alle
zaken, die tijdens of na de oorlog
aan het licht kwamen, is een
strafretelijk onderzoek inge
steld. Soms is dat gevolg door
een veroordeling, in andere geval
len is uitdrukkelijk afgezien van
vervolging, waarbij is geadvi
seerd door een speciaal hiertoe
benoemde commissie.
Minister van defensie Den Toom
en zijn collega van justitie. Po
lak, hebben als antwooi£ op
schriftelijke vragen vrijdag uit
voerig verslag uitgebracht aan
het parlement. Hiermee moet de
ze affaire feitelijk als afgesloten
worden beschouwd, want zelfs als
nu nog de identiteit van daders
bekend zou worden moet van
vervolging worden afgezien ge
zien ae verjaringstermijn die ui
terlijk 24 jaar is. In de lijst van
17 terechtstellingen staan onder
meer gevallen als executies in
Serooskerke en Middelburg, die
reeds de nodige publiciteit heb-
nomen. niet meer kon worden
vastgesteld, is het onderzoek ge
staakt.
In het nachtelijk duister van Mid
delburg naar Serooskerke vielen
van 13 op 14 mei 1940 schoten
waarvan aanvankelijk werd ver
ondersteld dat zij gelost waren
door Duitse parachutisten. In de
daarop ontstane verwarring na
men militairen van de Nederland
se militaire colonne, waar het
hier om ging, elkaar onder vuur
Daarbij kwam de kapitein, die de
colonne commandeerde, om het
leven. Hoewel daarom in net na
jaar van 1940 door de auditeur
militair bij de krijgsraad is ge
vraagd. is er geen nader onder
zoek ingesteld naar de toedracht
van dit incident.
Walcheren
Zijpe
Op 15 mei zonk op het Zijpe het
marineschip Hydra. Een majoor
machinist zwom in de duisternis
naar de wal van Schouwen, waar
Iiij door soldaten van een bewa-
kingscompagnie werd opgevangen
die hem naar hun commandant,
een reserve-kapitein brachten. De
ze stelde de marineman een paar
vragen en b'et hem toen als spion
executeren. De desbetreffende of
ficier is in '44 wegens werk in
het verzet door de Duitsers te
rechtgesteld.
Op Walcheren is tn dezelfde tijd
ook een schijnexecutie gehouden.
Een soldaat die op 14 mei 1940
te Middelburg op post stond, had
tegen de orders in een sigaar aan
genomen van een burger. Toen
hij bij de kapitein werd gerap
porteerd. deelde deze mede dat
hij daarvoor de kogel verdiende.
De kapitein deed vervolgens een
vuurpeloton aantreden dat op
zijn last over het hoofd van de
soldaat, die met de rug naar het
vuurpeloton toe stond, heen-
schoot. De kapitein heeft daarop
aan het adres van de soldaat die
geheel overstuur was nog enkele
vermanende woorden gericht. De
ze schijnexecutie heeft niet tot
een strafzaak geleid
Archieven
Serooskerke
Een adjudant weigerde op 13 mei
1940 te Serooskerke (Walcheren)
gehoor te geven aan een patrouil
le ongewapend uit de wqning te
komen, waar hij was ingekwar
tierd. om zich te legitimeren. In-
plaats van het bevel op te volgen,
liep hij weg. Daarop werd hij
neergeschoten. Op verzoek van ae
familie is in 1940 naar de toe
dracht van het gebeurde een poli
tie-onderzoek ingesteld. Omdat de
identiteit van de militairen, die
aan de patrouille hadden deelge
In hun toelichting op de
ze en andere uit het land
gerapporteerde gevallen schrijven
de ministers, dat het onderzoek
bemoeilijkt ls door het verloren
gaan van dossiers bij het grote
bombardement, op het Haagse
Bezuidenhout en Beoordenhout in
1945. De meeste gegevens zijn nu
door de sectie krijgsgeschiedenis
van de landmacht verzameld in
verschillende militaire archieven,
het archief van de advocaat-fi
scaal en bij het ministerie van
justitie. Omdat de militaire justi
tie na de capitulatie op 15 mei
'40 nog enige tijd haar werk
mocht voortzetten konden de on
gewettigde executies worden on
jerzocht. Oktober '40 werden de
krijgsraden en het hoog militair
gerechtshof ontbonden, waarna
de zaken voor zover misdrij
ven bij de arrondissements
rechtbank in Den Haag terecht
kwamen. Een groot aantal straf
zaken is toen echter geseponeerd.
DEN HAAG tANP) Minister Ir W.
F. Schut van volkshuisvesting ziet
geen aanleiding om in de stibsidferete-
lingen voor de woningbouw beperk»»,
de bepalingen omtrent de nationaliteit
op te nemen. Aldus blijkt uit liet
vrijdag gegeven antwoord op schrifte
lijke vragen van de kamerleden dr> J.
van den Doel en P. Dankerl (beiden
pvda).
De kamerleden hadden gewezen op
advertenties in buitenlandse bladen,
met name Duitse, waarin woningen ln
Limburg te koop werden aangeboden
met het vooruitzicht op een subsidie
van f 3.000 tot 14.000 uit de Neder
landse staatskas. Gevraagd werd te
voorkomen, dat buitenlanders van de
woningbouwsubsidie zouden profite
ren.
HERTOG EN HERTOGIN
VAN WINDSOR WORDEN
IN ENGELAND BEGRAVEN
LONDEN (RTR) Aan de langdurige
vrijwillige ballingschap van de hertog
van Windsor die in 1930 als koning
Edward de achtste de Briisc troon
opgaf om in het huwelijk treden
met een gescheiden Amerikaanse
vrouw. AVallis Wariield Simpson
komt bij zijn overlijden een eind.
De hertog zal zijn laatste rustplaats
vinden op het terrein van het kasteel
Windsor. Ook zïjr. vrouw zal daar
worden begraven, zo heeft het Britse
hof vrijdag bekendgemaaVf
Over het bewuste plan had de hertog
al met zijn broer, koning Georzc do
zesde, die hem na zijn troonsafstand
in 1936 opvolgde, overeenstemming
bereikt, en koningin Elizabeth hechtte
er haar goedkeuring asn. De rr.edede
ling van het hof volgde op geruchten
volgens welke het hertogelijk paar
zich zou laten begraven in Baltimore,
de geboorteplaats van de hertogin.
Sinds zijn huwelijk heeft de hertog
van Windsor Engeland nog maar zei-
den bezocht, en deed hij dat dan biecf
I hij doorgaans uit de buurt van Buc
kingham Palace. De hertogin heeft
koningin Elizabeth weieens informeel
ontmoet, maar is nimmer op het pa
leis uitgenodigd.
Vreemdelingen beginnen
actie':
Rehië is niet
lief meer voor
buitenlanders'
BRUSSEL (ANP) In ReIKi.- verblij
vende vreemdelingen (in totaal zijn er
naar schatting 800.000 in hi-t land),
veelal arbeiders en studenten, die ver-
enigd zijn in een aantal organisaties,
hebben, samen met hen genezen Belgi-
i sche organisaties, een .vreemdelingen
solidariteitsactie' gelanceerd.
I Doei daarvan is op langere termijn 'e
I komen tot een gunstiger en mer.selij.
ker' statuut voor de vreemdelingen in
i België Deze actie die de s'eun heeft
j van onder andere een aantal Belgl-
I sche parlementièrs. moet een tegen-
wicht vormen voor wat de vreemde
lingen noemen .een toenemende wille-
keur van de Belgische autoriteiten in
I hun optreden tegen vreemde lin-
gen'.
Directe aanleiding tot de actie een
recente televisietoespraak van de Bel-
gische minister van justitie. Vranckx.
waarin deze onder meer zei: .Hele
1 groepen vreemdelingen hetzelfde doel
voor ogen hebben- ondermijning
i de overheid verstoring van openbare
orde en veiligheid en. waar het maar
mogelijk is het aanzetten tot geweld
daden waardoor de openbare orde
wordt bedreigd.'
Dit is de vreemdelingen die zich nu
verenigd hebben in eer. gezamenlijke
actie een beetje in he: verkeerde keel
gat geschoten. Ze stellen eb.- Belg.e
jarenlang een gastvrij land :s geweest
voor hen die om de een of andere
reden hun eigen land moesten verla
ten, maar dat daar de laatste tijd
verandering ir. gekomen is