DRS JOHAN DUCHEYNE:
VLAAMSE dEWEGING
IS EEN
KWESTIE VAN
LEVEN OF DOOD'
HET JUISTE WOORD
19
ENCYCLOPEDIE OVER
VLAAMS ACTIVISME
Encyclopedie
van de
Vlaamse
Beweging
Gereformeerde Kerken
komen moeizaam los van
de Synode van Assen 1926
ZATERDAG M NOVEMBER 1970
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Drs Johan Ducheyne- J'óch maar een leeuw gekozen
TIELT (B) J)e Vlaamse beweging is een kwestie van leven of dood. Het is de
kwestie van een volksgemeenschap die zich wil manifesteren ondanks de eigenaar
dige. willekeurige staatsstructuur waarin ze is gedrongen'
Hoe waar zijn bewering is, ondervond drs Johan Ducheyne (32, socioloog en hoofd
van de afdeling uitgeverij van het Belgische uitgeversbedrijf Lannoo) onlangs op een
Brussels terrasje. Toen hij zijn pilsje wilde afrekenen, weigerde de ober hem in het Ne
derlands te woord te staan Ducheyne. bang voor een rel en beseffend dat de direc
tie de man gelijk zou geven, schakelde maar over op Frans. En hoorde toen de ober
in vlekkeloos Nederlands zeggen: .Natuurlijk spreek ik uw taal, maar niet tegen u en
zeker niet in Brussel'.
Een beeld, typerend voor een verdeeld
België. Waar Vlaamse dorpsburgemeesters
op de departementen in het Frans ant
woord krijgen, waar de ministeries van
Vlaamse en van Waalse cultuur eindeloos
moeten vechten voor een pa« percentages
meer of minder van de rijksbegroting en
waar minstens zo hard wordt geknokt om
het handhaven van de Vlaamse invloed in
Brussel. Brussel: nog steeds de hoofdstad
van een op papier als eenheid opererend
België, in feite struikelblok bij het vormen
van een federatieve staat naar Zwitsers
model. Steeds meer Belgen praten daar
steeds harder over als Brussel er maar
niet zou zijn. Daar zit de regering, daar zit
ook en dat is veel belangrijker een
stevig deel van de economische macht.
Een stad die geen van beide partijen in dit
gecompliceerde conflict wil prijsgeven. In
clusief de 19 randgemeenten, waar Walen
en Vlamingen elkaar scholen, wijken en
mensen proberen af te snoepen. De tragiek
bij dit alles: de Brusselaar, vooral de
import-Brusselaar, maakt er zich niet zo
druk om. Hij is in de meeste gevallen
tweetalig, voelt, als Vlaming, weinig ver
wantschap met. zijn oorspronkelijke ach
terland en stemt bijvoorbeeld oud-premier
Vandenboeynants, typische representant
van deze .gemengde' bevolking.
Ducheyne Nederlandse kranten lezend,
sterk voorstander van culturele integratie
van noord en zuid, maar dan ontdaan van
klauwende leeuwen, vendelzwaaien, strijd
liederen en wat er verder aan heroïek nog
in sommige Vlaamse koffers zit, wordt
momentcel extra bij deze en andere ont
wikkelingen in zijn land bepaald door een
uniek project van uitgeverij Lannoo. Eind
'71 of begin '72 verschijnt het eerste deel
van een .Encyclopedie van de Vlaamse
Beweging'. Het tweede en laatste volgt een
half jaar later. In 1500 pagina's zullen ruirr
2.000 trefwoorden rond de Vlaamse Bewe
ging worden verklaard, belangrijke figuren
krijgen er hun plaats en de lezer ontvangt
via "0 basisbegrippen die uitvoeriger
worden behandeld uitgebreide achter
grondinformatie over wat er nu in België
aan de hand is. De encyclopedie wordt
geschreven door circa 200 medewerkers en
een redactieteam dat bestaat uit: Gaston
Durnez, journalist van het Belgische dag
blad ,De Standaard' en auteur. Jozef De-
leu. hoofdredacteur van het Nederlands
Belgische tijdschrift ,Ons Erfdeel', drs Lu
do Simons, adjunct-directeur van het
voor Vlaams Cultuurleven in Ant-
«verpen, prof. dr R. de Schrijver, hoogle
raar in de hedendaagse geschiedenis aan
de universiteit van Leuven en Ducheyne
zelf, die als redactiesecretaris optreedt en
het werk zoveel mogelijk coördineert. Als
adviseurs werden dr H. J. Elias en de
Nederlander dr A. W. Willemsen, auteur
van het boek ,Het Vlaamse Nationalisme'
(een standaardwerk over de Vlaamse Be
weging) aangetrokken
LEEUW
Een lijst van 2.000 trefwoorden resul
taat van een jaar lang om de drie weken
uitputtend vergaderen en de omslag
van de encyclopedie zijn momenteel klaar.
Op die omslag: een zwarte leeuw tegen
een gele achtergrond. Zwart en geel: de
kleuren van de Vlaamse Beweging. Du
c'neyne, in zijn kantoor in het gebouw van
Lannoo aan de rand van het stadje Tielt:
,We hadden ook nog een ander omslag,
met blokken in verschillende kleuren.
Maar we hebben toch gekozen voor dit.
Uit commerciële motieven. Maar de men
sen van onze leeftijd zien de Vlaamse
beweging niet meer zozeer romantisch als
-emotioneel bepaald, wij voelen meer voor
een realistische benadering'
Hij is zich ervan bewust dat in Nederland
gevoelig door wat er is gebeurd in '40-
'45 -het Vlaamse streven met alle pathe
tiek die erbij komt, vaak met enige huiver
wordt bekeken. De Vlaamse Militantenor-
de, ondermeer actief bij het neerslaan van
betogers tegen een erekerkhof voor SS-ers
in Stekene, extreme jeugdgroepen, zwarte
hemden en gele vaandels: ook die vormen
een bestanddeel van de Vlaamse actie om
gelijkberechtiging. In dit opzicht was met
name de figuur van adviseur dr Elias,
tijdens de oorlog leider van het .Vlaams
Nationaal Verbond' en uit hoofde van die
functie nauwe relaties onderhoudend met
de Duitse bezetter (ook al werd hij dan
later om zijn opvattingen als gevangene
met-voorrechten opgesloten) aan deze
maar ook aan gene kant van de grens in
discussie. Ducheyne: ,Het valt niet te
loochenen dat er in Vlaanderen nog be
paalde, fascistisch getinte groepen bestaan.
Dat zijn niet altijd louter politieke groepe
ringen, soms .dreven ze doelstellingen in
het culturele vlak na. Wij als redactie
staan er, en dat wil ik met nadruk zeggen,
zeer afwijzend tegenover. We betreuren
het zelfs dat dit in Vlaanderen nog ge-
Kf-.-t' K>«
beurt. Aan de andere kant is het zo. dat
Nederlanders deze uitingen soms in over
eenstemming brengen met het hele con
cept van de Vlaamse Beweging Iemand
die de Vlaamse Beweging positief bena
dert en daarin een gezonde politiek voert
wordt in Nederland, enkel en alleen omdat
hij een Vlaams voelend en strevend mens
is, soms als fascist gedoodverfd' Over
Elias: .Hij wordt wat ouder en nu kun je
natuurlijk zeggci hoe ouder men wordt
hoe moeilijker het is je verleden te verge
ten. Toch wordt zijn boekenreeks .25 jaar
Vlaamse Beweging' overal aanbevolen. En
hij heeft er ook de .Prijs van de Vlaamse
Provinciën' voor gek/egen Daarovei is we)
discussie geweest, ja. Eén provinciebestuur
weigerde ermee akkoord te gaan. maar die
mening heeft men herzien. Elias en Wil
lemsen corrigeren elkaar goed in ons team'
IDEE
STARTPUNT
Hei omslag voor deEncyclopedie van de Vlaamse Beweging'.
Het probleem bij het omcirkelen van de
Vlaamse Beweging die zich, door de
geschiedenis heen, uiteraard niet steeds als
een centraal geordende en geleide stro
ming heeft gemanifesteerd is het aan
geven van een exacte begindatum. Duchey
ne en de overige redactieleden omzeilden
deze moeilijkheid, door in hun encyclope
die uitvoerig stil te staan bij een aantal
grondthema's: activisme, Brussel (een heel
belangrijk), de verhouding tot de Waalse
beweging en tot Nederland, de strijd voor
economische ontplooiing en de culturele
emancipatie van Nederlands sprekend Bel
gië. Ducheyne: J)e Vlaamse Beweging be
gint in feite al in de 13e en 14e eeuw, in
de tijd van de eenheid van de beide
Nederlanden heeft zij al een bepaalde
betekenis gekregen.
In de encyclopedie komt een apart artikel
waarin we de Vlaamse beweging situeren
en waarbij we als redactie bepalen wal
we precies onder Vlaamse Beweging ver
staan. In 1794 valt de beginfase van de
eigenlijke Vlaamse Beweging, althans de
serieuze voorlopers van wat later als zoda
nig naar buiten komt'. In de vorige eeuw
wordt Vlaanderen mede door toedoen
van het Vlaams Verbond een politieke
factor, in 1873 komt de eerste taalwet (die
op de rechtspleging) tot stand en wat zich
aanvankelijk voordoet als een .front' van
de intellectuelen en de kleine burgerij
krijgt in de jaren 1893-1914 de kans uit te
groeien tot een massabeweging. In 1918
beginnen de acties voor de .Vervlaamsing'
van de Gentse universiteit, in '30 hebben
ze succes Maar intussen naderen de oor
logsjaren met groepen als het Vlaams
Nationaal Verbond (Staf Declercq) en de
.Verdinaso'. de .Vereniging van Dietsch Na-
tionaal-Solidaristen' van Joris van Severen,
die er omdat ze in de Duitse bezetting
een opening naar een stuk eigen cultuur
zien binnen het, voor Nederlanders nog
steeds uiterst griezelige, groot-Germanen-
dom niet in slagen uit fascistisch vaar
water te blijven en die na de oorlog dan
ook niet meer terugkomen, al blijven be
paalde tendenzen ook nu nog aanwezig.
ARCHIEF
Het idee voor een encyclopedie is van
Gaston Durnez. zij het dat noch hij noch
Ducheyne aanvankelijk dachten aan deze
opzet. Het eerste streven was een .woor
denboekje' van de Vlaamse Beweging, met
in kort bestek een aantal basisbegrippen
Lannoo, 61 jaar geleden door toedoen van
drukker Joris Lannoo begonnen als uitge
verij met de publikatie van een bundeltje
Vlaamse strijdliederen, en het redactieteam
werkten dit gegeven uit tot wat het nu
moet worden: allround informatie over
alles wat met de actie voor Vlaamse
emancipatie te maken had en heeft.
Een van de moeilijkheden waarop de re
dactie stuitte was het aanleggen van crite
ria ten aanzien van wat wel en wat niet in
de encyblopedie mag. ,Voor wat dè 19e
eeuw en zijn figuren aangaat, hebben we
praktisch geen discussie gehad', herinnert
zich Ducheyne .Over deze mensen en fei
ten heeft de geschiedenis al geoordeeld en
dat geldt ook voor de zaken uit het begin
van deze eeuw. Maar het wordt moeilijker
als we moeten oordelen over mensen van
nu, mensen van 30, 40 jaar die een zeer
actieve rol spelen, maar waarover de ge
schiedenis nog geen oordeel heeft geveld.
Dat geldt bijvoorbeeld voor alle activisten
die in de oorlog op de voorgrond traden.
Die moeten automatisch in deze encyclope
die, op voorwaarde dat ze nog betekenis
hebben voor deze tijd, niet omdat ze
activist zijn geweest' De redactie tilt daar.
zo blijkt uit zijn woorden, zwaar aan: pas
als er volledige eenstemmigheid is, wordt
iemand in de portrettengalerij opgenomen
Enkele artikelen die al binnen waren, zijn
onverbiddelijk retour gestuurd omdat ze
de rol van bepaalde figuren in de Vlaamse
Beweging niet voldoende of onduidelijk
belichtten. Dat kan tot gevolg hebben dat
de boeken iets later verschijnen, maar dat
gebeurt dan omwille van de kwaliteit. De
encyclopedie moet zo objectief mogelijk
worden samengesteld, ook al streven we
er niet naar er een wetenschappelijk hand
boek van te maken dat onleesbaar wordt'.
foris van Severen. de Vlaamse Militanten-
orde... Johan Ducheyne verwijst ze
loewel uiteraard van belang voor de ency
clopedie het liefst naar de archiefkast
am er onder het stof een definitieve dood
te sterven. .Wij zijn, zeker op politiek
gebied, tot een evenwichtiger situatie geko
men. We hebben weliswaar een partij die
de Vlaamse belangen behartigt, dat is de
Volksunie, maar die heeft niet het alleen
recht van spreken. De partij van Joris van
Severen was vroeger op Vlaams gebied
alleenzaligmakend. Dat komt niet meer
voor. De partijen zijn. omdat er een
Vlaamse politieke pressiegroep bestaat,
ook Vlaams gaan denken. De Christelijke
Volkspartij bijvoorbeeld heeft een uitge
sproken Vlaams-progressieve vleugel, de
Socialistische Partij Is op federalistische
basis samengesteld en heeft ook mensen
die de Vlaamse belangen zijn gaan beharti
gen, zelfs de liberalen proberen het te
doen. Misschien in mindere mate omdat
zij zich qua structuur minder deze proble
matiek eigen hebben gemaakt. Op sociaal,
cultureel en economisch gebied plukken
we nu de vruchten van een evenwichtiger
situatie. Daarom vinden we ook dat er
zo'n encyclopedie moet komen: om aan te
geven wat er in het verleden gebeurd is,
om de verworvenheden van vandaag vast
te leggen en om een uitzicht te bieden op
de toekomst'.
TOEKOMST
Want de Vlaamse Beweging blijft, daarvan
is Ducheyne overtuigd. .Als wij in België
een federalistische staatsstructuur zouden
krijgen, zal de Vlaamse Beweging tot taak
hebben het Vlaamse deel van België op
diverse gebieden nog verder te emancipe
ren. En daarbij mogen we niet teveel gaan
teren, een verschijnsel dat je hier nogal
eens ziet, op de verworvenheden van liet
verleden. De Vlaamse schilders, de Vlaam
se literatuur, de Gulden Sporenslag... Wat
haalt het uit om te zeggen dat de Leuven
se universiteit een van de oudste universi
teiten ter wereld is? We moeten momen
teel op wetenschappelijk gebied onze rol
blijven spelen: dat is Vlaamse Beweging.
Op onze universiteiten moeten momenteel
Vlaamse mensen standpunten innemen,
progressieve bijdragen leverei, aan de we
tenschap. in welke taal ze dan ook stude
ren. Wij moeten met onze kleine volksge
meenschap onze man kunnen staan zoals
de Nederlanders dat doen. waar dan ook
ter wereld'.
Hij vertelt, dikwijls zelf moeite te hebben
met de ontwikkelingen in België en zich af
te vragen of het wel nut heeft tijd te
besteden aan protesteren en activeren, ter
wijl er op wetenschappelijk gebied belang
rijke zaken op het spel staan. ,Je bent
zelf gewend in 3, 4 minuten een beslissing
te nemen, politici praten dagen, jaren over
op het oog formaliteiten die te maken
hebben met Vlaams of Waals. Toch is het
nog steeds nodig. Als Vlaming lijd je
dikwijls de nederlaag in een praktische
situatie: op een terrasje, of in een waren
huis, waar je, als je een jurk voor je
vrouw wilt kopen, de keus hebt tussen
Frans spreken of geen jurk... Het pro
bleem Brussel, het probleem van een stad
waar Vlamingen zich willen thuisvoelen
maar er zich toch niet thuisvoelen.... Het
goochelen met steden en gebieden: dié wat
meer Vlaams, dié wat meer Frans... De
situatie Ls nog volop in ontwikkeling. En
daarom krijgen auteurs bij ons de kans
om hun onderwerp tot het laatste moment
bij te werken'.
Bij het vertrek tekent uitgever Godfried
Lannoo (per jaar 50 titels, waaronder veel
jeugdboeken en katliolica, maar ook foto
boeken en prestige-uitgavennauwkeurig
hoe er gereden moet worden om, ondanks
een aantal opgebroken routes, veilig op de
weg naar Nederland te komen. Want die
houdt men in Vlaanderen graag open....
Lannoo denkt hier dan ook 1.000 van zijn
7.000 encyclopedieën te slijten.
Bob Lagaaij-
Foto's: Henk t. d. Brink.
Met een bepaalde onnut In bet hart beeft menigeen uitgezien naar de sloUilllnr van de
synode van Soerk van de Gereformeerde Kerken. Daar zouden Immer* de bezwaren
ter sprake komen, de bezwaarschriften die waren Ingediend ox tegen het besluit van
de synode 1967/1968 tot opheffing van de binding aan de leeroiUpraak van dr synode
van .Assen 1926. Die leerulUpraak was toch reeds krachteloos geworden. Doch. toen of
ficieel de binding daaraan waa losgemaakt, trad de slagorde van de bezwaarden In het
gelid. Zo'n gang van zaken Is niet ongebruikelijk In de kerk De synode 19',. 19',K hr«-ft
uitgesproken, dat zij zich niet bevoegd acht over de specifieke sard van hel sehrtfl.
verhaal in Genesis 2 en 3 zich een dusdanig gefundeerd oordeel te vormen, dat zij de
exclusieve wijze, waarop door de synode van Asvn 1926 uitspraken zijn gedaan over
de klaarblijkelijke betekenis van bepaalde bijzonderheden van dit verhaal, kan blijven
volgen.' .De synode van Assen had hier een leerulUpraak gedaan waaraan ledereen
die tot de Gereformeerde Kerken wilde behoren, gebonden zou zijn. nl. dat de boom
der kennis, des goeds en des kwaads, de slang en haar spreken en dr boom des le
vens, naar de klaarblijkelijke bedoeling van het Schriftverhaal van (nmesls 2 en 3
in eigenlijke of letterlijke zin zUn op te vatten en dus zintulgelljk waarneembar* wer
kelijkheden waren'. Rond dit punt van de opheffing van de binding aan de leerulUpraak
van Assen heeft dc verontrusting zich gekristalliseerd.
In een uitvoerig rapport van de commissie
Inzake de verontrusting, welke commissie
op al de ingebrachte bezwaren ls ingegaan,
na zelf met de bezwaarden te hebben
gesproken, kunnen we daarover lezer.. E:
zijn behalve de zaken rond dat ene kristal
lisatiepunt natuurlijk ook andere bezwaren
aan de orde gekomen. Dat is nu eenmaal
zo in kerk en theologie; het een hangt met
'net ander samen Zo ls men vanzelfspre
kend moeten komen op het gezag van de
H. Schrift. Kan ieder daarover nu maai
denken zoals hij wil? Waar blijft dan het
gezag van de bijbel? En in deze lijn
voortgaande hebben de bezwaarden zich
bezorgd gemaakt over de opleiding van
predikanten. Wat wordt er aan de vrije
universiteit geleraard? De kerk heeft haai
belijdenisgeschriften, waarin ook het één
en ander staat over de H Schrift en ae
bezwaarden waren van oordeel dat Assen
1926 meer in overeenstemming was met
de belijdenisgeschriften dan Amsterdam
1967-68, hoewel men daar aan de formulie
ren van enigheid niet is voorbij gegaan. In
de gereformeerde kerken het moet tot
hun eer worden gezegd heeft men zich
altijd nog al bezorgd gemaakt over de
rechte prediking.
Dit moet ook steeds een zorg blijven en
wel voor iedere kerk. De bezwaarden ge
voelden met de opheffing van die binding
aan Assen 1926 de grond voor die predi
king wankelen en wegzinken, vandaar dat
hun bezwaren zich ook richten op de
huidige prediking En zo wordt het alles
met elkaar een heel complex van tegen
elkaar botsende gedachten en meningen.
Nu is in Sneek de vorige week veel achter
gesloten deuren behandeld, maar uit het
verslag van hetgeen er behandeld is met
open deuren, is wel gebleken dat er een
zekere spanning inzat; zo in de vraag van
een amendement: ,Is er in de gereformeer
de kerken plaats voor mensen, die in dit
stadium van bezinning grote aarzelingen
hebben omtrent de historiciteit van
Adam?' Toen kwamen, zoals we hebben
kunnen lezen, hoogleraren in het geweer
die niet .onder een dergelijke pressie' wen
sten te staan' Ze wilden niet vastgenageld
worden aan één bepaalde visie, zoals As
sen 1926 dat ook had gedaan. Indien de
bezwaarden hun zin kregen, zouden de
1 eeruitspraken van Assen weer bindend
moeten worden verklaard
Uiteindelijk gaat het in dit alles om het
gezag van de H. Schrift. Dit is tenslotte
geen vraag voor de Ger. Kerken alleen. Op
de synode in Sneek is daarop ook duide
lijk gewezen dat alle kerken daarmee te
maken heeft. De schrift heeft in de kerk
een gezag, doch welke is dat gezag en
waar komt het vandaan? De commissie
inzake de verontrusting zegt in haar rap
port, daarop niet breedvoerig in te kunnen
gaan. De problematiek rondom dit ge
loofsstuk is dermate ingewikkeld en veel
omvattend, dat een uitvoeriger studie
noodzakelijk is dan uw commissie in de
haar toegemeten tijd kan opbrengen'. In
ieder geval gaat het gezag van de H.
Schrift zo zij tenminste bij een mens
enig gezag heeft veel verder en het is
ook iets anders, dan gezag wat door men
sen is verleend, al zijn die mensen dan
ook met eikaar een concilie of een synode
Het gezag van de H Schrift is ook vee)
meer en iets anders dan dat er in een
belijdenisgeschrift iets over is gezegd. Van
werkelijk gezag van de schrift kan pas dan
gesproken worden wanneer een mens zich
daarvoor buigt, omdat de Here God daaruit
tot ons komt en tot ons spreekt. Dan doet
het er niet zoveel toe of men wetenschap
pelijke aarzelingen heeft omtrent de histo
riciteit van Adam. Adam is mens', collectiel
gebruikt mensen' Hij staat er zinnebeei
dig voor heel de mensheid Pas in Genese
4:25 komt Adam als eigennaam van ae
eerste mens voor. Zo lezen we in de
bijbelse encyclopedie, uitgave Kok Kam
pen 1950 Alles wat ons in de eerse hoofd
stukken vao de bijbel wordt verteld, is
echter zo'n waarneembare werkelijkheid
dat we het nog dagelijks zien gebeuren,
terwijl we er zelf bij betrokken zijn. Dan
pas krijgt de H. Schrift gezag Zo ligt het
althans bi, ons zelf Het blijkt echter niet
gemakkelijk, ook voor de meest deskundi
ge commissie om verontrusting wanneer
die er eenmaal ls. weg te nemen.
Een belangrijk gedeelte van de synodale
zitting in Sneek was dan met gesloten
deuren, omdat de zaak een te persoonlijk
karakter had. Iedereen heeft in dit ver
band de naam van prof Kuiten gelezen,
de man op wien ln het bijzond'-r de
aanvallen zich richtten als op de kop vsn
Jut We zien het Ln heel de kerkgeschiede
nis, wanneer er een strijd is. dat er één
persoon als exponent naar voren komt Of
hij dat zelf wil of niet. doet er niet toe.
Waren we nog in 1926, dan zou de bijl wel
gevallen zijn. Maar, al mag er dan vooral
één naam telkens zijn genoemd, :eder weet
dat het tenslotte niet gaat om één pervxm.
Daarom hadden de bezwaarden gevraagd
ook dit gedeelte ran de synodale zitting
met open deuren te behandelen, omdat het
hen niet gaat om één persoon, maar om
opvattingen en 'stromingen. Daarin hadden
zij eigenlijk gelijk. Zij kunnen zich niet
verenigen met een bepaalde wijze van
uitleg van de H. Schrift Toen de gesloten
deuren dan weer open gingen Ls de uit
spraak van de synode openbaar geworden.
We vonden ze in Trouw van 7 dr-zer De
ingebrachte bezwaren dragen .een frag
mentarisch karakter' en hebben jüs zoda
nig weinig bewijskracht'. De synode stelt
vast dat de gedachten van prof Kultert
niet in overeenstemming zijn met hetgeen
de synode van Amsterdam 1967-63 bedoel
de. Dat het intussen gebleken is dat dr
Kuitert ook op de synode in zijn gevoelen
niet alleen staat'. Toch kan er niet gezegd
worden dat de synode niet de onderlinge
eenheid heeft, weten te bewaren in het
vasthouden aan het belijden der kerk.
Doch de synode is van oordeel .dat de één
heid van 'net kerkelijk belijden niet op een
zodanige wijze in het geding moet worden
geacht, dat daarover thans nadere beslis
singen moeien worden genomen'. Daarom
wordt een deputaatschap ingesteld, om in
deze situatie het gesprek voort te zetten ln
een ernstig zoeken naar onderlinge een
heid. ook in die zaken waarin duidelijk
verschil van mening openbaar werd'. Er is
dus nu een adres waarheen alle bezwaar
den zich kunnen richten O! deze daarmee
tevreden rijn, is natuurlijk een andere
vraag Wanneer we dit alles wat korter
willen zeggen, komt het er op neer dat de
synode beseft dat de Ger. Kerken zullen
moeten voortgaan met de gedachte dat
men in haar midden niet ln alle oprichten
gelijk denktDa* was toch al niet het geval,
maar sinds Sneek is dit dan officieel
vastgelegd. Ze hebben dit gemeen met ails
kerken. Ook de E-K kerk heeft zich ln deze
gelederen gevoegd. Zo zullen ze nochtans
voort moeten marcheren als een Leger dat
het Hei! heeft te verkondigen en dat is
mogelijk ook met of zonder de historici
teit van Adam Er rijn mensen (men zegt
dat deze er speciaal in de kerk zijn. maar
ook daarbuiten kom je ze in overvloed
tegen) die het nooit kunnen verdragen
wanneer een ander wat anders denkt over
een bepaald onderwerp, dan zij. Moeilijk
wordt het eerst recht wanneer zo iets
geschiedt .om des gewetens wil' In de
kerk wordt dan direct gesproken van .con
fessionele ontrouw' en dan wordt het de
vraag of men de ander nog wel als .broe
der' kan aanvaarden Het deputaatschap
dat er komen zal. staat nu voor de vraag
.welke confessionele ruimte en welke be
grenzing door de uitspraken van de syno
de van Amsterdam werden gesteld en be
doeld'. Het is een wijs besluit zulk een
deputaatschap in te stellen. Zo ls het
mogelijk dat wat al te verhitte bezwaarda
gemoederen wat kunnen bekoelen.
.Een woord, in juisten
vorm gesproken, is als gou
den appels op zilvereri
schalen', zo lezen we in hel
boek Spreuken, h/dst 25:11
Wat zal dat een fraai ge
zicht zijn Appels van gouo
en dan opgetast op een zil
veren schaalDaar zou een
beroemd schilder zo eev
prachtig stilleven van kun
nen maken Of stelt u zich
eens voor dat dit zo in
onze huiskamers stond
Wat een plezier voor hel
oog Met iets wat zo schil
terend is. dat het schilder
of dichters zou kunnen in
spireren, iets waarheen on
ze'blikken steeds getrokken
zouden worden, vergelijkt
de spreukendichter een
woord in juiste vorm ge
sproken. Wat wordt er veel
door ons gesproken, vaak
angstig veel. Als wij aan
het eind van een dag eens
uilig zouaen overatnuc,
wat er die dag allemaal
door ons gezpgd is. zou et
dan niets bij zijn waarover
wij geen spijt moesten heb
ben? Zeker wel. Soms zeg
oen wij te gemakkelijk
iets En ontvalt ons oofi
nooit eens een woord
waarvan wij weten dat het
de ander bezeert of zelf:
de naam van God aantast'
De apostel Jacobu
chrljff Wie in zijn spr-
■:en mei struikelt, is eet.
volmaakt man'. Maar nu
een woord in juiste vorm
dat is dus iets heel moois.
Gaat het dan allermeest
om de wijze waarop tcij
onze zinnen formuleren
Het gaat er zeker ook om
-oe wij iets zeggen, maar
bovenal wal wij zeggen, en
of wij het juiste woord op
de juiste tijd spreken. Dat
kan dan een vriendelijk of
een bemoedigend woord
rijn Een woord van hart
tot hart gesproken. Maar,
er kunnen door ons heel
eenvoudige woorden geuit
'oorden die méér zijn dan
rouder, appelen V. 'oorden
iie vertellen van God en
rijn zoon Jezus Christus, de
verlosser der wereld Laten
wij deze woorden spreken
'n ons leven van elke dag
als wij daar mensen ont
moeten Een enkel, mis
schien kort. maar echt ge
meend woord over God
krijgt dan iets stralends
mee. iets van goud en zil
ver. Een plezier voor ons
oor.