b
sportvaria
Op de Janseniusschool in Hulst
is het ,rode scholierenboekje' niet
verboden, wel minder gewenst
exti a
'LAAMS JOURNAAL
JOCH WEL EEN PRETTIGE SFEER.,
OUD-TERNEUZEN
,DE KRIEKEPUTTE'
HUISHOUDELIJKE DRESSUUR
VAN ABSDAALSE MARIE
GEBROEDERS VAN DEN BRANDEN, KLOMPENMAKERS
UIT HET GOEDE HOUT GESNEDEN
VRIJDAG 23 OKTOBER 1970
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
TERNEUZEN/HULST Het handzame ,Rode boekje voor
Scholieren' (informatie in mini-pocketformaat voor leerlingen
van het voortgezet onderwijs) is wat betreft de leiding van de
Janseniusscholengemeenschap in Hulst minder gewenste lec
tuur. Het werkje (een uitgave van A. W. Bruna, Utrecht), voor
het Hulster schoolbestuur kennelijk dynamiet' onder de lesse
naars, wijdt een aantal kritische passages aan de onderwijs
situatie en probeert daarnaast de leerlingen de weg te wijzen
in de alternatieve maatschappij'. De keuzemogelijkheden kun
nen variëren van Dolle Mina tot NVSH, of een van de vele
andere actiecomite's, die zich inzetten voor verbetering van de
maatschappij.
Conrector J. A. H. van Gemert van
de scholengemeenschap: ,Van een
verbod is geen sprake. Als de leerlin
gen dat denken is het verkeerd over
gekomen, maar als ze met het boek
je zwaaien, dan hebben we graag
een persoonlijk gesprek met
ze.'
De leerlingen van de Jansenius
school (een rooms-katholieke school
voor het vwo en havo die dezer
dagen het 50-jarig jubileum viert)
trekken zich niet al teveel van de
inhoud van het boekje aan. Men is
van mening dat het boekje té weinig
werkelijke altenatieven biedt om de
onderwijswereld drastisch te veran
deren. De bedenkingen van het
schoolbestuur zijn dan ook wat min
der goed overgekomen. ,Als ze bang
zijn dat we erdoor beïnvloed wor
den. dan hebben ze juist ongelijk',
en .er zijn op onze school toch geen
hippies, de leerlingen zijn erg geza
pig. dus zal het zo'n vaart niet
lopen.'
GEZAPIG
De uitspaken komen van Josefien
Ter Burg (4 mms), Bcrnadettc van
Lïerop (4 mms), Ton Dujartlin (5
libs-b) en Henk van der Meer (4
libs-a), allen leerlingen van de Janse-
niusscbool en qua scboolfunctie
representatief voor de leerlingenge
meenschap. Ton is redacteur van het
schoolperiodiek ,de Klapper', de an
deren zijn bestuurslid van de leerlin-
genraad.
Men meent dat er wel 50 procent
van de docenten niets tegen het
lezen van het rode boekje heeft, ,dat
hebben we in gesprekken kunnen
merken.' De leerlingen vinden dat
het geheel wat opgeblazen is: .ge
woon de moeite niet waard.' Henk
onderstreept het nog eens: ,Men is
gezapig en helemaal niet politiek
geëngageerd.' Een gesprek met de
vier scholieren over de leerlingen
graad en de inspraak, leert dat zij
vooral teleurgesteld zijn over de
passieve houding van hun mede
scholieren. Dat blijkt onder meer uit
het feit dat bij een vergadering van
de schoolraad (waar blijkens een
verslag in de schoolkrant de moder
ator domineerde) nog niet de helft
van de leerlingen de moeite neemt
om te komen. .Alles wat er gedaan
wordt moet van ons komen, er zijn
totaal geen ideeën. Er is altijd veel
kritiek, maar je hoort nooit eens
hoe het anders moet.' De activiteiten
van de leerlingenraad (met totaal 5
bestuursleden, die door klasseverte
genwoordigers gekozen zijn) richten
zich dan ook voornamelijk op de
buitenschoolse zakep.
Dans- en feestavonden, sport en een
actie voor Ghana zijn enkele gebeur
tenissen uit de afgelopen tijd. Daar
naast zijn er ook gesprekken ge
weest met het schoolbestuur (.een
leuke ervaring, maar allemaal oude
re mensen en vrij conservatief') en
de docenten (.bij sommigen is er
wel belangstelling voor ons, zo onge
veer 15 van de 40'). Die buiten
schoolse activiteiten vindt men een
belangrijk onderdeel van het werk.
£)e school moet niet teveel op een
fabriek lijken en daarom moet er
tijd zijn voor bijvoorbeeld sport en
discussie. Dingen die de samenwer
king met de docenten moeten verbe
teren, want daar hapert nog wel iets
aan, vindt men. .Leerling en docent
staan veel te ver van elkaar af.'
Josefien, die leerlinge is geweest van
een mavo, vindt dat daar leraar en
leerling veel dichter bij elkaar staan
dan bij het middelbaar onderwijs:
.Hier heb je helemaal geen contact
met de leraar, er is alleen maar de
les en een persoonlijk gesprek is
niet mogelijk.' De vier scholieren
zijn het er wel over eens dat hun
school meer vrijheid en in sommige
opzichten meer inspraak biedt dan
de mavo. Ton: ,Op die mavo weet je
in de le en 2e klas niets, in de
derde begin je er pas iets van te
begrijpen en in de 4c doe jc examen
en ga je van school af; dat ligt bij
ons toch wel anders.'
BEMOEIEN
Helemaal tevreden over de inspraak
is men toch niet. In vele zaken
wordt men pas gekend wanneer de
besluiten in feite ai gevallen zijn.
.Sommige dingen zijn wel leuk opge
lost (het zelf mogen bepalen wan
neer een schoolavond eindigt), ande
re dingen weer niet ('t Rode Boekje
en de veronderstelling dat er leerlin
gen drugs gebruikt zouden heb
ben).'
Bernadette wijst er wel op dat die
inspraak moet groeien: ,Je krijgt
niet ineens een democratische toe
stand. Zij is er ook wat teleurge
steld over dat haar wel eens verwe
ten wordt als ze in de klas iets fout
doet .dat ze zich dan maar niet
zoveel moet bemoeien met school
raad en ,de Klapper'. Men
voelt wel wat voor het idee
(van rector P. W. J. Boeren) om
verschillende raden in te stellen:
klasseraden (5) voor de le klassen,
afdelingsraden (2) voor de 2e klas
sen, een jaarraad voor de derde klas
en voor. 4, 5 en 6 een schoolraad.
Henk vindt het dan wel een bezwaar
dat de communicatie met andere
klassen minder vlot zal verlo
pen.
Hoewel de inspraak wel eens moei
zaam tot stand komt (bijvoorbeeld
het jubileumprogramma) en er op
sommige punten (voorzichtig, geen
boze docenten en schoolbestuur) kri
tiek is. vinden de vier scholieren dat
liet op de streekschool waardoor
het contact van de leerlingen onder
ling wat stroever is in het alge
meen wel gaat. .Er is toch ee»
prettige sfeer' wordt er opge
merkt.
Onder liet kopje .Verenigingsnïeuws' brengt de vereniging .De stem
van oud-Terneuzcn' haar jaarlijkse happening, de bespreking voor
het nieuwe seizoen, onder woorden. Zoals altijd zal de voorzitters
hamer klokslag acht uur het groene kleed deuken, ten teken dat de
punten .ingekomen stukken', .mededelingen' en .rondvraag' de revue
kunnen passeren. Illustrator van deze gezelligheïdsvergadcring is
de beer Joh. de Vries. Zijn toverlantaarn zal beelden van oud- en
nieuw Terneuzen doen oplichten.
Voor de ontelbaarste keer betrekt het Hulsterse poppentheater .De
Kriekeputte' een nieuw theatertje. De residentie van het poppen-
volkje is ditmaal gevestigd aan de Zoutestraat. Vrijdagavond 30
oktober om acht uur wordt de Jvriekeputte'-nieuwe stijl door
journalist Jan Hiisken met spraakwater gedoopt Verder is In het
openingsprotocol de vertoning van de Tsjechische film .De Hand'
opgenomen. Hel minitheaterlje is voor deze gelegeneheid gedeco
reerd met poppencreaties van J. Nijman, zomaar wat poppen uit
binnen- en buitenland en werkstukken van verschillende kinderhan
den.
Toch een afscheid van Rik van Looy, maar niet op
een wielerbaan en ook niet in een wegwedstrijd. Na een
heel lang gesprek heeft Bobbejaan Schoepen hem weten
te overhalen afscheid te nemen van zijn supporters en
bewonderaars tijdens een volksfeest dat zal worden
gehouden in .bobbejaanland' te Lichtaart. Het feest
moet nog worden afgerond maar nu staat al vast dat
Rik van Looy al z'n fietsen, bekers, truien etcetera zal
tentoonstellen aan hen die altijd achter hem hebben
gestaan. Hij gaat trouwens nog verder door z'n mooiste
fiets, een regenboogtrui, een kampioenstrui (Belgische)
en diverse andere truien te verloten in een grote
tombola waarvan de opbrengst bestemd zal worden
voor liefdadige doeleinden. Het feest begint om 20 uur
op de avond van vrijdag 6 november. Een groot aantal
bekende artiesten en renners zal voor die avond uitgeno
digd worden.
In Belgische kranten vonden wij twee aardige uit
drukkingen over de Grote Prijs der Naties, die zoals u
weet door Van Springel werd gewonnen. De uitdrukkin
gen waren afkomstig van Frans Cools, de ploegleider
van Mann, die zei: .Herman (van Springel) vertrok als
een rustige burger die naar de mis van tien uur ging.'
En in een andere krant: .Op het laatst ging Herman zo
hard dat hij de straatstenen nog maar nauwelijks
raakte...' Toch wel aardig gevonden.
In Italië overleed op 52-jarige leeftijd Adolfo Leoni,
oud-wereldkampioen op de weg bij de amateurs (1937 te
Kopenhagen). Hij overleed aan een hartaanval toen hij
in de wachtkamer bij de dokter zat om onderzocht te
worden.
Herman van Springel zal zondag aanstaande als
eerste vertrekken in de Grote Prijs van Lugano. Enkele
andere deelnemers zijn Pfenninger. Dancelli. Gösta Pet-
terson, Motta, Ocana, Ritter, Gimondi en nog enkele
anderen. Van Springel geldt opnieuw als de te kloppen
man.
Eddy Merckx heeft in Italië opnieuw enkele nederla
gen moeten incasseren. In Venetië werd hij vierde
achter Basso, Thomas Petterson en Motta. 7e Gimondi.
In Venegono won Gimondi, 2e Thomas Petterson, 3e
Bitossi en 6e Merckx.
De cyclo-cross te Eeklo is een affaire voor de
gebroeders De Vlaminck geworden. Roger won en Eric
werd tweede. Joop Zoetemelk bracht het niet verder
dan de 20ste plaats.
In de zaal 3ateas' in St-Amandsberg nabij Gent
zullen op vrijdag 6 november weer bokswedstrijden
worden gehouden. De Belgische zwaargewicht Van Laere
komt in de ring tegen de Algerijn Cerra Cheraka. Voorts
zijn er onderlinge wedstrijden van Belgen ten elkaar en
enkele matches van Belgen tegen Algerijnen
Nog een boksbericht. Oud-wereldkampioen Joe Louis
is weer thuis na een vijfmaands verblijf in een inrich
ting voor geesteszieken. De .geknakte' reus (nu 56 jaar)
was wereldkampioen van 1937 tot 1949. Hij werd rijf
maanden geleden opgenomen op verzoek van zijn vrouw
en zoon.
Zeven vrachtwagens van elk 25 ton hebben dezer
dagen de houten onderdelen van de wielerbaan te
Chaleroi overgebracht naar Vorst nabij BrusseL Daar
zal de baan weer worden opgebouwd. De opening van
de nieuwe Brusselse baan zal plaats vinden op maandag
2 november met vedetten als Post, Monseré. Van Sprin
gel en vele anderen. Vier dagen later, op donderdag 5
november start dan de Brusselse zesdaagse met onder
andere Sercu - Monseré, Post - Pijnen en misschien Altig
- Roger de Vlaminck.
Ook Oscar Daemers wil in Gent niets weten van een
ploeg Post - Sercu. .Te sterk', vind de Gentse baandirec-
teur. Hij geeft de voorkeur aan de twee .trekpleister-
ploegen' Sercu - Monseré en Post - Roger de Vlaminck.
Eric de Vlaminck zal waarschijnlijk aan Rudi Atig
worden gekoppeld. Zoals bekend draait de Gentse zes
daagse van 16 tot en met 22 november.
Voor de zesde maal is Jan Janssen winnaar gewor
den van het Nederland puntenklassement in rittenkoer
sen. Hij behaalde 202 punten voor Pijnen 151. Wagtmans
132, Zoetemelk 129 en Harry Steevens 110 punten.
Janssens won dit klassement reeds eerder in 1964. 1965.
1967, 1968 en 1969. Daar tussen in wist Gerben Karstens
in 1966 het klassement te winnen.
Twee gecombineerde schaats-wielerberichtjes. Oud
wereldkampioen schaatsen Fred Anton Mater, die mo
menteel in Rotterdam woont, heeft aangekondigd dat hij
in 1971 in Nederland aan wielerwedstrijden gaat deelne
men. Hij kan er wat van want hij heeft in Noorwegen
tal van tijdritten gewonnen. Verder gaat ook Cees
Verkerk volgend jaar meer aan wielrennen doen. Beiden
van harte welkom. Toch leuke attracties als je die aan
de start weet te krijgen.
aka
ZO WAS HET VROEGER
MENSEN
I IN HET
i NIEUWS..,
,IK WAS KOOKSTER BIJ CHIC EN DE LUXE'
HEIKANT Na vele punctuele en evenzeer discrete dienstjaren
als kookster bij verschillende .high society' families in Nederland is
Marie de Letter van Ahsdale weer in haar geboortestreek terugge
keerd. Ze woont met haar man in een modern van alle gemakken
voorzien bejaardenhuis,je, op rustige stand in Heikant. Het kost
haar weinig moeite om haar vroeger weer tot leven te peppen. Na
een kleine inleiding rolt het ene na het andere verhaal over de
hocus-pocus en de gein uit liet bestaan van keukenpersoneel van de
twintiger en dertigecr jaren over tafel. Vlot, gedecideerd en
parmantig gesticulerend zit Marie vol vuur over .haar vriendelijke
mevrouwen en rot meneren' te vertellen. Als je haar zo aan hoort
dan is er weinig verbeeldingskracht nodig om je te kunnen
voorstellen hoe Marie in de dagen van haar glorieuze jonkheid
tegen haar lieer en meester optrad. Ze moet ontegenzeggelijk
radicaal in haar huishoudelijk- en keukenbeleid geweest zi.jn. Een
en ander valt duidelijk uit haar woorden op te maken.
'.Als ik er goed over nadenk, dan heb ik een gezellige tijd achter de
rug, waarin ik een hoop beleefd heb.' Marie de Letter beaamt dan
ROTLUI
ook grif. dat haar perikelen beslist genoeg zijn om er een lekker
keukenromannetje van te vlechten. ,Ik ben namelijk alleen bij de
chic en de luxe in betrekking geweest. Ik werkte bij de Bootz-en
(bij het uitspreken van deze naam maakt ze een vluchtig handge
baar, dat het achterovergooien van een neutje uitbeeldt), bij de
Alberda's, bij de Glaswinkels, heel chique, was een jonkheer, bij de
nog een hele rits imponerende namen volgen. Hetgeen toch wel
bewijst dat Marie zich nooit aan een en het zelfde diensthuis heeft
gekluisterd. .Kom ik het ergens anders beter krijgen dan was ik
weg. Maar ik zocht het nooit bij gewone burgers. Ik wilde altijd
hogerop. Ging het me in een bepaald huis vervelen dan zei ik de
dienst op. Dan zei ik: Mevrouw, mijn schort laat ik hier maar
mijn handjes neem ik mee. Daarom moesten ze altijd lachen'.
In de ogen van de thans 74-jarige Marie ontbranden lichtjes van
pret en ondeugd naarmate ze haar gedachten meer en meer in de
tijd van haar carrière als kookster verplaatst. .Kleine heks, zo
noemden ze me. Ik was altijd belust op lolletjes en grapjes.' De
meeste meneren en mevrouwen konden Maries streken en streek-
jes wel waarderen, maar ,niet allemaal.'
Ik ben een paar keer bij echte rotlui in betrekking geweest. Er
,vas er een, die verwaardigde zich bijvoorbeeld nog niet eens om
:oeie morgen tegen me te zeggen als ie me in de gang, de kamer
jf oj> de trap tegenkwam. Nou, zoiets was ik nooit gewend
geweest. Als je toch iemand op de trap tegenkomt, al is het je
personeel maar. dan kun je toch zeker wel .goeiendag' zeggen,
dunkt me. Ah, als ik er nu nog bij denk, wat een snert vent was
dat toch. Hij keek altijd even zuur. Er kon nooit een lachje bij 'm
af. Een andere meneer had er altijd een handje van om jc voor
gek elke avond om zeven uur het eten klaar te laten hebben. Want
nis het eten precies om zeven uur klaar was, dan ging meneer
eerst zo nodig nog eens een tijdje aan zijn schrijftafel zitten
werken. Al dit soort dingen kon ik gewoon niet verkroppen en dal
zei ik ze ook, op de man af. En hoe het ging, ging liet, maar Marie
wist ze allemaal te dresseren.'
Niet in de laatste plaats gedreven door de zin naar avontuur stak
Marie de Letter als jong meisje de Westerschelde over, naar stadse
sferen toe. ,Ik mocht in feite van mijn ouders niet eerder naar de
grote stad voordat ik twrintig was. Toch was ik op mijn zeventien
de al verdwenen.' Samen met een al even avontuurlijke vriendin
(,van het postkantoor in Hulst') smeerde Marie 'm naar Haarlem.
,Op een weekend zei ze tegen me: Ga je mee, meid, naar Haarlem?
Ik weet wel een jobbie voor je. Ik heb niks tegen mijn ouders
gezegd maar ik ben gewoon gegaan. Ik was het zat om elke dag
voor een krats bij de boer te werken. Je moest elke morgen om
half vijf je bed uit en je kreeg maar tien gulden per maand. In de
stad verdiende je tenminste vijfentwintig. Dat was intern en je had
bovendien een eigen kamer. Bij de eerste boer waar ik werkte,
ving ik zelfs niet meer dan ƒ3,50 per maand. Ik was zo'n beetje
van alles. Keukenmeid, koeienmeid, melkmeid, 's Morgens heel
vroeg werd ik naar het bietenkoppenland gestuurd. Achter de
koeien aan. Ik wist niet eens waar ik die goeie beesten moest
vinden. Maar ik moest ze bij elkaar drijven en melken'.
Marie de Letter is om deze reden en vele andere redenen eeuwig
blij gebleven, dat ze destijd op haar stoute schoenen van
Zeeuwsch-Vlaanderen is weggestapt. op zoek naar betere en meer
verdiensten. ,Erst kwam ik dus in Haarlem terecht, bij heel chique
lui. Ik ben daar maar snel weggegaan, want ze waren veel te luxe
voor me, want die mensen bijna elke dag invités over de vloer. Er
moesten dan hele diners gereserveerd worden. Dat kon ik toen
allemaal nog niet. Ik kon amper een beetje pap en aardappelen
koken en een stukkie vlees braden.' Niettemin heeft Marie het.
zoals ze zelf zegt, tot een veelgevraagde keukenprinses gebracht.
CLINGE Het is natuurlijk overdreven om te zeggen, dat écn
muur van de klompenfabriek gebroeders Van den Branden te
Clinge behangen is met ingelijste prijscertificaten, dus bewijzen
van degelijk vakmanschap. Maar het is wel waar dat er een heel
stel hangen. Wat er niet hangt is de pasverworven wisselbeker van
dc kortgeleden gehouden, drieënveertigste klompcnbeurs in het
Brabantse Sint-Oedenrode. Gebroeders Van den Branden kwamen,
na inspectie en beoordeling van vier paar klompen door een zeer
deskundige jury, als de beste klompenmakers van het jaar uit de
beurs. Eu dat wil wat zeggen als men bedenkt, dat niet minder
dan 89 inzenders (ook uit België) met hun .houten schoenen' op
deze beurs vertegenwoordigd waren. Men moet overigens ook niet
veronderstellen, dat alle klompenfabrikanten van Nederland hebben
deelgenomen. Gebr. Van den Branden: .Nederland telt 280 klompen-
fabrieken. Wie denkt geen prijs te halen, doet niet mee.' «Met deze
uitlating bedoelen ze om precies te zijn, dat er veel kaf onder het
koren van de tegenwoordige klompenmakers zit en dat de meesten
daarom liever dc bewijzen hiervan binnenshuis houden.
De vier gebroeders Van den Branden (57-jarige Arthur, 54-jarige
Charles, 51-jarige Jozef en 48-jarige Renée) zijn van kindsbeen af
vertrouwd gemaakt met het aloude ambacht van klompenmaken.
Hun overgrootvader vormde al hout van populieren en wilgen om
tot draagbaar schoeisel. Aan de Kerkstraat 17 te Clinge razen nu
machines die in ijltempo blokken hout de gewenste klompvorm
geven. De kwaliteit is bepaald niet minder nu de klompen
machinaal worden vervaardigd. Wat zeggen gebroeders Van den
Branden: .Vandaag aan de dag is een goede klomp van ons de
beste dracht. Wij hebben namelijk een hele studie van de voet
gemaakt. Het gaat voornamelijk om de vormen van het binnen- en
buitenwerk, die zijn het allerbelangrijkste en die maken we ook
helemaal met de hand Je kunt tegenwoordig eigenlijk niet meer
van een klomp spreken. Het is in feite een schoenklomp want we
maken 'm helemaal pasvorm voor de voet. Er zit als het ware een
soort steunzool in.' Last van blaren is er dan ook niet meer bij.
omdat de klomp volkomen naar de voet wordt gezet en de voet
niet, zoals vroeger het geval was, zich naar de klomp moet zetten.
Ook het gezegde: ,Nou breekt mijn klomp' is een verouderd begrip,
want kwaliteitsklompen van Van den Branden breken niet meer.
Henk van der Meer:
geëngageerd.
