Eerste ractie
Hanoi negatief
m
'mm
REGERING BEREID BEPERKTE OPENBAARHEID
VAN OVERHEIDSDOCUMENTEN TOE TE STAAN
OVERJASSEN
Apollo-14 gaat op 31
januari naar de maan
3
HET GEHEIM VAN SOESTDIJK'
MOET GEHANDHAAFD BLIJVEN
Sterke drank 'in
openbare leeszaal
van Soest
caballero. de sigaret.
ACTIE TEGEN
ALEX MÖLLER
MISLUKT
De dood op de weg
VPRO-voorzitter
over uitzendingen
sabotage in leger
,Sabotagegolf in
Nederlands leger
zal snel luwen
SAB0TAGE-0NDERZ0EK OP BASIS
LEEUWARDEN LEVERDE NIETS OP
VRIJDAG 9 OKTOBER 1970
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
PREMIER DE JONG BOOD TWEEDE KAMER NOTA AAN:
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De regering wil meer openheid brengen in het be
stuur, maar wijst een onbeperkte openbaarheid van overheids
documenten af. Dat blijkt uit de nota, die minister-president De
Jong donderdag de tweede kamer over dit onderwerp heeft aan
geboden. Er komt wel een wettelijke verplichting tot openbaar
making van bestuurlijke informatie, voor zover daarmee geen be
langen van staat en burger worden geschaad.
De wet zal vooralsnog slechts voor de rijksdienst gelden. De rege
ring wil echter ook de gemeenten, provincies, waterschappen en
publiekrechtelijke bedrijfsorganen in het democratiseringsproces
betrekken. Zij wacht echter nog met het inwinnen van adviezen
over de mogelijkheden tot meer openbaarheid bij de lagere pu
bliekrechtelijke organen, totdat de plannen met betrekking tot de
rijksdienst duidelijker omlijnd zullen zijn.
Dc regering wil het geheim van Soest. I
dijk niet aantasten door het aandeel
van het staatshoofd in de gedachten-
wisseling over de kabinetsformatie
publiek te maken. Publieke discussie
hierover zou de onschendbaarheid van
de koningin kunnen schaden. Wel wil
de regering de kabinetsformateur de
bevoegdheid geven de adviezen van de
fractieleiders openbaar te maken.
Naar haar mening lenen zich de rap
porten van de informateur minder
voor openbaarheid dan die van de
formateur, maar in ieder geval dient
publikatie na afloop van de formatie
te worden overwogen.
De nota van de regering is een reactie
op het rapport van de commissie
Biesheuvel, die dit voorjaar adviseer
de tot openbaarmaking van alle over
heidsdocumenten, met uitzondering
van gegevens die de eenheid van de
kroon in gevaar zouden kunnen bren
gen, de veiligheid van de staat en
haar economische en financiële belan
gen schaden dan wel opsporing van
strafbare feiten belemmeren. Over dit
rapport heeft zich op verzoek van de
regering een ambtelijke stuurgroep
gebogen en is advies gevraagd aan de
raad van state, de omroepraad en de
persraad. Het advies van de raad van
state, dat de regering in hoofdlijnen
heeft gevolgd, is als bijlage bij de
nota gevoegd. Zowel in de nota als in
het advies, wordt de opvatting van de
commissie-Biesheuvel, dat alles open
baar moet zijn wat niet expliciet ge
heim dient te blijven het principe
dat bijvoorbeeld ook in Zweden
geldt afgewezen. De regering voelt
meer voor het Engelse systeem, dat
voorziet in een geleidelijke uitbreiding
van de openbaarheid.
Schadelijk
Volledige openbaarheid zou betekenen,
aldus de nota, dat ambtelijke adviezen
aan ministers naar buiten kenbaar
worden gemaakt, evenals de interne
discussie daarover en de mogelijke
alternatieven. Dat zou de eenheid
het departementale beleid doorbreken
en de ministeriële verantwoordelijk
heid tegenover liet parlement aantas
ten. Openbaarmaking van ambtelijke
adviezen betekent dat ze in de politie
ke discussie kunnen terechtkomen.
Het is echter de minister die kiest uit
de alternatieven en daarvoor reken
schap aflegt in de kamer.
Ook de positie van de ambtenaar zou
fundamenteel veranderen. Hij zou, in
de wetenschap dat zijn geschriften
openbaar kunnen worden, zijn schrif
telijke adviezen vermoedelijk anders
redigeren en controversiële vraagstuk
ken bij voorkeur mondeling behande
len. Ook de efficiëncy en slagvaardig
heid van het bestuur zou worden ge
schaad. De regering kent voorts aan
de bescherming van de privé-sfeer
meer waarde toe dan de commissie-
Biesheuvel ln haar rapport heeft ge
daan.
Communicatie
De regering ziet openbaarheid niet als
doel op zichzelf, maar als middel tot
betere communicatie tussen overheid
en burger. Zij wil de openbaarheid
daarom zodanig bevorderen dat de
burger enerzijds meer inzicht krijgt
in het bestuur en anderzijds meer bij
de opinievorming wordt betrokken.
Uit de nota blijkt dat de openbaar-
heidsregels geleidelijk zullen worden
ingevoerd. Een raad voor de open
baarheid zal het proces begeleiden en
stimuleren. De uitzonderingen die de
commissie Biesheuvel heeft voorge
steld, gaan de regering niet ver ge
noeg. Zij laten volgens de nota teveel
ruimte.
Voorgesteld wordt concreet om de
verplichting tot publikatie van beslui
ten die algemeen verbindende regels
bevatten, uit te breiden en beleids
voornemens en andere informatie in
het stadium van de beleidsvoorberei
ding openbaar te maken in de kring
van de belanghebbenden als dat met
het oog op een goede democratische
besluitvorming gewenst is. Ook neemt
de regering het voorstel van de com
missie-Biesheuvel over om de advie
zen van niet-ambteh'jke adviesorganen
te publiceren.
Instructie
De regering wil verder burgers, die
bij een bepaald besluit betrokken zijn.
in de gelegenheid stellen, kennis te
nemen van de motieven en feitelijke
gegevens, die tot dat besluit hebben
geleid, voorzover daarmee althans
geen andere belangen worden ge
schaad. Daartoe zullen op.de departe
menten information-desks en informa-
tiezalcn worden ingericht.
De vrager zal wel duidelijk moeten
maken dat het hem te doen is om
verheldering van zijn inzicht met be
trekking tot het besluit en de grond
slag waarop het rust. Hij kan dan
inzage krijgen van de motieven en het
feitenmateriaal. Echter niet van de
ideëen, opvattingen en feiten die tij
dens het vooronderzoek naar voren
zijn gebracht en die niet van wezenlij
ke betekenis voor de besluitvorming
zijn geweest. Stuit hij op weigering
dan zal hij op grond van de wet
beroep administratieve beschikkingen
zijn recht moeten kunnen zoeken bij
de raad van state
Inlichtingenbureaus
De regering wil het openbaarheidspro
ces bevorderen door een algemene
instructie aan de ambtenaren en door
het organiseren van ambtelijke cur
sussen en conferenties. Van inrichting
van een informatiebank ziet zij, mede
gezien de hoge kosten, het nut nog
niet in. Ook acht zij nader beraad
nodig over het voorstel een soort
populaire staatsalmanak uit te geven,
Over de vraag of de adviezen van de
raad van state openbaar moeten wor
den gemaakt, behoudt de regering
zich haar definitieve oordeel nog
voor, totdat de staatscommissie-Cals-J
Donner hierover heeft gerapporteerd.
Zij staat er echter evenals de raad]
zelf in beginsel niet afwijzend tegen
over.
De nota kondigt verder aan dat ook
de formele besluiten van de minister-
raad, alsmede de daaraan ten gronds
lag liggende motieven en feiten, onder
de verplichting tot openbaarmaking
zullen worden gebracht. Dit dan weer
voorzover ze het inzicht van de bur
ger in het gevoerde bestuur kunnen
verdiepen.
De regering acht een bescheiden ge
bruik van radio en tv door de over
heid om zelfstandig informatie te ver
schaffen, verantwoord. Overheidsvoor
lichting mag echter niet ontaarden in
public realtions, al wordt het wel
juist geacht p.r.-adviseurs te betrek
ken in concreet gerichte voorlichtings
acties, die politiek niet-controversiële
overheidsactiviteiten tot onderwerp
hebben.
SOEST (GPD) Bij een inval in de
openbare leeszaal en bibliotheek in
Soest heeft de politie in samenwer
king met de adjunct-inspecteur van de
drankwet in IVIidden-Nederland, de
heer L. van der Reiden uit Zwolle,
dertig flessen sterke drank en een
voorraad bier in beslag genomen. Te
gen de conciërge-heheerder, de 35-jari-
ge P. R. uit Soest wordt proces
verbaal opgemaakt zodra de politie
het onderzoek ln deze zaak heeft afge
sloten.
Bij de Inval trof men ln één van de
zalen, die een bestemming heeft als
expositieruimte, een geïmproviseerd
horecabedrijf aan, met op de uit aan
elkaar geschoven tafels bestaande bar
de flessen met verschillende soort
drank en een stapel rekeningen.
Het hoofd van de inspectie voor de
drankwetgeving in 's-Gravenhage, de
heer M. J. Nagelkerke, gaf de op
dracht tot het instellen van een onder
zoek in de bibliotheek, een gemeente
lijk gebouw. Dit naar aanleiding van
een klacht van een plaatselijke hore-
ca-ondernemer. Deze had zich erover
beklaagd dat tijdens een bridge drive
in de bibliotheek, waaraan 500 kaar
ters deelnamen, sterke drank geschon
ken en etenswaren verkocht werden.
ADVERTENTIE
anders dan andere.
Toneelspeler en TV-acteur Jero,
Hel gebouwencomplex van de ja-
brïek van kampeer- en tuinmeu
belen NV Mago in Middelbeers is
woensdagmiddag volledig uitge
brand. De schade wordt geschat op
drie miljoen gulden. Het 3400 vier
kante meter grote gebouwencom
plex. dat bestaat uit een aantal
hallen, alsmede de complete inven
taris gingen verloren. Op het be
drijf werken 40 a 50 personen. De
directie heeft verklaard dat onmid
dellijk begonne voorbesprekingen
de hoop wettigen dat elders bin
nen enkele weken de produktie
zal kunnen worden hervat en dat
de lopende orders geen gevaar
zullen lopen. Het bedrijf is tegen
brand verzekerd.
Over de oorzaak van de brand is
nog niets te zeggen.
(Van onze correspondent)
BONN Een poging om minister van
financiën Alcx Möller ten val te bren
gen, is gisteren is de bondsdag, de
Westduitse tweede kamer, mislukt.
Bij een stemming bleek echter dat
drie leden van de fractie der vrije
democraten zich met de oppositie van
CDU en CSU tegen de bewindsman
hadden gekeerd: Siegfried Zoglmann,
de conservatieve liberaal die enkele
dagen geleden besloot zijn nationaal
liberale actie' tot een nieuwe partij te
verheffen. oud-FDP-voorzltter Erich
Mende en Heinz Starke, onder bonds
kanselier Erhard minister van finan
ciën.
Zoglmann liet later weten dat hij zich
als hospitant bij de fractie van CDU
en CSU zal aansluiten, min of meer in
afwachting van de val der regering-
Brandt, die hij dringend noodzakelijk
acht. Erich Mende stapt vrijwel zeker
over naar de CDU en Starke, een poli
ticus uit Beieren, naar de CSU. Zij zou
den dus niet van plan zijn deel te
gaan uitmaken van Zoglmann's nieuwe
partij.
De regeringscoalitie van SPD en FDP
beschikt nu nog over 265 stemmen in
de bondsdag, tegenover een 253 stem
men sterke oppositie. Zonder de West-
berlijnse afgevaardigden, die geen vol
waardig stemrecht hebben, is de ver
houding 251-245.
AMSTERDAM (ANP) De 70-
Jarige G. Helmus uit Sassenheim. die
op 29 september op de Nieuwezijds
Voorburgwal in Amsterdam bij het
oversteken door een auto werd aange
reden, is dinsdag in het Wilhelmina
Gasthuis aan de gevolgen daarvan
overleden.
fAD/ERTENTIE)
nw. leerjaar 5 o
:t. 1970
FOTIM
HILVERSUM (ANP) De voorzitter
van de vpro, de heer Jan Kassies
heeft donderdagavond ln een verkla
ring voor de televisie gezegd, dat het
feit, dat de VPRO voor een radio
uitzending met droge, feitelijke infor
matie over sabotage in het leger, bij
minister Klompé van erra op het mat
je is geroepen, doet denkeii aan cen
suur. .Verstopping van informatieka
nalen is een gevaarlijk ding.
Als wij geen soldaten mogen onder
vragen, aan zou men ook filmversla
gen van bankovervallen en inter-
vieuws met passagiers van gekaapte
vliegtuigen moeten verbieden, want
daaruit zou dan ook te leren zijn, hoe
men een bank moet overvallen of een
vliegtuig kan kapen', aldus de heer
Kassies.
Hij wees erop, dat de VPRO in het
betreffende radioprogramma op geen
enkele wijze instemming heeft betuigd!
met de mogelijke sabotagedaden inj
het leger
ADVERTENTIE
erópuy
VOOR ELK WEERTYPE EN VOOR ELKE GOEDE SMAAK LANGE DELFT 11 - MIDDELBURG
Bond dienstplichtigen
AMSTERDAM (ANP) De Bond
voor Dienstplichtigen Is van mening
dat de door minister Udink geconsta
teerde sabotagegolf in het leger snel
zal afnemen. De zienswijze van de
minister dat het hand over band toe
nemen van sabotagegevallen te wijten
is aan propaganda-act iriteiten van ka
bouters en de BVD de bond in
een donderdag uitgegeven communi
qué op zijn minst schijnheilig.
Ieder soldaat en ex-soldaat weet, al
dus de bond, dat er altijd al gesabo
teerd is ln het leger. Maar het gaat er
niet om dat er dingen kapot worden
gemaakt. Sabotage is een uiting van
onbehagen en dit wordt naar de me
ning van de BVD door de minister
verdoezeld.
Enige ervaring met sabotage brengt
de soldaat al snel tot de conclusie dat
dit geen oplossing is. De toenmalige
,bond voor dienstweigeraars' die sabo
tage propageerde, begreep dit na eni
ge tijd ook. Zij zocht naar een betere
vorm van verzet en veranderde daar
om in ,bond voor diensplichtigen'.
In zijn kritiek op sabotage stelt de
BVD dat sabotage isleert, waardoor
men als eenling tegenover het appa
raat komt te staan, een bij voorbaat
verloren strijd.
(Slot van pagina 1)
de terugtrekking van alle buitenlandse
troepen.
De onverwijlde en onvoorwaarde
lijke vrijlating van alle krijgsgevange
nen.
Wat. een politieke regeling betreft,
herhaalt de regering in Saigon haar
aanbod van 25 maart 1969 om tot
afzonderlijke besprekingen te komen
over de problemen inzake ,de nationa
le verzoening'.
Hoewel het plan van Thieu op talrijke
punten met het voorstel van Nixon
overeenkomt, wordt in het Zuidvietna-
mese stuk nergens gerept van het
Amerikaanse initiatief.
Andere reacties
Hoewel naar verwachting de officiële
reacties van de leiders in Moskou nog
wel enige tijd op zich zullen laten
wachten zegt het Russische persbu
reau Tass in een telegram vanuit Was
hington dat .de verklaring van presi
dent Nixon, over bepaalde problemen
van de Amerikaanse politiek in Indo-
China, een bevestiging is van het stre
ven van de Verenigde Staten het re
giem Thieu-Ky aan de macht, te hou
den waardoor een van de voornaam
ste obstakels naar een vreedzame re
geling blijft bestaan'.
In de Zuidoostaziatische landen is het
plan van Nixon over het algemeen
goed ontvangen.
Premier Toen Abdoel Razak van Ma
leisië ziet de voorstellen als een belang
rijke stap op weg naar de vrede.
Minister van buitenlandse zaken Kitti-
katsjorn van Thailand toonde zich en
thousiast en zei dat zijn land aan
onderhandelingen wilde deelnemen als
het daarvoor een uitnodiging zou ont
vangen.
De woordvoerder van prins Soevanna
Foema van Laos zei dat in rijn land
de voorstellen met instemming zijn
ontvangen .omdat ze redelijk zijn en
vermoedelijk een goede basis kunnen
vormen voor vrede in Indo-China.'
Engeland
Zoals verwacht is de Britse reactie op
de voorstellen van Nixon positief.
Groot-Brittannië is samen met Rus
land voorzitter van de Geneefse confe
rentie van 1954 over Indo-China en
van 1962 over de neutraliteit van La-
Secretaris-generaal Thant van de VN
verklaarde, dat het Amerikaanse plan
diepgaande bestudering verdient. Hij
sprak de hoop uit, dat, er bij bespre
kingen over de uit acht punten be
staande voorstellen van de voorlopige
revolutionaire regering van Zuid-Viet-
nam en het uit vijf punten bestaande
plan van Nixon een gemeenschappe
lijk terrein kan worden gevonden.
De Canadese minister van buitenland
se zaken Mitchell Sharp heeft gezegd
dat zijn land bereid is gevolg te geven
aan Nixons oproep voor een aftroe
pen van een bestand onder toezicht
.mits het zeker is dat er een nuttig
doel mee gediend zou zijn'.
De Japanse regering riet de vredes
voorstellen als een energieke poging de i
vrede op het schiereiland Indo-China j
te brengen.
Premier John Gorton van Australië en
premier Keith Holyoake van Nieuw-
Zeeland, landen die beide ook een
kleine troepenmacht in Zuid-Vietnam
hebben, betuigden eveneens hun in
stemming met de vijf punten van
president Nixon.
.Inbraak' in brandstol-hangar was geen inbraak
Commandant: alles
bleek eenvoudig
te verklaren'
LEEDWARDEN (GPD) - Enige
Starfighters van de vliegbasis
Leeuwarden zijn maandagmor
gen tussen acht en twaalf uur
aan de grond gehouden wegens
vermoedens van sabotage. De
vliegtuigen waren afgetankt met
brandstof uit een tankwagen
waarop een niet te identificeren
krijttekentje was aangebracht.
Tevoren was gebleken dat een
raampje van een sleutelkastje,
hangend aan de brandstofhan
gar was vernield, terwijl men in
de hangar zelf een briefje aan
trof met deze inhoud: 4k ben
binnen geweest, en ik heb de
sleutels teruggevonden'.
De basiscommandant, kolonel J. J.
Slngor, die een en ander maandag
morgen werd gemeld, gelastte een on
derzoek. .Dat is niet zo buitengewoon.
Als hier op de basis dingen gebeuren
die we niet direct thuis kunnen bren
gen schakelen we de marechaussee
altijd in. Tenslotte heb je hier niet
met auto's te doen, maar met vliegtui
gen. Veiligheid hoven alles dat is ons
devies'. De marechaussee kwam maan
dagmorgen al vrij spoedig tot de con
clusie dat de gebeurtenissen op de
basis terug konden worden gevoerd
op de gedraging van een lid van de
brandstof sectie.
Zaterdag wilde hij de brandstofhan
gar betreden. Hij bleek geen sleutels
bij zich te hebben. Daarna belde hij
zijn superieur op met de mededeling,
dat hij gebruik zou maken van de
noodsleutels in een kastje naast de
hangar. Hij sloeg het glas in, nam de
sleutels en legde voor zijn opvolger
een briefje neer. Zijn eigen sleutels
had hij in de hangar teruggevonden.
De opvolger bleek echter verlof te;
hebben. Daarom werden het ingesla-;
gen kastje en het briefje ontdekt door:
mensen, die van de toedracht niets i
konden afweten. Inmiddels, toen ge-l
ruchten over sabotage de ronde deden
wilde een lid van het basispersoneel
een tankwagen wegrijden, maar de
motor weigerde dienst. De sabotage-!
vermoedens namen toe. Bij onderzoek!
ontdekte men het bewuste krijtteken
tje dat nu audus kolonel Singor
extra aandacht kreeg omdat het on
derzoek nog niet was afgesloten.
Toen de marechaussee ontdekte wie
zaterdag in de brandstofhangar was
geweest en de man had gehoord,
werd de zaak echter tot zijn ware
proporties teruggebracht.
VerfeZaring
Het krijtteken op de tankwagen kan
aangebracht zijn tijdens een oefening.
Iemand krijgt wel eens opdracht ora
ongezien één of ander object, dat kan
een tankwagen zijn, te bereiken. Als
bewijs dat hij er is geweest brengt
hij dan een teken aan. Er zijn ook
wel andere redenen te bedenken zon
der daarbij direct op sabotage te
doelen waarom men dit tekentje heeft
aangebracht, aldus kolonel Singor.
Onderzocht
Enkele Starfighters die maandagmor
gen werden bijgevuld,bleven aan de
grond, ,De meeste vliegtuigen waren
zaterdag al afgetankt, volgens ge
woonte. We wilden geen enkel risico
lopen. Kerosinemonsters uit de be
wuste tankwagen hebben we overge
vlogen naar de directie materieel van
de luchtmacht op Ypenburg. Tegen 12
uur kregen wij bericht dat er geen
bijzonderheden in de brandstof waren
gevonden. Toen konden ook de machi
nes die we even hadden vastgehouden
weer gaan vliegen'.
-De tankwagen met krijtteken werd
zekerheidshalve doorgespoeld. Het on
derzoek werd beëindigd toen Ypen
burg meldde dat de brandstof van de
normale kwaliteit was', zo deelde de
kolonel ons donderdagmorgen mee.
TWEE PROCENT EXTRA
VOOR PERSONEEL VAN
GROOTWINKELBEDRIJVEN
ZAANDAM (ANP) De werkgevers
en de bonden die betrokken rijn bij
de cao voor het personeel van de
grootwinkelbedrijven in de levensmid
delensector (dit betreft ca 25 tot
30.000 werknemers) hebben in het ka
der van de onderhandelingen over een
extra uitkering overeenstemming be
reikt over een salarisverbeteriug van
2 procent per 1 oktober. Voor jeugdi
gen en afdelings- en filiaaicbefs is een
extra verhoging overeengekomen.
Afgesproken is, dat de indexerings
clausule in de cao vervalt. De verbete
ring zal zonodig worden aangevuld tot
minimaal 200,- bruto over het laatste
kwartaal van 1970. Kerstgratificaties
en salarisverhogingen op grond van
promotie of leeftijd mogen niet op de
extra verbetering in mindering wor
den gebracht.
Groots plan'
In de Verenigde Staten toonden voor
al de republikeinen zich opgetogen.
JDit is een groots plan, en een groots
ogenblik voor de Amerikanen. Hope
lijk staan we op de drempel var de
vrede', aldus de republikeinse fractie
leider in de senaat. Hugh Scott. De
democraat William Fulbright herhaal
de zijn mening dat de Amerikaanse
steun aan de regering Thieu-Ky een
politieke regeling in de weg staat::
.een nieuwe regering, zonder een van
de huidige ministers, gekozen volgens;
een procedure waarover wederzijds!
overeenstemming Is bereikt, zou als
overgangsregering moeten functione
ren totdat er verkiezingen worden ge-j
houden'.
Twee maanwandelingen gepland
WASHINGTON (DPA) Tijdens hun komende verblijf op de
maan zullen de Amerikaanse ruimtevaarders Alan B. Shepard en
Edgar D. Michell tweemaal hun ruimtevaartuig voor een onder
zoekingstocht verlaten. Zij landen met him Apollo-14 op 5 februari
in het gebied Fra Mauro op de maan.
De Nasa heeft de ingewikkelde baanbe-
rekening voltooid en woensdag de eer
ste bijzonderheden meegedeeld. De In
genieurs van de NASA rijn nog bezig
met veranderingen aan te brengen bij
het inbouwen van de drie zuurstof
tanks.
Nadat dit voorjaar de reis van de
Apollo-13 mislukte door ontploffing
van een dezer tanks is besloten nog
een derde zuurstoftank toe te voegen.
Op 9 november rilt de Apollo-14 naar
de startplaats op Kaap Kennedy, op
31 januari 1971 te 21.23 uur Ned. tijd
wordt het ruimtevaartuig gelanceerd.
Vijf dagen daarna, op 5 februari te
10.14 uur Ned. tijd moet het landen.
Enige uren daarna, te 14.50 uur Ned.
verlaten de ruimtevaarders hun ruim
teschip voor de eerste maal De twee
de jnaanwandeliné' volgt de dag daar
op, op 6 februari te 11.30 uur Ned.
tijd.
Te 19.44 uur Ned tijd stijgen zij weer
op naar het moederschip, waar ruim
tevaarder Stuart Roosa op lien wacht.
De Apollo-14 moet op 9 februari in
het zuiden van de Stille Ocea3n lan
den om 10.01 uur Ned. tijd.
