OPEN UNIVERSITEIT
LAAT IEDERE
BRIT STUDEREN
OPGRAVINGEN IN DAMME:
Dimitri Shostakovich:
een teleurstelling
zeeuwse
courant
GEEN DIPLOMA NODIG, GEEN TOELATINGSEXAMEN
EXPOSITIE TOT EIND AUGUSTUS
provinciale
16
18 JULI 1970
(Van onze correspondent)
LONDEN Groot-Brittannië is aan het
meest opwindende onderwijs-experiment in
zijn bestaan begonnen: in januari start een
open universiteit. Iedere willekeurige En
gelsman, Schot, Welshman óf Noord-lier bo
ven de 21 jaar kan er studeren zonder toe
latingsexamen te doen of met papiertjes van
een middelbare school te hoeven wapperen.
Een kleine honderdtwintigduizend Britten
rook de kans zich boven hun huidige niveau
uit tg tillen en vroeg inlichtingen.
Vijfendertigduizend besloten uiteindelijk tot
een duik in het diepe van de zelfstudie. Want
zelfstudie wordt het voornamelijk in deze
mengeling van een gigantische Teleac, schrif
telijke lessen en een zomerschool. Met een
klap heeft het krijt-eiland in de Noordzee zijn
studentenbestand met de helft vermeerderd.
Gewoon, door de verstarring te doorbreken
die te vaak nog het onderwijs gevangen
houdt.
Waardeloze omstandigheden, slecht onderwijs of
.stomme pech' zoals het hoofd van de universiteit
lord Crew ther het noemde, hebben de afgelopen der
tig jaar zeker een miljoen Britten van een hogere
studie afgehouden. Minstens een tiende van hen
wordt in staat geacht een graad te behalen. De
schatting is uit een r
keld, die rots in uiterst dunne plakjes kan zagen.
Computers, radio en tv horen al tot de middelen
om studenten te bereiken of te testen. Maar nog
voor de universiteit gaat draaien, heeft lord Crowther
al beloofc dat nieuwe, modernere communicatiemid
delen zullen worden toegepast, zodra die zijn ont-
rlekit. Dc open universiteit wil iedereen kunnen be
reiken
De rij van nieuwe studenten is al imposant genoeg.
Huisvrouwen zijn er in grote aantallen, onderwij
zers, ambtenaren, een invalide tuinman, een detecti
ve die zijn .kennis voor het dagelijks werk wil ver
groten', een doodgraver, een 79-jarige, een mislukte
balletdanseres
STORMLOOP VAN
35.000 STUDENTEN
De vroegere ballerina Camilla Allen (33) uit Brad
ford ontdekte te laat dat zij niet zo prima was. Een
andere opleiding volgen was er voor haar niet bij.
Ze trouwde, kreeg kinderen en kwam tot de conclu
sie dat zij .eigenlijk niets had opgebouwd'. ,Xu kan
ik m(jn frustraties kwijt. Ik kan thuis werken en
als ik meer kinderen krijg, of verhuis, kan ik toch
rustig doorstuderen.'
heeft gelegen. Evenmin is het een aanduiding dat
het kieir.e Engeland technologisch op de westerse
wereld achter begint te raken en de bakens heeft
moeten vèrzé'btën.
CARRIERE
SCHRIKBEELD
Bngeiamd kent vijftig universiteiten waarvan de
helft in de afgelopen tien jaar tot stand kwam,
wordt gezegd. De Britten zijn juist bezig hun nog
niet benutte kwaliteiten te ontwikkelen. De motie
ven van de studenten, die voornamelijk tussen de 23
en 35 jaar oud zijn en dus in volle hevigheid aan
hun carrière werken, hebben dan ook het meest be
trekicing op hun vooruitzichten. Een leraar die geen
schoolhoofd kan worden, een technicus die met ver
der kan tenzij hij de handgrepen van de computer-
tijd jeerr. Velen ondervinden het aan den lijve wat
het wil zeggen dat de moderne werkende mens twee,
drie keer in zijn leven van baan moet veranderen.
Maar, erkent men In Bletchley, de open universiteit
biedt de mensen ook een unieke kans om uit de ei
gen, vaak uitzichtloze omstandigheden te breken.
Naast deze groepen zijn er de mensen die zich
maatschappelijk voldoende geslaagd achten, maar
eenvoudig de heksenketel die .samenleving" heeft,
willen leren kennen.
Voor hen is er de studierichting .liet begrijpen van
de maatschappij', sociale wetenschappen dus. Daar
naast zijn er nog wiskunde, natuurkunde en kunst.
Later wordt dat nog uitgebreid met technologie en
onderwijs Zes studierichtingen, die elk minstens drie
jaar maar voor de meeste de verwachte zes jaar
studie zullen vergen, voordat het kandidaats is be
reikt
pelijk verantwoord opgezet. Als ooit werd gepro
beerd een deel van de maatschappij systematisch te
verbeteren, dan is het met de open universiteit.
Van meet af aan is alles wat Engeland aan onder-
wijstechnieken bezit, in de opzet van de open uni
versiteit gestopt. Voortdurend worden de methodes
-aangepast. Op die manier leert ook de wetenschap
pelijke staf nog dagelijks
PLAKJE ROTS
Een voorbeeld: studenten In de geologie plachten
stukken rots af te schrapen tot zij flinterdunne
plakjes overhielden waarvan zij de bouw konden
bestuderen Nu 35.000 studenten thuis of in him
plaatselijke cenitruim moeten werken en proeven ne
men, is het ondoenlijk evenzovele brokken rots te
Daarom is een speciale machine ontwik
Wij hebben geen reddingsoperatie voor benarde Brit
ten opgezet, zegt men trots in Bletchley een kilo
meter of 80 van Londen waar de open universiteit
aileen het hoogstnodige aan gebouwen heeft staan.
,Ons gaat het erom, onderwijs te verstrekken daar
waar het gewenst is.' Nobele woorden, die uitstijgen
boven hei toch wel sdhrikwekkende beeld van een
samenleving die alleen al op onderwijsgebied zoveel
gebreken kent, dat een miljoen mensen rechtstreeks
te kort gedaan is.
Keith Barker uit Braidford doet er nog een schepje
op. Hij is 23 en voorman in een textielfabriek die
volgens hem hoort tot een bedrijfstak die .vijftig
iaar achter is.' Hij vertelde dat collega's cursussen
mochten volgen die het bedrijf 3600 gulden kost
ten. Daarna keerden ze terug in hun oude baantje
zodat geld en inspanning verknoeid waren. Barker
doet daarom wiskunde, zodat hij misschien nog eens
iets in computers kan ondernemen.
Wie bij de open universiteit in Bletchley voorzichtig
in deze richting vraagt, stuit op enige zelfvoldaan
heid. De enorme toeloop zou geen bewijs zijn dat
Brittanniè op onderwijsgebied bedenkelijk achter
KANDIDAATS
Voorlopig Ls dat het einddoel van de open universi
teit. Een graad die in Nederland geen verpletteren
de indruk maakt, maar de open universiteit is ook
al bezig met doctorale opleidingen voor studenten
die hun kandidaats reeds bezitten. Op den duur zal
das voor iedereen een titel als ,dr', .mr* of ,ir' be
reikbaar kunnen worden.
Tien uur per week moet er minstens gestudeerd wor
den. Er is een sterk schema van 36 weken ontwik
keld. waardoor de student nogal gedisciplineerd moet
werken. Toegelaten wordt iedereen, maar m een
gesprekje willen de docenten van de open universi-
lot complete sets reageerbuizen en retorten toe.
bevelen of eerst het volgen van een verfrissingscur
sus suggereren.
In na.iwe samen,weiicing met de BBC ontwikkelt
de staf die 350 man omvat de leerprogram
ma's Radio en tv zenden de lessen uit die één keer
worden herhaald. Thuis moeten de studenten ook de
schriftelijke lessen maken, programma's ontwikke
DAMME, JULI In de oude schepenzaal van het stadhuis te Damme vindt,
tot eind augustus, een bijzonder interessante tentoonstelling plaats van
voorwerpen, die in de jongste jaren (1967-1069) opgegraven zyn in de voor
malige havenkom van deze eenmaal machtige Vlaamse koopstad aan het
Zwin. Zy werden verricht onder toezicht van de heer Ph. Duprez uit Gent, die
in 1939 al belangrijke vondsten deed achter het stadhuis, voor rekening van
de heer Pierre Solvay.
i m'i de o. de hanen c
Aardewerk pijpjes, maar ook vaasjes voor zalf of reukwerk, alsmede kleine
ronde apinspoelen van keramiek behoren mede tot de Darnse erzameling die
op het stadhuis te zien is.
Doei van de opgravingen, naast het
stadhuis thans, was niet zozeer het
zoeken naar voorwerpen, maar men
wilde de juiste ligging van Damme's
oude havenkom vaststellen, en voor
al die van de twee sluizen of .speyen'.
die de haven afsloten: aan de ene
kant op het Zwin. aan de andere
kant van de Reie, drie daar. komend
van Brugge, in hét Zwin uitmondde.
Dat de oude havenkom verdween was
niet alleen te wijten aan het feit,
dat in de 18e eeuw. reeds vrijwel
geen enkel scheepje Damme meer
aandeed, of het was de kleine barge'
(trekschuit) uit Sluis, maar vooral
omdat Napoleon :n 1809-1811 het ka
naal Brugge - Damme - Sluis liet
graven, dat had moeten doorlopen
naar Break ens, maar dat bij de val
van de keizer slechts to4 aan de
Sluise Westpoort of .Stenen Beer'
gereed was.
Voor het graven van de .Damse
Vaart' werd de zeer oude Damse
Korenmarkt opgeofferd, tal van wo
ningen werden afgebroken. Met het
puin daarvan en met de grond van de
graafwerken werd de oude havenkom,
gelegen tussen de huidige Slekke-
straat en de Speyestraat, ongevuld.
De opgravingen van vorig jaar en
daarvoor gingen tot op een diepte van
7 meter.
Honderden voorwerpen, van ae 14e
tot de 18e eeuw, werden door de heer
Duprez en zijn helpers bovengehaald.
De tentoonstelling in het stadhu-.s
laat vooral een fraaie kollectie dol
ken zien, gemene driekantige steek
wapens, tn nog gemener fijne naald
dolken of stiletto's, waarmee men
zijn tegenstrever in de zijde stootte
om de nieren te raken.
fragmenten
waarmee zo
wel gestoken als geslagen werd. Het
gaat hier vermoedelijk om de le
gendarische .goedendag", d-.e stellig
geen knots met ijzeren punter
zet ts Mgta
Het pronkstuk van de expositie is
een vermoedelijk Bourgondische helm
Maa.r er is ook waardevol aarde
werk. meestal van Brugse makelij,
en dan een bijzonder fraaie kollectie
messen, lepels, borden, van ijzer,
tin en zelfs van z.lver, met onder
meer een .bruidsgeschenk': een mes,
dat het portret op koper draagt van
bruid en bruidegom.
Merkwaardig zijn de vele
waarde stenen pijpjes, J~
len' van aardewerk, ei
Zelfs een uit de Romeinse tijd da
terend terra-cott a.beeldje is er ge
vonden, al zLjn voordien nooit Ro
meinse voorwerpen in Damme ont
dekt, zodat het wel een .verdwaald'
stukje zal zijn.
Voorzover het mogelijk was, zijn alle
voorwerpen keurig gereinigd en ge
restaureerd.
Daar het muserum van de stad Dam
me, eveneens in het stadhuis
bijna géén voorwerpen bevat, die
werkelijk uit het oude Damme zelf
afkomstig zijn, is dit wel een unie
ke ,Damse verzameling", die onge
twijfeld ook de belangstelling krij
gen zal van tal van Zeeuwse toeris
ten die in de vakantiemaanden het
Brugse bezoeken.
E. B.
len, werkstukken afleveren, proeven nemen. Alle ma
teriaal wordt thuisgezonden, van grammofoonplaten
tot comlete sets reageerbuizen en retorten toe.
MICR0SC00PJE
Speciaal voor de studenten van de open universiteit
is een kleine microscoop ontwikkeld, even goed als
zijn grote broer, tegen een kostprijs van 900 gulden.
Alleen al het verzenden van de apparatuur in 35.000-
voud heeft geleid tot een bloeiend wetenschapje.
Toch een heel belangrijke zaak voor de thuiswer
kers die hun waarborgsom van tien pond (88 gul-
doen) niei terugkrijgen als de apparatuur kapot is.
Voor de wiskundestudenten zijn er kleine computers,
ondergebracht in de studiecentra waar de leerlin
gen elkaar kunnen ontmoeten, en hulp krijgen van
special I aangestelde krachten. Er zijn twaalf streek -
centra die 250 plaatselijke centra overkoepelen. Een
verblijf van een of twee weken op een zomerschool
in Bletchley moet de studenten tenslotte op volle
snelheid kunnen b
Dc koppeling van de computers tn het land aan het
rekent uig in Bletchley heeft wel wat hoofdbrekens
gekost, maar heeft ook opwindende mogelijkheden
geopend voor correctie van geleverd werk erf pijl
snelle informatie over een landelijke situatie. Dat
geldt bijvoorbeeld voor proeven die studenten irn de
natuurkunde moeten doen om de luchtvervuiling in
hun eigen omgeving te meten.
Alweer met speciaal ontwikkelde apparaatjes h'
nem zij het SO-2 zwaveldioxide gehalte Ho
lucht controleren. Vlijtige studentjes in ons eg
'Vastland zouden met rode koontjes van opivsM
hun proefjes opsturen. Al die studenten owl;
geheie Britse eiland leveren natuurlijk een prtóij
beeld van de luchtvervuiling. Zo heeft de oveis
rechtstreeks belang bij het werk van de open uk 1
slteit.
GROOTS IDEE
Het moet dut opwindend samenvloeien van
wijs en praktijk zijn, gekoppeld aan de iten
frustraties wegnemen, het intellectuele kater
vullen en het wetenschappelijk peil opvoere:
de oprichters van de open universiteit voo::-
heeft gestaan. Het idee en de uitwerking ét:
de inmiddels weggevaagde socialistische Wik',
gering. In Bletchley we® men er op, dat L
Wilson vreemd genoeg zich in zijn verkieziifB
n;et eenmaal heeft beroemd op de open era
telt.
De raadselachtige man speelde op de domrar
timenten van een volk dat hij ontwikkeld es
gierig genoeg achtte om een hogere opieiduji
volgen. Wilson werd daarom teruggewezen, Hetï):
ironisch genoeg een belofte voor het succes
open universiteit.
WOÊÊÊÊÊ
VAN EN VOOR DE DRAAITAFEL
vele goed-be- =5
de ,spin-spoe-
:n de stenen
klein soort
Het jubileumprogramma van de 2TVTJ bracht in ok
tober vorig jiuir een van de belangrijkste werken
van «le Russische componist Dimitri Shostakovich
(geb. 1906) in de Middelburgse concertzaal: de vijf
de symfonie, uitgevoerd door het Ariisterdanns Phil-
harmonisch Orkest. Wie na die toch wel boeiende
ervaring meer wilde horen van Shostakovich was
en is vooral aangewezen op de plaat. De laat
ste tijd heeft mot name ONR een aantal platen
met werken van Shostakovich uitgebracht, die door
Russische kunstenaars in Rusland zijn opgenomen.
Van die uitgaven bereikten er twee onze draaita
fel: de ene bevat het tweede vioolconcert opus 129
uit 1967 (een plaatpremière) en de zesde symfonie
'*.9391. vertolkt door David Oistrakh en het Mos
kous Philharmonisdh Orkest onder leiding van Ky-
rill Kondrashm, op de andere plaat dirigeert Jew-
geny Mravinsky het Leningrad Philharnionisch Or
kest in de twaalfde symfonie opus 112 1961).
Deze drie werken hebben ons eigenlijk nogal teleur
gesteld, ze halen bij lange na het niveau niet van
bijvoorbeeld de vijfde symfonie of het onderhouden
de concert voor prano, trompet en orkest opus 35.
De indruk, die ook na herhaald luisteren blijft do.
inmeren is, dat men weinig originele en vaak bom
bastische muziek zonder wezenlijke dramatiek of
spankracht te horen krijgt. De boeiendste passages
komen voor in het vioolconcert, de vervelendste in
de twaalfde symfonie, die werd geschreven ter ere
van de 22e Communistische Partijdag. Het lijkt
relevant er ln diit verband op te wijzen dat Slice -
takovich met onder anderen Prokoficff twee
maal op de .zwarte lijst' van de Communistische
Partij heeft gestaan .wegens gebrek aan algemene
begrijpelijkheid' en zich beide keren heeft aangepast
aan de ideologische en cultuur-politieke richtlij
nen.
De uitvoeringen op beide Melodia-platen zijn oor-
treffelijk en het sped van Oistrakh is superieur.
Met name de twaalfde symfonie komt weinig stereo-
genielt uit de luidsprekers, de andere plaat klinkt
.breder'. (Melodia Mei 409, twaalfde symfonie en
Mei 410).
VIOOLCONCERTEN
Het aantal vioolconcerten, dat in deze eeuw ls
geschreven en min of meer regelmatig de concert
zaal haalt, ls bijna op de vingers van één hand
te tellen. Het concert van Alban Berg behoort er
toe, dat van Strawimsky, dat van Bartók. Meer
mogelijkheden om kennis te maken met twintigste
eeuwse concerten voor strijkinstrumenten biedt de
grammofoonplaat. Zo'n kans dient zich bijvoorbeeld
aan op twee recent verschenen uitgaven :DGG kop
pelde op een plaat. Strawineky'B vioolconcert uit 1931
met Bartóks laatste werk, het wennag gehoorde alt
1 u-erken
i is Hartosï'
rkest het b»
vioolconcert en een nieuwe Supraphon-uitgav? fc I
vat de vioolconcerten van Paul Hlndemith «ESI
Amadeus Hartniann. I
Het heeft zin te wijzen op een opvallende 0*1
eenkomst in het leven van drie van de vicryl
boven genoemde componisten: Straivinsky, H»l
inith en Bartók emigreerden rond het uithiwfl
van de tweede wereldoorlog uit Europa sm-j
Verenigde Staten. Hartniann, die in München l«j
de, emigreerde niet: hij trok een groot aantal®!
zijn tussen 1934 en 1945 geschreven v""'"
Van de vier werken op beide platen is
.Concerto Punèbre' viool en strijkorkest h
bekend. Het is sombere, klagende, verbeten naai
die op papier werd gezet .n de eerste ooricp*!
gen van 1939 - en men kan in dat
-Je sfeer van het werk zeer wel een relatie ®»l
kennen De drie andere componisten hebben «Ml
aanzien van hun muziek een gemeenschap^-/
noemer: hun band met het verleden. Het
Spreekt dat bij Strawinsky. die in zijn muzl
wikkelingen van eeuwen overkoepelde, sam
en er zijn eigen, niet geringe persoonlijke
op zette in zijn vioolconcert bijvoorbeeld^
de relatie terug tot aan de barok en "~"u
Aria, Cappriccio heten de delen),
voorzag de vioolpartij van een sobere, dcorr--
begeleiding, die vaak zwijgt voor
het solo-irntruinent. .1
Die aanpak staat in sterk contrast met Hu»®s®|
concert, dat is geschreven voor viool en gr®* I
kest en bijna symfonische allure heeft. Het wo
van Bartók door zijn teerling Tlbor Seriy I
tooid - neigt naar het neo-klanslolsme, ls I<
eens doorzichtig van orkestklank en eenvoud-? I
opbouw, maar heeft een zeer veeleisende soj<H*f 1
De uitvoerenden: de concerten op de Dw-P I
worden gespeeld door violist Wolfgang Sdu® 1
nan met begeleiding van de door Karei Anom f t
dirigeerde Berliner Philharmoniker en I
(Bartók) met het Hongaars Staatsorkest 1
ding van Janos Ferencsik. Op de Suprapw" I
solieert in de concerten van Hindemith I
maain v.olist André Gertler, terwijl het Tsj« f
Phlharmonisch Orkest (Ancerl) begeleidt .1
De uitvoeringen zijn stuk voor stuk
maar wij wei-den toch met name getroffen
de magnifieke vertolking van Strawinsky I
Schneiderhan en door de indringende
Gertler het concert van Hartmann geeft K I
plaat klinkt erg fraai, de SupraphonschQf I
ook goed, maar de harde passages komen 1* 1
tijd even gedifferentieerd door. -I
IDGG 135 155, stereo) (Supraphon 1 10 fty-s
Een student toont een kleine meetnistallatie die de open universiteit haar voor proefnemingen ftittejhn!
Lucht met bijvoorbeeld veel so2 wordt door de vloeistof gevoerd die bij een bepaald gehalte van blear red
derf.
