1 T
Aardenburgse
schutters hebben
al 5 eeuwen
pijlen op
hun boog
extiA
WIELERVARIA
IN MEMORIAM
DE RENTEKAART
mm JULES DE RIJCKE: ,IK BEN ER
SCHUTTER BIJ TOEVAL INGEROLD'
HWNSDAG
15 JULI 1970
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
,Sint-Sebastiaan' nog springlevend
A4RDENBURG Wie het lef had om rond 1650 het ,gildeboek' van het
Aardenburgse schuttersgilde Sint-Sebastiaan' te stelen kon een stevige oor-
j. verwachten. Zó stevig ,dat het stinkt'. Nicolaas de Costre, deken van het
ijlde, schreef het in 1654 zondei veel gemoedsbezwaren in het boekje, dat
Aardenburgs gemeente-archiv aris G. A. C. van Vooren bewaart als een van
de kostbare curiositeiten van het gemeentelijke archief.
D« heer H. van Iwaarden. sinds 1957 secretaris van ,Sint-Sebastiaan'. denkt
er niet over om klappen ,dat het sinkt' uit te delen, wanneer sjj een van zyn
tele archiefmappen zou missen waarin het hedendaagse verenigingsgebeu-
ren wordt vastgelegd. Dat hij het met het gilde, minstens zo druk heeft als
xi|n verre voorgangers staat vast, want ,Sint-Sebastiaan' is na 537 jaar
met 30 actieve schutters, 2 .staande wippen', enkele veelbelovende jeugd
leden en een financieel ruggesteuntje van liet gemeentebestuur nog steds een
springlevende vereniging. ,En een heel gezellige', zegt Van Iwaarden die,
met voorzitter Jules de K(j cke (78. en 50 jaar schutter) zyn hart volledig heelt
verpand aan alles wat met liggende en staande wippen en hoog- en zijvogels
te maken heeft.'
De club w hard toe aan een nieuwe kantine.
voor net verdedigen van de stad.
Karei de Vijfde bedeelt de schutters
gilden nadrukkelijk met deze taak.
,Slnt-Sebastiaan' is een van de weini
ge gilden waarvan door de eeuwen
heen regelmatig levenstekens be
waard zj)n gebleven.
We zijn de enige schuttersvereniging
van West-Zeeuws ch-Vlaanderen en
ais gilde zeker de oudste vereniging
van Aardenburg en vermoedelijk
van de hele streek', vertelt hij. Ar
chivaris Van Vooren kan het beves
tigen. Als in 1796 op last van de
toenmalige magistratuur het .gilde-
boek van Sint-Sebastiaan' op het
stadhuis wordt ingeleverd, krijgt de
gemeente daarmee de beschikking
over een uniek document. Het boekje
gevat in een houten, met leer
beklede omslag bevat de aange
paste statuten van Sint-S
uit 1471.
Uit de tekst blijkt, dat ze zijn ge
baseerd op de oude verordeningen
van 1433. Van Vooren: .Ik neem aan.
dat de vereniging niet belangrijk
ouder is. Hij staat tenminste niet
bij de lijst van gilden die in 1302
deelnamen aan de Gulden Sporenslag
bij Kortrijk, Het gilde van Brugge
bijvoorbeeld deed toen wel mee en zo
zijn er meer in België. .Sint-Sebas
tiaan' diende, behalve voor het ple
zier van de leden, in die prille periode
standaard kreeg, er is een jaarre
kening uit 1556 (momenteel in het
archief van Brugge) en er zijn er
over de periode 1574 tot 1576. De
leden gekleed in lieht-groene ,rok',
kregen als ze stierven, een begrafe
nis met gilde-eer. De kosten waren
voor de familie. Deze zogenaamde
.doodschuld' bedroeg 10 groten, die
toen met ponden en schellingen het
muntstelsel uitmaakten. De 80-jarige
oorlog doet de gilden geen goed, al
lalf Vint.LkAKoKKoan in nnp" ^3
In 1583 staat de omgeving van Aar
denburg onder water, in 1599 vallen
er slachtoffers door de pest en als
Maurits in 1604 het gebied inneemt
trekit de katholieke bevolking weg
en komen er protestantse emigran
ten binnen. Rond 1630-1640 worden
de gilden gehergroepeerd. Sint-Se
bastiaan' mag. vanwege katholieke
invloeden. geen Sint-Sebastiaan'
meer heten en gaat als ,het gilde van
de handboog' door het leven. Aarden
burg had overigens m de 15e eeuw
zo'n 10 tot 12 verschillende gilden,
waaronder 3 (schuttersverenigingen.
Sint-Sebastiaan' werd ook nog ge
acht een keer per jaar mee te lopen
in een processie. Rond 1654 laat de
deken Nioolaas de Costre via z'n
oorvijgen weten dat hij het boekje
in zijn beziit heeft en van 1700
tot 1740 heet de deken Pieter Kaff.
In 1796, bij de opheffing van de gil
den in de Franse tfld, valt het gilde-
boek in handen van de gemeente.
.Sint-Sebastiaan' leeft na die periode
overigens uitsluitend voort in de no
tulen en correspondentie van de Aar
denburgse magistratuur en via een
uitnodiging uit 1818 om in Assenede
te komen schieten. ,Zelf hebben we
alleen nog een notulenboek uit 1902',
aldus Vam Iwaarden. .De rest is ver
loren gegaan in de oorlog.'
CLUBTR0UW
Voorzitter De Rijcke en secretaris Van Iwaarden (r) bekijken het gil-
deboekje uit 1471.
Meer nieuws over het .Sint-Sebas
tiaan' vam nu. .In '47 heb ik het
zaakje weer opgericht', herinnert
zich Jules de Rijcke. .Ik zei: er moet
weer een schuttergilde komen. Nou.
voor die eerste bijeenkomst had nie
mand interesse. We zaten er met 5
man. De tweede leverde succes op: er
kwamen 23 mensen.' De vereniging
betrok opnieuw z'n stellingen (en
daarmee de .gaaipersweide' aan de
Heerendreef, waar al sinds mensen
heugenis schietingen worden gehou
den) en werd, omdat de schutters
van Oostburg na de oorlog niet meer
terugkwamen en de club van IJzen-
dijke aan bloedarmoede bezweek, het
enige (schuttersgilde vam West-
Zeeuwsch-Vlaanderen.
In '52 begonnen de leden mee te
draaien in de schutterscompetitie
voor Zeeuwsch- Vlaanderen. Er doen
zo'n 12 verenigingen aan mee. Sint-
Sebastiaan werd 2e in '53. Een aar
dig staaltje van clubtrouw dist Van
Iwaarden op, als hij vertelt dat de
leden, om in '64 voor 500,- een
staande wip van IJzendijke te kunnen
kopen, vlot 50 renteloze leningen van
10,- cadeau deden. Dit jaar krijgt
de vereniging (,we hebben er nooit
om willen vragen') voor het eerst
een bijdrage van 350,- van de ge
meente Aardenburg. Die is ook ge
pland over '71 en '72. Tijdens de ju-
bileumschieting voor Jules de Rijcke
op 28 juni schoot burgemeester M.
G. U. vam Berckel van Aardenburg
de nieuwe (tweede) staande wip in.
die er kwam door huis- en andere
vlijt van een groot aantal schutters.
In de wintermaanden, als het te fris
is om buiten te schieten, verhuizen
de mensen van Sint-Sebastiaan' naar
hun clublokaal café ,'s Lands Welva
ren' waar geschoten wordt op de
staande wip. Clubcontributie bij dat
alles: 15,- voor een heel jaar. Van
Iwaarden: .Boogschieten is helemaal
niet zo duur. al moet je natuurlijk
wel een boog kopen vam 150,- en
pijlen van f4,50. Vroeger werd er
nogal eens stevig gedronken, maar
dat is er tegenwoordig niet meer
bij. ,Stot-Sebastiaam onderhoudt nau
we contacten met Belgische schut
tersclubs als die van Oostende en
Knokke. De leden doen verder op 23
augustus mee aan de Europese kam
pioenschappen in het Belgische Perk,
terwijl de jeugdschutters Jan en Huib
van Iwaarden, resp. 11 en 25 jaar,
op 25 augustus in Kwadendasnme
hun krachten gaan meten met jonge
collega's uit heel Europa. Wellicht
dat deze evenementen ooit nog eens
in Aardenburg kunnen worden gehou
den. Als het aan Van Iwaarden ligt
mag het morgen al. Hij ligt nu al
wakker van een feestje ter viering
van 500 jaar notulenboekMaar
tegen die tijd zou .Sint-Sebastiaan'
•.vel een nieuwe kantine moeten heb
ben.
Het huidige bouwvalletje voldoet al
lang niet meer aan de eisen die het
schuttersbedrijf (en z'n pauzes) stelt.
Wat dat betreft schijnt het oude Sint-
Sebastiaan' vee) beter in de accom
modatie gezeten te hebben. De leden
van toen beschikten over een com
plete ,hof' annex kapel en daarop
zijn hun nazaten wel een beetje
jaloers....
Het is een wat gewaagde zaak om op maandag een
varia te schrijven als op dinsdag de zwaarste van
twee Pyreneeën-etappen moet worden verreden en deze
krant u pas woensdagmorgen onder ogen komt. Toch
wagen wij het er op, om verschillende redenen. In de
eerste plaats omdat we vandaag nog de ongekende
weelde beleven twee Nederlanders onder de eerste drie
van het klassement te hebben, hetgeen nooit eerder in
de geschiedenis is gebeurd, althans niet na zestien
etappen. Er is dubbel reden om verheugd te zijn,
omdat het twee jonge coureurs betreft, namelijk Zoete
melk en Wagtmams.
U weet dat wij in deze rubriek de verrichtingen
van de jonge prof Zoetemelk op de voet hebben ge
volgd en onze waardering voor diens kwaliteiten niet
onder stoelen of banken hebben verborgen. Nu we even
wel aan de laatste week van de tour bezig zijn en de
23-jarige Zoetemelk al dagen lang op de 2e plaats
achter Merckx zetelt, kunnen we een licht gevoel van
teleurstelling niet onderdrukken. Die teleurstelling be
treft dan het onopvallende rijden vajn Joop, die altijd
wel ergens voorop in een groep blijkt te zitten (van
daar z'n uitermate goede klassering) maar die je in de
koers zelf eigenlijk nooit ziet.
Het lijkt (wijlen) Stan Ockers wel, zeggen ze in
België. Dat was een uitgekookte rekenmeester, die 2x
als tweede eindigde to de tour, namelijk to 1950 na
Kübler en in 1952 na Coppi. Ook Stan liet zich in
etappemvedstrijden vr.jwel nooit zien maar eindigde
vrijwel altijd vooraan. Het heeft hem enorm veel kri
tiek opgeleverd, men noemde hem wel de wieltjeeplak
ker.
Zoetemelk is ook een geboren ronderenner, dat is
nu al te zien Trouwens dat was vorig jaar al bekend.
Ie m de toekomstronde, le in de Oircuit des Mines en
le in de Ronde van Joego-Slavië. Dit jaar bij de profs
ie in de Ronde van Romandië, 4e in die van Luxemburg,
7e in de Zes Provinciën, 8e in de Ronde van Andalusië.
Maar in de eendaags klassiekers eindigde Joop als 11e
in de Omloop van het Volk, 26e in Parijs-Roubaix en 44e
in de Waalse Pijl!
Wat on3 dan teleurstelt Wel, we zouden Zoete
melk zo graag ook eens zien aanvallen, eens zelf aan
een uitval beginnen, eens meedoen aan een sprint (dat
kan ook geleerd worden, vraag het maar eens aan Jo-
de Roo). Opmerkingen als: ,Het kan me niet schelen
of ik op een kwartier of een haüf uur na Merckx finish,
als ik maar 2e blijf', kunnen ons niet zo bekoren. Hij
rijdt te defensief, eerst in het wiel van Petterson, later
in dat van Rini Wagtmans maar als hij daar mee
doorgaat, komt nog eens de dag dat die twee hem
achter zich laten in de algemene rangschikking.
Wat een heel ander type is dan Rini Wagtmans,
die oudeiwets durft te vlammen zoals oom Wout vroe
ger. Een zuiver emotioneel mens ook die alleen al vleu
gels kreeg omdat z'n (nog altijd heel erg zieke) vader
wat ajan z'n benen en spderen begon te frunniken. Maar
voor Rini voldoende om de verloren geraakte moraal
terug te krijgen. Het is zeer de vraag of de koele, be-
daaj-de en nuchtere Joop Zoetemelk, een man met een
ongekend scherp koersinzlcht die als het ware ruikt
dat .de slag' aan het vallen is. zich ooit wel aan derge
lijke spectaculaire dingen zal wagen. Tot nu toe be
twijfelen wij dat, al hopen we vurig deze woorden nog
eens gelooeh ernst raft te zien.
Over Merckx kunnen we kort zijn. Er moet een
wonder of een ernstig ongeluk gebeuren (en dat wensen
we hem toch ook weer niet toen om Eddy van de zege
af te houden. Misschien wordt het wel weer een zege
praal op alle fronten, algemeen, punten, berg. ploegen
en combine, al is dat voor de rest van het rennersveld
nwt te hopen.
Jammer, die plotselinge terugslag van Jan Janssen.
Hij heeft met z'n 30 jaar toch te hoog gegrepen. Zelfs in
z'n glorietijd zou hij tegen de Merckx van vandaag
niets hebben kunnen beginnen. Jan moest immers altijd
al alles geven om te bereiken wat hij heeft bereikt
en dat was heel veel. Daarom blijft voor ons Jan
Janssen de grootste wegcoureur die Nederland ooit
ha;ft gekend en één van de allergrootsten van de we
reld. Overigens geloven we niet direct dat hij nooit
weer aan de tour zal deelnemen. Stel dat hij volgend jaar
voor een vaderlandse equipe gaat rijden en men vraagt
Jan om mee te gaan om vóór de bergen een etappe te
•.vinnen, dan is er een redelijke kans dat hij dat doer-
Trouwens, misschien wint hij er dit jaar nog wel eentje,
wellicht in Bordeaux...
Ottenbros kan het (tot maandag althans) toch maar
met waarmaken. Wat heeft die jongen toch hard
een etappezege nodig, voor z'n image. Wat er verder
van die Willem n-formatie is overgebleven, is me toch
meegevallen, eerlijk is eerlijk. Van der Vleuten, Dol
man, Van Katwijk en vooral Ottenbros, zullen met de
aankomende vedette Rini Wagtmans, nog wel van zich
laten horen.
Een paar andere uitslagen. In Moortsel eindigde
Jan Krekels zaterdag 3e achter winnaar Hooybergs.
Jan Harmgs werd 7e, Jos van Beers 14e, Buckacki
16e en Theo Verschueren 25e. Daan Holst werd 15e in
St-Marteins en Peter Kisner 22e in Oost Nieuwkerke,
Vandaag moet Keetie Hage haartitel van Neder
lands achtervolgingskampioene verdedigen. Zaterdag is
ar te Waarde een koers voor nieuwelingen en adspi-
r an ten. aanvang twee en drie uur. In Wemeldinge ko
men de amateurt} eveneens zaterdag aan bod om half
drie.
Maandag wordt in Philippine de .Mosseltonde' verre
den. start adspiranten half twee voor 30 km. om drie
uur van de amateurs voor 100 km. Dinsdag wordt in
Cl'.nge een koers van 104 km verreden door amateurs,
start half drie. En voor de echte liefhebbers van de gro
te wielersport, woensdag 22 Juli, de acht van Chaam
voor adspiranten, nieuwelingen, amateurs en (vele
tour-) profs. aka.
t Is toch zonde van al die slapende rente, 't Is toch
zonde van al dat kapitaal. Vijfentwintig miljoen
Nederlandse guldens liggen er in Amsterdam te
wachten op de rechthebbenden. Alleen de Sociale
Verzekeringsbank is brandeerlijk en wil ze kwijt.
De rechthebbenden worden via dagbladadvertenties
de krant kunt u niet miissen, geen dag, opge-
vrjjd hun geld te komen salen, maar dit gebeurt
mondjesmaat. De SVB zit huilend te wachten.
De rentekaart is al sinds 1967 overleden, maar we
•runnen de dode maar niet loslaten. Ze heeft ook zo
veel voor ons betekend in het verleden. D e SVB,
executeur testamentair namens het invaliditeits-
fonds verkeert in een impasse. De erfgenamen, on
der «ie die 25 miljoen verdeeld moeten worden, la
ten namelijk en masse verstek gaan. Zijn ze onver
schillig, lui of onwetend of telt het bedrag van een
paar tientjes of enkele honderden guldens niet meer
mee?
Toen de invaliditeitswet vijftig jaar geleden in wer-
ldng trad was het bezit van een rentekaart een
van dc eerste lieve sooiale lusten waar we momen
teel warmpjes mee toegedekt zijn. Na 1919 was er
een verschrikkelijk langdurig hiaat to de sociale
verzekeringswetten, er was een traag-werkende
voorzienmg bij ziekte, een armetierige uitkering
bij werkloosheid en als je de vijfenzestig haalde of
eerder krakkemikkerig werd zodat ze je wel uit het
arbeidsproces moesten halen, dan werden de rente-
kaarten door de raad van arbeid afgestoft, de ze
geltjes geteld, de rente berekend en volgde de jaar
lijkse uitkering van enkele honderden guldens ol
minder Wie ver voor 1919 geboren is, had pech
Rentekaart, o kostbaar bezit., de controleurs zaten
de beunhazen op de hielen, de mevrouwen, die pro
beerden onder het plakken van het wekelijkse ze
geltje van een kwartje voor het daghitje uit te
komen, een werkgever die dit grapje bij zijn arbei
der wilde uithalen. Veertien jaar moest je zijn om
recht te hebben op een rentekaart.
Trouwde het meiske, dan was het uit met het ge
plak. Sommige jonge huisvrouwen of hun manner
(lachten toen al zorgelijk aan de oude dag. Weet je
wat, zeiden ze, we blijven lekker (het woord lekker
wordt veel misbruikt), doorplakken, we betalen het
zegel nu voortaan zelf en als we dan oud zijn, zitten
we op rozen. Dan krijgen we naast de rente van Piet,
Jan of Klaas, of hoe hun echtvriend heette, ook
nog een paar gulden extra voor onszelf. Toe maar'
't kan niet op en de duivel zijn zak is nooit gevuld.
Maar tenslotte was het voor velen allemaal niet
nodig. Vlak na de oorlog was er eerst ene Willem
Drees. wiens naam onsterfelijk werd door een gelde
lijke voorziening voor de oude lieden. En nog een
nortje verder, wachtte, zwaaiend met de vlag, een
bewindsman uit een ander kabinet aan de eindstreep
..iet eer volksverzekering. Waardevast. Weer een
paar jaar later kwamen de verwaarlocede weeuwen
to wezen aan bod. Ook waardevast.
Ondertussen lag het geld van de rentezegels in de
veldets van de SVB te stinken en bleven de Werk
gevers rentezegeltjes plakken. Niet waardevast. De
nflatoirc tovaliditeitsrente stelde steeds minder voor
en eindelijk verdween de rentekaart en kwam de
wao, een pracht van een sociale lust, de vervolma
king m de Nederlandse tuin van Eden van de sociale
vvetgeving.
Zoals gezegd, de SVB Is brandeerlijk, daar staat
Ie staat der Nederlanden borg voor. Afhankelijk
can geboortejaar en premiebedrag zullen de zegels
icrzilverd worden. Maar ai ziet, de Nederlander fc
.liet zo hebberig, als hij in het buitenland vaak
voorgesteld wordt. De rijkaards die met z'n allen
een slordige vijfentwintig miljoen bezitten, doen of
uin neus bloedt. Met z'n allen een kapitaal, om zó
•en of ander project mee te beginnen. Misschien
nnncn ze het kapitaal toch nog voor een oude-
lags gebeurtenis gebruiken. Bijvoorbeeld, om er de
jaarlijkse bejaardenreizen mee te financieren. Dan
loeft déar tenminste niet meer voor gebedeld te
worden.
lijk', zegt hij acnteraf en tussen de cadeaus, die variëren van een
zilveren lepe! en vork (schuttersclub Knokke) tot een niet minder zil
veren asbakje van de Zeeuws-Vlaamse schuttersbond. Jules de Rijcke is
met z'n 78 jaar een oude getrouwe in het wereldje van de handboog
sport. ,En dan te bedenken dat ik er bij toeval ben ingerold. In 1920
keek ik in Sluis naar d«- wedstrijden op de liggende wip toen er iemand
vroeg, or ik ook eens wilde schieten. Nou, daar had ik helemaal geen
zin in. Wist ik veel. Maar ze bleven aandringen en toen heb ik het
gedaan: ik schoot gelijk twee hoogvogels'.
Voor de Rijcke aanleiding zich be melden als lid van ,Sint-Bebastiaan',
toen een welvarend gezelschap boogschutters die nog niet dachten aan
een club- of streekcompetitle een best pintje lustten. .Als je vroeger
een vogel had geschoten moest je trakteren, maar op de duur trak
teerde iedereen maar raak, ook als hij verloor', herinnert De Rijcke
MENSEN IN DE SPORT
zich. Toen hij bij Sint-Sebastiaan' kwam waren er zo'n 40 a 50 leden.
Alleen de 85-jarige Achiel Dierick, die in het bejaardencentrum .Coens-
like' zit is nog over uit die tijd.
.Voor de oorlog hebben we een paar jaar een soort competitietje gehad.
Dat werkten we af tijdens vijf zondagavonden in de zomermaanden.
Maar toen het eenmaal oorlog werd. is de hele boel in duigen geval
len'. In 1947 richtte D- Rijcke .Sint-Sebastiaan' opnieuw op en sinds
die tjjd is hjj ook voorzit Ier ,Het ging op en neer met dc vereniging',
certclt hij. ,VVe hadden bijvoorbeeld een jaar dat we 80 leden telden,
waaronder heel veel Belgen. Maar niet ledereen was even actief en la-
er zijn die Belgische schutters weer verdwenen. Momenteel zijn wc
net 30 ntan, maar allemaal mensen die ook komen schieten'.
Tij doet het zelf minstens 2 keer in de week. Dan zit zijn vrouw al-
:een thuis in de bungalow aan de Wandeldreef, waar het wemelt
/an de bordjes van belendende schuttersverenigingen en waar De
Rijcke 11 keer .schutterskoning', 4 keer kampioen op de staande en
i keer op de liggende wip ook zijn bekers heeft staan. .Als mijn man
jr plezier in heeft en sij doet 't correct, dan mag het van mij, hoor',
acht ze. Jules de Rijcke wilde vorig jaar z'n voorzittersfunctie be
schikbaar stellen. ,Er moet maar eens een jonger iemand komen', vond
hij. De leden waren het er niet mee eens: hij mag nog zeker 3 Jaar toe
voegen aan de 537 die het. Aardenburgse schuttersgilde meet....
AARDENBURG Wie geeft er een verjaardagsfeestje waarop 117
gasten komen? Jules de Rijcke, voorzitter (.hoofdman') van de schut
tersvereniging Sint-Sebastiaan' uit Aardenburg, mag zijn vinger op
steken. Op 28 juni deden er welgeteld 117 schutters uit Nederland en
België mee aan de sohieting ter gelegenheid van zijn 50-jarig schutters-
jtibilcum. ,En omdat het schutters zijn, ken ik er zeker 100 persoon-
Jules de Rijcke (78) bt] de gaai pers die hij cadeau kreeg van de heren
van Bsbroeck en Cortvriendt uit Sluiskil bij zijn 40-jarig schutters-
jubïleum.
