J. F. SMITS,
HUMANISTISCH
RAADSMAN BIJ
HOOGOVENS
de liberaie joden
en israël
CONFLIKT IN SPANJE OM WEGGEMOFFELD
HERDERLIJK SCHRIJVEN
B
provinciale
zeeuwse
courant
■Bil
ÜMIIIIII
llüllllllllllllllll!
Ilililllllllllllllllllll
17
■nniiDiinaiiinii
ZATERDAGKRANT
11 JULI 1970
IJMUIDEN (GPD) Toen jaren geleden de
Industriepredikanten en de bedrijfsaalmoeze-
nier hun intrede bij Hoogovens deden in het
verband van .Evangelie en industrie' en het
r-k bedrijfsapostolaat, is van Hoogovenszijde
ook het Humanistisch Verbond benaderd met
de vraag, of het zin zou hebben een humanis
tisch raadsman te benoemen ten behoeve van
de grote groep buitenkerkelijken. Het con
crete antwoord op die vraag heeft enige tijd
gevergd, want een dergelijke benoeming was
en is voor het Humanistisch Verbond een ex
periment. Als eerste humanistische bedrijfs-
raadsman in Nederland is thans de heer J. F.
Smits uit Breeda bij Hoogovens binnenge
stapt.
De heer Smits, die aanvankelijk pries
ter was, werd na zijn huwelijk enige tijd vor
mingsleider aan het oecumenisch vormings
centrum .Hedenesse' te Cadzand.
WEÊSm m
De heer Smits blijkt in 1925 in Bu-
del te zijn geboren, rooms-katholiek,
ondertussen bezig zichzelf te vor.
men en zich nu niet meer te kunnen
plaatsen binnen hot roomskatholicis.
me. Vanuit een langdurig denkpro
ces komend tot een humanistisch
denken, zich bevrijdend, zoals hij het
zelf uitdrukt, van veel frustraties op
basis van tradities, opboksend tegen
veel van wat hem is aangepraat, af
stand nemend wat als gangbare
mening opgang maakt.
Hij neemt het nu zichzelf kwalijk,
dat hij niet eerden' tot een zelfstan
dig denken is gekomen en legt in
zijn taakomschrijving ook heel veel
nadruk op het pogen om de mensen
tot denken aan te zetten, tot het
zelf vinden van waarden.
ONTPLOOIING
Het konrt erop neer, dat hij vindt
dat ieder mens veel meer uit zich
zelf naar boven kan halen dan hij
over het algemeen pleegt te doen.
Dat stimuleren, ziet de heer Smits
als een opdracht. Die menselijke ont-
plooiinen, ook dn het bedripfsverband,
want daarin brengt de mens een be
langrijk deel van zijn dag door. Daar
in openbaart zich veel van wat de
mens in zich heeft en ervaart.
De heer Smits wil het bedrijf binnen
stappen ais een werker onder de
werkenden, pratend, k.jkend, contact
zoeken, maar niet opdringen en dan
de stukjes onvrede, de teleurstellin
gen, de moeilijkheden ontdekken. De
oorzaken en de oplossingen wil hij
zoeken in de eerste plaats in de men
sen zelf en met die meensen samen.
Verkennen en onderkennen.
Het vertrekpunt van de heer Smits
is duidelijk een ander dan dat van
.Evangelie en Industrie" en het rk
bedrijfsapostolaat. die minder indivi
dueel gericht zijn en meer vanuit
de plaatselijke kerken en weer naar
die kerken toe werken. Die vanuit
een kritische instelling meer zoeken ringe
opzichte van de problemen en ont.
wikkelingen die zich speciaal in het
bedrijfsleven voordoen.
NIET OMLIJND
De heer Smits legt daarentegen de
nadruk op de individuele contacten,
wil eigenlijk, dat de mensen zelf
het humanisme ontdekken zich erin
herkennen. In dat verband vindt hij
het al moeilijk te spreken over ,het'
humanisme, want dat zou iets zijn
wat min of meer omlijnd is, terwijl
in feite elk individu het zelf om
lijnt en zijn eigen levenshouding be
paalt.
brengt het gesprek
aanspraakbaarheid v
sme. Er is geen duid
tent zouden moeten zijn. Daarbij
gaat het ook om het mobiliseren van
de gemeenteleden en parochianen ten
■an het hu-
duidelijk .aan
bod'. Met die moeilijkheid kampt ook
de heer Smits natuurlijk in zijn nieu
we taak. Hij kan en wil niet wat
men in kerkelijke termen zou noe
men .getuigen'. Hij wil wel ,een pro
ces van denken op gang brengen' in
mensen met wie hij in contact komt.
Ais wij opperen, dat zelfstandig den
ken voor een grote groep mensen een
moeilijke zaak is omdat men er bin
nen het kader van de bestaande struc
turen niet zo op is ingesteld, breekt
meen wel als kwaal wordt verweten.
Hij wil woorden als .oppervlakkig
heid' en .laksheid' in dit verband
niet horen en geeft als zijn over
tuiging. dat de mens veel creatie
ver is dan hij de kans krijgt te be
wijzen.
Hoopgevend vindt hij de activiteiten
van de jeugd en in het algemeen de
ontwikkeling in de laatste jaren,
waarin men veel minder klakkeloos
accepteert, kritischer wordt, mee wil
denken en mee vil praten.
Nog even attendeert de heer Smits
op net feit, dat het humanisme zich
ook binnen de kerken voltrekt. Re
lativerend zegt hij over zijn taak:
.Och, het is natuurlijk met een spij
ker peuteren in een berg'.
BARCELONA (GPD) De Spaanse pers heci't zich dagenlang beziggehou
den niet een felle polemiek rond .de affaire van de onbekende herderlijke
brief', zoals een kop luidde. Al klinkt deze titel als een detecti\ eromannetje,
liet gaat om een ernstige crisis in de betrekkingen tussen kerk en staat in
Spanje, zo ernstig dat de pauselijke nuntius zich gedwongen voelde ont in een
open brief het kerkolijk optreden te verdedigen.
De gewraakte hinderlijke brief is in
zoverre onbekend dat de man in de
straat haar inhoud niet heeft kunnen
lezen. Een van de karakteristieke te
genstellingen van de huidige .pers
vrijheid' in Spanje is namelijk dat
men wel commentaren laat publice
ren waaruit blijkt dat de gezagheb
bers het ergens niet mee eens zijn,
maar niet de tekst waartegen men
tekeer gaat. Een dagblad vestigde
hier in telegramstijl de aandacht op:
.Een bisschop schrijft een herderlij
ke brief. Verschillende persagenten
zetten deze op het net voor de kran
ten. Maar vlak voor de sluiting van
de kranten verbieden zij om de tekst
van de brief te publiceren. Daarop
rn meerdere kranten te keer tegen
schrijver en tegen de brief zelf,
maar zonder de tekst te publiceren -
Het verschijnsel is niet nieuw, de le
zer krijgt alleen de veroordeling on
der ogen, zonder zelf zijn mening te
kunnen vormen.' Ook andere kran
ten erkenden dat hun lezers zich
waarschijnlijk gefrustreerd zouden
voelen, maar geen ging zo ver harde
straffen te riskeren door publikatie
van de herderlijke brief.
steeds een zeker vetorecht bij bis
schopbenoemingen. Paüs Paulus ver
zocht Madrid hiervan vrijwillig af
stand tc doen, maar de Spaanse rege.
ring wil hier alleen in toestemmen
als onderdeel van een totale herzie
ning van het concordaat van 1953.
Daarop zette het Vaticaan Madrid
onder druk door in .moeilijke' bis
dommen zoals Bilbao (dat tot dan toe
een aartsconservatieve bisschop had)
geen nieuwe bisschop te benoemen zo-
lansr het vetoprivilege bleef bestaan
•n daarentegen modern-denkende ker.
kelijk leiders te zenden als .waarne
mer.' waarbij Madrid niet tussenbei
de.komt.
legd bij de behandeling van deze pro
blemen.'
De druppel die de emmer deed over
lopen en de bisschop van z.jn traag
heid bevrijdde, was het besluit van
de vorige bevelhebber van het mili
taire district om. vlak voor hij met
pensioen ging. de bisschop nog even
een hak te zetten en negen van zijn
priesters gevangen te nemen. Zoals
wei te verwachten was moest zijn
opvolger de geestelijken spoedig weer
op vrije voelen zetten bij gebrek aan
voldoende gronden voor een proces
Maar monsenor Cirarda was nu zo
ver gekomen dat hij met evangeli
sche vastbeslotenheid optrad en een
voor Spanje ongehoorde herderlijke
brief schreef. De gezaghebbers kon
den hun ogen niet geloven toen zij
lazen dat de bisschop zich keerde .be
paalde groeperingen die het op
baar belang vereenzelvigen met li
eigen belang, en hoe dan ook de
Militairen
Basken
Deze was afkomstig v
Cirarda, bisschop van Santander
het weerbarstige Baskenland waar
het regime grote moeite heeft met
ondergrondse organisaties Monaenoi
Cirarda is tegen wil of dank het sym
bool geworden van de moderne voor
uitstrevende kerk. die zich wil los.
maken van de nauwe banden die de
Spaanse btsschopDen tot nu toe met
't regime verstrengelden; geen won
der want generaal Franco heeft nog
alledaagse, problemen mei de
taire bevelhebbers, die sinds enkele
jaren een onophoudelijke strijd voe
ren tegen het Baskische separatisme,
en daarbij talrijke priesters hebben
lamgehouden, ondervraagd of zelfs ge
vangengenomen. In het begin probeer
de hij tussen de twee kampen te be
middelen, hetgeen hem echter de min
achting van beiden op de hals haal
de: zowel de Basken als de militai
ren meenden dat wie niet geheel voor
hen was. tegen hen moest zijn. De
laatste gebeurtenissen deden de bis
schop tenslotte besluiten dat zijn
plaats aan de zijde van zijn priesters
was. en in de beruchte herderlijke
brief excuseert hij zich .wij be
treuren de traagheid en het gebrek
aan evangelische vastbeslotenheid dip
wij misschien aan de dag hebben ge-
macht gebruiken om het goed recht
van hun tegenstanders te ontduiken
en die, hoewel zij voortdurend hun
katholicisme aan de grote klok han
gen, de kerk wel gebruiken als dat
hun belangen dient, maai' haar on
derdrukken of muilkorven als zij
het met met hun gezichtspunten
strookt.'
De laatste maal dat een Spaanse
kerkleider dergelijke scherpe woor
den in de mond nam om het katho
lieke regime te kritiseren, was in
1963 toen ,Le Monde' op haar voor
pagina een soortgelijke verklaring
van de abt van Montserrat afdrukte.
Er werd toen zodanig druk op het
Vaticaan uitgeoefend dat de abt uit
eindelijk van zijn post werd ontheven.
Preken
lonsenor Cirarda legde er de na
druk op dat de militaire bevelheb
bers niet. zoals het concordaat ver
eist. zijn toestemming hadden ge
vraagd om de negen priesters voor
een met-kerkelijke rechtbank te stel
len. Hij ontzegde de militairen het
recht om in een piroces te beoordelen
of de priesters, zoals de aanklacht
luidde, in hun preken .de militaire
autoriteiten belasterd' hadden. De in
houd van een preek is een kwestie
waarover alleen de kerk kan oorde
len, en het optreden van de militai
ren betekende een onderdrukking van
de vrijheid van de kerk, aldus de bis
schop. Hij klaagde ook over de pu-
blikatiie van ongegronde aanklachten
in deze zin. Tenslotte verzekerde hij
dat het hier niet een beperkt, kerke
lijk probleem betrof, maar dat het
een onderdeel vormde van de a'
mene kwestie van rechten en vri;
den van de staatsburgers in het E
kenland. Hij sprak de hoop uit dat
tenminste in de toekomst de rechten
van de burgers wettelijke garanties
zouden verkrijgen.
Hot valt gemakkelijk te begrijpen
dat deze herderlijke brief niet in de
Spaanse pers gepubliceerd werd
maar de commentaren die wel ver
schenen waren minder begrijpelijk.
Het dagblad van de staatspartij be
schuldigde de Baskische priesters van
een actief politiek optreden dat zelfs
bloedvergieten veroorzaakte aan
i-.-n vuurgevecht enkele maanden ge
leden tussen de politae en Baskische
separatisten nam. volgens de officiële
versie, ook een priester deed) en be
schuldigde monsenor Cirarda er van
dit te verzwijgen in zijn herderlijke
brieven. Tenslotte klaagde de krant
over het .listige' optreden van het
Vaticaan bij de benoeming van apos
tolische administrateurs als waarne
mers voor gewone bisschoppen. Hier
kwam zelfs de nuntius tussenbeide
met een nota waarin hij de beschul
diging, dat het Vaticaan de uitleg
van het concordaat forceerde met dit
soort benoemingen, onder luid pro-
lest van de handwees.
Er zijn reeds maanden officiële be
sprekingen onderweg tussen Madrid
en het Vaticaan over een vernieu
wing van het concordaat. Maar zo
als ae .affaire van de onbekende her
derlijke brief' aanduidt, gaan de be
irekkingen tussen kerk en staat in
Spanje een bewogen toekomst tege
moet.
Een van de boeiendste dingen die men in Israël kan beleven is een bezoek aan de z.g.n. klaag
muur te Jeruzalem op vrijdagavond, wanneer, de sabbath begonnen is, of op de zaterdag.
Dat stuk oude muur is de permanente achtergrond van een synagoge in de open lucht Via
die muur gaan de gedachten naar het plein dat er achter ligt, waar tot aan de verwoesting in
het jaar 70, de tempel heeft gestaan. Het is bij die muur eigenlijk niet één synagoge, maar
een heel aantal en men maakt het daar mee dat er telkens weer nieuwe groepen aankomen,
er een lezenaar neerzetten, waarop de rol van de Thora wordt neergelegd en dan begint de
dienst. Men ziet daar ook een heleboel langharige, gebaarde joden, in allerlei klederdracht en
hoe meer links men komt aan die klaagmuur, hoe donkerder de dracht wordt, zwarte jassen
en mantels van oud model en op het hoofd soms formidabele mutsen van bont, zoals de
voorouders die emigreerden, in Rusland en Polen hadden gedragen. Bij dat deel van deze
muur is het verzamelpunt van de ultra-orthod oxe joden.
Wanneer ge daarna komt in de wijk van Mea Sje
'ariem, welke lm 1875 ia gebouwd, vindt ge daar het
zelfde beeld. In deze wijk, welke nog met poorten is
afgesloten, wordt door een wachter gewaarschuwd
wanneer de kleiding vam de bezoekers niet welgevoe-
gelijk wordt geoordeeld. Bovendien brengen grote
borden nog eens in herinnering allerlei dingen
waarop moet worden gelet ln deze burcht vam de or
thodoxie. Dit is een van de meest schilderachtige ge
deelten vam Jeruzalem. Hier zijn talloze scholen waar
men de Thora bestudeert em de inwoners handha
ven de mode zoals die vroeger in de ghetto's van
Europa was. Hier komt men nog zwarte kaftans te
gen en jongens met gekrulde bakkebaarden.
In Israël nemen de orthodoxe joden, die zich in alles,
met pijnlijke nauwkeurigheid, willen houden aan de
wet van Mozes, een bijzondere positie in. Zij zijn te
gen het stichten vam de joodse staait geweest, omdat
zij dit een zondig vooructgrijpen oordeelden op de
komst vam de Messias, die Het Rijk zal stichten. In
Israël smelten tweeëneenhalf miljoen joden uit al
le delen van de wereld samen tot een nieuw volk,
maar deze orthodoxe joden willen hieraan niet mee
doen, tenminste slechts zeer ten dele voegen zij zich.
Zij hebben hum eigen woonplaatsen en hun eigen kib-
boetsiem, waar stipt nauwkeurig de tienden wor
den afgemeten, zoals de aloude wet het voorschrijft.
Zij zijn het die er eveneens nauwkeurig op letten wie
wel en wie niet als jood mag word.en gerekend. Zij
hebben in Jerusalem weer een Sanhedrin, het Opper-
Rabbinaat, dat uitmaakt wat al of niet mag. Staat
kundig is in Israël hun invloed door de Nationale
Religieuze Partij bijzonder groot, veel groter dan
hun getal rechtvaardigt, omdat zij op de wip zit
ten en er zonder hen geen regering kan worden ge
vormd die een meerderheid in het parlement achter
zich heeft Wanneer er kwesties rijzen waarbij de or
thodoxe partij een bepaald standpunt heeft, kam de
regering niet anders dam dat zij zich voegt naar haar
wensen. Als zij dit niet zou doen, worden de ortho
doxe ministers teruggetrokken. Gedurende de laatste
jaren ls het telkens weer voorgekomen dat de meer-
derhe d van de regering door de knieën ging en heeft
moeten toegeven aan de wensen van het Opper-Rab-
binaat Het is niet alleen de regering van Israël die
ernstig rekening moer: houden met deze orthodoxe
groeperingen, maar alle nlet-orthodoxe joden in Is
raël of waar ook ter wereld, tenminste voor zover
zij op hum jood-zijn prijs stellen. Dat weten de libe
rale joden ook en iets daarvan is tot uiting geko
men op de 16e internationale conferentie van de
.World Union for progressive Judaism' (Wereldunie
voor Progressief Jodendom), welke van 1 tot 6 juli te
Amsterdam is gehouden. Een vierhonderdtal van de
meest vooraanstaande liberale rabbijnen en bestuur
ders van synagogen uit de hele wereld, zijn naar de
hoofdstad van ons land gekomen om met elkaar te
spreken over de crisis in het geloof. Van die confe
rentie is met zo veel openbaar geworden. Voor de
radio heeft de bekende Nederlandse rabbijn dr J.
Soetendorp zo nu en dan enkele schaarse mededelin
gen gedaan en dat is het zo ongeveer wat we er tot
op het ogenblik dat we dit schrijven, van «an de
weet zijn gekomen. Doch, al mogen we van die con
ferentie zelf dan niet veel hebben gehoord, er is toch
wel bekend waarom deze liberale joden hebben ver
gaderd en welke althans een deel vam de problemen
zijn waarmee zij zitten. Die staan direct in verband
met die orthodoxie in Israël, met de houding van
Het Opper-Rabbinaat in Jeruzalem. Ze hamgen
samen met hum uitleg van de Thora, de Wet en de
Profeten.
Op deze conferentie is er een aparte commissie vooi
Jsraël geweest. Deze heeft zich bezonnen op het krij
gen van vrijheid van godsdienst in Israël' Aldus
heeft rabbijn Soetendorp zich uitgelaten en hij voeg
de er aan toe: ,Omze rabbijnen (nl van het liberale
jodendom) moeten het recht hebben als rabbijnen
te fungeren.' In geem enkel opzicht willen die libera
le joden Israël in de steek laten. Dr Soetendorp is er
van overtuigd dat hun .loyaliteit' (getrouwheid ten
opzichte van de staat Israël groter is dan die van de
orthodoxie. Maar wel willen zij in Israel strijden
voor de erkenning van hum rechten. Uit zulke voor.
den blijkt voldoende dat zij zich, wat hum rechten
betreft, miskend gevoelen. In Amsterdam zijn ook
aanwezig geweest de drie liberale rabbijnen die Is
raël kent. Deze zitten natuurlijk het meest in de
knel. Zii krijgen echter steun vooral vam de jonge
rabbijnen buiten Israël. In de onafhankelijkheids
verklaring vam 1948 is vrijheid van godsdienst afge
kondigd, maar alle overhe-.ds- en legerdiensten zijn
onderworpen aan de voorschriften van de orthodoxie.
Dat is ook het geval met de regels die gelden voor
Israëlische schepen. En dit alles, terwijl slechts hoog
stens 25 pet vam de bevolking ran Israël behoort tot
de orthodoxie. Ook de niet-gelovige Israëliër moet
met zijn bruid voor een orthodoxe rabbi verschijnen,
wil zijn huwelijk geldig zijn. Een burgerlijk huwe
lijk bestaat er voor hem niet. Al mogen de jongeren
hiertegen in opstand komen, in de gegeven omstan
digheden helpt het niet. De orthodoxie bl.jft op aller
lei wijze haar merkteken zetten op de staat Israël.
Wanneer vragen als die welke op de 16e interna
tionale conferentie van dt wereldunie voor progres
sief jodendom ter sprake komen een dringende be
tekenis krijgen is het natuurlijk omdat men in de
praktijk ergens is vastgeraakt en dan zegt: zo kan
het niet langer. Zulke vragen zijn er geweest van
af het ontstaan van de staat Israël. We herinneren
ons misschien wel de vraag die het vorige jaar aan
de orde kwam: wie is er jood? Het Opper-Rabbinaat
houdt vast aan de oude regel dat hij daartoe uit een
joodse moeder moet geboren zijn. Het geval deed
zich voor vam een militair die in de oorlog invalide
was geworden. Omdat hij wel een erkende joodse va
der had, maar geen joodse moeder, kon hij niet ais
jood worden erkend. Het is misschien nu al weer
t.en jaai geleden dat de .Kinderen Israëis' in het
middelpunt van de belangstelling stonden. Eeuwen
lang hebben zij als een joodse groep geleefd, voor
namelijk in Brits-Indië. Zij hebben daar hun eigen
leven gekend, afgezonderd van de orthodoxe joodse
wetgeleerden. Zij hebben zich niet gehouden aan hun
minutieuze voorschriften van de godsdienstige wet
ten, zoals die zich door de eeuwen heen hebben cmt.
wikkeld. Na het ontstaan van de staat Israël zijn
enige duizenden van die .Kinderen Israëis' daar heen
getrokken, waar zij, met hun hoog plichtsgevoel,
zeer goede burgers van de staait zijn geworden. De
streng orthodoxe partij heeft hen echter als rand-
loden beschouwd. De moeilijkheden kwamen zoen hun
zonen en dochters met andere joden wilden trouwen.
Het Opper-Rabbinaat heeft beslist dat zij niet als
joden konden worden geregistreerd. Wie kon er na
gaan of zij in India gedurende de laatste eeuwen de
huwelijkswetten waren nagekomen? Zij zouden eerst
voor een orthodoxe rabbijn tot het jodendom moeten
overgaan Het heeft niet geholpen dat alle opposi
tiepartijen in Israels parlement hebben gepleit voor
de erkenning van de volwaardige joodse status voor
hem, d'e behoorden tot de .Kinderen Israëis'.
En nu ligt er zwaar op de maag van de liberale
joden het geval van een vrouw uit een Israëlische
kibboets, die in 1967 bij een liberale rabbijn in Tel
Aviv tot het jodendom overging, maar door de rege
ring met als jodin erkend kom worden, omdat de
Nationale Religieuze Partij weer een dreigde haar
ministers uit de regering terug te trekken, ,als het
loetreden tot het jodendom bij een andere dam bij
een orthodoxe rabbijn werd erkend'. Te begrijpen
dat de liberale joden in verzet komen wanneer ze
van arceren telkens weer moeten horen: wij zijn het
eigenlijke volk Israël; wij zijn heiliger dan gij. En
tit heilig zijn slaat dan niet op de geest, maar op de
tetter van de wet. En dit nog niet eens. Het slaat
-P letter vam de uitleg van de wet zoal® de or
thodoxie deze heeft vastgelegd. De liberale joden
gevoelen dit alles natuurlijk als een felle discruni-
natie. Zoels dc stukken echter nu staan, kunnen
de liberale joden conferenties houden, maar het ziet
er voorlopig niet naar uit dat zij in Israël een voet
aan de grond zullen krijgen wat betreft him offi
ciële erkenmimg. jj
In ile serie Cahiers voor vredes-
muur/stukken van het Interkerkelijk
Vredesberaad is als nummer 7 ver
schenen Verenig de Naties', waar
mee het IKV een bijdrage wil leve
ren aan het materiaal voor de inter
kerkelijke vredesweek in september,
die onder hetzelfde motto wordt
gehowlcn en die staat in het kader
van het 25-jarige bestaan van de VN.
In liet IKV werken zoals men weet
samen de doopsgezinden, lutheranen,
Vinkers, de gereformeerden, her
vormden, oud-katholieken, remon
stranten en rooms-katholieken. Dit cu
tter w, evenals nummer !t (Werken
aan de vrede, welvaart voor de we
reld) dat men als complement er
van kan zien, tot stand gekomen in
nnuuic samenwerking met de Natio
nale. organisatie voor internationale
bijstand, de Novib.
I» het nieuwe cahier wordt aan
went gevraagd voor de rechten van
mens, de bevordering van het wel-
mjn door middel van 'het. ontwikke-
hngsiccrk veiligheid en ontwapening
'00r 'le VN, functionerend als ni-
0rei' t auctie stelt de
werkgroep Vredesweek in dit cahier
een politieke schaalvergroting
mondiale omvang nodig is wan
neer men tenminste sociale recht
vaardigheid en vrede voor iedereen
wil. Dat betekent dan uitbreiding
van internationale samenwerking,
vergroting van politieke en econo
mische verbanden en overdracht van
beepaalde bevoegdheden door regerin
gen aan hoven-nationale organen.
'.Waar is in feite de op de punten
van veiligheid, welzijn en rechten
van de mens de macht in de we
reld geconcentreerd? Voorkomen
moet worden dat (leze macht zich
aan controle onttrekt. Dit verschijn
sel doet zich op dit moment voor
bij de Europese instellingen en ge
deeltelijk ook bij de NAVO. Een
fuserende mainmoetbedrijven. Er zul
len wegen gezocht moeten worden
om deze inricht, onder politieke con
trole te stellen. Overigens is er bij
die groei naar grotere politieke en
economische eenheden ook kans op
een gevaarlijk misverstand. Niet elke
vorm van samenwerking tussen lan
den levert jier se een bijdrage aan
de wereldveiligheid en de sociale
rechtvaardigheid. Dc huidige ontwik-
keling naar samenwerkingsverban
den (denk voor Nederland een EEG
en NAVO) zou ook tol een wereld
kunnen leiden waar, in plaats van
de huidige honderd zoveel staten, en
kele superstaten tegenover elkaar
zouden komen te staan', aldus de
landelijke tverkgroep Vredesweek.
dit cahier vindt men onder an
dere bijdragen van professor Röling,
Oe Thant, mr Th. C. van Boven, R.
G. .4. Jackson (over het vermogen
van het VN-ontwikkelingswerkJ en
Archibald Alexander over de kosten
van de wereldbewapening. Uit die-
laatste bijdrage dit: ,De wereld als
geheel besteedt veertig procent méér
aan militaire programma's dan aan
onderwijs. De uitgaven voor de ge
zondheidszorg in 1906 bedroegen
eenderde van de militaire uitgaven'
en: ,In I960 besteedden de 93 ont
wikkelingslanden als groep meer aan
militaire uitgaven dan aan onderwijs
en gezondheidszorg van overheidswe
ge samen: 17 miljard dollar aan
strijdkrachten, 11 miljard voor on
derwijs, 5 miljard voor gezondheids
zorg'.
m Het contactor gaan R.-K Kerk-liu-
manistisch verbond heeft, zijn naam
en activiteiten uitgebreid en heet
thans Contactorgaan van levensover
tuigingen. Het contactorgaan omvat
thans niet alleen de R-K Kerk en het
humanistisch verbond, maar nu ne
men ook representanten deel van de
algemene doopsgezinde sociëteit, de
evangelisch-luiherse kerk en de cen
trale" commissie voor het vrijzinnige
protestantisme.
In het afgelopen jaar heeft het con
tactorgaan een aantal terreinen ver
kend die van bijzonder groot belang
worden geacht voor levensbeschou
welijke samenwerking, namelijk de
algemene school, de opbouw van nieu
we woongebieden, de geestelijke ge
zondheidszorg, het jeugdwerk en 'het.
vormingswerk. Er zijn nieuwe com
missies ingesteld voor Opbouw nieu
we stad,' en .Rol van inspiratieve
grospen'
Het oecumenisch vormingscen
trum edenesse' had in 1969 126
cursussen tegen in 1968 121. De aan
tallen deelnemers waren respectieve
lijk 828S en 3596. Het aantal deelne
mers per cursus was vorig jaar 26
tegen 30 het jaar daarvoor. In 1969
werden tn de totaal acht bij de Fe
deratie van vormingscentra aangeslo
ten instellingen 12!,1 cursussen ge
organiseerd tegen 1171 in 1968. De
aantallen deelnemers stegen van
31.799 naar 32.982. Over het geheel
genomen bleet het aantal deelnemers
per cursus gehandhaafd op 27. Se
cretaris C. Fris constateert zowel
een voortgaande groei als een afge
remde groei, omdat de centra steeds
meer ,neen' moeten verkopen. Zij
zijn doorlopend bezet met cursus
werk, maar aan noodzakelijke uit
breiding van de accommodatie komt
men niet toe gezien de rijkssubsidië
ring, die tot pas op de plaats noopt.
,Ik heb de goede strijd gestreden;
ik heb het geloof behouden
2 Timotheus 4 7
Grote mannen zijn gewoon om na
een welbesteed leven jmemoires
te schrijven. Waarom Een dienen
van de geschiedenisZich .een
naam maken? Winstbejag mis.
schien
Ik laat dat in liet midden. Als
Paulus het einde ziet naderen van
zijn apostelschap .neen, dan
schrijft hij geen memoires in dr
geijkte zin van 't. woord
Maar wel heeft hij behoefte om
op zijn leven terug te zien, en in
zulken zin, rekening en verant
woording at te leggen aan de le
zers!
En in de tekst die boven dez>
overdenking' staat, komt hij toch
wel tot een positieve en duidelijke
conclusie.
Allereerst dan,Ik heb de goede
strijd gestreden', waar het niet
winning.'.' En de strijd was
lijk en zwaar. Wie weet uit eigen
ervaring daar met van Van vij
anden van buiten en vijanden van
binnen De laatste zijn de ge
vaarlijkstevan buiten 'strijd, van
binnen: vrees.' We staan a lie maai
bloot aan verleiding, ons klein-ge.
loof: ,tk, ellendig mens!.' De twij
fel: ik, een kind van God' Jezic
mijn Heiland f Uitgesloten! La
ten wij, tobbers en twijfelaars, in
al ons vallen en opstaan, nam
Paulus luisteren: liij zegt tot Ti.
mot heus, en in hem ook tot u, om
u te sterken en te bemoedi
gen, hij, die ook tobde en twijfel
Ir. die ook opstond en viel: tl
heb de goede strijd gestreden'
'I Was wel moeilijk en zwaai
aard, ik heb God nog!! H<
houden: ik ben er doorheen, he'
doe! is bereiktWat voor Paulus
betekentik heb God genade be
waard, ik heb God nog!! Bet
geloof behouden. Inderdaad, tel.
kens dreigde 't gevaar, dat hij zijn
geloof in God verhezen zou, hij
heeft moeten vechten met de tan
den op elkaar om zijn geloof te
behouden. Haar nu, aan 't einde
jubelt hij 't uit: Jk ben er, ik heb
t nog, ik ben nog zeker van God.
Ik heb 't. geloof nog! Sommi
gen willeen veel meer; zij willen
lan 't einde met gevulde handen
tot God komen: zij willen God
iets aanbieden: hoe meer, hoe lie
ver; allerlei gewonnen ervaringen,
allerlei behaalde overwinningen,
allerlei verworven inzichten.
Vaar Paulus getuigt: .Ik heb God
nets te brengen, 't Enige wat
rn zeggen kan. is dit: Jk heb
