.HERVORMDE KERK
IS ONZE MOEDER'
DE LAATSTE ZITTING
DER HERV. SYNODE
DS TUKKER, GEREFORMEERDE BOND:
ADEMNOOD
provinciale
zeeuwse
courant
19
mmrumi
27 JUNI 1970
,GEEN ROZEN OP AARDE'
,We zitten in een niet zo makkelijk kerkelijk leven
Ds W- L. Tukker uit Groot-Ammers, voorzitter van de
Gereformeerde Bowl m de Nederlands Hervormde
Kerk, glimlacht als hij dit zegt. Het is de vage glim
lach van iemand die al zo vaak grapjes hoorde over
zijn zwarte jasje, die al zo vaak werd uitgekreten voor
doordrijver of luchtfietser, die al jaren weet. dat hij en
de zijnen in de hervormde synode de eeuwige verliezers
zijn en die toch maar doorloopt op de uwg die hij eens
insloeg. Ds Tukker kent, als bondspredikant, de smalle
weg. Geen rozen op aarde voor wie Schrift en Belijdenis
onaantastbaar zijn, geen rozen voor wie, volgens de
goegemeente, tot de zwarteorthodox gereformeerde
gezindte behoort Nu moet men, zo zegt ds Tukker, alles
wat zwart lijkt met- op hetzelfde zwarte hoopje gooien-
Maar algauw schuift men de gereformeerden «n de
hervormde kerk in dezelfde hoek als bijvoorbeeld de
oud-gereformeerden. En dat terwijl er tal van verschil,
len zijn. De Gereformeerde Bond merkt het- Hij As, voor
al bij jongeren, niet ,in' Hij is, voor progressieven, een
lachertje. Dat verdriet ds Tukker- Het verdriet hem
omdat hier een stuk vooringenomenheid wordt gede.
monstreerd, een stuk onkunde ook, dat de werkelijke in
tenties van de bond opzij drukt en totaal geen rekening
houdt met de hechte trouw van deze gereformeerden
aan de hervormde kerk, aldus zijn mening
GPD Ds Tukker zei onlangs op de Jaarvergadering
\an de gereformeerde bond over de hervormde kerk: ,Zij
is onze moeder, zij heeft ons gebaard. l it haar handen
ontvangen wij de doop, het woord, de belijdenis, het
avondmaal, onze opleiding, de ambten, de gemeenschap
der heiligen die voorgingen en die volgen. In haar staan
wij in de rij der voorgeslachten en de nageslachten.
Trouw aan de kerk en joist daarom .zitten we in een
niet zo makkelijk kerkelijk leven'. Op de hervormde al.
gemene kerkvergadering, voorgezeten door een bondspre
dikant Saiysondoch verder .bondsloos' (iedereen weet
daar alles van), is nogal aangedrongen op een nieuw be.
lijden van de kerk. .Maar hoe wordt onze positie wanneer
de kerk haar eigen belijdenis los laat, wanneer zij haar
reformatorisch karakter prijsgeeft?', zo vraagt ir J. van
der Graaf uit Huizen, hoofdredacteur van het bondsblad
De Waarheidsvriend zich af. Trouw aan de belijdenis staat
met vlammende letters in het vaandel van de gerefor.
meerde bond geschreven. ALs de kerk die belijdenis laat
vallen, wat dan Het antwoord op die vraag konden de
beide heren niet geven. ,Het ligt open, we weten het nog
niet.
Kan uit een nieuw belijden, een belijden van deze tijd,
dan niets goeds voortkomen? U moet. zo zegt ds Tukker,
de belijdenisgeschriften zien als .historische klassieken',
geschreven in een .hoogkerkelijke kerktaal'. Nu moet u
eens proberen Bach op een moderne manier te spelen
zonder dat er van verarming sprake is. Dat gaat eenvou
dig niet. En wat de belijdenis betreft: ze mogen het zo
modern zeggen als ze willen, als alles, de hele geloofsin
houd, er maar in staait. ,Met moderne collega's heb ik de
beste contacten gehad en de diepste gesprekken gevoerd.
Hebben we dan geen rekening te houden met al dat nieu
we. met die enorme ontwikkeling die we meemaken?, zo
vroegen ze. Mijn antwoord was dan: wat is er voor nieuws
in de bijbel te merken dat er met bijstaat?'
Rekening
De volle inhoud
De nadruk die de bond op de belijdenis legt, wekt ten
onrechte de indruk, dat het hier om in beton gestolde,
dorre, niet meer voor discussie vatbare dingen gaat. Het is
de bond niet te doen om hoé het gezegd wordt, maar orn
wat er gezegd wordt. Het gaat hem om de volle geloofsin
houd'. ,We willen voor de religie van het belijden staan,
we willen dat de kerk staat voor de religie van haar eigen
belijden en dat ook laat doorklinken in de prediking.
Dat is geen dorre, geen intellectualistische zaak, maar een
doarleefde', aldus de beide heren, die in het kader van dit
gesprek, moeilijk ontkomen aan het trekken van een
parallel met de verontruste gereformeerden, die, evenals
zij, hameren op het onverkort vasthouden aan schrift en
belijdenis. ,E> ts', zo zegt ir Van der Graaf, .inderdaad
wel een verbinding met de verontrusten in hun strijd
om de belijdenis. Bij hen kwam het echter plotseling,
vandaar dat zij ook wat overmilitant reageren. Wij, als
gereformeerde bond, verkeren al lang in een kerk, waar
dc religie van de belijdenis heel zwak staat. Dat beïn
vloedt de reactie. Wij vertrouwen dat het voortdurend
getuigenis zijn uitwerking niet zal niitesen en blijven do
communicatie met de anderen zoveel mogelijk bewaren.
De gereformeerde bond is loyaal. En minder militant daD
de verontrusten'.
Groei
Nu moet meji. na de opmerkingen over het .smalle pad'
cn .geen rozen op aarde' niet denken dat de gereformeer
de bond alsmaar op rotsen ploegt en gedurig onkruid
tussen het graan vindt. Ds Tukker getuigt onomwonden,
dut de invloed van de bond .groot' is. En binnen het
geheel van de hervormde kerk steeds sterker wordt. Het
ledental van de bond kan noch dB Tukker, noch ir Van
der Graaf op tafel brengen. Wel is hun bekend, dat een
zesde van het aantal predikanten, driehonderd dus, tot de
bondspredikanten gerekend mag worden, terwijl onge
veer een derde van de kerkgaande hervormden de begin,
selen van de bond zijn toegedaan.
Bovendien groeit het aantal lezers van de Waarheidsvriend
(een goed geredigeerd informatie verstrekkend en lei
dinggevend blad) snel. De bondsgemeeniten liggen hoofd
zakelijk in het midden van het land. Maar men vindt ze
ook in Zeeland Ds Tukker vertelt, dat bij de bond nu
ook vragen binnenkomen van niet traditionele bondsge-
meenten, vragen als: kunt u ons aan een predikant hel.
pen?
Activistisch
De bond word' aanvaard in de kerk, zo meent ds Tukker.
,Wij aanvaarden de kerk zoals zij is, dus met alles waar
over wij cLep verontrust zijn, ook. De synode zien we als
onze kerkeraad Niet dat we nu zo vreselijk tevreden
zijn over deze synode. Zij is, naar onze mening, te acti
vistisch en handelt te weinig vanuit het belijden'. ,In de
synode ziet u steeds', zo vult ir Van der Graaf aan, ,dat
twaalf tot achttien leden tegen kardinale punten zijn. Het
zijn de mensen die min of meer denken zoals wij. Hun
tegenstemmen helpt weinig. De meerderheid beslist eigen,
lijk. Als u eens even zou nagaan hoeveel meelevende her
vormden ds Exalto (bondspredikant - synodelid) verte,
genwoordig-r en een bepaalde predikant uit Noord-Holland,
dan zou u staan te kijken. Maar goed, dat is het sy.
steemDs Tukker voegt er onmiddellijk aan toe, dat
men niet alle heil moet verwachten van provinciale kerk
vergaderingen, classes en synoden. Zonder al deze verga
deringen kan God de kerk toch bouwen. ,Het is dan ook
met erg dat we nederlaag op nederlaag lijden'.
DS W. L- TUKKER
de jaarvergadering van de Confessionele Vereniging). Aal-
ders en andere theologen worden gezegd. Soms denk je:
waarom hebben ze dat nu niet eerder gedaan .Néé', aldus
ds Tukker, ,het gaat ons echt niet om onze mensen en onze
bond, het gaat om wat wij voorstaan. En ate je dan ande
ren m onze lijn hoort spreken, dan weet je dat het toch
niet allemaal voor niets was, dat er zegen op ons bezig-
zijn rust. Hei gaat er niet om dat elke hervormde tot de
bond moet worden gebracht. ,Onze rijkdom gun ik iedereen
Maar ik ben pas rustig als de hele kerk gereformeerd la...'
Wedergeboorte
De gereformeerde bond in de hervormde kerk ls heel wat
groter dan, bijvoorbeeld, de christelijke gereformeerde
kerken. Heeft de bond, die in de grote hervormde kerk
een minderheidspositie inneemt, en om die reden practiseh
elke slag verliest, "er nooit aan gedacht een zelfstandige
kerk te worden? Heeft hij ook wel eens gedacht aan een
samengaan met afgescheiden gereformeerden? Er is mis.
schien wel eens aan gedacht, het is ons in ieder geva'
al vaak gezegd, aldus ds Tukker, maar de banden die ons
met de hervormde kerk binden zijn veel te sterk om er
serieus over te praten.
Om te beginnen is daar de historische plaats van de
ïervormde kerk, door God gebouwd, tot reformatie gebracht
en in stand gehouden. .Dat belet ons om heen te gaan
en we willen dat ook niet'. ,Wat on* ten diepste aan de
hervormde kerk bindt', aldus ds Tukker, ,is dat God
een verbond met haar heeft opgericht, waardoor zij recht
heeft er een belofte. En dan zijn er de schatten die
deze kerk ontving in haar historie en dat bedoel ik ge
loofsmatig. Schatten waarvan de afgescheiden kerken wel
mogen lenen, doch die zij niet bezitten. Wij willen de
historische band bewaren. En tenslotte: haar schuld, de
schuld van de hervormde kerk, is onze schuld. Wij kun
nen niet heengaan, want wij hebben er een rekening
staan. Wij zijn mede verantwoordelijk voor alles wat er
is. En wat ontvangen wij veel goeds van de kerk. Zij is,
zoals ik op de jaarvergadering al zei, onze moeder...'
Ir Van der Graaf mag dan zeggen, dat de bonders in de
hervormde kerk minder militant zijn dan de verontrusten
in de gereformeerde kerken, hun stem klinkt toch nog
al hoekig en scherp, arrogant vaak. Zij wekken de indruk
de waarheid in pacht te hebben. Dc Tukker geeft dat vol.
mondig toe. .Ut kan mij voorstellen', zo zegt hij, ,dat wij
nogal verwaand lijken. Vroeger viel mij de arrogantie van
de afgescheidenen ook erg op. Zij hebben meer dan wij,
weten meer dan wij, dacht ik dan... de Gereformeerde
Bond heeft daar natuurlijk wat van meegekregen. Of wij
de waarheid in pacht hebben? Of bij óns pas de volheid
is te vinden? Ik zou zeggen: nee... Daarvoor hebben wij
toch teveel hei gevoel er naar te jagen, te jagen naar dat.
gene waardoor wij van Christus geroepen zijn. Eerder is er
een bekommernis. Maar ik kan mij wel begrijpen dat ons
voortdurend op bijbel en belijdenis hameren een arrogant#
indruk maakt
Taal
De gereformeerde bond zit daarbij nog met de moeilijkheid
dat hem soms een taal in de mond wordt gelegd, die niet
de zijne is en dat de taal van één bondspredikant of ook
wel niet-bondspredikant soms wordt uitgedragen als d#
taal van dé bond. Extremiteiten worden met een zekere
graagte voorzien van het bondsetiket. Dat is dan weer een
beetje verdrietig. Overigens wijst ds Tukker er wel op,
dat een sterke nadruk wordt gelegd op het zondaar .zijn
voor God en op de verbondenheid met Christus. Daar kan
men natuurlijk al gauw een brok hel-en.verdoemenis-pre-
diking in zoeken, compleet met alle scherpe contrasten die
het gegeven aanreikt. Beide heren beklemtonen evenwel
dat dit een goedkope manier is om zich van de bond af te
maken. Een dergelijke zwart-wlt-schildering doet, zo zeg.
gen zij, bepaald geen recht aan de gereformeerde bond.
Ook voelt de bond zich niet .zelfgenoegzaam' als zij onver
vaard stelt: de gereformeerde prediking is de enige legltie.
me prediking. De prediking van niet-bondspredikanten
wordt daar niet door uitgesloten. Als die prediking gerefor
meerd is, is zij zeer legitiem. Wij zijn erg blij met be
paalde dingen die door van Niftrik, Van Ruler, De Ru (op
De theologie van de ln 1906 opgerichte bond werd een we-
dergeboorte-theologie. Die stond tegenover ,de goede mens,
de vrome mens' van de vrijzinnigen. Volgens ds Tukker
was het vroegere verwijt van een .christen-prediking' ln
plaats van een .Chrlstus-prediking' niet ongegrond. Later
kwam er binnen de bond echter een meer christocentrische
prediking. Er bleef niettemin een verbinding wederge-
boorte-Christusprediking. De invloed van ds I. Kievit te
Baara mag hier niet ongenoemd blijven. ,Wij zijn hier
geboren in hem, in Christus; wij zijn wedergeboren door
het geloofDs Tukker zegt het nog anders: ,wat is Chris
tus in ons leven? Hoe komt hij in ons leven? Wat doet hij
in ons leven 7 Ir deze zaak staan wij. Zo zien wij het.
Dat is het merg van onze religie. Dat bracht ons geluid
wat meer ir het midden van de kerk en dit deed ons ook
bewust hervormd zijn en meer zicht krijgen op het geheel
van de kerk Voordien was het verwijt .geneigd tot separa
tie' wel wat terecht'. Ds Tukker vertelt er nog bij, dat,
verschillende van onze kopstukken' de invloed ondergingen
van Kohlbrugge en dat er ook affiniteit bestaat met Hoe.
demaker. ,Het heel de kerk en heel het volk i
ver gereikt, maar we luisteren er graag naar'.
Statenvertaling
Ingaande op een aantal punten, die we! als typisch voor
de gereformeerden in de hervormde kerk worden gezien,
memoreert ds Tukker nog even, dat ,een heel stel gere.
formeerde predikanten, in en buiten de gereformeerde kerk
bezig is om de statenvertaling van de bijbel te moderni
seren. Het gaat er dan om hetzelfde te zeggen in een Ne
derlands dat meer van deze tijd is, dus niet om een
nieuwe vertaling, want de bond heeft de statenvertaling
lief. Waarorr. eigenlijk? Omdat, zo zegt dfc Tukker, een
vertaling altijd min of meer een exegese is en omdat de
exegese, die de bond in nieuwere vertalingen .tast en
proeft', geen genade kan vinden in de ogen der .bonders'.
Ds Tukker spreekt, als hij het heeft over wat wij nog
steeds de .nieuwe vertaling' noemen van een .theologische
aversie'. Als één van de vele punten, die deze aversie op.
roepen, noemt hij het .wegvertalen van de hel'. Dan valt
im:n?rs ook een kernstuk van het belijden der kerk, na
melijk Christus' nederdaling ter helle, weg. Volgens hem
is de statenvertaling tekstgetrouwer. Ook is er bij hem
een sterke lustor*sche gebondenheid. Hij voelt als het wa
re in ds statenvertaling de liefde, waarmee de verta
lers him werk deden en dat dan inclusief de kantieke,
n in gen. ,Die historische gebonden speelt mee, absoluut,
maar primair gaat het hem om de tekstgetrouwheid en de
theologische vooronderstellingen'.
Rome
Met Rome wil ds Tukker wel praten. Hij ziet echter geen
reden om samen te gaan. Om geen misverstand te wek
ken, geeft hij spontaan toe dat bij Rome vee! ten goede
is gekeerd Het .gooide de bijbel open', het stelde veel
dingen discutabel, het kreeg zicht op deze tijd, het be
waarde ook historische waarden... aan de andere kant
heeft de vooruitstrevendheid van paus Johannes minder
zijn 6ympathie dan de behoudendheid van paus Paulus.
Vooral in het .vrijzinnig-humanistische dingen' van veel
jonge rooms-katholieke geestelijken ziet hij een gevaar.
De orthodoxe in de rk.kerk is hem al met al liever dan
de zich in allerlei vormen uitende progressiviteit. Hoe
ook: ,wat er ook verandert in de rk-kerk, in wezen is
alles gelijk gebleven. We zien daar geen werkelijke refor
matie'. Zoals meer behoudende katholieken ,de volheid' al
leen ln de rk-kerken zien, zo ziet ds Tukker die volheid
alleen in het protestantisme.
Dn wat de oecumene betreft, ligt daar de kwestie van
het belijden. Als oecumene zou betekenen, dat de hervorm
de kerk zajn reformatorisch karakter zou moeten prijs
geven, (ten wordt het voor de bond bijzonder moeilijk. Het
is een zorg, een zorg die ds Tukker de klacht doet slaken:
,We zitten in een niet zo makkelijk kerkelijk leven....'
Ir. Van der Graaf constateert evenwel een poosje later
met blijdschap- ,En toch is er in de hervormde kerk nog
een gezond stuk gereformeerd leven gebleven'.
De kabouters van Oranjevrijstaat ln
Amsterdam hebben contacten met de ker
ken, zoals gemeld, waaruit onder andere
een Kabouterzondag in enkele kerken resul
teerde. De relaties lopen vla ds Karei
Eykman. Hieronder de brief van de kabou
ters aan «1e christenen van Amsterdam, al
dus gevonden in Sjaloom.
1 1-5 groet
1. De kabouter, aan alle broeders en zus
ters met geloof
2. U hoort koe cr gezegd wordt ,oog om oog,
tand om tand' ,wie vrede wil, moet zich 0|>
oorlog voorbereden' en ,v|| voeren oorlog
om de vrede te bespoedigen (Nixon 9_5-'70)
4. Wij waren als kindoren die op de dam
zaten en anderen toeriepen ,\vij hebben voor
u op de fluit gespoeld en u hebt niet eens
gedanst (zie Alatthetis 11 vs 17).
5. Hebt u dan niet geboord dat ook gezegd
is: houdt op kwaad te doen. leer goed te
doen, houdt de gewelddadigcn in het gareel,
kom op voor behoeftigen. Eens zullen de
mensen zwaarden omsmeden tot
Geen volk zal meer tegen het andere volk
opstaan. Ze zullen de oorlog niet meer le.
ren'? (Jesaja 1 vs. 17), (2 vs. 14).
1 B-10 onbezorgdheid
6. Wij vragen u daarom: laat de haat niet
ontstaan en de toorn niet groeien ln uw
hart.
7. 7. Houdt er reeds mee op u zelf na te ja
gen in uw arbeid; (Prediker 4 vs. 6). Denkt
u door bezorgd te zijn ook maar één meter
op te schieten. Weest niet bezorgd over
wat u zult eten of waarmee u zich zult
kleden.
8. I' hoort hoe er gezegd wordt: .Maaien
en zaaien, produceren en consumeren, spa.
ren cn investeren' daarop zijn de klelnzie-
ligen gericht.
9. Hebt u dan niet gehoord dat ook gezegd
is: ,Kijk dan naar de vogels in de lucht,
die zaaien niet en maaien niet en spa.
ren niets op en bent u niet meer vrij dan
vogels'
10. Wat zou het u baten om de hele wereld
voor ii te winnen maar schade te lijden
aan u zelf (9.12 naar Matthetis 6 vs, 25-
34).
2 1-4 ongehoorzaamheid
1. U houdt niet op te spreken van gezag en
overheden. Zij verkopen de armen der we.
reld om rijk te blijven, maar de daklozen
en de vreemdelingen hebben zij niet naar
behoren kunnen huisvesten (onder andere
Arno» I vs. 6).
2. Uw krijsmacht slokt uw welzijn op, uw
machtigen leggen hun wil op en smoren ln
wetten uw scheppingslust.
3. Hebt u dan niet gehoord dat ook gezegd
is ,wle macht over volkeren hebben worden
al gauw weldoenders genoemd. Maar laat
de eerste onder u een dienaar zijn (naar
Lucas 22 vs. 25, 26).
4. Omdat u als schapen onder de wolven
verkeert-, wees dan tegen de overheden en
machtigen oprecht als de duiven en listig
als de slangen (MathteUs 10 vs. 16).
2 5.7 kinderen en Jongelingen
5. Veracht ons niet als wij willen zijn als
kinderen. Uit de mond van kinderen en zui
gelingen weet nw God kracht te putten om
vijanden en wraakzuchtigen de mond te
snoeren (Psalm 8 vs. 8).
6. Leert dan van uw kinderen en verbittert
ze niet opdat ze niet moedeloos worden
maar u weer gehoor geven (naar Colossen-
zen 2 vs. 21).
7. Want beter is een arme inaar wijze jon
geling dan een oude maar dwaze leider, die
er niet van weten wil zich te laten waar
schuwen (prediker 4 vs. 11).
2 8-11 de nieuwe stad
8. Wij willen een vrijstaat zijn: ln de we
reld. maar niet v£n de wereld. Wij willen
uitzien naar een stad als het nieuwe Jeru
zalem. Er zal niets vervloekte meer zijn,
het doden komt niet meer voor. Maar de
lafhartigen, de verfoeilijken en alle leuge
naars, hun aandeel ls poel van vuur en zwa
vel, rookdampen en olievlekken (Openb. 21
vs. 8).
9. En de rivier van Gods leven zal er stro
men met water helder als kristal; midden
op de straat en aan weerszijden van het
geboomte zijn tot genezing van de volkeren
(uit Openbaringen 22 vs. 1, 2).
10. Daar zullen de oude mannen en vrou
wen op de straten zitten met een stok in
de hand vanwege de hoge leeftijd, daar zijn
de pleinen vol met spelende jongens en mei.
sjes (Zacharias 8 vs. 5).
11. Overigens broeders, weest blijde. Ik
prijs de blijdschap, omdat er niets beters is
voor u, mens onder de zon, dan te eten en
te drinken, n te verheugen en het leven te
genieten met degenen van wie je houdt.
Want als er twee neerliggen zullen z(j el
kaar verwarmen en hoe zal er één alleen
warm worden? (Prediker 8 vs. 25, 9 vs. 9,
4 vs. 11).
Twee agendapunten van de pas gehouden synode der Nederlandse Hervorm
de Kerk zullen meer aandacht hebben getrokken dan alle andere tesamen en
die twee zijn het rapport over Israël en de bespreking over de algemene
kerkvergadering, welke met Pinksteren bijeen is geweest en niet met haar
werk is klaar gekomen. We pikken deze twee er uit, niet zozeer omdat ze on
ze bijzondere belangstelling hebben gehad, maar omdat we hebben bemerkt
dat er in ruimere kring belangstelling voor bestond. Dit wil niet zeggen dat
er geen andere agendapunten zijn geweest die evenzeer de belangstelling
waard waren.
Wat op en rondom ,Kerk en Wereld' gebeurt is, sinds het bestaan van deze
hervormde stichting, altijd het lezen waard, of wij het er mee eens zjjn of
niet.
Wij voor ons hebben altijd het gevoel ge
had dat men daar, meer dan ergens elders
in de kerk. de hand had gelegd aan de pols,
om naar de hartslagen te luisteren van wat
er omging in kerk en volk. Wanneer er
een jaarverslag van de zending komt, zijn
wij voor ons daarop altijd ten zeerste ge
spitst geweest, omdat zij die hier leiding
geven veel beter weten wat er in de wijde
wereld omgaat dan wij dat kunnen weten,
die misschien wel eens een vakantie in het
buitenland doorbrengen, maar toch nooit zo
indringend met verre volken in aanraking
komen als dat met de zendingsarbeiders
het geval is. Volgens het .marktonderzoek'
is deze belangstelling er bij 45 procent van
de kerkmensen die ondervraagd zijn. Doch
we kunnen ons moeilijk indenken dat zo'n
belangstelling er zal bestaan voor de be
handeling van een jaarverslag op de synode
van de Raad voor de Zending.
Dat de theologische opleiding van predi
kanten te Brussel, uitgaande van de ver
schillende kerken die er in België zijn, ge
lijk wordt gesteld met de opleiding aan een
van onze Nederlandse universiteiten, is een
belangrijke zaak. Afgewacht zal nog moe
ten worden hoe dit m de praktijk werkt.
Die theologische faculteit te Brussel is,
met steun uit ons land, opgericht om meer
dere mogelijkheid te hebben jonge mensen
uit eigen land op te leiden voor de dienst
van het evangelie, zodat men met meer in
die mate van het buitenland (Nederland,
Frankrijk, Zwitserland) afhankelijk zou
zijn om in het permanente tekort aan pre
dikanten te voorzien. Wanneer er in ons
land een tekort aan predikanten blijft be
staan. is er de mogelijkheid dat zij die in
Brussel hun studies hebben voltooid, naar
het buitenland verhuizen. Voor Frankrijk
en Zwitserland lag die mogelijkheid er
reeds en nu komt ons land er ook nog bij.
Voor de hervormde kerk is ook belangrijk
het probleem van de .geboorteleden', zoals
zij worden aangeduid wier ouders nog tot
de hervormde kerk behoren, maar aan de
ze kerk zo weinig verbonden waren dat zij
hun kinderen niet eens hebben laten dopen.
Dit is trouwens een vraagstuk waarmee
ook andere kerken te maken hebben. We
hebben echter nooit bemerkt dat er voor al
deze genoemde punten (en dan zwijgen we
nog van benoemingen en verkiezingen enz)
een bijzondere belangstelling bestaat. Wan
neer dat dan nu wel het geval is met de
twee in het begin genoemde, het rapport
over Israël en de Algemene Kerkvergade
ring, komt dit omdat rond deze twee er
heel wat geschreven is in het laatste half
jaar. En dit vond z'n oorzaak in het feit
dat er rond beide tegenstellingen openbaar
zijn geworden. De geesten hebben hier ge
botst.
Op de voorgaande zitting van de hervorm
de synode ie er een rapport voor een theo
logische besinning over Israël aan de orde
geweest en zelfs aangenomen met slechts
vijf tegenstemmers. De richtlijnen van dit
rapport zijn aanvaard, maar zoals dat ge
woonlijk het geval is na oen synodale be
spreking, het moest worden herschreven.
Dat is dan intussen gebeurd. Het zijn geen
richtlijnen geworden, maar slechts een
.handreiking'. Zo zal het rapport te zijner
tijd openbaar worden gemaakt, een hand
reiking tot theologische bezinning. ,Als
christelijke gemeente zijn wij op bijzondere
wijze betrokken op en verbonden met het
bijbelse volk Israël. De Vader van Jezus
Christus, in wie wij geloven, is de God
van Israël. Dientengevolge is Israël ver
bonden met ons geloof m God. De kerk
heeft de opdracht haar geloof in God te
verkondigen en van deze verkondiging
maakt ook haar verbondenheid met het
volk Israël deel uit'. Aldus begint de hand
reiking en daarmee is van het begin af
aan gesteld een onlosmakelijke verbon
denheid van kerk en Israël.
Op zich zelf is het een verheugend feit
dat dit uitgangspunt zo kon worden ge.
steld en in de kerk ook wel wordt aan.
vaard, wat natuurlijk nog met wil zeggen
dat ieder die tot enige christelijke kerk
behoort, het zo ook aanvaardt. Daartoe is
nog te veel van de oude zuurdesem van het
anti-semitisme, waarin vroeger geleefd
werd blijven iiangen. Het was de hou dm g
tegenover de Joden dat zij, door hes eisen
van de kruisdood van Jezus, een eeuwige
vloek op zich hadden geladen. Het is het
anti-semiitterne zoals het nu nog in de pas
siespelen van Ober Ammergau ten tonele
wordt gevoerd. Het is de eer van de be
lijdende kerk in het Duitsland van voor de
oorlog geweest dat zij de nauwe verbon
denheid met Israël heeft onderkend en dat
in de tijd toen de haat tegen de Joden
in dit land steeds meer werd opgezweept.
Toen heeft zij gesteld (en dit terecht) dat
wie aan Israël raakt, tegelijk aan de kerk
raakt. Deze gedachte heeft zich voortge.
plant
mogen
dat
toch een ommekeer is gekomen in de wijze
van denken als het gaat over kerk en Is
raël. Dat dit zes miljoen Joodse levens
heeft moeten koeten, blijft nochtans een
punt waar de kerk niet zo maar de schuld
van zich af kan schuiven. Verheugend ls
het dat vanuit de kerk tegenwoordig kan
worden gezegd: ,Als wij ons als christenen
betrokken weten op het bijbelse Israël, houdt
dit in dat er voor ons ook een speciale
betrokkenheid is op het Joodse volk van
daag". ,Het behoort wezenlijk tot de taak
van de christenen zich daarop te bezinnen'.
Zoals gezegd, ontstond er rond het eerse
ontwerp-rapport een scheiding der geesten,
en uit de bespreking ter synode bleek dat
deze in dit college van hoogeerwaarde he
ren niet was verminderd, maar vermeer
derd. door de kritiek die op het eerrts
ontwerp was losgebroken in den lande.
Waren er bij de eerste behandeling slechts
vijf tegenstemmers, het afgezwakte rap
port bracht het tot tien voor wis het niet
aanvaardbaar was.
Oorzaak: het optreden van de staat Israel
sinds 1956 en vooral sinds 1967. Terecht la
hiertegen opgemerkt: ,Wle zijn wij, dat
wij Israël de wet zouden lezen?' Het andere
bezwaar was een theologisch, waarbij men
er zich tegen verzette om Israël ln de hui
dige wereld op een geheel aparte plaats
te zetten, zoals dat in het Oude Testament
wel geschiedt. Kunnen al die beloften uit
het eerste deel van de bijbel nu nog gel
den? Moet de kerk daarom uitgaan van
een blijvende binding van dit wik aan dat
landje m het Midden-Oosten? Waren wij
een lid van de synode geweest, dan zouden
we :ti ieder geval vóór dit herziene rapport
hebben gestemd en dit des te meer, omdat
het ons gegevens zal worden als een
.handreiking' tot nadere bezinning. We ho
pen dat het in de toekomst ook zo zal
worden gelezen en overdacht. In een tijd
dat anti-zionisme zich openbaart en in de
praktijk veelal niet anders blijkt tie zijn
dan het oude anti-semitteme, is het waar
lijk wel nodig. Hiermee behoeft nog niet
alles wat Israel doet klakkeloos te worden
goedgekeurd.
Het tweede agendapunt dat meerdere be
langstelling had, was de algemene kerkver
gadering die met Pinksteren te Driebergen
is gehouden. Door omstandigheden hebben
we er pas bijna een maand later kennis van
kunnen nemen. Datgene wat er van in de
dagbladen stond, was niet veel, althans nleit
zó, dat ons levendig voor de geest kwam
te staan wat er in Driebergen zoal was
geschied. Heel wat geestdriftiger was het
mondelinge verslag dat we hoorden uit de
mond van een van de Zeeuwse deelnemers,
die vertelde hoe er, na het eerste warrelen
de begin om een lijn te vinden, hard fa
gewerkt en daarbij ook geestdriftig, tot
laat ln de nacht toe. In ieder geval, ook al
mee door de voorbereiding, is men er in
bredere kring dan dat in de hervormde
kerk gewoonlijk het geval is, mee bezig
geweest. Het spreekt vanzelf dat deze al
gemene kerkvergadering op de synode ter
sprake zou komen. .Niemand zal kunnen
beweren dat de hervormde synode in onge
remde lofzangen op de met Pinksteren ge
houden algemene kerkvergadering is losge
barsten, maar wel hebben woensdagmid
dag (17 juni) verscheidene leden gezegd
dat zij de AKV zeer positief beoordeelden
en er ook onder de indruk van gekomen
waren'. Aldus een zin uit een van de versla
gen van de synodezitting, die wel ongeveer
weergeeft hetgeen wij er zo al over gele
zen hebben. Zij die er zich in woord en ge
schrift tegen hebben verzet, waren vooral
te zoeken in de kring van die gereformeer
de bond. Zoals dat ook vroeger reeds ge
beurd is, is het ook nu geschied, dat er op
hen een dringend beroep te gedaan zich
niet afzijdig te houden. ,U zult het ons
toch niet aandoen, dat wij daarbij de funda
mentele bijdrage van de gereformeerde
bond zullen moeten missen?'
.Juist ais je bezwaren hebt, moet je niet
wegblijven'. Het hoofdbestuur van deze
bond heeft er zich tegen verzet, omdat
ze het als een ondermijning van de meerde
re vergaderingen van de kerk vond en voor.
al van de synode zelf. Dit was ook ons
eerste bezwaar, maar wanneer het niet
buiten de classicale vergaderingen en de
provinciale kerkvergadering om gaat, zo
als dat in onze provincie het geval is ge
weest, valt dit bezwaar grotendeels weg.
Wanneer echter de gereformeerde bond zich
op een bepaald standpunt heeft vastgezet,
krijgt men tegenstellingen die niet meer
oplosbaar zijn.
.Alles wat adem heeft, love
den Here' (Psalm 150:6)
IJle lucht, zware lichame
lijke inspanning kunnen
mensen de adem benemen.
Sportbeoefenaars hebben
daar weet va.n, en sind-s de
wereldkampioenschap pen
voetbal te Mexico, kan me.
nigeen zich hiervan een
voorstelling maken. Toch
kan ook door andere oor
zaken de adem in de keel
stokken; bijvoorbeeld bij
een schrikreactie; bij ziekte
die een mens benauwtof
bij het zien van ellende, zo
erg, dat het verlammend
werkt- Zo blééf Job er bij.
kans in, toen hij zijn eigen
treurige situatie doorzag,
en kon hij tot God zeggen:
Gij gunt het me niet adem
te scheppen. (Job 9 18:.
De bijbelse mens heeft er
weet van dat ademnood sa.
menhangt met geloofsnood
Het is weer Job, die moet
bekennen dat, de adem van
de Almachtige hem doet
leven. Omgekeerd kan een
mens door dezelfde adem
ook verteerd worden. Als
wij onze tijd moeten karak
teriseren, onze medemens
en ons zelf, dan lijken wij
op jachthonden, die hijgend
achter het aas van de'wel-
aart aan rennen, zonder
ooit geheel te worden be.
vredigd. Wij komen adem
te kort, ook al willen wij
■lit voor ons zelf en de an-
Ier niet weten-
Wel proberen wij zo min
mogelijk adem te verbrui,
ken:
met teveel beweging, geen
trappen lopen, geen sport-
Want door dit alles komt
de ademnood van een mens
aan het licht. En toch
hef kan niet onopgemerkt
blijven dat loiï moderne
mensen te kort schieten,
juist daar waar wij mogen
komen tot onze bestem,
mms?: in de lofprijzing van
God Juist daar geraken wij
ui nood. Wordt er misschien
daarom zo weinig gezongen
vandaag de dagt Nemen
wij met z'n allen het leven
misschien te serieust
AUes wat adem heeft, love
den Here'- Het zal aller-
erst de mens mogen zijn,
lie. in de ruimte van Gods
genade gesteld, opmeuio
mag ademhalen. Deze aller
eerste beioeging van een
mens kan niet buiten de
oeuxtgenheid van God om.
gaan- Een bewogenheid die
er toe leidde dat God de
mens de levensadem gaf.
Ademnood hangt samen
met geloofsnood. Alleen
daarom al is het een zaak
van levensbelang dat wij
iceer zingen leren, dat is:
geloven op verhoogde toon-
Wellicht rets om over na te
denken, beter nog te doen
m wio vakantie T
Nieuw- en Sint^JooslamL
P- Sidertu*
