AMERIKANEN LEVEN IN
ABSORBEREND HEDEN
AMERIKA
VANDAAG
p rovlnclafe
zeeuwse
c ourani
Wl'J—
■rfjTltltllTW
15
UÊÊmÊÊBÊnaÊomm
Vandaag brengen w(j de laatste arti
kelen In de serie AMERIKA-VAN
DAAG. De eerste beschouwingen
verschenen in de PZC van zaterdag
13 juni Jl.
CHICAGO Hij zei het woedend, de jonge neger in het Grant-
Park. Hij was gekleed in een soort pantervel, gemaakt van kunst
stof. Dit zei hij,De blanken zijn zwijnen' en het klonk alsof hij er
bij spuwde. Voor de radicale neger in de Verenigde Staten is er
maar één woord, waarmee hij al zijn haat jegens de blanke macht
hebbers kan aangeven:Pigs'.
6taike-U
Het krijgt zijn felste geladenheid
als het wordt gebruikt om de tegen
stelling aan te geven tot de leden van
de eigen groep, .brother and sister',
broeder en zuster, als leefden alle ne
gers in een oud-christelijke gemeen
schap. De blanke staat buiten dat
innige verband, hij kan niet met
broeder of zuster worden aangeduid,
hij is het zwijn: hij is het zelfs niet
waard dat er over hem wordt gespro
ken.
Onder de Amerikaanse negers is
een merkwaardige mengeling bezig
te ontstaan van oude en nieuwe ter
minologieën, waarbij bestaande woor
den met een nieuwe magie worden
opgeladen. Ziel, Broeder, Zuster. De
relatie met de christelijke achter,
grond is niet te loochenen: de woord
keus van de negro-spiritual klinkt er
in door, maai- dan losgemaakt van
de christelijk-spirituele achtergrond.
Het woord .brother' bijvoorbeeld heeft
hier de gevoelswaarde van .kame
raad'. de oude begroeting van de
strijdbare arbeider in Europa. Er
wordt mee aangegeven, dat de broe.
ders en zusters in een eigensoortige
.bloedverwantschap' met elkaar zijn
verbonden, een grandioze kameraad
schap met het heerlijk doel waarnaar
zij streven: de verheffing van de
zwarte mens, de mens die door de
blanke zwijnen werd en wordt geke
tend en vertrapt.
De communistische organisatie
terminologie heeft haar invloed even
eens doen gelden. De Zwarte Panter-
partij bijvoorbeeld werkt met een
.centraal comité' en haar slagzinnen
doen aan de oude marxistische bewe
ging denken: .Aile macht aan het
volk', am er één te noemen. Tevens
zijn ook vele uitdrukkingen ontleend
.platform' wanneer het over een pro.
gramma gaat, men spreekt over con
venties als men congressen bedoelt,
er is een (alternatieve) regering met
.gewone' departementale namen: mi
nisterie van voorlichting, van opvoe
ding, van landsverdediging.
Het hele jai-gon van de agressieve
negerbewegingen in de Verenigde
Staten is terug te brengen tot allerlei
achtergronden, tot de religie van de
plantages, tot elementen van Euro
pees communisme en dat van Castro,
tot de democratie zoals die in de VS
zelf functioneert. Waarmee tevens is
aangegeven, dat deze zwarte bewe-
verbonden met de culturen die ook
het blanke Amerika beheersen. De
negers willen alle banden lossnijden,
sommigen zeggen niets meer met de
.zwijnen' te maken willen hebben,
tegelijkertijd echter zijn ze met alle
Vezels aan die maatschappij verbon.
den. al ontkennen ze dat nog zo he.
vig.
Een merkwaardige paradox: ei
zijn negers die de pantervellen
aantrekken alsof ze in de binnen
landen van Afrika de tamtam
hebben gehoord, maar hun pan
terhuid is namaak, is van kunst,
stof, door een chemisch bedrijf
vervaardigd. En de drums zijn
gekocht in een nette muziekwin
kel. De felsten oender de negers
willen dat over het hoofd zien.
maar daarmee bouwen ze aan. een
eigen onythe, die te zijner tijd
evengoed aan schei-ven gaat als
die van de blanken.
Eén woord echter kan men in he.
moderne negerjargon niet terugvin.
den: integratie. Nog niet zo heel lang
geleden werd daarmee een begrip aan
geduid, waarvoor blank en zwart nog
wel warm konden lopen, zij zagen het
beeld van een «reïntegreerde maat
schappij voor zich, een bestel waarin
zij samen de instituties van het land
zouden beheren, samen ook zouden ze
op de scholen onderwijzen, alles ten
dienste van dat ene ondeelbare Ame
rikaanse volk. Maar de integratie-be
weging is dood, morsdood. De neger
is tot de bittere conclusie gekomen,
dat deze weg niet tot zijn bevrijding
zal leiden.
Reactie van een goedwillende Ame
rikaan uit de middle-class, leraar aan
een college: ,Ik begrijp die zwarte
woede niet, zij is destructief. Ik ben
vóór integratie, ik heb er werkelijk
voor gevochten. Maar ik ben realist.
Ik weet, dat het racisme diep in de
Amerikaanse samenleving is gewor
teld. We hoeven daar niet omheen
te draaien. Het is het gevoel, dat
iedere blanke wel kent: je ontmoet
een neger en je ziet eerst zijn huid
en pas dan de mens achter die huid.
Dat is de realiteit. Maar we kunnen
er uitkomen, met zijn allen. De
zwarte agressiviteit van nu zal dat
onmogelijk maken.'
tervel vertel-.
Hij grinnikte breed: ,Die blanke
begrijpt niet dat wij op onze
beurt nu eerst de witte huid zien.
Meestal blijkt er zelfs geen mens
achter te zitten.'
In Europa zouden we ons eigenlijk
niet over de zwarte houding moeten
verbazen: het verschijnsel is hier be
kend, ook in Nederland. Waarom
ontstond er een SDAP? Waarom een
r-k staatspartij Omdat tn de vorige
eeuw de mensen, die met elkaar dé.
ze partijen gingen vormen, voelden
dat ze niet als "individu werden ge
discrimineerd, met als individuele
katholiek of arbeider, maar dat ze
als groep werden achteruitgesteld.
En daarom organiseerden ze zich:
met een heilig vuur maakten ze van
hun bittere nood de achteruitstel
ling een deugd.
In dit opzicht is de huidige ne
gerbeweging in de Verenigde Staten
.voer voor sociologen', het gaait hier
om een voorbeeld van extra verzui
ling, nog in het beginstadium en ver
vuld met revolutionair elan. De af
scheidingsbehoefte is bij bepaalde
negergroepen zo sterk, dat men ver
wantschappen en parallellen met he
dendaagse blanke stromingen heftig
ontkent. Bijvoorbeeld de studenten
revolte: ,Wij hebben er niets mee
te maken, wij behoren tot de ,lum_
pen', het lompenproletariaat dat niet
naar de universiteit kan gaan. Onze
rebellie speelt zich af op de univer
siteit-van-de-straat.' Een opmerking
van Eldridge Cleaver in een der laat
ste nummers van de Black Panther
over stakingen van blanke arbeiders:
,Het gaat hier om een niet-revoluii-
geïnteresseerd in hogere lonen en
meer bestaanszekerheid. Onze oplos
sing la echter de revolutie.'
In hetzelfde nummer van de Black
Panther wordt het verhaal verteld
van de negeremancipatie in de
plaats Gary in de staat Indiana.
Daar werd in. 1960 een neger tot
burgemeester gekozen. Met hem
kwamen meer zwarte mensen in al
lerlei officiële ambten. Desondanks
veranderde er niets in de samenle
ving zelf, de negers werden niet van
de een op de andere dag gerespec
teerde burgers, ze bleven tweede
klas. Hoe kwam dat? .Omdat een
zwarte man in een ambt geen poli
tieke macht vertegenwoordigt', ze:
de Black Panther uiteen, .hij heeft
geen land, geen economische of in
dustriële macht, hij heeft de kana
len van de produktie niet in han
den.' En daarom: black power om
de macht in handen te krijgen. Géén
integratie.
het is een poging tot gelijl
ling van de zwarte man zo beto
gen de felle negerleiders met de
corrupte blanke maatscrappij. .Wij
laten ons niet corrumperen', zei me
de jonge man in het pantervel. ,Wij
zullen de blanken tonen dat vanuit
de zwarte samenleving het licht zal
gloren over dit land.
.Het enige waarover ik mis
schien nog wil praten is .inter,
action", een eventuele samenwer
king tussen goede blanken en ons
zelf, maar dan op basis van sepa
ratie. Voorlopig zie ik ook dal
met. Ik voorspel' de zwarte
arm ging profetisch de lucht in
en het kunstpantervel viel in
brede plooien over de zwarte
schouder ,dat er een tijd zal
komen, waarin de blanken ons de
integratie zullen afsmeken om
daarmee hun verworden cultuur
te redden. Te redden met waar
den. die wij hebben hooggehou
den
Waarden die wij hebben hoogge
houden? Jawel, die zijn er, hebben
negerleiders me uiteengezet: .Onze
gezmnen zijn zoals het behoort, ge
lukkige cellen van de samenleving
ze zouden een voorbeeld kunnen zijn
voor het verworden gezinsleven van
de blanken. Wij voeren strijd tegen
drugs, een narcotist kan geen lid
zijn van de Black Panther Partij,
wij zijn tegen geboortecontrole'.
Ik heb ertegenin gebracht dat
dit soort opmerkingen niet in over.
eenstemming zijn met de werkelijk-
heid. Het ko3t immers niet de min
ste moeite om aan te tonen, dat de
criminaliteit onder de zwarte Ame
rikanen even zeer beslaat als onder
de blanken, dat er ook ontrouw,
echtbreuk en overspel voorkomen.
Het antwoord ls weinitg bevredigend:
.Dat komt door de trieste omstan
digheden, waarin de blanken on«
hebben gebracht.'
Zo zijn de radicalen onder de
negers bezig hun nieuwe mythe
le vormen, een revolutionair ide
aal. waarin de werkelijkheid zo
nodig wordt omgebogen of omge
vormd. Niet iedere neger immer*
ls een broeder voor zijn mede
mens, met elke negerin een zus
ter. niet alle blanken zijn zwij
nen. Bovendien zijn er andere re
aliteiten in dit Amerika. US
News and Worldreport publiceer
de onlangs daarover een reek*
statistische gegevens. Eén voor
beeld: in I960 behoorde slecht*
tweeëntwintig procent van de
zwarte bevolking tot de .betere'
inkomensklasse, nu is dat vieren
veertig procent. Met andere oor
den: het aantal ,middle.class'-ne-
gers neemt toe.
Ik had het bewuste blad bij me
en toonde de cijfers aan mijn jonge
vriend met het pantervel. Zijn com
mentaar: .Propaganda van de zwij
nen'. En grimnv.g voegde hij eraan
toe: .Ze redden hét er niet mee.' Hij
Uëp weg. het pantervel deinde tegen
een schilderachtige achtergrond: de
spuitende Buckingham.fontein in het
Grant-Park. Een pantervel van ny
lon. gekocht in een warenhuis in de
Loop van Chicago. Als hij zich dat
beter zou realiseren, zou hij begrij
pen dat óók hij Amerika is. Het
Amerika van nu. waarvan hij zich,
ondanks alles, niet kan losmaken.
BlllllïlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllBIM
WASHINGTON Amerika was het land van de grote idealen,
van de .droom der patriotten'. Lyndon B. Johnson herinnerde daar
aan na de moord op president Kennedy. Met bewogenheid citeerde
hij toen het oude volkslied, waarin over die droom wordt gesproken
een land met albasten steden, niet door tranen verduisterd.
Die droom is versLoord. Er wordt
in dit land minder over steden van
aibast gesproken en meer over steen
woestijnen, waarboven de lucht is
verontreinigd. De droom heeft plaats
gsmaakt voor een boze nachtmerrie.
e ontmythologisering van het oude
Amerikaanse ideaal heeft een soort
luchtledig opgeroepen, waarin op dit
ogenblik geen toekomstverwachting
kan gedijen. Amerika 1970: een volk
zonder toekomstbeeld. Oude symbo
len worden opgeruimd, maar er zijn
nog geen nieuwe voor in de plaats
gekomen De toekomst lijkt in dit
opzicht verleden tijd geworden: men
leeft in de Verenigde Staten in een
allesomvattend en absorberend heden.
Met dat heden wordt het Ameri
kaanse volk fel en hevig geconfron
teerd, een hevigheid die uniek is in
de geschiedenis van dit land: de me
dia - radio, tv en kranten - confron
teren de Amerikanen in woord, beeld
en geluid met vele tientallen vraag
stukken. die tevens facetten zijn van
één groot probleem: waarheen gaan
wij in dit Amerika?
Die dagelijkse confrontatie met
met het heden leidt tot een .verhe
vigingseffect'. Er kan niets in dit
land gebeuren rassenonlusten of
studentenrebellie, de strijd in Cam
bodja en de luchtverontreiniging
of het wordt uitgebreid over vele tv-
kanalen vertoond. Kranten volgen
met allerlei achtergronden. De wer
kelijkheid wordt aldus gecom
primeerd en verhevigd opgediend en
dat weer leidt tot verdringing en
vervreemding bij het publiek. Som
migen zeggen namelijk: .Zo erg is
hel heicnïaal niet. de kranten, de
radio en de tv verdraaien de feiten,
ze maken ze erger'. Ook regerings
instanties doen als het hun zo
uitkomt mee aan deze beschuldi
gingen.
Enige maanden geleden deed zich
in dit opzicht een markant ge
val voor. Het CBS-joumaal toon
de een film van het Zuidvietna-
mese front, waarbij een Vietna
mese soldaat met een mes een te
genstander doodde. Een luguber
beeld: de kronkelende man op de
grond, de steeds weer stekende
soldaat. De film deed veel stof
in de Verenigde Staten opwaai,
en, vooral omdat het commentaar
vermeldde dat Amerikanen ge
tuige waren geweest van deze ge
beurtenis. Pentagon liet weten,
dat allerlei punten uit het filmpje
deden vermoeden, da/t het in sce
ne was gezet. Niet waar dus.
Dat nu liet CBS niet op zich zitten.
Korte tijd later vertoonde deze maat
schappij het filmpje opnieuw, de
tail voor detail uiterst luguber
overigens en vervolgens werd de
Vietnamese sergeant geïnterviewd,
die het mes had gehanteerd. CBS
had hem opgespoord. Hij gaf zonder
meer toe de man te hebben doodge
stoken en zed er bij dat het niet de
eerste keer was dat hij aldus Viet-
congs afmaakte. In dit geval zou
hij uit noodweer hebben gehande! d:
het slachtoffer had een wapen ge
pakt en wilde schieten.
Een nauwkeurige analyse van de
film beeld voor beeld toonde
aan, dat deze opmerking niet on
juist: behoefde te zijn, men kon na
melijk zien dal de man een poging
had gedaan een wapen te grijpen.
Dezelfde analyse toonde overigens
óók aan. dat "inderdaad Amerikanen
bij de gebeurtenis aanwezig waren.
CBS verwees de officiële commen
taren, die over .vervalsing hadden
gesproken naar het rijk der fabe
len. De hele geschiedenis had zich
afgespeeld zoals de camera-man die
had geregistreerd.
Het slagveld komt aldus in de
Amerikaanse huiskamers, evenals de
campus van bijvoorbeeld Kent en die
van Jacksonville. En dergelijke beel
den wil men liever niet zien, men
verdringt ze: .Dat kan niet waar
zijn. de media doen maar wat.'. Deze
verdringing leidt tot wat men
zou kunnen noemen het Agnew-
effect- Vice-president Spiro Agnew
heeft het afgelopen jaar geen gele
genheid voorbij laten gaan om de
media aan te vallen. Hij vindt ze
ondermijnend en onvaderlandslievend
Met als gevolg, dat al die Amerika
nen. die de harde en vaak afschu
welijke tv-beelden niet meer willen
accepteren, een stille sympathie voor
de vice-president gaan tonen. Dat is
nog eens een man, vinden ze, hij
gelooft nog wel in het Amerikaanse
ideaal, ,en hij zet die reportei's flink
op hun nummer...'.
Dit Agnew-efl'ect werkt zelfs door
bij mensen van wie men zou aanne
men dat zer er immuun voor zijn.
Dit zei mij een hoogleraar: .Vroeger
heb ik ook gedemonstreerd, maar
onze demonstraties kwamen hoog
uit op pagina tweeënveertig. Nu kan
er geen spandoek op een universiteit
de lucht ingaan of het staat op alle
voorpagina's. Meestal is de tv te
voren gewaarschuwd, complete ca
mera-uitrusting blijkt altijd aanwe
zig. Ik geloof niet, dat de media op
die manier er aan meewerken de
toestand in ons land tot redelijke
proporties terug te brengen. In dit
opzicht moet ik het helaas met de
Vice-president eens zijn'.
Maar als de realiteit van alle dag
hei onmogelijk maakt met redelijke
proporties voor de dag te komér
Ook wie niet naar de tv kijkt ko>
tot de onvermijdelijke conclusie dat
bükeinen zijn het onderling niet eens,
een deel van hen steunt Nixon, een
ander deel staat uiterst sceptisch
tegenover zijn politiek. De demo
craten vormen al evenmin een hecht
bolwerk. Op het stuk van de econo
mische politiek heeft onlangs Gal-
braith gepleit voor een harde lijn
ter bestrijding van depressie en in
flatie, hij wilde controle van lonen
en prijzen. Zijn mede-democraten
voelen er échter in meerderheid
niets voor. En de jongeren? Zij im
mers demonstreren en tonen aldus
een grote eenheid. Ook die echter
is schijn. .Elke student is zijn eigen
leider zonder aanhang", zei me een
ieraar. En de linkse groeperingen
Uit de kranten en krantjes van wat
zich met .nieuw links' aanduidt
spreekt een zo bont en verdeeld beeld,
dat er in concrete situaties weinig
heil van is te verwachten.
Huis, het presidentschap immers is
het symbool van het nationale lei
derschap. Reactie van een jong Ame
rikaans collega.Het Witte Huis
antwoordt niet...'
N.xon heelt hot vertrouwen niet.
Onlangs noemde de auteur Mur
ray Kempton in The New York
Review of Books) Washington ,de
stad der leugens'.- En schrijvend
over een boek van NLxon uit
1962 betoogt hij, dat deze in dat
jaar een .kleine plaats in de his
torie innam, behalve dan als een
nationale ramp waarvan echter
niemand dacht dat die ooit zou
kunnen gebeuren'.
Nixon een ramp? Ja, zeggen steeds
meer Amerikanen. Zelfs zijn groot-
aangekondigde stijd tegen de lucht
verontreiniging wordt niet helemaal
serieus genomen. Men beschouwt
zijn forse mededelingen als even zo
vele afleidingsmanoeuvres met het
oog op Zuidoost-Azië. Trouwens, het
hooit bij het politieke spel vandaag,
men moet eenvoudig tegen luchtver
ontreiniging zijn. .Dat heeft Nixon
nu ook ontdekt' zeggen zijn critici,
,zijn houding heeft iets van het óók-
ik-doe-er-aan-mee, terwijl hij tevoren
zich weinig of niets aan deze kwes
tie gelegen liet liggen. Bovendien
toont zijn beleid aan, dat hij atoom
raketten belangrijker vindt'.
De president heeft nog een belang
rijk nadeel: hij is een slecht*
televisiepersoonlijkheid. .Die man
zweet altijd als hij voor de came
ra's komt', ze; me een student
in Chigago, ,:k krijg op zulke
ogenblikken de indruk, dat hij
ook water in zijn handen heeft
en dat hij eigenlijk doodsbang is.
Een lilliputter, die niet in het
Witte Huis hoort
Een huis dat in zichzelf is ver
deeld: op vrijwel elk terrein is er
sprake van polarisatie, een schei
ding der geesten. Regering en volk.
Blank en zwart. Ouderen en jeugd.
Stad en land. Kerk en samenleving.
Ook ten aanzien van de bestrijding
van de luchtverontreiniging tekent
zich die polarisatie af. Sommige be
strijders gaan de grote industrie meer
en meer beschouwen als een vijand,
het kamp dat niet wenst mee te
werken. Aan de andere kant schro
men bepaalde industriëlen niet hun
tegenstanders ervan te beschuldigen,
dat zij het systeem van de .vrije
onderneming' aantasten, een zware
aantijging in dit kapitalist'sche
land.
Wie als bezoeker van ai deze te
genstellingen kennisneemt, begrijpt
de verontrusting van vele Amerika
nen: waarheen met dit land? De ge
schiedenis is onvoorspelbaar, is oil.
doorgrondelijk. Misscnien is toch in
de crisis van het Amerika-vandaag de
i thans nog onherkenbare) oplossing
voor de toekomst verborgen. Arthul
Scnlesinger eens adviseur van
president Kennedy heeft vier jaar-
geleden gewezen op de onvoorspel
baarheid van de gang der geschiede
nis. Niemand in 1940 zegt hij - zou
hebben kunnen voorspellen wie de
drie presidenten zouden worden na
Franklin D. Roosevelt. Niemand zou
.een obscure senator uil Missouri'
(Truman) hebben genoemd, niemand
een onbekende luitenant-kolonel (Ei
senhower) en zeker niet een jonge
man. die nog studeerde (Kennedy).
Toch begon deze volgorde zich af
te tekenen in minder jaren dan er
liggen tussen 1967 en 1972'. aidu*
Schlesinger.
Een Amerikaanse vriend stuurde
me een brief na. Een kritisch man,
zeer begaan met zijn land. ,Er is
in de Verenigde Staten sprake van
veel verlies aan zelfbeheersing, er
is vooral onder de intellectuelen -
een diep wantrouwen jegens Nixon
en er is een grote gewetenscrisis over
Vietnam. Je bezoek viel echter sa
men met een periode die de slechtste
is sinds december 1941. Misschien
leek het daardoor wanhopiger dan
het werkelijk is. Ik geef toe, Anie-
nka's toekomst is bewolkt en on
zeker. maar niet helemaal verdwe
nen. Eerst moeten we uit deze ver
doemde oorlog zien te komen een
nieuwe regering is ook nodig en
dan ben ik er van overtuigd dat
we uit onze grote en diepgaande
probelemen zullen komen.'
Men ziet: onder de twijfelaars is
toch het geloof behouden. Zij pogen
gestalte te" geven aan een nieuw Ame
rikaans ideaal. Een nieuwe droom der
patriotten. Niet over steden van al
bast, maar over mensen die met elk
aar in vrede leven.
G. A. DE KOK
ZM blanka vx/rdt voorgesteld als Jiel Z wijn?, karikadwur vxt ,Ths Black Panther'
