Spookschip .Vliegende
Hollander' kon Kaap de
Goede Hoop niet ronden
BRADERIE VAN UUR TOT UUR
extta
WAAROM GEEN STANDBEELD VOOR
KAPITEIN WILLEM VAN DER DECKEN?
WILLEM ZOU DE NOORDSTRAAT TERNEUZENS CENTRUM OP
NIET MEER KENNEN ZIJN BEST
KIJKEN NAAR
DE
MAJ0RETTEN
VAN .IRENE'
ÉittiiMtfii ii
MET TERNEUZENSE GEZAGVOERDER
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VRIJDAG 5 JUNI 197C
TERNEUZEN .Een oud-Hollandse zeekapitein wil op pacis-
morgen tegen de zin van zijnvrouw, de haven van Terneuzen
verlaten, met bestemming Batavia. Door tegenstroom en tegen
wind wordt zijn koppigheid geprikkeld en hij schreeuwt het
uit: .Al moet het tot het laatste oordeel duren, ik zal varen'!
En God houdt hem aan zijn woord. Rusteloos zwerft hij nadien
over de oceaan, bij voorkeur bij Kaap de Goede Hoop, elk
schip dat hij tegenkomt in het verderf stortend'.
Bovenstaande regels zijn van de Engelse schrijver Marryat en is
één van de vele versies van het verhaal van het spookschip ,De
vliegende Hollander', waarop de Terneuzense kapitein Willem
van der Decken als gezagvoerder zou hebben gevaren. Sinds de
zeventiende eeuw moet het verhaal, aangedikt, gewijzigd, ro
mantischer van vorm gemaakt, duizenden malen zijn oververteld
op ontelbare schepen aan met name bijgelovige schepelingen en
uiteraard in de vele kroegen in wellicht alle havensteden der we
reld. Maar ongetwijfeld het meest frequent op de vroegere zeil
schepen en dan bij voorkeur als zij de wateren nabij Kaap de
Goede Hoop bevoeren.
LIJKENZEE
Enige jaren geleden heeft de heer
A. C. de Pauw uit Sas van Gent de
age over de .Vliegende Hollander'
beschreven in hot orgaan van de
vereniging ,Oud-Temeuzen'. waaruit
deze gegevens zijn geput.
Een andere versie uit de legende is
dat het spookschip gezien wordt bij
de Kaap, dat het komend uit Bata
via steeds zonder succes tracht
te omzeilen. Het lukt kapitei nVan
der Decken niet. Zijn eerste stuur
man ,Van Vogelaer' gooit hij we-
?ens muiterij over boord. Hij zweert
)ij de splinter van het heilig kruis,
da: zijn vrouw om de hals draagt,
te zullen volhouden. En meteen ver
schijnt op een duistere wolk in
gloeiende letters ,Tot aan de dag des
oordeels'.
EENOOG
Volgens Marrya t zou Philip, een
zoon van de "kapitein, zijn vader
hebben willen verlossen. Op weg
naar de Kaap wordt hij steeds ge
dwarsboomd door een doodsbleke,
éénogigie loods met rood haar en
een onheilspellende glimlach, blijk
baar aldus de legende de geest
van de door zijn vader over boord
geworpen stuurman. Nabij de Kaap
schiet het spookschip terwijl het
windstil is als door een storm
geteisterd voorbij. Philips' semp
«laat op de kust te pletter. Een
tweede maal vliegt z'n schip in
brand. De derde maal loopt het
spookschip dwars door hen heen zo
dat zij vergaan, Na vele omzwer
vingen weet Philips op een gegeven
moment toch aan boord bij zijn va-
deT te komen.
Marryat vervolgt: .Philip overhan
digt het medaillon aan zijn vader.
Bij de eerste kus verwaait het want,
bij de tweede romp en bemanning,
bij de laatste ziet men vader en zoon,
knielend en biddend op een plank
verzinken.' Aldus Marryat.
De heer De Pauw beschrijft ook een
verhaal van de Engelsman Russell,
die het onder andere heeft over een
z-esvoetige reus, met witte baard,
zwaar rollende beverige stem, kort
om kapitein Willem van der Decken.
SPOOKACHTIG
In zijn beschrijving van de sage
stelt de heer De Pauw dat bij Kaap
de Goede Hoop zich het verschijnsel
voordoet dat een stroom westwaarts
en een stroom oostwaarts, op enkele
kilometers elkaar rakelings ont
moeten. Het verschijnsel doet
spookachtig aan, als niet opgetuigde
zeilschepen op zo'n manier rakelings
met grote snelheid langs elkaar in
tegengestelde richting varen. Dit
verschijnsel heeft bij deze sage en in
die tijd op de inbeelding en fantasie
der matrozen een grote rol gespeeld,
aldus de heer De Pauw.
Typisch is dat diverse schrijvers
(trouwens ook de heer De Pauw zelf)
tijdens vakanties in vissers- of kust-
plaatsjes aan oudere varenslui vroe
gen of zij iets af wisten van de
Vliegende Hollander.
En dat zulks ook inderdaad vaak
het geval was. Altijd gaat het over
e erachip met volle zeilen, soms
bloedrode zeilen, meestal over een
gestreken sloep die brieven over
brengt van de spookbemanning. Die
evenwel nooit besteld konden worden
omdat ze gericht waren aan bet
overgroot- en nog verder verwijder
de moeders die allang dood zijn.
Kransen en ook Duitsers hebben het
hunne bijgedragen aan de verdere
uitbouw van de legende. Op het epos
werd begeleidende muziek gecompo
neerd. Wagner maakte er een mu
ziekdrama van. Volgens de heer De
Puuw, die er vrijwel alles overheeft
gelezen wat hij te pakken kon krij
gen, waren de grote verschillen tus
sen de Engelsen en de Duitsers dat
de laatsten hem de Kaap de Goede
Hoop voorbij hebben laten varen.
Over de Hollandse schrijvers zegt de
heer De Pauw dat hun geestespro
ducten. letterkundig van geen al te
beste kwaliteit waren.
Volgens de heer De Pauw heeft de
Zeeuwse dichter R. C. Römer een
gedicht over de Vliegende Hollander
gemaakt met .veel bloed uit de gol
ven duikend en een zee bezaaid met
lijken.' De heer De Pauw: .Hij is
het die. na Marryat, Terneuzen het
eerst heeft genoemd als uitvaartha-
ven van Van der Decken. Marryat
bracht zelfs een bezoek aan Terneu
zen en Vlissingen (omstreeks 1800).
De heer De Pauw noemt het jam
mer dat nooit iemand uit Terneuzen
voor 1940 een onderzoek heeft inge
steld in de airchieven van Middel
burg. Daar moeten bij latere oor
logsmishandelingen de meeste gege
vens over Terneuzen zijn verloren
geraakt. Volgens een mr J. E. Banck
moet het schip van Van der Decken
zelfs nog slaven en slavinnen hebben
vervoerd.
De heer De Pauw vroeg zich aan
liet eind van het varhaal af wie Van
der Decken dan wel moet zijn ge
weest, waar hij vandaan kwam, of
hij echt bestaan heeft, uit Terneu
zen of Vlissingen kwam.
En dan is er nog kapitein Nicolaas
Jarry, geboren 2 maart 1735 te Ter
neuzen en gesneuveld eind januari
1784 nabij Hull in een slag tegen
de Engelsen. Maar wie was de le
gendarische gezagvoerder van de
Vliegende Hollander? De abt Bran-
daen. de jood Ahasverus, de snelvaar-
der Berend Fokke. de scheepsbou
wer Pieter van Halen, de boekanier
Evert, de zeerovers Jarry en Le
Turque, de koopvaardei' Van der
Decken. Zij allen maken de kans om
de Vliegende Hollander zelf te zijn
geweest. De Temeuzenaren Jarry en
Van der Decken maken de meeste
kans. Maar de 18e eeuwse kaper Jar
ry heeft weer nooit om de kaap ge
varen. Van der Decken een eeuw
ouder weer wel. Maar wie is het
dan wel geweest
Het ziet er niet naar uit dat de
oorsprong van het verhaal nog eens
zal worden achterhaald. Het zal in
de verdere geschiedenis een legende
blijven, waarschijnlijk door zeelui en
schrijvers nog verder aangedikt..
Maar de heer De Pauw betreurt het
dat hij wandelend door Terneu
zen nergens namen ziet die de hui
dige generatie herinneren aan een ver
leden waarin de helden uit de sage
moeten hebben geleefd. Wel zijn er
lanen en straten genoemd naar schil
ders, dichters, componisten, uitvin
ders, etc. maar waarom in een stad
als Terneuzen niet naar kapitein Van
der Decken. de Vliegende Hollander,
stuurman Vogelaere en anderen. Met
hem zijn vele Terneuzenaren van
mening dat het de stad Terneuzen
geen kwaad zou doen als er een
standbeeld of monument voor de le
gendarische figuur Van der Decken
zou worden opgericht. Ja, waarom
ook niet
Hulst heeft bijvoorbeeld z'n Reinsert
monument en Terneuzen heeft toch
al zo weinig op dat gebied. Daarom
is het wel een goed idee van de Bra
derie-organisatoren om de komende
feestelijkheden in de Terneuzense
Noordstraait .op te hangen' aan de
legonde van de Vliegende Hollander.
In die straat zou Van der Decken
immers hebben gewoond?
DCK.
De poppen van de Williando's voeren woensdag, donderdag en vrijdag kun avonturen op op de kiosk, Markt
WOENSDAG 10 JUNI
14 uur:
Officiële opening door burgemeester J. C'. Aschoff van Ter
neuzen. O
Kiosk op de Markt
14.30-15, 16-16.30, 17.30.18 uur:
Drie optredens van de poppenkast Williando's
19.30.21 uur:
Optreden van de harmonie Terneuzen o.I.v. P. Ekman
DONDERDAG 11 JUNI
Kiosk op de Markt
14.30-15, 16-16.30, 17.30.18 uur:
Drie optredens van de poppenkast Williando's
15.30-16.30 uur:
Gelegenheid tot bezoek aan en reddingsdemonstratie van een
helicopter van de koninklijke luchtmacht op de gedempte Vis.
sersliaven.
19.30.21 uur:
Optreden van de koninklijke harmonie .Sint-Cecilia' uit Kloos-
terzamde o.I.v. J. Meijers.
19-21 uur:
Optreden van de Matrozenkapel in de deelnemende stands op
de kunst, en antiekmarkt.
VRIJDAG 12 JUNI
Kiosk op de Markt:
14.30.15, 16-16.30, 17.30-18 uur:
Drie optredens van de poppenkast Williando's
19.30-21 uur:
Optreden van de koninklyke fanfare .Veronica' uit Zuidzande
o.I.v. J. Meijers
19.21 uur:
Optreden van de Matrozenkapel in de deelnemende stands
ZATERDAG 13 JUNI
11-13 uur:
Grootscheepse tiekertapeparade met orkestjes en show
15 uur:
Show door de drumband Irene en het majorettenpeloton in
de Noordstraat
Kiosk op de Markt:
19-21 uur:
Optreden van het televisiegezelschap ,Cor Martelly", dat een
kolderprogramma brengt
19.21 uur:
Optreden van de matrozenkapel in de deelnemende stands.
19.21 uur:
Optreden van de harmonie ,De Volharding" o.I.v. J. Mefjers
in de kiosk bij de Havenstraat
Een opname uit floe maller' hoe mooier' van het gez ■hap Cor Mar.
telly. Zaterdagmiddag, kiosk op de Markt.
TERNEUZEN Als de historische zeeschuimer Willem van der Decken de
Noordstraat, waar hij volgens de overlevering werd geboren, nog eens te
rug zou zien, zou de brave kapitein ongetwijfeld een stevig oorlom nodig
hebben om weer op verhaal te komen. ÏVat in ciin tiid een rii woonhuizen
was, groeide uit tot een modern koopcentrum en daar zal Willem, de komen
de dagen in vele variëteiten paraderend door ;n .eigen' .strant, wel nooit
aan gedacht hebben. Het winkelende publiek heeft er, getuigde dit plaatje,
minder moeite mee. (Foto PZCl.
TERNEUZEN Terncuzens centrum op z'n best. Zonnig weer, veel mensen
en woensdag-marktdag. Eén keer per week komt de markt tot leven. Er w, -
den kramen opgetrokken en voordeelaanbiedingen geroepen. En de klant
nog altijd koning neemt bij zijn loopje de Noordstraat mee. Want daar
is met een variant op de reclameslogan van alles wat met het markt
wezen te maken heeft een gulden gezelligheid nog altijd een daalder
waard(Foto PZCJ.
TERNEUZEN Het majorettenpe
loton van de drumband .Irene'
jong, maar al zeer bedreven geeft
tijile.ns de braderie een show in de
Noordstraat. Wte, kijken wil (want
daar komt het bij zo'n peloton toch
in hoofdzaak op aan) moet zich za
terdagmiddag om 15 uur kritisch
opstellen in de Noordstraat. Op de
foto alvast een voorproefje.
(FotoPZC).
i i jijl# Bliïiilij I
'"«iJHiMSfi" j
