BIJBEL EN
KIND WORDEN
SERIEUS
GENOMEN'
ROME
ANGLICANEN
provinciale
zeeuwse
courant 19
MEJ. DR J. L. KLINK
MERKWAARDIG CONFLICT:
BIDDEN: WAT DOET HET ERTOE?
IIIIlllllllllllM
ZATERDAGKRANT
MEJ. DR J. L. KLINR
Het is reeds enige maanden geleden dat we het berichtje lazen dat het Vaticnan plan
nen had, en daarmee nu haast wil maken, voor ,de heiligverklaring van veertig Engelse
martelaren die het leven lieten tijdens de Engelse reformatiestrUd W 1535'. Aldus het
bericht Daarop is vanuit de kringen der Anglikaanse kerk gereageerd. Men is zeit* .in
beroering gekomen door de plannen van het Vaticaan' De vree* werd uitgesproken dat
de toenaderingspogingen tussen dc beide kerken door deze stap van Rome .ernstige
weerslag zuilen ondervinden'. .Zulk een heiligverklaring zou een ernstig obstakel'
kunnen zijn. Zelfs werd Noord-Ierland er bjj gehaald, waar de gemoederen als gevolg
van de godsdienstige tegenstellingen, ln grote onrust zijn. Men vreest hier een nieuwe
reden tot moeilijkheden.
KINDERACHTIG
Het traditionele koopmanschap gepaard met de calvinis
tische Instelling voor godsdienstige zaken hebben ons land
de naam bezorgd het kinderbijbelland bij uitstek te zijn.
Stads eind vorige eeuw verschenen meer dan honderd
nieuwe kinderbijbels of herdrukken. De kinderbijbel van
Anne de Vries, het commerciële pronkstuk van ons reli
gieus besef werd reeds in achttien talen vertaald. Onlangs
werd op de 7e internationale kinderboekenbeurs in Bolog
na het bijbels vertel- en werkboek .Vertel het uw kinde
ren'. een uitgave van de Nederlandse Zondagsschool Vere
niging te Amsterdam, bekroond met de eerste prijs. Nij
vere auteurs en penseelvaardige illustrators leven zich uit
in treurige voorvallen, blijde gebeurtenissen en wonder
lijke ervaringen van het Oude en Nieuwe Testament, die
dramatisch hoog genoteerd staan in de fantasiewereld van
kinderen. Jeugdbijbeis en religieuze vertellingen vormen
een dankbaar object voor uitgeverijen en superkruideniers.
De waterdichte garanties voor een kassucces liggen voor
het grijpen: het geboortecijfer loopt nauwelijks terug, de
inspiratiebron blijft onuitputtelijk.
BUSINESS
Enigszins terughoudend over deze ontwikkeling is mej.
dr. J. L. Klink, remonstrants predikante, die zich de af
gelopen tien jaar intensief verdiept heeft in de godsdient-
opvoeding en kindercatechese. Tien jaar geleden verscheen
van haar hand de .Bijbel voor kinderen', naar opzet en
vorm geheel nieuw voor ons land, met liederen, gedichten
en veiltelsels en inmiddels vertaaild in het Engels en
Duits. Eind juli verschijnt haar nieuwe boelc ,Kind en
geloof' waarin gesprekken zijn opgenomen met katholie
ke en protestantse ouders met hun kinderen. Het godsbe-
grip bij kinderen, de plaats van het kind in de kerk en VEROUDERD
de godsdienstige opvoeding staan centraal in .Kind en
geloof'.
,Het is jammer dat er een soort uitgeversbusiness wordt
gemaakt van jeugdbijbels. Je kan beter een paar goed
doordachte boeken hebben dan zo'n massa, waarbij men
door de bomer, het bos niet meer ziet. Plotseling komt
er een nieuwe uitgave van eeai jeugdbijbei, die dan klak
keloos wordt gekocht. De kopers reageren niet kritisch.
Enig verwijt treft ook de ouders, die zich zonder naden
ken maar wat laten aanprijzen. Zonder het boek eerst te
lezen wordt het aan kinderen verstrekt. De ouders zijn
verlamd door het idee ,wij weten toch niets af van deze
theologische materie, het zal wel goed zijn'.
Op alle andere levensgebieden wordt wél kritisch en ver
antwoord gehandeld, maar wanneer het over de godsdien
stige lectuur van hun kinderen gaat, verdwijnt plotseling
ieder kritisch inzicht en treedt verlamming op. Het is
toch zo eenvoudig twee of vijf jeugdbijbeis te nemen,
een paar verhaaltjes te vergelijken, een beetje het gezond
verstand gebruiken, en men is er. Ouders denken veelal,
het is allemaal vakwerk van theologen, stuur de kinderen
naar de zondagsschool, daar leren ze het wel. In feite is
er sprake van een lekenminderwaardigheidscomplex ten
opzichte van dominees en pastoors. We leven weliswaar
in een moderne tijd, waarin de leek een steeds belang
rijkere rol krijgt ln de kerk, maar in de geest van de men
sen leven nog altijd de oude ideeën, dat theologie het
onvervreemdbare recht is van dominee of pastoor.
gemaakt, ontbreekt volkomen. Deze evolutie ging voorbij
aan de godsdienstopvoeding van kinderen.
Bij de katholieken werd deze kortsluitlmg tijdig ingezien
en het roer wend volkomen omgegooid. Het godsdienston
derricht voor jongeren is bij de katholieken zeer modern,
zeer psychologisch. Bij de protestanten komen de veran
deringen langzamer".
Over de artistieke presentatie van jeugdbijbels zegt dr.
Klink: .Illustratief probeert men van alles te doen, te wei-
nog wordt echter gerealiseerd dat de kinderen de illustra
ties opvatten als: zó is het geweest, of zó heeft Jezus er-
uitgeziem. God worrit afgebeeld als een poppetje in
een wolk. Dit zijn zeer riskante, gevaarlijke dingen, volko
men onaanvaardbaar. Je geeft een bepaalde voorstelling
aan de kinderen. Volwassenen denken, als je het maar
zo kinderachtig mogelijk maakt, dan vinden kinderen het
wel prachtig. Kindei-en zijn op dit gebied veel volwassener
dan ouderen. De tekeningen worden soms te kinderachtig
omdat de illustrator het beeld niet werkelijk kan over
brengen. Met kinderachtige voorstellingen van God breek
je de zaak af. De tekeningen van kinderbijbels lijken veel
al op elkaar, alsof de illustrators het van elkaar hebben
overgenomen.- popperig, abstraherend'.
ONCHRISTELIJK
,Te sterk overheerst die Van de Hulst-De Vries-bijbeltra-
ditie, kinderbijbels, die voor en na de tweede wereldoorlog
uitkwamen. Deze traditie, zoals wij in de kinderbijbels
terugvinden, leeft in de gemoederen van de grote massa
van christelijk Nederland'. ,In de zondagsscholen wil men
wel vernieuwingen, maar te weinig wordt gerealiseerd
hoe sterk de Van de Hulst-De Vries-tradrtie vastgewor-
teld z.t in de gedachtenwereld van de mensen. De van
Hulst-De Vries kinderbijbels leggen bijzondere nadruk
>p het hiernamaals, wat typisch uit de middeleeuwen
imt. ,Let op dat je in de hemel komt', zit nog sterk
de kinderbijbels. ,Als je maar gelooft gaat het goed,
dan kom je in de hemel en als je niet gelooft kom je er
niet'. Met naam en toenaam wordt aangegeven wie er wel
en wie er niet komen. Dit is zo onbijbels en zo onchriste
lijk, dit klopt helemaal niet. Luther en Calvijn hebben dit
aspect willen overwinnen, maar toch wordt het doorgegeven
aan de kinderen'.
VERLAMMING
Dr. Klink pleit ervoor, dat nu er een gestadige stroom is
van kinderbijbels, de zaken nauwkeuriger moeten worden
bekeken. .In de afgelopen eeuw werd de kinderbijbel niet
theologisch behandeld, omdat het kind in de kerk, in de
theologie, niet aan de orde kwam. De basis van het werk
moest verricht worden door anderen, niet-theologctn. En nü
schrikken de theologen van de gevolgen. De mensen zijn
opgevoed met bepaalde gedachten en voorstellingen, die
niet bijbels-gefundeerd genoemd kunnen worden. De leef
tijd 4 tot 12 jaar bleef volkomen braak liggen. Deze leef
tijdsfase is het begin van je leven en wat je dan gehoord
en beleefd hebt raak je niet meer kwijt. De opleiding van
het jonge kind geschiedt volgens geheel verouderde denk
patronen. Kijk hoe het is gegaan bij de katholieken. Als
je de oude katechismus leest dan vraag je je af hoe dit
mogelijk is in de 20ste eeuw. Het is allemaal zo onpeda
gogisch, onpsychologisch en theologisch volkomen verou
derd. Bij de protestanten werd bijbelse geschiedenis gege
ven, te goeder trouw, maar dan in een verpakking, die
echt oud rooms-kabholfiek is en die dateert uit de mid
deleeuwen. Iedere aansluiting met de officiële kerkelijke
theologische traditie, die allerlei ontwikkelingen heeft door-
,Ik juich het toe, dat er grote belangstelling bestaat voor
kinderbijbels, maar ik geloof dat de werkelijke serieuze
aandacht voor de bijbel en het kind, en de samenhang tus
sen beide, vaak verloren gaat in het enthousiasme van de
internationale uitgaven. De bijbel en het kind zijn tot nu
toe weinig ernstig genomen, ondanks de goede bedoelingen.'
Over de gruwelepisodes in de bijbel, die ook in de jeugd
vertellingen vaak breed worden uitgemeten, zegt dr Klink:
.Moderne kinderen zijn door het wereldnieuws en de tv wel
gehard. Het oude testament zit vol gruwelelementen, nog
al sterk militaristisch. Je moet het niet zien als griezelig
of niet griezelig, maar Kijken op welke wijze het beeld van
God wordt doorgegeven. In het Nieuwe Testament gaat het
er kalmer aan toe. Jezus heeft het zwaard niet opgeno
men.
Je kan de gruwelelementen niet zonder meer uit de kin
derverhalen houden, je mag het beeld niet retoucheren. De
bijbel is een realistisch boek, misschien dat daarom het
kind er zo bijzonder door wordt geboeid. In de toekomst
zal de plaats van het kind in de kerk veranderen, zoals
men nu ook eindelijk de vrouw een taak wil geven. De po
sitie van het kind in de kerk is sterk verwaarloosd. Die hele
geloofsafval en al die rancune hangen met de kindererva
ringen, opgedaan in het godsdienstonderricht, veel meer sa
men dan men zich realiseert.'
Achttien rk priesters in Liverpool en
omgeving hebben een manifest van 38 pun
ten opgesteld voor hun collega's in Enge
land. Eén van de eisen is dat priesters die
willen trouwen volledig priester moeten
kunnen blijven. Ook wordt gevraagd om
vrijwillig celibaat, toelating van vrouwen
tot het priesterambt en in plaats van een
priesterschap voor het leven uitoefening van
dit ambt voor vijf a tien jaar. Er is al
veel instemming ontvangen. Niet van de
Engelse bisschoppen; die hebben laten we
ten dat zij de paus steunen.
De Hongaarse bisschoppen hebben even
als de Italianen verklaard, dat zij voor het
handhaven van het celibaat zijn.
Het recept voor een Zuidafrikaanse
.skriftuurbek' kan men vinden in de Plat
telandsvrouw, het orgaan van de bond van
plattelandsvrouwen, het werd daarvoor o-
vergeschreven door mevr. Zandee-Zwaan
uit Utrecht. Het is het recept waarbij in
elke bijbeltekst in het recept één der beno
digde ingrediënten voor de koek wordt ge
noemd. De bijbelgedeelten zijn onder ande
re genomen uit Koningen, Jeremln, Rich-
teren, Samuel, Nehemia, Amos en Leviti-
ous.
,In de kerken komt men veelal een over
wicht aan opvoeders, ambtenaren en han
deldrijvende middenstand tegen', aldus F.
J. Wijkhuizen in .Woord en Dienst'.
,In deze tijd, zo vlak voor de gemeen
teraadsverkiezingen is het zaak om iedere
politieke partij duidelijk te maken dat ge-
meenteprogramma's er niet zijn om kie
zers te trekken, maar om in daden te wor
den omgezet', aldus de Sjaloomgroep in
Leïdachendam, die aan de hand van raads
vergaderingen en perspublikaties zal na
gaan of gedane beloften door christelijke
en andere politieke partijen worden waar
gemaakt. Speciale onderwerpen: ontwikke
lingssamenwerking. bejaarden- en jeugd
werk, sociale gerechtigheid, maatschappij
vernieuwing.
Li lutherse kring wordt opnieuw gedis
cussieerd over de vergaderplaats van de
vijfde assemblee van de lutherse wereld
bond. LWF, dit jaar van 14-24 juli in dic
tatoriaal Brazilië, waar politieke gevange
nen uit verschillende lagen van de bevol
king door de politie op de meest wrede wij
ze worden gemarteld De voorzitter van de
lutherse kerk in Brazilië, ds Kar! Gottwald,
heeft nu aan h'-t secretariaat van de We
reldraad van Kerken in Genève (regerings
documenten gestuurd, waaruit zou blijken
dat de berichten over folteringen niet op
feiten berusten, maar door .subversieve
groepen' in handen van de pers in Noord-
Amerika en Europa gespeeld zouden zijn.
Op het gebied van vertalingen heeft Le
nin de bijbel verslagen: van zijn werk ver
schenen in 1968 225 vertalingen waarvan
131 in de talen van de Sowjet-Unie De bij
bel volgt met 187 vertalingen, aldus het in
formatiebulletin van de Unesco. Andere
veel vertaalde auteurs zijn Shakespeare
(135). Simenon (134) en Jules Verne (133).
Karl Marx werd 112 keer vertaald en
Friedrich Engels 94 keer. Daarmee liggen
zij ver voor op Mao Tse Toeng, die in 1968
slechts 37 vertalingen boekte tegen 57 m
1967. Che Guevara werd 40 keer vertaald
en Regis Debray 15 keer. Marcuse steeg
van 7 naar 20 vertalingen.
Een tweedelige bijbel, die door Johan
Gutenberg is gedrukt, wordt te New York
te koop aangeboden voor 2.500.000 tot
2.750.000 dollar. De bijbel is eigendom van
Hans P. Kraus, een vooraanstaand New
Yorks handelaar in zeldzame boeken. Hij
kocht de bijbel van de verzamelaar Arthur
Houghton jr. De bijbel is een van de 13
Gutenbergs in de Verenigde Staten.
Augustus dit jaar zullen 25 middelbare
scholen in Noord-Brabant (21.000 leerlin
gen, 1600 docenten) beginnen met een cur
sus godsdienstonderwijs, die is geënt op de
opvattingen in de Nieuwe Katechismus. Er
wordt de leerlingen veel objectieve infor
matie gegeven en zij worden betrokken bij
het denken over de vragen van religie en
leven. Er is de nadruk gelegd op de actua
liteit van de christelijke waarden, ook voor
deze tijd. Het is de bedoeling dat een der
gelijke cursus ook voor de lagere klassen
van de middelbare scholen wordt gemaakt.
De scholen behoren bij do vereniging ,Ons
middelbaar ondersijs' (OMO).
De Anglikaanse) bisschop van Wake
field. in Engeland, heeft gezegd dat de mo
derne vormen van de eredienst de status
van God hebben verlaagd tot die van een
makker, een ouwe jongen
De moderne mens vereert, zoniet aanbidt,
zijn materiële bezittingen zoals zijn cheque
boek, zijn auto, zijn 6portuitrusting en zijn
televisietoestel,aldus bisschop dr Eric
Trdcy. ,Ik ben het er nog niet helemaal
over eens of de manieren van verering van
vandaag de dag in onze kerken niet veel
hebben gedaan om het mysterie van de
aanbidding en de majesteit van God te ver
nietigen'. De bisschop, die een en ander In
zijn kerkblad schrijft, had verder kritiek
op .alledaagse' taal waarin men de Heilige
Schrift heeft vertaald, de lawaaiige infor
maliteit en het deelnemen van leken aan de
kerkdiensten en ,de afwezigheid van het
gevoel van het heiligste van het heilige te
naderen. De 20-ste-eeuwse mens heeft het
element van het bovennatuurlijke uit zijn
leven verloren.
,En al deze dingen', aldus de bisschop, .heb
ben de almachtige God volgens mQ ach
teruit gevoerd tot de status van een mak
ker,die men tegemoet kan treden zonder
het gevoel dat wij onze schoenen moeten
uitdoen en barrevoets gaan omdat wij op
heilige grond staan.
De synodale commissie der Evangelisch-
Lutherse Kerk heeft, onlangs aan de raad
van kerken gevraagd, namens de bij deze
raad aangesloten kerken, bij regering en
parlement aan te dringen op het voeren
van een handelspolitiek, die erop gericht
is. steun te verlenen aan ontwikkelingslan
den. Dit is een uitvoering vam het synode
besluit van 1969. Voorafgaand aan deze
stap i6 er in de Lutherse kerk een financië
le actie gevoerd voor de ontwikkelingshulp,
als gevolg waarvan aan de Wereldraad van
Kerken een .belangrijke' steun kon worden
gegeven voor een ontwikkelingsproject in
Noord-Kenia. Daarnaast zal geld gestuurd
worden aan de John Knox Foyer in Ge
nève, in verban met de wenselijkheid om
de mentaliteit in de rijke landen te veran
deren. In deze ontmoetingsplaats van des
kundigen uit rilke en arme landen wordt
gezamenlijk gezocht naar mogelijkheden
voor de ontwikkelingslanden, en naar vor
men, waarin men de rijke landen tot an
dere uitgangspunten bijvoorbeeld de han
delspolitiek kan bewegen. Tenslotte wordt
overwogen een belangrijk deel van het geld
beschikbaar te stellen aan het Mozambique-
instituut voor de financiering van een Ne
derlandse leraar, In totaal bracht de actie
ƒ165.000 op, hetgeen deze kerk voor haar
doen een zeer behoorlijk bedrag vindt.
Juist doordat deze financiële actie is .aan
geslagen', wenst men een volgende stap te
doen. door-als kerken gezamenlijk bij de
overheid aan te dringen op een rechtvaardi
ger handelsbeleid. Er zullen geen aanbeve
lingen worden gedaan hoe dat beleid zou
moeten veranderen, omdat er door allerlei
deskundigen rapporten genoeg over deze
materie geschreven zijn (zo heeft het rap
port van de commissIe-Pearson uitgege
ven door het ministerie van buitenlandse
zaken met een aanbeveling van de minis
ter voor ontwikkelLr.gshulp, minister Udink
duidelijke richtlijnen). Het gaat er dus
niet om te vertellen hoe het moet gebeuren,
maar dat het moet gebeuren, en naai
de [Lutherse kerk meent hebben de ker
ken het recht en de taak (volgens de be
sluiten van Uppsala), hierop namens haar
leden aan te dringen.
Paus Paulus zegt in een boodschap aan
bisschoppen, gelovigen en alle mensen van
goed wil, met name jonge mensen': .Pere.
radio, film en televisie staan op het punt
alles te overstemmen, ja terzijde te schiult
ven, wat in vroegere generaties door het
samenleven in gezin, school en gemeente,
door het onderricht '.-an leraren en opvoe
ders. kortom door dc totdusver gebruike
lijke weg van de cultuuroverdracht, aan
het nageslacht werd doorgegeven. Tegen
woordig overstromen nieuwe bronnen van
kennis en -vorming de gemoederen en gees
ten en werken suggestieve voorstellingen
in beeld en klank op fantasie en begrip'.
De paus toonde zich in deze boodschap ter
gelegenheid van de Vaticaanse werelddag
der communicatie, dit jaar gewijd aan mas
samedia en jeugd, vooral bezorgd over de
negatieve invloed die van de moderne mas
samedia uitgaat. Kinderen en jonge men
sen, zegt hij, mogen niet als gemakkelijk te
beïnvloeden consumenten worden gebruikt
om hen op ,de hellende paden van erotiek
geweld te lokken of op dc gevaarlijke
wegen der onzekerheden, vrees en angst.'
De massamedia zijn prachtige middelen om
iemands blik te verruimen en contacten te
leggen, aldus paus Paulus, maar zij kunnen
slechts waardevol zijn als middel" tot een
doel namelijk het dienen van de gehele
mensheid en de gehele mens.
De Westduitse rk primaat heeft de be
schuldiging van de hand gewezen, dat de
passiespelen van Oberammergau anti-semi-
tiseh zijnu. Het bureau van kardinaal Dopf-
ner, de aartsbisschop van München heeft
oen verklaring uitgegeven volgens welke
de kardinaal blijft bij zijn besluit, de ope
ning van de spelen over twee weken
bij te wonen De spelen in de Beierse
plaats Oberammergau zijn door Joodse or
ganisaties, vooral in de V. S., reeds lang
gekritiseerd. Een Beierse joodse leider heeft
zondag het voornemen van de kardinaal
om de spelen bij te wonen, bestempeld als
een stap terug in de betrekkingen van de
R-K Kerk met het jodendom.
Het Vatikaan heeft officieel de deugden
erkend van twee Belgische geestelijken,
wat als eerste stap geld tot zaligverkla
ring. De twee geestelijken zijn broeder
Louis Viaux van de broeders der christe
lijke schoolgemeenschap, die in 1917 ie
overleden, en de Franciscaner pater Va
lentine Paquay, die in 1905 is overleden.
De afkondiging van de dekreten tot er
kenning van de .heroïsche deugden' van
beide geestelijken werd door paus Paulus
bijgewoond.
Deze twee berichten waren we al nagenoeg
vergeten, toem we op het Pastoraal Concilie
in Noordivijkerhout er weer aan werden
herinnerd ln een persoonlijk gesprek. Het
zou doorgaan. Kardinaal Heenan, de rk
aartsbisschop van Westminster, zou er ten
zeerste op aandringen da', de heiligverkla
ring van een veertigtal rk Engelse marte
laren spoedig afkwam. De waarheid van
deze mededeling laten we voor rekening van
onze zegsman. Maar waarom zou het niet
waar kunnen zijn? Het proces van de hei
ligverklaring zal wel mede door hem zijn
gestimuleerd en misschien wel op gang ge
zet. Het werd ons verteld als een bewijs
van de starheid van de paus en van de
kringen rond hem in het Vaticaan. Als die
heiligverklaring doorgaat, kan men reke
nen op een meerder verzet van de Angli
kaanse kerk. Twee Engelse rk martelaren
uit die tijd zijn reeds heilig verklaard, na
melijk bisschop John Fischer en de kanse
lier Sir Thomas More. de schrijver van
Utopia. In 1535 werden ze onthoofd en in
1935 heilig verklaard. En nu moeten er
nog een veertigtal bijkomen.
Nu zouden we kunnen zéggen: Waar ma
ken die Anglikamen zich druk om? Als
de paus mensen heilig wil verklaren, is
dat zijn zaak. Daarvoor behoeft hij toch
geen toestemming te vragen aan de Angli
kaanse kerk? Om enigszins te kunnen ver
staan waar de gevoeligheden hier liggen,
moeten we wel even teruggaan in de ge
schiedenis van Engeland en wel naar ko
ning Hendrik Viu, die regeerde van 1509-
1547. Dat deze vorst als een wreedaardig
tiran heeft geheeret, is voldoende bekend.
Van twee vrouwen heeft hij zich laten
scheiden en twee andere heeft hij laten ont
hoofden. De vijfde heeft hem overleefd. De
ze Hendrik is een getrouw volgeling van
de paus geweest. Hij heeft zelfs de pen op
genomen om tegen Luther te schrijven,
waarom hij met de pauselijke titel .verde
diger van 't geloof' werd beloond. De moei
lijkheden met Rome begonnen toen de paus
er niet in wilde toestemmen dat Hendrik
zich van zijn eerste vrouw liet scheiden.
In woede hierover maakte hij de kerk van
Engeland los van Rome en deed zich zelf
in deze kerk het hoogste gezag toe, .direct
onder God, voorzover het gebod van Chris
tus dit toestaatBisschop Fischer en
kanselier More, de vtiend van
Erasmus, bleven zich houden aan de uit
spraak van de paus en moesten deze trouw
met de dood bekopen, waarvoor ze dan ook
400 jaar later beloond zijn. Vóór 1534 zijn
er ta Engeland hele aantallen protestant
se martelaren gevallen. Na dat jaar liepen
zij gewaar die zich bleven scharen achter
het pauselijk gezag en die veertig man
nen waarom het nu gaat, zullen dat zon
der twijfel hebben gedaan, evenals Fischer
en More. Je kunt echter niet zeggen dat
Hendrik protestant was.
Om de geschiedenis van Engeland nog even
te vervolgen: na de dood van Hendrik VHI
kwam zijn zoon Eduard VI aan de regering.
Onder hem heeft de Anglikaanse kerk de
vorm gekregen die zij tot nu toe heeft be
waard. De kerkstructuur en de vorm van
eredienst doet in vele dingen aan Rome
denken, tenminste in een groot gedeelte van
deze kerk. De belijdenis is echter een pro
testantse, zelfs een calvinistische. Toen
Eduard in 1553 stierf, kwam zijn zuster
Maria aan de regering. Zij was getrouwd
met onze Philips II. We kunnen wel enigs
zins vermoeden hoe haar regering was. Dat
ze de bijnaam ,de bloedige' kreeg, zegt ge
noeg. Er zijn toen weer hele reeksen pro
testantse martelaren gevallen.
Deze historie nu vormt de achtergrond van
het confilkt tussen Rome en de Anglïka-
nen over de ophanden z.jnde heiligverkla
ring. De Anglikaanse kerk heeft onder de
kerken een tussen-positie ingenomen, zo
iets als de Oud-Katholieke kerk in ons land.
Van 1921 tot 1926 zijn er in Mechelen een
vijftal besprekingen geweest, onder leiding
van kardinaal Merc er, over toer.."-di-r-:ng
tot Rome. Ze zijn echter op niets uitgelo
pen. Het grote struikelblok was het pri
maatschap van de paus. Sindsdien is het
stil gebleven tussen beide kerken, tot in
1966" de primaat van de Anglikaanse kerk,
de aartsbisschop van Canterbury. ;n Rome
een bezoek bracht aan paus Paulus, wat
met 'n buitengewone hartelijkheid gepaard
gmg. Er werden zelfs vredeskussen gege
ven. Toen is er ook een studiecommissie
ingesteld om de mogelijkheid tot eenwor
ding te bestuderen.
Om nu op de kwestie van de heiligverkla
ring terug te komen, volgens kardinaal
Heenan is het belangrijk bij deze veertig
martelaren dat .zij hun leven onder meer
gaven voor de zaak van het pauselijk ge
zag*Dat is natuurlijk iets wat voor paus
Paulus VI een grote bekoring zal hebben.
We weten in ons land nu zp langzamer
hand wel hoe hij dit gezag opvat. Als de
paus spreekt, is het laatste woord gesproken
en is er geen discussie meer mogelijk. De
celibaatkwestie is er een voorbeeld van.
Dit nu geeft een bepaald reliëf aan het
Anglikaanse verzet. De besprekingen ln Me"
cheïen z:jn juist daarop vastgelopen. En
wat moet een studiecommissie tussen Ro
me en de Anglikanen nu nog bestuderen?
Indien de paus toch het laatste woord heeft,
kan men wel ophouden met vergaderen.
De Anglikaanse aartsbisschop van Canter
bury, die met de paus de vredeskus heeft
gewisseld, heeft inmiddels ook reeds zijn
mening over d.t geval gezegd. Hij is er
vast van overtuigd .dat de heiligverklaring
schadelijk zou zijn voor de oecumenische
zaak in Engeland en dat juist die gevoelens
worden aangewakkerd welke met de oecu
mene in strijd zijn'. We kunnen het begrij
pen dat men in dit geval niet zo maar zegt:
als de paus r-k martelaren heilig wil ver
klaren, is dat zijn zaak; waarom mag hij
het dan niet doen? Wanneer men in Rome
de veertig r-k martelaren na 1534 in
Engeland gevallen, ,tot de eer der altaren'
wil verheffen, waarom zouden de Angli
kanen dan niet komen aandragen met hun
martelaren die er vóór 1534 zijn geweeet en
met die, welke gevallen zijn onder de rege
ring van Maria de bloedige? Alleen het
laatste getal reeds loopt over de driehon
derd. In een martelarenboek kunnen wij er
tientallen vinden en hun getuigens gaat in
zo'n geval als nu, weer spreken. We moe
ten alle respect en eerbeid hebben voor
mannen als bisschop Fischer en kanselier
More. Zo ook voor die veertig waarom het
nu gaat. Zij hebben in alle getrouwheid
naar hun geweten gehandeld. Maar we
moeten "net ook volop kunnen begrijpen dat
de Anglikanen (en wij met hen) dan in de
geschiedenis gaan duiken en met de namen
naar voren komen van mensen die voor hun
kerk van betekenis zijn geweest en die
eveneens in alle getrouwheid naar hun ge
weten hebben gehandeld, wat ook hen de
marteldood bezorgde. Zo kan er van toena
dering niet veel terecht komen en blijft
men, via de martelaren nog wel, leven in de
sfeer van de godsdienststrijd van vier
honderd jaar geleden. Toch is deze kwestie
zeer tekenend voor de gedachten van de
Vaticaan en eveneens zien we dat er zo de
mogelijkheid blijft om gevoeligheden op te
vraagt wat ge maar
wilt en het zal u ge-worden'
(Joh. 15 7).
Kortgeleden is het nog
maar: de oproep van de
Amerikaanse senaat om
toch te bidden voor de be
houden terugkeer van de
bemanning aan boord van
genoeg gezegd. In ieder
geval is het een aanleiding
weer eens tot bezinning te
komen omtrent de beteke
nis van het gebed. Die be
zinning is niet nodig wan
neer je meent dal wij men
sen tenslotte zélf alles
moeten regelen en oplos
sen. Of ook, wanneer je
ergens-' een Iets, een Ho
gere Macht' vermoedt waar
tegen toch toch mots valt te
ondernemen: het lót be
paalt, kun je dan net zo
goed zeggen.
En die christenen dant
Ach, hun God is zeker
goed genoeg om ,in te grij
pen' als vjij radeloos, mach
teloos staan tót het al
weer beter gaat! Ja, deze
godskarikatuur en dus ge
bedskarikatuur is deels op
geroepen door gebedsprak
tijken r«ui veel christenen.
Vroeger en nu. Bidden icas
en is dan een verlanglijstje
doorseinen of mededelingen
doen: God tóe-spreken in
plaats van aanspreken
Waardeloos. Laten we eens
voor altijd luisteren naar
Jezus Christus' eigén visie
op bidden. Tenslotte heeft
Hij het ons geleerd, ,Onze
Vader1 te zeggen. Welnu in
het stukje evangelie over
Hem als de wijnstok en de.
gelovige als de rank, zegt
Hij: als je ln Mij blijft als
rank en Ik in jou zoals
het sap uit de stam in de
rank: vraag wat je maai
wilt en liet zal je ge-wor
den. Wat staat er in het
Grieks (de oorspronkelijke
bewoordingt Genèsetai.
Daar hoort k genesis" ge
boorte in.' Dus Jezus leert
ons: bid zó, dat je in het
oog houdt, dat er uit jouw
leven, werk, inspanning
plannen iets ontstaat voor
het groter geheel van alle
mensen: voor Gods Toe
komstplannen dnee rloor
ionw werk) geright op de
nieuicg aarde. Niet: je zult
je gewórden! Allicht .wat je
maar wilt.' je eigen no
den én blijdschappèn wie
harmonisch (blijis, kón
wat aanHém zeggen.
Maar de golflengte, waarop
fe. met je II"er spreekt, is
die win UKK Uw ko
ninkrijk home! Laat me met
heel mijn hebben (ntet-heb-
beuen houden saprijke
rank' mogen zijn rit laat
er nóg een rankje bij mo
gen komen, ook door Uw
vervulling van mijn per
soonlijke behoeften! Dan
.doet bidden veel toe aan de
uitgroei van de hele u?ij»t-
stok: Gods nieuwe, lever
achtig komende wereld!
Dnn is je leven één. vóórt-
durend ónt-staan; geboorte:
GE-W A AR- WORDING! Je
ontdekt God weer. In dank
baar vertrouwen je door
Hem laten leiden. Zie Zijn
feestgids voor de komende
wereld: de bijbeL Terugge
keerde astronauten horen
bij de aankomst van -, de
uitgroei van tie nieuwe aar
de. Voor Hem deed het er
veel toe. Heer Jezus leer ons
(weer) bidden
Domburg,
J. Helderman.