Domburg en zijn Badhotelplannen De tragiek van het Ambonezenvraagstuk NA 25 JAAR NEDERLAND VIERT UITBUNDIG BEVRIJDINGS FEEST benoeming deken GV-plannen Even bellen Kollestelle NV 61100-6995 rrico narcissen" Wim van Haneghem en andere Zeeuwse voetballers 10 Dagen vrij? Erop uit met de trein! 8-daags kriskras- abonnement* f40.- NS-lentetochten Samen op reis? Neem een 2-pluskaart* Avondje uit? Avondretour! doodbloeden van kernen BIJ ONZE NEDERLAGEN EN ONZE MOEILIJKHEDEN ZATERDAG 2 MEI 1970 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 15 Bij het bezien van de plannen voor het nieuwe Imdhotel te Domburg treden en kele gezicntspunien duidelijk naar vo ren. Wet oude badhotel staint uit een voorbije periode, is niet meer rendabel en zat dus onherroepelijk plaats moe ten maken voor iets nieuws. Ue vraag hoe dit moet gebeuren is erg moeilijk en de vergvv oruurüe wetenschap, die ons jn slaat stelt maanreizen te maken, geelt zelfs geen antwoord op die vraag. Als wij niet andere mensen over out onderwerp praten valt duidelijk op dat de tegenstanders van het plan veelal diéper over het onderwerp hebben nage- dacnt. Zij zijn bang dat wij de zaak voor de toekomst gaan Deze angst is zeker gerechtvaardigd als wij m iréderiand om ons heen Kijken naar de n.euwe steden en stadsuitbrei dingen, waar men veelal afzichtelijke bouwwerken heeft gecreëerd in kille en dorre woonwoesten.jen waar de wind doorheen huilt. Deze voorbeelden kunnen wij allen zien en het is dan toch ge woon idioot om in Domburg een soort gelijke situatie te oreéeren. Het is on begrijpelijk dat iemand niet een voor uitstrevende bhk op de toekomst met deze voorbeelden voor ogen zijn goed keuring aan de plannen hecht. Anderen halen de schouders op en zeg gen dat er toch zoveel lelijke gebouwen ia Domburg staan en dat dit er dus gerust bij kan. Dat er veel lelijke ge bouwen staan is waar, maar het is be paald geen voorwaarde voor een aan trekkelijke stads- of dorpskern, dat uit louter mooie gebouwen bestaat. Wel is belangrijk dat elk gebouw of gebouwen complex wat zijn schaal betreft past in het totaalbeeld. De schaal van het nieu we gebouwencomplex is een totaal an dere dan die van de rest van het dorp. Dit wordt duidelijker als wij ons niet laten misleiden door een maquette maar meer kijken Daar de panoramische fo to's met ingetekende silhouetten. Het ontwerp wordt ons gepresenteerd in de vorm van een maquette. Wanneer het gaat om beoordeling van bouwplannen niet proporties als die van het nieuwe badhotel is het voor diegenen die re gelmatig met een dergelijke materie ge confronteerd worden al moeilijk zich een juist beeld van de werkelijkheid te vor men, laat staan door niet ingewijden. Wij kunnen in het algemeen stellen dat het menselijk voorstellingsvermogen aan grenzen :s gebonden en" dat men daar om genoodzaakt is om gebruik te ma ken van middelen om dit voorstellings- vemiogen te hulp te komen. De gebruikelijke middelen zijn: de ge wone gevelaanzichttekening, de perspec tief, tekening en de maquette. Het is in een periode van 25 jaar na oorlogs bouwen met als uitgangspunt de maquette, bewezen dat dit heeft ge leid tot architectuurvormen van steden en stadsuitbreidingen, die er vanuit de lucht gezien inderdaad aantrekkelijk uit zien maar die door de bewoners en dooi de mensen bussen de gebouwen wordt ervai-en als lelijk, kil en sfeerloos. De maquette geeft namelijk het beeld zoals wij dit na realisering van de bouwplannen zullen zien vanuit een vliegtuig. Aangezien de meesten van ons zich over wegend op de grond zullen bevinden is zien aantrekkelijk uit zal zien. Het is zelfs mogelijk een maquette als een kerstboom aan te kleden, net zo lang tot ieder het mooi vind. De maquet te geeft naar mijn mening dan ook een misleidend beeld van de werkelijkheid. Bij het ontwerpen en bij het beoordelen van ontwerpen moeten wij proberen ons 'n voorstelling van de gebouwen te vor men vanuit het standpunt van de be schouwer, dit is dus vanaf de grond. Een goed hulpmiddel daarbij is de fo tografie. Men wil ons doen geloven dat hoge to rengebouwen onvermijdelijk en de ge bouwen van de toekomst zijn. Studies en onderzoekingen op dit terrein hebben inmiddels alweer uitgewezen dat deze opvatting verouderd is. Rechtlijnigheid en rechthoekigheid wordt als natuurweg verheven, zo er ergens sprake is van schijnheiligheid dan is het hier (citaat uit het boek van prof. dr R. Wentkolt). gemaald en dat er naar nieuwe vormen gezocht zal moeten worden, let voorgaande kan in ieder geval een wero sahamen en daarom geen duidelij ke afkeuring durven laten horen. Zij zijn helemaal met ouderwets, integen deel zij zijn juist hypermodern. Nu er voor ieder van ons voorbeelden te over zijn hoe liet niet moet, hoeft in en dan ook zeker niet te schromen om zijn afkeuring over de ons tentoonge stelde hadhotelplannen te laten horen. De hoot die u dan mist is hoogstens een appelschip. Piet Klopmeïjer DOMBURG ADVERTENTIE metvergeUn- Pricoeten Wolkenkrabbers .Met belangstelling, n iet gemeng Hoe komen wij in Nederland .terwijl het landschap er zich helemaal niet voor leent dan toch aan dit soort wol kenkrabberachtige gebouwen Deze zijn in do na-oorlogso tijd uit Amerika naar ons overgewaaid. Wij doen namelijk graag alles na van de Ameri kanen. Wij zijn zelfs zo dom dat wij die dingen die de Amerikanen jaren geleden reeds verkeerd hebben gedaan nu nog graag na-apen en daarbij wanen wij ons dan bovendien nog heel moderne mensen. Wat dit laatste betreft moeten wij de voorstanden* van dit plan en dit zijn i-oCh overwegend diegenen die vooruit strevend en modern willen zijn, teleur stellen. Zij die menen dat zij met een modern ontwerp hebben te doen ver gissen zich deerlijk. Het ontwerp be rust namelijk zowel in plattegrond als in aanzicht, op het vormgevingsprincipe X*n. ae zogenaamde .functionele zake lijkheid strakke en rechte lijnen dus en een eindeloze herhaling van hetzelfde element. Door de nieuwe generatie van bewust over dit onderwerp nadenkende mensen i?<i w y?eolo--le, ,van de functionele zake lijkheid inmiddels als ouderwets ver worpen. Wanneer wij het structuurbeeld van Domburg bezien is het ontwerp in net horizontale vlak een stedebouwkun- dige misser en in het verticale vlak een van de vele voorbeelden van architecto nisch onvermogen. Onze samenleving gaat zich als gevolg van de techniek in al zijn geledingen meer en meer als rechtlijnig en recht hoekig aan ons presenteren. De tijd zal leren dat als compensatie hiervoor het oog behoefte zal krijgen aan vloeiende l-jnen. Wij kennen allen het verschijn sel van geluidshinder. Het is ook reëel om het verschijnsel van geziohtshinder te onderkennen. Blijkbaar gaat de tijd in de architectuur ook snel. Het is ge lukkig dat er onder de architecten en vooral de jongeren onder hen velen zijn aie duidelijk inzien dat er met de vorm geving van onze bouwwerken In het al gemeen iets mis :s, dat er in voorgaan de jaren afgrijselijke bouwwerken zijn ADVERTENTIE i ZAAGMOLENSTRAAT 1, GOES de huldiging van deken Koopmans te Hulst (PZC 17 april). Wat is het weinig hoopgevend en merkwaardig dat men in deze tijd nog zo groot gaat op het neerzetten van kapitale gebouwen. Wat zijn ze nog intens in hun nopjes met hun statussymbo len Wat doen ze verbazend druk over hun vergaderingen, hun acties, hun plannen voor de kerk. Wat doen ze gewichtig over hun .beraad' met hun elite medewerkers En zo tussen neus en lippen door. hebben ze het dan ook nog wel over .iemand nabij' zijn, maar vraag bij voorbeeld de zieken eens die in dat prachtig geoutilleerde ziekenhuis la gen, hoe de .nabijheid' van al die praatidealisten was. Je moet het eens meemaken hoe vlug de .staande re cepties" die dan ziekenbezoek heten, afgewerkt worden. En vergeet hum .nabijheid' maar helemaal als je een maal terug thuis bent! willen je helpen sterven, maar het zou harder nodig zijn dat ze je hiel pen leven', zei een ander. Hun kerkvorm, hun wet. hun gebou wen en hun inkomen vooral, zijn nog alitijd belangrijker dan het welzijn van een mens. Wat hebben ze een .zorg' om hun leeglopende kerken. Niet om de mens die het moeilijk heeft, en die het kennelijk niets meer zegt, maar om het verlies van het plaatsengeld. Koopmaüs zegt: .We zullen moeten gaan begrijpen, dat wij verantwoor delijkheid dragen voor heel de we reld'. Prachtig gezegd. Aa.timooie woorden heeft het hem trouwens nooit ontbroken. Maar wat willen zij eigenlijk praten over grotere verant woordelijkheden, terwijl zij hun eigen wereldje nog met eens kun nen bereiken Mooie woorden ge sproken tot zijn elite club zijn de meest vrijblijvende .hulp' aan de wereld, die hij zich wensen kan, het kost niets! De heer Boeren zei heel kritisch te staan ten opzichte van de nieuwe deken. Wel, ik ook! Zal die nieuwe man in staat zijn die echte .nabij heid' van mens tot mens waar te maken. Hij wordt immers .voorge licht' door pastoors die in feite vaak helemaal niet weten wat er werkelijk in de parochie leeft, want zelfs degenen met wie ze veel om gaan, zeggen hen de waarheid niet. Hoe moet deze man dan de mensen leren kennen Onlangs zei iemand leukweg: .We hebben eigenlijk geen nieuwe deken nodig, maar een nieuwe .onderleg- ger'! Voor mijn part mag het een .elek trische' zijn. Eentje met de moge lijkheid tot temperatuurregeling! Misschien dat dan ook de gewone man de warmte vindt die hij nodig heeft. Mej. L. v. Damme. Lange Nieuwstraat 13 Hontemsse. post - Kloosterzande. FRICO, KAAS MET EEN GROTE K Zondag Jongstleden reed ik met mijn vrouw omstreeks half één door de Middelburgse nieuwbouwwijk Plan- Zuid. Door de Statenlaan rijdende zagen wij verschillende kinderen met bosjes en bossen narcissen lopen en iels verder op nog een aantal druk bezig met de in het plantsoen ge plante bolgewassen te plukken en vertrappen. De plantsoenen liggen recht voor een aantal eengezinswo ningen, doch de koffiedrinkende ge zinnen schenen dit heel gewoon te vinden, er werd tenminste niets van gezegd. Het waren toch geen al te kleine kinderen, zo ongeveer van 6 tot 10 jaar. fleuriger aanzien te geven. Nog even geduld dan staan de tulpen in bloei, (klaar om afgeplukt te worden). H. v. Dorp Vlissingen. Met belangstelling las ik uw artike. over de Biervliet.se voetballer Rob Gruben die earri're gaat maken bij MVV. Dit artikel is m.i. clan ook zeer zeker op zijn plaats. Uw veronder stelling echter dat Rob Gruben mis schien nog wel eens als tweede Zeeuw na Frans de Munck. het Ne derlands elftal zal halen, is echter on juist. Reeds lang heeft het m(j nl verbaasd, dat u er niet van op de hoogte schjjnt te zijn, dat Wim van Haneghem. een geboren Zeeuw is. Hij werd nl geborein te Breskens en heeft op ongeveer 4-jarige leeftijd zijn geboorteplaats verlaten. Bovendien heeft hij nog zeer veel familieleden in Breskens wonen en als zodanig ook veel fanatieke be wonderaars. Ik meen dan ook. dat m(Jn schrijven op zijn plaats is en sk hoop dan ook. dat :n uw blad nog eens een uitgebreid artikel over de ze prominente Zeeuwse voetballer zal verschijnen. A. A. J. Heijboer Dorpsstraat 42, Breskens. Noot sportredactie: Het ver haal handelde duidelijk owr een doelman. Gesuggereerd werd dan ook. dat Rob Gruben als tweede Zeeuwse doelman na Frans de Munck liet vader landse doel zou verdedigen. Overigens is meneer Hcjjboer er met, liet signaleren van Wil lem van Haneghem ook nog lang niet: in het nationale amateurvoetbalteam speelden (en spelen nog) verscheidene Zeeuwen. Hier komt een heel rijtje: Jan de Nooyer, Wim Bos, Leen de Ridder en Frans Salawane van Vlissingen, en Wim de Vos en Arie Delmotte van Middelburg. En in het ver re verleden: Jo Schot (eerst lid van Middelburg, later van NAC) in een wedstrijd op 19 november 1922 tegen Zwitser land. (ADVERTENTIE) Morele moed van ds Brummelkamp en de heer Schot Het is ook nooit goed; bij de een ia 't artikel van ds J. E. L. Brummel kamp In de PZC van 22 april jongst leden een aanvechtbare zaak, bij een ander wordt hem onder de neus ge houden dat hij niet mag vloeken. Hierbij ls het stukje van de heer J. de Herder een goede herder en ook voor mij een verademing. Bravo! Zoals steeds ligt de kerk en is de waarheid In het midden, overdrijving zowel naar de ene als naar de an dere zijde is een kwalijke zaak. De heer Schot en ds Brummelkamp verdienen een pluim op hun hoed al was het alleen maar om hun morele moed en laat de heer J. Camphene uit Goes niet vergeten, dat het spraakgebruik met de tijd mede eva lueert. da.t hebben wij nog aan Eva te daniken! Krelis uit de polder had toch maar groot gelijk: ,Als gij dit maar weet Dat modder op het kleed uwb naas ten Geen zeep kan zijn voor eigen kleed'. Middelburg. J. F. den Beer Poortugaal. (ADVERTENTIE) MISBRUIK VEBENABOS DOOR PUZZELRIJDERS In de afgelopen jaren hebben we in het Vebenabos (gem Valkenisse) ln het voor. en najaar weer eens kunnen genieten van de een of andere soort puzzel rit met auto's, georganiseerd door ik weet niet wie. Wat ik wel weet is dat de bewoners van de zo- merbungalows in het Vebenabos op dit soort sport hier allerminst zijn gesteld. De smalle wegen zijn nau welijks geschikt voor auto's om elk aar te passeren. Moet dit toch ge beuren, en dit komt herhaaldelijk voor omdat de autorijders zich in de route vergissen, dan rijdt men over het bij de bungalow behorende grasveld, ei- diepe wielsporen in na. latend. Ook komt het voor dat er brutaalweg het gazon van deze par. tiouliere terreinen wordt opgereden, om daar te keren, omdat dit op de weg niet mogelijk is, terwijl wij zelf deze gazons met veel moeite on derhouden. Al staat er bij elke ingang een bord. Je met 15 km erop, men rijdt op de rechte stukjes met zeer grote snel. heden. Er is immers haast bij. Le vensgevaarlijk is het op deze smal le wegjes met soms haakse bochten voor de voetgangers en vooral voor de kinderen', wanneer deze vanaf het gras de smalle weg opstappen. Want door de boomgroei is er geen uit. zicht, ook niet voor de automobilist. Ik hoop dan ook van harte, dat de organisatoren van de puzzelrit voor taan een ander terrein uitzoeken, waar anderen geen gevaar en scha de ondervinden van dë feestri tten. D. Jansen .Uitwijck' Vebenabos 25 (kinderen 4 t/m 9 jaar f20.-) Keuze uit verschillende, met zorg samengestelde trips o.a. naar De Efteling, Zuid-Limburg/ Aken, Amsterdam/Schiphol, De Keukenhof etc. Van 30 april t/m 10 mei dagelijks onbeperkt een dag voordelig reizen. 2 personen f30.- 3 personen f35.- 4 personen f40, 5 personen f45, 2 kinderen 4 t/m 9 jaar gelden voor 1 persoon. rfcNS-identiteitsbewijs of pasfoto meenemen! enkele reis een kwartje Van 30 april t/m 10 mei elke avond na 18.00 uur, dus ook op vrijdag en zondag. In de PZC van 23 april las ik een uitspraak van burgemeester J. L. Dregmans over het zogenaamd dood bloeden van de kernen. Volgens het kranteverslag zei hij: ,Er ls geen absolute bevriezing van kernen. Er mag worden gebouwd om de groei van eigen bevolking op te vangen'. Met dat gezegde kan ik mij niet ver enigen. Wam wat is namelijk het ge val Vóór de herindeling In 196S was Driewegen door zijn bouwgrond geraakt en werd een bestemmings plan opgemaakt in het verlengde van de volgebouwde percelen aan de Smitsweg. Die moeite en onkosten wa ren echter vergeefs, wamt gedepu teerde staten keurden het plan niet goed, omdat er niet meer mocht worden gebouwd, in verband met eventuele industrialisatie. Dat zie ik toch als een absolute bevriezing van een kern. Wanneer burgemeester Dregmans dit had geweten, zou hij zich wellicht anders hebben uitge drukt. Op zaterdag 25 april jongstleden was het 20 jaar geleden, dat de vrije en onafhankelijke republiek Zuia- Molukken werd geproclameerd ter ge legenheid waarvan een aantal Zuid- molukkers, bij ons beter bekend on der verzamelnaam Ambonnezen, een demonstratieve voettocht van een week door een gedeelte van Neder land hebben gehouden. Onder leiding van ds Metiary zijn ze hun aan tal was intussen tot circa 5000 per sonen aangegroeid op 25 april in Den Haag aangekomen, waar een delegatie door de minister-president is ontvangen, aan wie een petitie werd aangeboden. Hun voornaamste In een interview met een dagblad verslaggever hebben sommige deel- aan deze tocht te kennen ge- hier niet thuis. De discriminatie in uw land is erg,' aldus een der deel nemers. Het opvallende was wel, dat aan de ze tocht zo veel jongeren deelnamen, van wie de meesten in Nederland ge boren zijn. ,Wij kunnen wel goed opschieten met. de Nederlanders, maar ons vaderland is ons veel liever,' aldus enkele deel nemers. Velen van ons zullen zicli nog de volle bussen met Ambonese militairen, nog gekleed in de uniformen van het KNIL herinneren, die in het voor laar van 1951, ook naar Zeeland kwamen. Men heeft hen destijds naar Nederland geëvacueerd, omdat zij tijdens de troebelen na beëindiging van de tweede wereldoorlog de zijde van de Nederlanders gekozen hadden. Van hogerhand meende men, dat na de souvereiniteitsoverdracht aan de Indonesiërs wraakneming van Soe- karno en zijn aanhang te verwach ten was en hun leven en dat van hun gezinnen op Java niet meer veilig zou zijn. Nu is het merkwaardige, dat het grootste deel van de jongere militai ren nooit Ambon of een" van dc an dere eilanden van de Zuid-Molukken heeft gezien. Ze zijn geboren in de tangsi (kazerne) van een der gar nizoensplaatsen op Java, Sumatra of van een ander deel van de Indische Archipel. Onder het Nederlandse be stuur mochten ook gehuwde inheem se militairen beneden de rang van onderofficier met hun gezin in de kazerne wonen. Wie vóór de oorlog zo'n tangsi weieens bezocht heeft, weet dat de woongelegenheid voor deze gezinnen nogal wat te wensen overliet. De kinderen groeiden op in de kazerne omgeving. Een aantal er van werd later evenals hun vader ook militair. Hot Nederlands-Indische leger be stond in de lagere rangen hoofdza kelijk uit inheemse militairen. Am bonezen, Menadonezen uit de Mina- hassa (Noord-Celebes), Javanen, Ti- morezen en nog enkele andere groe pen, doch geen Maleiers van Suma tra (men neeft nog eens een proef genomen om Atjehers voor de mili taire dienst op te leiden, maar een groot succes is het niet geworden). De sterkte van het Indische leger is nooit groot geweest, zo om en na bij de 20.000 man (beroepsmilitairen), en met dit kleine legertje en een niet zo grote politiemacht is men er communistische onlusten in Bantam en de West-kust van Sumatra in 1926 en 1927 buiten beschouwing gelaten te handhaven. Wel een geweldige tegenstelling met de strijdmacht die de Indonesische regering op de been moet houden. In een correspondentie uit Semarang in de PZC van 1 mrt 1969 kan men lezen, dat alleen m Midden-Java met 22 miljoen inwoners op dat moment 20.000 man strijd krachten gelegerd waren. Onder het Nederlandse bewind vorm den de Ambonezen of Zuidmoluk- kers en de Menadonezen wel de voor naamste gToep van de inheemse mi litairen. Het waren voornamelijk christenen. Op deze Zuidmolukkers kon het Nederlandse gezag volko men vertrouwen. Zij" waren Neder land en het Oranjehuis reeds eeuwen lang trouw gebleven. Met de Menadonezen ook Oranje gezind, want op koninginnedag werd ;in de hoofdstad Menado en op andere plaatsen in de Minalassa meestal uitbundig feest gevierd bleek dit niet het geval te zijn. Reeds in 1926 voor de communistische opstand in 1927 bleken Menadonese militairen van het garnizoen te Padang in con nectie te staan met communistische organisaties op Sumatra's Westkust, waarvan arrestaties liet gevolg wa ren. Bovendien was de Menadonees Majoan een van de hoofdleiders van de beweging in het voormalige Ne- derlands-Inaië. van wie geen enkele tijdens het uitbreken van de onlusten in Bantam en Sumatra's westkust gegrepen kon worden, omdat zij tij dig naar het buitenland waren uitge weken. De Menadonees dr Ratulangl, in de als 'n felle nationalist en na '45 heeft hij dan ook een belangrijke rol gespeeld bij het tot standkomeD van een vrij Indonesië. Geen Zuidmolukker is mij bekend, die ooit een rol in de KPJ (de Indonesi sche communistische partij) heeft gespeeld. Zelfs niet in de nationalis tische partij van Soekamo zijn ze actief geweest. Alleen de Ambonese en vervult thans nog een ministers- zetel onder president Soeharto. De betrouwbaarheid en hun goede ei genschappen als militair was een van de redenen dat de Ambonese mare- ohaussee's ingezet werden om de op stand op Sumatra's westkust te on derdrukken. hetgeen na enkele weken dan ook met succes bekroond werd. De Ambonezen hebben zich op een enkele uitzondering na nooit met het nieuwe bewind over Indone sië kunnen verzoenen. Ondanks hun grote geschiktheid als militair mag men aannemen dat zij niet uit weelde tot de militaire dienst zijn toegetreden. De eilanden der Molukken in de 16e eeuw door de Portugezen vanuit Ma- lakka bezet, om handel in specerijen te drijven, werden daarvan in het be gin van de 17e eeuw door de Neder landers verdreven, die de lucratieve handel ln specerijen graag van de Portugezen wilden overnemen. Het was de Oost-Indische Compagnie, die specerijen als nootmuskaat, foelie en kruidnagel van de Molukse eilanden ln grote hoeveelheden naar Nederland en andere streken van de wereld ver voerden, Deze grote bron van inkom sten droogde op toen de markt met deze prodiukten overvoerd werd. Om overprodiuktie tegen te gaan, heeft de OIC, die uitsluitend op winst uit was, een groot aantal nootmus kaat- en kruidnageltuinen vernield om de prijs nog enigszins op peil te houden. Dit zijn de beruchte nongi- tochten geweest. Van schadeloosstel ling aan de bevolking was geen spra ke. Door de verwoesting van deze lucratieve teelt zijn de eilanden ver armd en was de bevolking gedwongen te leven van wat landbouw en via- serj. Talrijken hebben het militaire be roep gekozen om hun lerensstan- daard te verhogen. Zo is dat gegaan van vader op zoon. zijn prachtig natuurschoon. Deze Zuidmolukkers, die buiten de Molukken zijn geboren en opgegroeid en dat zijn ongetwijfeld velen van de militairen, die ln 1951 naar Neder land zijn gekomen en de kinderen van deze mensen, die in Nederland geboren zijn en de westerse welvaart hebben leren kennen, zouden waar schijnlijk voor een geweldige ont goocheling komen te staan, wanneer de mogelijkheid zich zou' voordoen, a.ls een vrij volk terug te koren. Een kleine groep Ambonnezen ls en kele jaren geleden naar Indonesië teruggekeerd, maar voor de meesten is het een grote ontgoocheling ge worden. Ds Metiary. een der leiders, zei m een Interview, dat hij 't ccn schande vond, dat de Nederlandse regering 20 jaar lang niets voor zijn volk had Hij moet dit dan wel politiek hebben, namelijk dat- de Nederlandse regering hen niet gesteund heeft in maar op sociaal gebied iedereen Z3l dit moeten toegeven is hier :n Nederland veel voor de Zuidmoluk kers gedaan. De evacuatie van de Zuidmolukkers naar Nederland is blijkbaar een tra gische aangelegenheid geweest, waar van men ae gevolgen" destijds niet heeft kunnen voorzien. Nieuw- en Sint-Joost lat M. Begin mei 1945 fietsten we niet ver van de waterteren bij Kloottnge, toen plotse ling een deur werd opengerukt, een vrouw haastig naar bulten kwam, over de la ge afrastering van haar tuintje heenstapte en voor de ramen van hanr buren het uitschreeuwde: 't Is vrede! In die ene kreet kwam tot uiting al de spanning waarin r.ij had geJeefd en niet alleen zij. maar wij allen. Het zat ln de lucht «Wit er een einde zou komen aan het oorlogsgeweld. AIIerM geruchten luidden ai enige tijd de rondte gedaan cn de radio lichtte ons dagelijks Ln. maar h«-t ging ons niet vlug genoeg dat er een wapenstilstand werd gesloten. Waarom houden ze toch niet op. was de vraag in onze harten en die vraag werd des te. benau wender wanneer we dachten aan de honger die er in de vesting Holland werd geleden. Maar van alles wat we die dag verder hebben beleefd, ls ons toch het meest bijgebleven die ene kreet van een ons verder onbekende vrouw: 't la vrede!! Nu zijn we 25 jaar verder en de vrede j ls nog nooit gekomen. Het is gebleven, bij een wapenstilstand. En in die wa penstilstand gaat het volk van Neder-1 land nu herdenken, z'n bevrijding van de bezetting. We moeten dit doen, ter-j wijl de helft van ons volk eigenlijk geen j notie heeft van hetgeen we in die jaren van bezetting hebben beleefd. Ze weten! het alleen van horen zeggen. Wanneer] ouderen er over praten en er dan aller-, lel verhalen loskomen, speelt er om de. mond van «le jongeren menigmaal een, glimaich en dan denken ze btj zich zelf ze hebben het weer over de oorlog. Een dag extra vrij la voor menigeen de be langstelling «iie hij heeft voor de 5e mei. Dat gedenken ligt hem maar matig. Wanneer we zo horen wat men van plan is te gaan doen op de 4e en 5e mei, zal op menige plaats ae kerk er ook bij wor den betrokken, liefst gezamelijk natuur-, lijk, want er moet een eenheid van hetl Nederlandse volk worden gedemon streerd. Dat wil dan zoveel zeggen dat maar uitzoeken hoe. Feestcomi-| té's en Oranjeverenigingen weten zo langzamerhand wel dat. ais zij in hun. f dorp met meerdere kerken kunnen overlaten. Die moeten dan maar uitmaken of zij hetgeen er kerkelijk zai gebeuren, willen zien als een echte kerk dienst (met votum en zegen) dan of zij het willen beschouwen als alleen maar een samenkomst met een beetje een godsdienstig karakter. Vroeger was dit meer een vraag dan tegenwoordig. Zo ver zijn we nu al. We gaan herdenken. We gaan dat dus ook doen voor Gods aangezicht- We gaan herdenken het ein de van de wereldoorlog. Toen kon weer worden opgebouwd wat was verwoest. De huizen zijn beter geworden dan die er voorheen stonden. De jaren van oor log en bezetting waren wel erg, maar nadien is er een welvaart over heel de linie gekomen, zoals we die vóór de oor den van West-Europa. Herdenken moet iets van danken in zich hebben. Kan het Nederlandse volk zó herdenken? We hebben het gevoel dat ons volk in z'n geheel dat niet kan; dat het nationale ontbreekt. De gedachte komt op, ter wijl we zitten te schrijven, dat in ze kere zin die oorlogsjaren nog zo slecht niet zjjn geweest. Toen wisten we waarvoor we leefden. Toen werden we op één hoop gedreven. Nadien zijn we weer uit elkaar geval len. Het kan echter ook zijn dat we achteraf dat nationale besef te mooi zien na 25 Jaar. Er is nu een nieuwe generatie gekomen, die met velerlei ac ties, al dan niet ludiek, de ouderen wil duidelijk maken dat er niet veel deugt van de samenleving die in deze 25 jaar weer ls opgebouwd, ook al kennen we dan nu meerdere welvaart. We herdenken dan in de komende week de bevrijding. We gaan daarbij dan ook de kerk Inschakelen. Wat moeten die predikanten of wie er dan de voorgan gers zuiler. zijn, daar dan zeggen Wat moeten ze zeggen tot de ouderen, bij wie er steliig eren een tere snaar zai worden aangeraakt Wat moeten ze zeggen tot de jongeren, die er tame lijk vreemd tegenover staan en niet be grijpen zoals een van hen onlangs vertelde waarom er drukte van moet worden gemaakt, terwijl heel de wereld nog vol oorlog ls en in ons land allerlei verhoudingen zó zijn dat we daarover allerminst kunnen juichen en feest vie-1 ren. D:e 4e en 5e mei zijn indertijd in gesteld voor meer dan dat er wat wed-I strijden, al dan niet gekostumeerd, zul-: len worden gehouden. En die meerdere bedoeling zal toch op enige manier tot uiting moeten komen. Ze zal zeker tot uitdrukking moeten komen wanneer er en dienst of een samenkomst in een kerk wordt gehouden. We kijken terug naar 25 jaar geleden. Kunnen we tevre den zijn bij die terugblik Herdenkingen moeten een bepaald doel hebben voor het heden. Anders worden, ze zeker op den duur, zinloos. Twee jaari geleden hebben we in Wezel meegemaakt de herdenking van het feit dat ln d!e stad. vier eeuwen geleden, de eerste kerkord" voor de toekomstige kerk van ons land was opgesteld. We zijn er toen heengegaan met de gedachte: wat wil len ze «laar nu herdenken, en nog wel drie «lagen lang. terwijl ze niets, maar dan ook helemaal n ets meer met die kerkorde te maken hebben? Naar onze gedachten is hert een model van een her denking geworden, omdat de vraag is behandeld: welke kerk heeft aan die op stellers voor ogen gestaan en wat kun nen wij nu nog doen met hun gedach ten. Zo ook allc-n zullen we :n ons land de bevrijding kunnen herdenken. Wij hebben onze vrijheid herkregen, maar wat hebben wij er mee gedaan? Wat moeten wij er nu mee doen? Juichen al leen om de vrijheid heeft geen zin. Dat kunnen we overigens nu ook niet meer. Wel heeft het zin ons af te vragen deel vam het Neoer- ritding als lossing heeft gevoeld. GeesteLjk wer den we steeds meer in een keurslijf ge dwongen. Er werd voor ons gedacht en beslist. We behoefden zelf niet meer te denken over hetgeen er gebeuren moest. Het Nationaal Socialisme, met a!le krampen van een tan troon verheven ras. en alles wat daarmee samenhing, was het enige geweest dat overbleef, ware er geen bevrijding gekomen. Doch gedurende de bezetting is er wel dege lijk geda«dit, tenminste door een gedeel te van ons volk. Er is toen n:et zozeer gedacht aan een welvaartsstaat zoals wij nu beleven, maar ons heeft voor ogen gestaan een samenleving waarin gerechtigheid, en dan in bijbelse zin, het richtsnoer zou moeten wezen. Het ha ken naar een wereld van vrede én ge rechtigheid leefde in het hart van velen. In die kreet: 't is vrede hebben wij voor cms toen iets géhoord (hoewel die vrouw- het zich misschien helemaal niet bewust wasvan een verlangen naar een andere wereld, een meer harmonieuzer samen leving, een verlangen naar een weder opbouw die wat meer en wat anders was dan dat het verwoeste zou worden hersteld. Wie dacht er toen aan zo iets als dat de straten vol met auto's zou den staan, zodat er geen parkeerplaats meer te vindein is 't Is vrede! En «Be vrede is nog nooit herderli; vraag: Ijk schrijven gegev« Hoe dienen wdj de i «lan «Ue titel zat niet in onze herinne ring. Wat raken de synodale boodschap pen spoedig in het vergeetboek. We heb ben tot 1956 terug te moeten zoeken om het stuk te vinden. Het gaat uit van het de nieuwe aarde.' Ontkent wordt .dat machtsevenwicht en bewapening deugdelijke middelen tot handhaving van de vrede zouden zijn.' De vrede zal andere en betere funda menten moeten hebben. Oost en West zullen moeten samengaan .tot welzrin der volken.' Vrijheid alleen is het niét. Hoe kan de kerk meewerken aan de vrede? En «lan worden er drie dingen, genoemd le Bij waardering van wat ons in ons nationaal volksbestaan ge schonken ls, zal de kerk .alle overspan nen nationalisme als afgoderij (hebben) te ontmaskeren.' Geen .souvereiniteits- kramp.' 2e De kerk zal haar offervaar digheid in dienst moeten stellen van hulpverlening aan onderontwikkelde ge bieden. vluchtelingen enz. 3e Er zal re gelmatig verkeer moeten worden onder houden met andere kerken in eigen land en in andere landen, om samen te wij zen op zonden en gevaren. Dit herder lijk schrijven nog eens herlezende, vin den we het niet net beste van de bood schappen vam de synode, maar toch heeft het ons ergens aangesproken, omdat we er weer uit proefden de worsteling waar mee velen in en na «le oorlog bezig zijn geweest: de toekomst en «le vrede. Wan neer we op 4 en 5 mei herdenken, zul len we deze gedachten niet voorbij mo gen gaan. H. Maar in dit alles zjjn wy meer dan overwinnaars door Hem die ons heeft liefgehad. Rom. 8 37. .4 Zie dogen Pasen T Ja, dat is broodnodig want alle dagen lijden wij ne derlagen en hebben moeilijkheden. Is dat te somber gezien? Kent u dan dagen zonder nederlagen of moeilijk heden Dat betekent dan dat er avonden zou den zijn waarop geen en kele zonde te belijden zonder hebben of moei lijkheden te overdenken. Dat zou dus een avond zijn van een volmaakte dag. Wij hebben allemaal on ce eigen zonden en moei lijkheden. Hier en daar heerst de optimistische voorstelling dat met die kwijt kan raken door goed op te passen en door wilskracht. Men beschouwt dan die moei lijkheden en die verkeer de dingen als een troep eenden die men stuk voor stuk kan afschieten cn dan ben je ze kwijt. Maar als men zo denkt komt er dan kiet een an dere zonde voor in de Cits; de zonde van de gmoed Heel veel mensen hebben die zon de want je hoort menig een zeggen: Jk geef ie der het zijne'. Een is het niet de erva ring van allen die se rieus leven dat de eigen zonden een poos weg kunnen schijnen, maar dat zij plotseling weer de kop opsteken f We lijden iedere keer weer de nederlaag. Van daar dat het a-llè dagen Pasen voor ons moet zijn. Want in ons leven van vallen en opstaan; in ons leven van schijn bare vruchteloosheid zijn wij opgenomen in de grote strijd van Chris tus. Hij scheen alles verloren te hebben door Zijn dood "n begrafenis, maar door Zijn opstanding heeft Hij alles gewon nen. Hij leeft en ons leven mag daarom in Zijn handen zijn. En dit leven uit het paasfeest bete kent niet een overwin ning op het kantje af of met de hakken over de sloot: het is een over winning die haast te mooi is om waar te zijn. Ja, het is haast te mooi om waar te zijn zoals Paulus ons liter aan spreekt. En hij spreekt ons ZINGENDE aan. Zo vol is hij van de vreugde van het geloof in Jezus Christus. Hij leeft niet meer alleen; hij leeft NOOIT meer alleen. Hij leeft altijd in de over- winnings- en bevrij dt ngskr acht van Jezus. Dat mogen wij ook doen. Het is nergens voor no dig dat wij pessimistisch leven; wel is het nodig in volle ernst en verant woording te leven. Maar wij mogen weten dat wij ons leven niet in eigen hond hebben. Wij mogen het geven in handen van de Levensvorst. Wij mogen dat iedere dag beleven als een zö grote rijkdom dat ujg anderen er graag in be trekken. Zodoende leven wij nooit voor niets. VKsstngm - J. Kwast.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1970 | | pagina 15