ZELANDICA Onkruiden zijn onmisbaar voor vele vlindersoorten Op Hemelvaartsdag start in Vlissingen een ballontocht sakko SMIT EN TIDEMAN zeeuws Fabery de Jonge 11 Winterslaap is afgelopen Jubileumdagen ,Philatelica' Proefschrift J. M. Dirkzwager ZATERDAG 2 MEI 1970 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT tenslotte het ontwaken van de vlin der tengevolge heef'. Winterslaap komt ook voor bij bij voorbeeld egels en wieermuizen. Ruimtevaart Een dergelijke .slaap' wil de we tenschap onder andere bij toe komstige ruimtevaarders toepassen op hun zeer langdurige reizen van maan den. ja zelfs van jaren, door het heel al. Wanneer het de geleerden gelukt bij ruimterelzigers een langdurige .winterslaap' te bewerkstelligen dan is dat ongetwijfeld een gebeuren dat met grote koppen de wereldpers haalt. Laat men echter niet vergeten dat wat de slaap betreft de mens dit van de insekten en zoogdieren heeft afgekeken. Zelfs een vlinder die nau welijks twee gram weegt houdt het een half jaar vol zonder vocht en voedsel tot zich te nemen. Wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon! Sterker: van deze diersoorten kunnen wij leren hoe één en ander in zijn werk gaat een reden temeer er zuinig op te zijn en ze te bescher men. Voorjaar Laten we terugkeren naar het voor jaar, het seizoen waar we thans in leven. De vlinders ontwaken dus op een gegeven moment en komen uit hun schuilplaatsen te voorschijn. On weerstaanbaar worden ze door het zonlicht naar buiten gelokt. En aan gezien door hetzelfde natuurlijke pro ces ook bij moeder de vrouw iets op gang is gekomen, dat zich luidruch tig manifesteert in de beruchte .schoonmaakwoede' (welke man weet er niet van mee te praten...) en dat heeft weer tot gevolg dat alle ra men en deuren wagenwijd opengaan waardoor de overwinteraars kunnen profiteren om te ontsnappen naar de bloemen en het warme zonlicht. Door de binnenvallende verse lente lucht ontwaken ook de langslapers 6 maanden is schijnbaar nog niet lang genoeg geweest en ook die dartelen de frisse buitenlucht in. Dan pas worden de vlinders eerst goed ac tief. Ze moeten warmte en vooral zon hebben. Honingzoet Met hun voelsprieten of antennes boven op hun kop kunnen ze ge luiden, trillingen en geuren waarne men. De reuk is zeer goed ontwik keld waardoor ze op grote afstand de honingrijkste bloemen kunnen vin den. Ver.eden jaar zomer hebben wij uitvoerige proeven genomen waaruit duidelijk bleek dat ze zeer nauwkeu- rig bepaalde bloemen wel en andere niet bezochten. Met hun lange roltong die als een horlogeveer onder hun kin hangt, kunnen ze bliksemsnel tot drinken overgaan, waarbij de tong uitrolt en lot diep in de kelken kan doordrin gen waarin de honing en het stuif meel verborgen zit. Via de geur kunnen de manvlinder» de vrouwtjes op grote afstand rui ken. Zelfs een in een glazen stolp Èevangen vlinder, binnenskamers ge- racht, lokt de andere sekse van de zelfde soort tot voor de huiskamer- ruiten! De heer J. P. C. Bout uit Burgfet Schouwenmaakte het mee, (tót, toen hij vrouwelijke nachtpauwogen gekweekt had uit poppen, binnen de kortste keren waarvandaan is nog 'n raadsel de trouwlustige mannen van de nachtpauwoog kwamen op dagen! Een soort die .normaal' maar zelden gezien wordt, zeker niet mid den op de dag. Het is immers een typische nachtvlinder. Levensbelang Onkruiden in de natuur zijn van groot belang. Om bij de vlinder» te blijven: brandnetels bijvoorbeeld zijn de .kraamklinieken' voor de atalan ta. de dagpauwoog, het landkaartje, en de kleine \os. Het ,look-zonder- look' voor de oranje tipvlinder, de wilde peen voor de koninginnepage; het driekleurig viooltje voor de klei ne parelmoervlinder; de distel voor de distelvlinder, enz. enz. Op de bladeren worden de eitjes ge legd en levende rupsen. En zonder rupsen geen poppen, zonder poppen geen vlinders. Ln de lente wordt te pas ten vooral te onpas) met onkruidverdeig-.ngs- middelen gesproeid langs slootkanten wegen, dijken en paden. Nog afge zien van he: feit dat een eentonige groene graskant zeer saai is om te zien. wordt met de bloemen veel moois onherstelbaar vernietigd. Bloe men die voor de insekten waaron der onze prachtigste vlinders zo wel als voedselplant voor de rupsen als voor de vliegende dieren zelf (ho ning) volkomen onmisbaar zijn. En wat is een tuin. een dijk, een weg berm zonder de dartelende, kleurrij ke vlinders In dit natuurbescher- mingsjaar N-70' luidt het devies: .Stop die gifgolf'. MET BRIEVEN VOORZIEN VAN BIJZONDER STEMPEL VLISSINGEN Tijdens de ju- bileumdagen van de afdeling Vlissingen van de Int. Ver. ,Phi- latelica' zal zoals bekend op donderdag, 7 mei a s (He melvaartsdag) een ballontocht worden georganiseerd. Aanvan kelijk was gedacht de opstijging van de ballon te doen geschie den op het Stadhuisplein, doch hiervan is men terug gekomen. De start, die omstreeks half vijf in de namiddag zal plaatsvin den, zal nu op het sportterrein aan de Van Spiegelstraat-Van Nispenplein gebeuren. Het terrein is toegankelijk voor ieder, die in het bezit is van een wed. strijdformuiier. Met dit formulier, dat bij diverse wankeliers in de stad verkrijgbaar ia, alsmede aan de in gang van het terrein zijn een aantal fraaie prijzen te winnen in de vorm van geschenkenbonnen. Daartoe moet het formulier op het terrein worden ingevuld en moeten drie vragen wor. den beantwoord, namelijk welke afstand de ballon zal afleggen en hoeveel kg brieven zal worden mee genomen. Met de ballon wordt namelijk een hoeveelheid brieven vervoerd. Hier. voor is een fraai uitgevoerde enve lop ontworpen, die met een gelegen, heidszegel zal worden gefrankeerd en die van een bijzonder PTT-afstem- peling zal worden voorzien. Verwacht wordt, dat de ballon ergens in Bel. gië zal landen, waar de PTT-dienst verzocht is de brieven van een aan. komststempel te willen voorzien. Reeds vanaf 14.00 uur zal op het terrein de voorbereidingen worden ge. troffen voor de opstijging onder ande re het vullen van de ballon. Dank zij de spontane medewerking van de directie van de ,De Ruyter. school' zullen zestien leerlingen van deze school hierbij behulpzaam zijn. Het geheel staat onder leiding van de bekende ballonvaarder drs J Boes. man, die vergezeld van een tweetal bestuursleden van de postzegelclub de tocht zullen maken. Er blLjkt voor dit gebeuren grote belangstelling te bestaan. Automo bilisten doen er goed aan htm wa gens in de Van Dishoeckstraat en in de Verkuyl Quakkelaarstraat en zij. straten te parkeren. T entoonstelling De grote oostzegeltentoonstelling, die ter gelegènheid van het 25-jarig be. staan van de afdeling Vlissingen van de Int. Ver. .Philatelica' in het Scheldekwartier wordt gehouden zal van donderdag tot en met zaterdag. 9 mei van 's.morgens tot en met 's-avonds voor het publiek toegan kelijk zijn. Op zondag. 10 mei is de tentoonstelling des morgen'e en 's middags geopend. Tijdens de tentoonstellingsdagen zul. len vijf postzegelhandelaren met een uitgebreide stand aanwezig zijn. Aan een stand van .Philatelica' zullen speciale enveloppen verkrijgbaar zijn, die een bijzonder stempelafdruk zul len worden voorzien. Een PTT.bri evenbus ie ln de zaal aanwezig, waar alle poststukken in geworpen kunnen worden, die ver. zonden moeten worden. De jury zal op vrijdag. S mei des avonds om 17.00 uur haar bevindingen over het tentoongestelde mededelen en tevens de bekroonde inzendingen békend maken. Boottocht Zaterdag 9 mei krijgen het hoofd bestuur en de afgevaardigden naar de algemene vergadering van de Int. Ver. .Philatelica'. Door de jubileren de afdeling is een boottocht aange. boden. De tocht zal verzorgd wor den door de Provinciale Stoomboot Dienst met een van de ferryboten. Van de ruim 70 in het land "geves tigde afdelingen is reeds van velen bericht ontvangen, dat een afvaardi ging de algemene vergadering zal bijwonen en dat eveneens aan de boottocht wordt deelgenomen. Meer dere afdelingen komen met een gro tere afvaardiging dan gewoonlijk. I Leden en hun dames van de Zeeuw. se afdelingen kunnen de boottocht I ook meemaken. Het gemeentebestuur van Vlissingen' zal de deelnemers tijdens de reis of ficieel ontvangen. De boot vertrekt half drie precies en zal om half vijf haar reis beëin digen. Van alle evenementen zullen opnamen worden gemaakt, die vcr. werkt worden in een te vervaardi gen film, Voor j aarsvlinders vliegen weer J7r zijn verschillende soorten vlinders die in ons land over winteren; hetzij als rups; als pop; of als vlinder. Zoals bijv. verschillende witjes'; het ci troentje, de dagpauwoog, en de kleine vos. Deze laatste is thans de meest voorkomende dagvlindersoort die er in de vrije natuur, alsmede in de tuinen te zien is. Van de enorme massa's die er afgelo- f>en najaar voorkwamen, blijkt ge- ukkig een groot aantal exemplaren de lange koude periode die midden november begon en tot half april voortduurde te hebben overleefd ook al was de winterslaap een maand langer dan normaal het geval is Dat overwinteren doen ze met dicht geklapte vleugels hangend aan een voorwerp (muur, balk of iets der gelijks) in een donker hoekje bij voorbeeld in landbouwschuren, sple- ADVERTENTIE) Wij hebben nu ons eigen kantoor in GOES aan de 's-Gravenpolderseweg 2 Telefonisch zijn wij bereikbaar onder nummer 01100-4331 Esso-olie - Staatsmijnkolen EXAMENS Aan de universiteit van Amsterdam slaagde voor het kandidaatsexamen so ciologie, de heer C. J. Cruson te Bres- kens. Evenementen jubilerende vv ,Cortgene' In het kader van de viering van haar 40-jarig jubileum heeft de w ,Cort- gene' een aantal evenementen georgani seerd. Op de ochtend van 5 mei zijn er wan deltochten van 5 en 10 km; 5 km voor kinderen tot en met 8 jaar, vertrek 10.30 uur en 10 km voor personen ouder dan 8 jaar, vertrek 9.30 uur. De insdhrijwing is vanaf 9.00 uur in hotel ,De Stadswijnkelder1. 's Middags is er een B-junloren toer nooi met deelname van: Patrijzen, Krabbendijke, Wissenkerke en Oortgene. De aanvang is 13.00 uur. De gemeente Kortgene heeft een beker beschikbaar gesteld voor de winnaar, 's Avonds is de trekking van de verlo ting in JDe graaf van Buren'. Tevens zul len er op het ,Rad van Avontuur" fraaie prijzen worden verloot. De aanvang van decze bijeenkomst is 20.00 uur. (ADVERTENTIE) OUD OLIFANTEN VERHAAL. Een oud verhaal wil, dat een olifant^ 9 jaar draagt. Lariekoek! 't Is maar 18 maanden. Toch nog een hoop moeite als je weet dat iedereen zomaar Olifant uit een fles kan schenken. Prille jonge en degelijk belegen oude! ECHT ZILVER Ook in massief zilver nebben wij een uitgebreide kollektie opgebouwd. Of U nu een mooie kandelaar of een prach tig servies of een klassiek broodmandje zoekt. U zult voortreffelijk slagen. Prijzen variëren van f 30.- tot f 3000.- ten in muren, kelders of zolders. Zo dra nu in het voorjaar de tempera tuur een bepaalde hoogte heeft be reikt (dat ts ongeveer 10 graden Celsius) gaat een .inwendige klok' draaien en zet het hele levenspro ces in een andere .versnelling" wat onkruiden ons-misbaar. ,-nen ander oorspronkelijk Nederlands reisver- haal dat gemakkelijk uitsteekt boven de middelmatigheid is de In 1752 te Rotterdam ver- schenen Walcherse Robinson, waarvan de auteur 1 zich weer als gebruikelijk hult in anonimiteit'. j T n een gedrukte, kort geleden verschenen, voordracht heeft dr P. J. Buijnsters zich beziggehouden met: Imaginaire reisverhalen Tn Nederland gedurende de 18e eeuw. Hij verstaat onder een derge- lijk reisverhaal een fantastisch verhaal onder de schijn van werke- I Hjke handelingen en gebeurtenissen met de bedoeling op bepaalde Idealen te wijzen. De schrijver vindt dan ook dat Staverman te ver gaat om de Robinson Crusoë van Daniel Defoe als een avonturen- roman naar 18e eeuws model te bestempelen. Maar eerst de Wal- cherse Robinson. Sofia, een koopmansdochter uit Middelburg, is met Sduard, boekhouder b(j haar vader, op de loop gegaan. De vader 1 wilde namelijk zijn dochter uithuwelijken aan een bijna kindse grijsaard. Op de reris naar de West lijden zij schipbreuk bij heit eiland Ponedo de St. Po. Slechts drie mensen brengen het er levend af: j Sofia, Eduard en een Zwitserse predikant Filopater. Zij wachten met ongeduld op een schip, dat niet komt opdagen. De twee gelie- ven besluiten te trouwen en de dominee zegent hun huwelijk in. Na verloop van tijd wordt uit dit huwelijk een kind geboren, Robinson, wiens geboorte het leven van de moeder kost. De mannen voeden I het kind op, maar als het drie Jaar oud ls sterft de vader en Filo pater wordt meegenomen door Turkse zeerovers. j De Walcherse Robinson wordt tot de stiefkinderen van de litera- tuur gerekend. Het boek beantwoordt aan de definitie van de imaginaire reisverhalen van de 18e eeuw Achter het geheel zit deze j strekking: Robinson alleen achter blijvend op het eiland komt door l.vaarneming van de natuur tot kennis van de Schepper, die algoed. ïlwijs, eeuwig, kortom volmaakt is. Hoe hij in leven is gebleven be- J seft hij zelf niet. Heel flauw herinnert hij zich nog dat Filopater zaad in de grond heeft gedaan en dat doet hij ook. De voorzienig heid heeft hem verder nog een leeuw ter bescherming gezonden De edele wilde groeit op tot eon gelovig christen. Het is zo 18e-eeuws als het maar zijn kan: op zijn eentje bouwt Robinson een hele na- tuurtheologie op. Als hij achttien jaar op het eiland heeft geleefd. 1 keert Filopater daarheen terug. Spoedig leert Robinson de taal en de gevolgtrekkingen die hij gemaakt heeft in het leven in de natuur en deze worden door de predikant aangevuld met gegevens uit de Openbaring. Samen gaan zij naar Walcheren terug en bij hun ver- trek sterft de leeuw onder ijselijk gebrul. Eind goed, al goed: als zij in Middelburg komen is daar een bruiloft. De broer van Sofia trouwt met de zuster van Filopater en Robinson slijt er rustig zijn verdere leven. Het ontstaan van de scheepswerf ,De Schelde' J7er en aanzien, naam en faam, zijn ondanks alle protesten zaken die iedereen aangaan en waarvan men moeilijk afstand kan doen. De naam Smit is geslachtenlang verbonden geweest aan de Koninklijke Maatschappij De Schelde en terecht. Maar dit hoeft niet in te houden dat een lid van deze familie het prille wicht heeft ten doop gehouden. In het Zeeuws Tijdschrift 1956 heeft mr W. D. de Bruine een artikel geschreven over dr B. J. Tideman en de oprichting van De Schelde. Duidelijk blijkt hieruit de grote to! die Tideiman heeft ge. speeld, maar over zijn verdiensten >s gezwegen, over hem ,die tot het bittere einde met oneindig ge. duld en beleid heeft moeten zwoe gen om zijn ideaal verwezenlijkt te zien'. Met bijzondere belangstelling, vooral met het oog op dit punt, nebben wij het proefschrift gele zen van J. M. Dirkzwager over Ir B. J. Tideman; grondlegger .-an de moderne scheepsbouw in Nederland, waarop hij vrijdag ls gepromoveerd tot doctor in de e. conomisehe wetenschappen aan de aniversiteit van Amsterdam. Het artikel van De Bruine blijft ooit aa deze dissertatie baanbrekend. Wetenschappelijk bedrijf is dik wijls veretoren van legenden. Het irtikel geeft aan de figuren hun juiste plaats. Tideman behoort tot de cate. gorie van mensen uit de vo rige eeuw, die fantasie paarde aan kennis en wetenschappelijk inzicht. Hij heeft de trekken van aen Abraham Kuyper, maar be. A-oog zich op heel ander terrein. Een vooruitziende blik is dikwijls ?en versleten cliché, maar Tide, man stelde in 1S82 reeds de vraag of men in Nederland nog geld verdienen kon met het bouwen van zeeschepem, een vraag waar mee de Commissie Nederlandse Scheepsbouw 1965 zich uitvoerig heeft beziggehouden. Bruno Joannes Tideman werd op 7 augustus 1834 te Amsterdam geboren als zoon van een notaris. In 1851 werd hij kadet aan de mi litaire academie te Breda. Twee jaar later werd hij als de meest bekwame uitgekozen voor een op leiding tot ingenieur bij de mari ne. In het najaar van 1857 ver. brekt Tideman als aspirant-Inge nieur naar de rijkswerf te Vlis singen. Spoedig daarna ging hij maritieme inrichtingen in Frank rijk en Engeland bezoeken, maar zijn belangstelling strekte zich ook uit tot "de opleiding van assis tenten voor de scheepsbouw. Die Interesse resulteerde in de ,Ver. handeling over de scheepsbouw. kunde als wetenschap', die in 1859 verscheen, twee jaar later gevolgd door een .Woordenboek Aan scheepsbouw". Letten vrij op zijn geboortejaar 1834 dan zijn dit beslist geen geringe pres taties. In de Jaren zestig doet Tide, man pogingen tot vestiging van een ijzer- en staalindustrie :e Vlissingen. De rede van deze stad was in elk seizoen voor gro te schepen toegankelijk. Verder was men de spoorweg, en kanaal- werken aan het voorbereiden. Als ?en zwaard van Damocles hing evenwél de opheffing van de ma. rinewerf boven het hoofd. Wat dit voor Vlissingen zou betekenen kunnen wij aflezen uit de perso neelsbezetting van de rijkswerven ln 1861. Amsterdam 1019, Vlis. ringen 927, Willemsoord 365 en Hellevoetsluis 372. Tegenover een Inwonertal van omstreeks 10.000 voor Vlissingen betekenen 927 man zeer veel. De opheffing van de marinewerf volgde in 1868, terwijl een jaar laior vlissingen als vesting oo- neld te bestaan. Niets stond de stichting van een particuliere werf meer in de weg. De regering aar zelde evenwel met het nemen van een beslissing. Bij het bezoek van koning Willem Hl op 8 Septem. her 1873 ter gelegenheid van de feestelijke opening van de spoor, weg- en havenwerken, toonde de vorst een daadwerkelijke belang, stelling voor het lot van de stad. Tideman kreeg de opdracht een particulier scheepsbouwbedrijf te vestigen op de plaats van de ma rinewerf. Het was een werk achter de schermen omdat hij in zijn functie van ambtenaar niet als partner in onderhandeling met de regering kon optreden. Wie in 1873 ook Vlissingen be zocht was Arie Smit, die tot de zevende generatie van het be. kende scheepsbouwersgeslacht be hoorde. Een jaar later droeg Jan Smit aan zijn negenentwintig, jarige zoon Arie de scheepsweri' te Slikkerveer over. Uit een brief van 5 maart 1875, die in het Zeeuws Tijdschrift is gepubliceerd en ook door Dirkzwager wordt aangehaald, blijkt duidelijk dat twee jaar lang door Tideman aan het karretje is getrokken met een BRUNO JOANNES TIDEMAN 1834.1883 steeds meer tegenstribbelende Smit, wiens vader aldus Tideman hem te veel geld en zaken heeft nagelaten. Op 8 oktober 1875 werd tie NV Maatschappij .De Schelde, scheepsbouw, en werk. tuigenfabriek te Vlissingen op gericht ten huize van doc tor Tideman in het begin van het jaar was hij eredoctor aan de Leidse universiteit geworden op de rijkswerf te Amster. dam. Smit liet zich vertegenwoor digen door een cargadoor te Rot terdam. In deze jaren heeft Ti. deman ook veel gedaan voor een stoomvaartverbinding Nederland. Engeland met als resultaat de Stoomvaart Maatschappij Zee- Uit een handschriftanalyse ge maakt door mevrouw E. van Hall. Nijhoff. als bijlage opgenomen In het proefschrift, wordt van hem gezegd: Helder en systematisch denken, overzicht in het groot, consequente werkwijze en zorg foor het detail Uitgesproken scherpzinnigheid: begrip" voor en behoefte tot door te dringen ln wat nieuw is, wat in de toekomst ligt... Uit het proefschrift van Dirk zwager komen wnj veel te we ten over de werkzaamheden en prestaties van Tideman. die ln 1873 tot hoofdingenieur adviseur voor scheepsbouw werd benoemd en daardoor aan het hoofd stond van het korps ingenieurs der Ma. rine. Over de mens Tideman is he. laas weinig bekend. Hij overleed in 1883 te Amsterdam. M. P. de Bruin Bevrijdingsfeest op Vrederust' HALSTEREN Op bevrijdingsdag zal op het terrein van .Vrederust te Hal steren 's morgens een concert worden gegeven door .Euphonia'. 's Middags concerteert de Haisterse muziekvereni ging ,St Caecilia', waarna er een op tocht is langs de paviljoenen van Vre derust'. OP bevrijdingsdag is er tevens een tentoonstelling in de ,Kino' die be trekking heeft op de Nazi-periode. Op maandag 4 mei wordt om acht uur in de kerk van .Vrederust' een herden kingsdienst gehouden. (ADVERTENTIE)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1970 | | pagina 11