HOMOFIELEN, OOK MENSEN SCHRIK REACTIES DE VERHOUDING JODEN - CHRISTENEN OP HET PASTORAAL CONCILIE zeeuwse courant ttmumKMMnmmum NIEUW EN OUD P 23 25 APRIL 1970 ,Hedenesse', Cadzand is dit voorjaar één van de acht vormingscentra, waar, voor Zeeland 29 april, een besloten dagcursus plaats vindt over het pastoraat aan homofielen voor protestantse en r-k pastores en hu manistische raadslieden. Er zijn dertig deelnemers uit Zeeland en Bra bant. Op deze pagina één en ander over het cursusonderwerp aan de hand van gesprekken met pater Gottschalk, Amsterdam, inleider op Hedenes- se en gereformeerd predikant Tieleman, Heinkenszand, deelnemer. De dagcursus op Hedenesse zal worden bijgewoond door enige leden van de Utrechtse studentenwerkgroep homofielen. De KRO-tv zal morgenavond, zondag, op Ned. I een documentaire van Ad Zonne veld uitzenden, getiteld .Een homofiel', een proeve tot verduidelijking. Aanvang 22.15 uur. Op het programma van de nazi's stond niet alleen do vernietiging van de joden, maar ook van de homofielen. In de concentratie kampen in Polen zijn tienduizenden homo fielen omgebracht. Dat mag dan verleden tijd zijn, geestelijk lijden nog steeds in ons land de homofielen aan een stuk discrimi natie, dat overigens ook zijn materiële kan ten uiteraard heeft, hoewel de ontwikkelin gen de laatste tien jaar snel zijn gegaan. Dat is te danken aan een klein aantal pro minenten en de organisatie van de homo fielen zelf, die overigens lang niet alle 650.000 homofielen in ons land omvat. Daar van zijn er 80 k 100.000 gehuwd. Hoe men over die 650.000 denkt maakte september vorig jaar drs S. Meiiof-Oank duidelijk aan de hand van een opinieonder zoek onder 1671 personen. Tien procent van de ondervraagden wist niet wat een homo fiel of homosexueel was, 62 procent kon een juiste, 29 procent kon geen duidelijke om schrijving geven, maar kon wel benaderen waarom het ging. Met name de niet-weters (vooral mensen boven de vijftig en weinig ontwikkelden) waren weinig verdraagzaam, soms zelfs agressief in hun afwijzing. Vier en veertig proeent vond dat homosexuelen beter niet kunnen laten merken dat ze het zijn, acht en twintig procent vond dat dat wel kon. Een ander deel wilde omstandig heden en milieu in aanmerking nemen ten aanzien van openlijk er voor uitkomen of niet Ondanks dat Nederland moet door gaan voor een tamelijk tolerant land niet alleen op het gebied van de homofilie is er toch nog lang niet alles uitmtend. Er zijn sociale, psychologische en wat aJ niet voor factoren die meespelen, cq tegen spelen ten aanzien van de homofielen, die genen dus, die zich aangetrokken weten tot personen van hetzelfde geslacht. Waarbij dan voor vrouwelijke homofielen meer h»» woord lesbiennes wordt gebruikt. De term homofilie verwijst meer naar de geestesge steldheid, homosexualiteit duidt meer op daaruit onstane lichamelijke relaties. blinde hoeken exegese Niet ln het minst is de bijbelexegese oor zaak geweest van discriminerende om standigheden zoals die nu (nog) bestaan. Daarnaast zijn ook in andere wetenschap pen te lang verkeerde inzichten doorgege ven en hebben die hun invloed kunnen doen gelden, Homofielen is van het begin af aan in de maatschappij niet alleen de oorzaak van natuurrampen aangewreven, ook hon gersnood ontstond door hen en onvruchtbaar heid. In de zeventiende en achttiende eeuw werden homofielen ter dood gebracht van wege .sodomltische praktijken' en in En geland was tot 1956 levenslange gevange nisstraf het gevolg van buggery', de anale coïtus, zoals Van Dantzig in een NVSH- publicatie noteerde. Niet voor niets kwamen Desondanks deed het centrum voor staat kundige vorming van de KVP nog in de vijftiger jaren pogingen om de strafbepa lingen tegen de homosexualiteit te verzwa ren, zoals van dr Trimbos is te vinden in .Pastorale zorg voor homofielen', de weer gave van een in juni 1968 gehouden studie dag. Het vervolg op die studiedag, met na me in de regio, is thans de reeks besloten dagen op enige vormingscentra. Pater Gottschalk, die in dezelfde tijd dal het KVP-studiecentrum wat tegengestelde ideeën spuide begon met pastorale zorg voor homofielen in Amsterdam met name. daar bij later gesteund door radiopastor Kla- mer van Hilversum uit en de gereformeerde predikant Brussaard in Den Haag, ziet zeer veel nut in deze dagen. ,Wij krijgen nog steeds uit alle delen van het land men- PATER GOTTSCHALK daarom vele homofielen uit Engeland naar ons wat toleranter land. Pater dr J. Gott schalk, die al tien jaar geleden de eerste pastorale zorg onder homofielen in Amster dam begon kan over de buitenlanders in Amsterdam meepraten. Hij heeft ze ontmoet uit België, Duitsland, Frankrijk, Nieuw- Guinea, Australië, Engeland Pater Gott schalk over de theologie en de kerken: ,de kerken hebben, aansluitend op het cultuur patroon van het westen een afweerhouding aangenomen tegenover de homofielen. Een van de punten waarmee wij zitten te kijken is dat aan theologische hogescholen en der gelijke geen bijzondere aandacht wordt ge schonken aan de nieuwe inzichten omtrent bijbel en homofilie, wel aan de sexuele mo raal, maar de rest wordt onder de tafel ge schoven, er is bij de opleiding een grote lacune.' De bijbel wordt nog steeds mis bruikt bij de benadering van de homofiel. Dr C. J. Labusschagne schrijft daarover zeer zinnige dingen in het januarinummer van ,Kerk en Theologie' als hij spreekt over het vaak op een emotionele en ongenuan ceerde wijze hanteren van de bijbel, .waar bij het bijbels getuigenis geweld wordt aangedaan onverschillig of men die han teert ter bestrijding of ter verdediging van homofilie'. Zowel Genesis als Levitïcuc en Romeinen worden aangevoerd ter bestrij ding van de homofiel. Dr Labusschagne con cludeert dat men in het Oude Testament niet verder dan het oultisch-religieuze aspect van het probleem is gekomen, ,maar toch geeft dit boek wel een aanwijzing voor de houding van de mens, tussen Leviticus 18 en 20 in Leviticus 19: .Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf.' Ook in het Nieuwe Testament wordt het probleem op zich niet aan de orde gesteld. Het blijkt een pro bleem dat in deze tijd om een oplossing aanklopt bij de sociale ethiek. De christe lijke ethiek heeft hierbij alle inspraak'. sen doorgestuurd, er zijn blinde hoeken, waar nog steeds niets aan pastorale zorg voor homofielen wordt gedaan. Als ik een Zeeuwse homofiel zou krijgen, dan zou ik hem alleem maar een bevriende Antwerpse psychiater kunnen noemen. Ik ben bijvoor beeld eens gebeld door een dominee op één van de Zeeuwse eilanden, aan de kant van Brabant. Die had een jonge homofiel in zijn gemeente, maar hij wist niet hoe hij dat moest opvangen.' De homofielen leven volgens pater Gott schalk onder een maatschappelijke druk. .Een homofiele leraar aan een landbouw school die samenwoont met zijn partner en wilde verhuizen kreeg geen vrije dag daar voor. Hij woonde op kamers was het mo tief. Dan: de dubbele belasting voor vrien den, de noodzaak om in een bedrijfspen sioenfonds te gaan, terwijl in feite de na bestaande. in dit geval dus de partner, niets krijgt. Bekend is natuurlijk wel dat vriendinnen die samenwonen niet zo opval len. Maar toch moet men er niet te licht over denken. De druk die er op hen ligt, de angst om verraden' te worden al is het maar een kind dat vraagt: .heb jij geen man?' kan leiden tot voortdurend ver huizen. Dn waar helemaal geen opvang is. kom je een bijna onuitsprekelijke mense lijke tragiek tegen. In de Bijlmermeer, een jaar oud, zijn nu al dertig zelfmoorden ge constateerd.' opvang Die opvang is zeker ook noodzakelijk in de regio. Ln Zeeland is één onderlinge ge spreksgroep van homofielen en heterofie- len, degenen dus die wél in de maatschap pij zijn geaccepteerd. Pater Gottschalk ziet een duidelijke taak voor de Zeeuwse pasto res. Het gaat niet alleen om een mentali teitsverandering bij deze pastores zelf, zij moeten ook de moed hebben kritisch te functioneren en in eigen omgeving een mentaliteitsverandering tot stand te bren gen. .Maar dat betekent niet dat het de kant van de repressieve tolerantie uitmoet. Men mag niet in de gettofase ten aan zien van de homofielen en die zelf ook niet blijven hangen.' Bij de homofielen gaat het in de eerste plaats om zelfac ceptatie en daarna om integratie. Die inte gratiegedachte moet ook aan de andere zij de. in dit geval dan de pastores de ge meenten, de kerken, in feite de hele maat schappij, tot uitdrukking worden gebracht en worden gerealiseerd. Het gespreksgroe- penwerk, met een duidelijke decentralisa tie en regionalisatie, is hierbij één van de meest geschikte vormen. ,De opvang moet in een eigen centrum kun nen gebeuren. En omdat het hier om de totale mens gaat, dient een dergelijke op vang en benadering interdisciplinair te zijn, dus vanuit verschillende takken van weten schap. Gewoon, omdat de nieuwe visie op mens en maatschappij mede door de mens wetenschappen tot stand is gekomen.' Pater Gottschalk is daarom ook voor sa menwerking met het COC (7000 leden). Die samenwerking is er ook. Vanuit de strijd tegen de discriminatie kan men door gaan naar de veranderende visie op de sexualiteit van de mens. Want die wijzi ging hangt nauw samen met de inzichten omtrent de homofilie. Daarbij gaat het in de sexualiteit niet in de eerste plaats om de creatie, maar om de recreatie. Via re creatie komt men aan affeotie, aantrek kingskracht. En dan de verschillende vor men daarvan. ,De goede adviezen die nogal eens door do minees en geestelijken worden gegeven aan homofielen: .Trouw maar dan gaat 't wel over', zijn levensgevaarlijk. En het wordt nog stééds gedaan. Alleen daarom al zijn dergelijke informatieve dagen als in Cad zand nuttig. Er is maar een kleine groep homofielen die zich aan de maatschappe lijke discriminerende druk, die onder an dere tegenhoudt da.t ze voor hun homofiel zijn uit durven komen, zich durven verzet ten. Of Nederland toleranter is? Neen, al leen omdat in ons land een kleine groep constant tegen het onrecht blijft vechten en er is daarbij een wisselwerking met het COC daarom gebeurt er niets; ook wettelijk.' blackout En over de integratie (gelijke rechten, promotiekansen en dergelijke) zegt pater Gottschalk: .Slechts een kleine groop intel lectuele homofielen zal zich durven verzet ten tegen de discriminerende maatschappij. Het overgrote deel kandat niet. Met de daaropvolgende integratie ligt dat net zo. Van de COC-leden zijn er maar een paar honderd academici en juist academici durven een eigen leven te leiden, de rest ailt in een gettobestaan, of vlucht in huwe lijken. Zij leven een krampachtig leven, durven ook niet een relatie aan te gaan, hebben angst om zich te bekennen, op straffe van ontslag en dergelijke. Bij intel lectuelen ligt zo'n zaak zij kunnen soms niet makkelijk gemist worden ln hun be roep al iets anders. Zijn ook mans ge noeg om zichzelf te helpen. Nog twee opmerkingen van pater Gott schalk tot slot: ,Laat men de homofiel m ieder geval accepteren zoals hij of zij is. En laat men vooral niet die .blackout' hebben, de overtuiging dat het .bij ons' niet kan voorkomen.' WILL. VERKERK DS D. TIELEMAN Schrikreacties' noemt de gereformeerde predikant D. Tiele man (30) de voor een deel anonieme post, die hij kree£ nadat hij in de Zeeuwse Kerkbode de artikelserie .Homo fielen mogen er zijn in de kerk' had geschreven. Hem wer- len .onbybelse leringen' verweten, hel .verdraaien door kunstgrepen van een door God verfoeide zonde'. Een ano niem stuk omvatte niets meer dan een adresbandje met erop: ,Aan de heer D. Tieleman, sympathisant niet homo fielen'. Het adresbandje zat om een opgave formulier voor de vereniging van verontrusten in de gereformeerde kerken. De jonge predikant kwam in zijn studietijd eigenlijk door het contact met een homofiele Zeeuwse student iets meer over de bepaald aanwezige nood van homofielen te weten. En omdat hij in Zeeland niemand kende om de rela tie met de landelijke werkgroep pastorale hulp aan homo fielen te leggen (in die groep onder andere pater Gottschalk is Bussaard (geref.) en ds Klamer, (hervormd) is hij er in mee gaan draaien. De schrikreacties komen volgens ds Tieleman voort uit het gebrek aan die noodzake lijke informatie, niet alleen puur feitelijke, .wereldlijke' informatie, maar ook over de bijbelexegese ten aanzien van homofilie. Nó. de Hedenesse-dag over het pastoraat aan homofie len, gelooft hij, is in eerste plaats nodig een pastoraal beraad, desnoods meer beraden regionaal, uiteraard inter kerkelijk en met humanisten erbij. Dat pastoraal beraad moet zich bekendmaken, een lijst van adressen van Zeeuw se pastores publiceren, waar homofielen contact mee kun nen opnemen zo zij dat willen en waar heterofielen voor informatie terecht kunnen. De geestelijke leidslieden hebben de taak zich in de eerste plaats zelf vertrouwd te raken met de problematiek waarmee homofielen (al is het alleen al de pure discriminatie) te maken hebben. Zij zullen daarin de theologische implicaties van de exegese moeten verdisconteren, misschien een stuk vitale vervreem ding, .vitale afkeer', zoals Van Emde Boas het heeft ge noemd, in het contact moeten overwinnen. De pastores moeten zich er voorts ten opzichte van de gemeenten pu bliekelijk mee bezig houden, een duidelijk stilzwijgen verbreken. Is het noodzakelijk over homofilie te pre ken en daarin de huidige bijbelexegese duidelijk te maken Ds Tieleman acht dat niet nodig: ,Ik heb wel gebeden voor homofielen, maar de kwer e va informatie is momenteel belangrijker dan er in de pre .jidacht aan schenken. Is dat ook niet wat discriminerend? En in feite preek je Impliciet altijd a.1 over homofilie als je aandacht schenkt aan de gediscrimineerden in deze wereld'. RUIMTE Er zijn meer dingen nodig. In feite in de eerste plaats de ruimte maken voor de homofiel zelf: hen, voorzover zij dat willen natuurlijk, helpen elkaar uit de moeilijkheden te helpen. Dat kan door het organiseren van gesprekskrin- gen. zoals men die elders in ons land al veel aantreft. Die gesprekskringen zijn vooral een mogelijkheid voor de homo fielen om door contact met elkaar zich te leren aanvaar den, om het hele probleem menselijker te maken, te rela tiveren ook. ,Het is niet de bedoeling een gescheidenheid te continueren, het moet meer een overgangsstadium zijn naar het gesprek tussen homofielen en heterofielen, een onderdeel van eeen emancipatiepolitiek Binnen de kerkelijke gemeente is er dan de directe pasto rale zorg voor zowel de ouders die bijvoorbeeld op een gegeven moment horen dat hun kind homofiel is. ,Dat kan vaak een enorme paniek geven, zowel bij de ouders als de kinderen. Want de kinderen gaan zich zelf als zodanig herkennen en zullen dit moeten erkennen en aanvaarden; de ouders zullen hun angst moeten afleggen en één lijn met hun kinderen moeten trekken. Misschien dat wij als predikanten daaraan iets mogen helpen, ze niet alleen la ten begaan. Het is een puur menselijk probleem, men mag 't geen sexueel probleem noemen. Daarom kun je het als pastoor ook niet alleen af. Er is teamwerk nodig, een sa men denken en werken van medici, sociologen, psychiaters, theologen' Daarom is men er ook niet met alleen maar een beraad van pastores. Na een beraad van leden van geloofsgemeen schappen zou er op de duur een Zeeuws adviescentrum moeten komen, mogelijk als een deel van een bureau voor levens- en gezinsmoeilijkheden. .Meestal durft men zich nu niet bekend te maken aan een pastoor als homofiel, want, stel dat het eens fout zit bij die wijkpredikant, dat die man gaat pi-aten Dan ben je als homofiel verkocht. Niet alleen daarom, maar ook vanwege de afweerhouding ook. die er in de kerk en niet alleen onder pastores heerst ten aanzien van de homofiel, gaan vele homofielen de kerk uit. Menselijk gesproken heeft de kerk een stuk de boot gemist, maar ze :s nu bezig een kind van haar tijd te worden De homofiel die binnen de kerk leeft zal deze ontwikkeling met spanning volgen'. Op het pastoraal concilie van de r-k kerkprovincie werd geïnformeerd toen het rapport ,De verhouding tussen Joden en christenen' ter sprake kwam, waarom In de commissie die dit ontwerp-rapport had samengesteld, geen Joden zitting hadden gehad. Dit zou een logische zaak zijn geweest. Je kunt toch moeilijk over de verhouding met een ander gaan praten, wanneer die ander zelf niet meepraat. In ruime mate heeft men In de R-K Kerk, toen het ging over de oecumene, over de verhouding tot andere kerken, leden van andere kerken laten meepraten en wei in die mate dat zo ongeveer de helft van de des betreffende commissie uit leden van andere kerken bestond. Dit achtte men vanzelf sprekend, want de verhoudingen kunnen toch moeilijk van één kant worden besproken en geregeld. En wanneer het nu gaat om de verhouding tot de joden, laat men, ter voorbe reiding van het pastoraal concilie wél zeven leden van andere kerken en godsdienstige gemeenschappen meepraten, maar geen enkeie jood. De voorzitter van deze commissie, mgr A. Ramselaar, die dit bezwaar tevoren reeds schriftelijk onder ogen had gekregen, gaf op deze waag in zijn mondelinge inlei ding te Noordwijkerhout dit antwoord, dat hem bij de voorbereiding van het rapport een gevoel van diepe smart had bevangen. Joden en christenen zouden dicht bij elk aar moeten staan omdat ze geestelijk vol komen uit één stam zijn opgegroeid. De bijbel van de joden is het Oude Testament van de christenen. Jezus en zijn discipe len waren joden. Wanneer we nu echter als christenen met joden in aanraking komen, .moeten we denken aan de discriminatie van de joden door Rome'. Aldus ongeveer verdedigde mgr Ramselaar zich tegen het verwijt dat geen joden in de commissie hadden meegesproken. Voorts herinnerde hij aan het bezoek dat paus Paulus VT in 1964 aan Jerusalem heeft gebracht. Veel ophef is er toen gemaakt van zijn ontmoe ting met Athenagoras. de patriarch van Constantinopel. alsof dat de grootste ge beurtenis toen is geweest. Geen enkel con tact heeft hij aldaar gehad met de syna goge. Zo ooit, dan is er toen gebleken welk een afstand er is tussen ,het katholieke denken en de joodse existentie'. Ook met de regering van Israël heeft de paus geen bespreking gehad. Dat kon ook moeilijk, want de paus heeft het bestaan van de staat Israël (nog) niet willen erkennen. Tel kens legde hij er nadruk op dat hij alleen als pelgrim in het Heilige Land wilde ko men. .Wanneer zij (nl de joden) een uitno diging van een concilie krijgen, zullen zeggen dat ze dit niet kunnen Aldus mgr Ramselaar. De behandeling van het rapport over de verhouding joden-christenen had, als een ellips kennelijk twee brandpunten. Het ene was het tweede Vaticaans concilie en hetgeen er aldaar, na veel moeite, uit de bus is gekomen. We doelen op hetgeen er gezegd is in de verklaring .Nostra Aetate', die aanbeveelt, op grond van ,het gemeen schappelijk erfgoed', .de wederwijdse kennis en waardering door broederlijke ge sprekken (te) ondersteunen en aanbevelen'. Veel is dit niet en geconstateerd werd dat er van dit weinige eigenlijk nog niets is terechtgekomen. In de parochies zo la zen we .bestaat geen verlangen van de katholieken met de joden te spreken". Er is in het geheel geen enkele waag naar. Dit geldt zelfs van de pastores. Deze zijn ook niet vertrouwd met de bijbelse theolo gie die hier in het geding komt. Het bleek voor het concilie uiterst moeilijk om in de zen af te wijken van de lijn die door Rome is uitgestippeld. Voorlopig heeft men blijkbaar genoeg aan de celibaatskwestie. Het andere brandpunt van de bespreking vormde het ontwerp-rapport dat op de ge nerale synode der hervormde kerk in be handeling is geweest. Daartegen is. na de behandeling ter synode nogal wat verzet gerezen, omdat het de staat Israël aan vaardt en zelfs stelt dat, wie zich tegen deze staat keert, keert zich tegen Gods be doelingen met dit volk. Een groep theolo gen uit Nijmegen (dominicanen) hebben zich in een open brief aan het breed mode- ramen van de hervormde kerk. zeer fel ver zet tegen dit ontwerp-rapport, omdat hier in als gelijkwaardig naast elkaar waren aangenomen .Gods uitverkiezing, Zijn be loften en trouw én de feitelijke geschiede nis van het joodse volk'. Zij het dan ook dat de leden van de commissie van het pas toraal concilie de politieke gevolgtrekking voor de tegenwoordige tijd vermeden had den, liep hun ontwerp-rapport op zeer vele punten parallel met het hervormde, met een gevolg dat een gedeelte der sprekers op dit pastorale concilie zich tegen heel de strekking van dit rapport keerde. Wanneer men uitgaat van het probleem van het an- TIqSEMOTSME (zoals tisemitisme (zoals het r-k ontwerp-rapport doet) komt men, volgens hen, tot uitspra ken die rieken naar politiek. Zo werd door een en ander betoogd. Het bestaan van Israël als joodse staat maakt het onmoge lijk een houding tegenover het jodendom aan te nemen die niet tevens een politieke keuze inhoudt. Het rapport zou zich ook reeds op dit politieke terrein hebben bege ven door over het joodse volk te spreken. Men had het moeten hebben over de jood se godsdienst en de belijders daarvan, als of men dit zo maar kan scheiden. Daarom wilden degenen die dit geluid lieten ho ren per se niet verder gaan dan het tweede Vaticaans concilie was gegaan. En zo be leefden we dezelfde strijd die er ook ln hervormde kringen wordt gestreden over de vraag welke onze christelijke houding moet zijn tegenover het jodendom. Hoe men het ook noemen wil. en van welke kant men de ze zaak ook wil bezien, altijd zal men in moeilijkheden komen. Gebruikt men het woord .Israëlieten', dan kan er weer te veel aan de staat Israël worden gedacht, alsof de bewoners van deze staat (tenmin ste de meerderheid) geen Israëlieten zijn. De naam ,het joodse volk' kon bij de tegen standers van het rapport_ ook al geen ge nade vinden om dezelfde reden. En dan wordt er toch aanvaard dat iedere vorm van antisemitisme moet worden verworpen en dat het christendom zich altijd bewust moet zijn van de bijbelse verbondenheid met het uitverkoren volk der joden. En waarom dan weer niet zo vragen we nogmaals met dat gedeelte van de jo den, dat ln Israël met de rug tegen de muur staat en voor wie de enige mogeltjk- heid om te blijven leven is dat zij vech ten voor hun bestaan? We zullen waarlijk niet alles vergoelijken, laat staan goedkeu ren, wat er in het Midden-Oosten geschiedt. Het ls er volop' oorlog en we zouden m Jeruzalem veel liever vrede zien. Voor het probleem van de vluchtelingen zal een op lossing gevonden moeten worden. Doch tegelijk moeten we daarbij bedenken dat de Israëli's ook nagenoeg allemaal vluchte lingen zijn of hun nakomelingen. We zijn ons bewust dat we in de politiek zijn ver zeild, maar we zouden niet weten hoe het anders mogelijk is wanneer er in de tegen woordige tijd over de joden wordt gespro ken en zelfs wanneer het gaat om hun ver- -louding tot de christenen. Dat is het won derlijke en uitzonderlijke bii Israël dat godsdienst en volk niet te scheiden zijn. Wanneer enige kerk, welke dan ook, in de tegenwoordige tijd enige uitspraak doet. sit ten er altijd politieke kanten aan. Toen het over Israël ging, was het pasto raal concilie angstvallig voorzichtig alle po litiek erbuiten te houden. Laiter werd er bijna klakkeloos een verklaring en adhesie betuiging aanvaard voor de aartsbisschop van Zambia, die zijn stem verheven heeft fterrecht o.i.) tegen de onvrijheid van de katholieke kerk in de Portugese koloniën, alsof dit niet tevens een stuk politiek is, Het tweede Vaticaans concilie zat in moei lijkheden door de kerken van de landen in het Midden-Oosten die met Rome verbon den zijn. Wanneer deze het bestaan van de staat Israël zouden aanvaarden, zouden ze in hun landen meteen als landverraders getekend zijn. Dezelfde moeilijkheid heeft overigens ook de Wereldraad van Kerken wanneer het gaat om een verklaring over de verhouding van kerk en Israël Bezwaren tegen het rapport over de verhouding joden-christe nen waren op het pastoraal concilie ook dat het geschreven is vanuit een zekere een zijdigheid. Hoe kan het ook anders wan neer over Israël wordt geschreven en ge sproken? Daartegenover werd gesteld dat zeker de kerk van Rome geen recht heeft hier veroordelend te spreken, want ln de geschiedenis heeft zij zich wel zeer eenzij dig met Israël beziggehouden en dit was een eenzijdigheid ten nadele van Israël. Ook al heeft de bespreking in Noordwijkerhout slechts een mager resultaat opgeleverd. :och is het goed dat erover gesproken is en mgr Ramselaar zal er wel voor zorgen dat de studie over dit onderwerp voort gaat. Gebleken is wel dat dit bitter nodig Johannes 2:7 en S. ,iGeen nieuw gebod... een oud ge-bod toch een nieuw gebod'. Nieuw en oud kunnen soms op een merkwaardige ma nier door elkaar lopen. Wie bijvoorbeeld kijkt naar u:at ons als de nieuwste mode wordt voorgezet ontkomt met aan de indruk dat het sprekend lijkt op wat vroe ger gedragen werd. Toch is het niet zander meer het oude dat terugkomt: door dat mensen van nu het ma ken en dragen is het iets nieuws geworden. Iets soortgelijks is er non oudsher aan de hand met wat Jezus Christus ons leerde over ons leven: als Hij de zijnen zegt dat God wil dat. zij elkaar liefheb ben, dan is dat niets nieuws, voor de mensen van toen evenmin als voor ons. Van het begin af hebben mensen geweten dai de enige goede manier van met elkaar le ven is dat je het goed maakt voor elkaar. Maar wat brengen wij er samen van terecht? Als wij om ons heen kijken lijkt het een uitgemaakte zaak dal dat gebod het niet meei loet als het dat ooit gt laan heeft! Maar dan kan het ons ge beuren zoals het Johan nes overkwam dat wij mogen zien hoe dat oude. dat Jezus leerde, nieuw werd. doordat Hij het in zijn eigen leven waarmaak te. Doordat Hij mensen lief had, het goede aan ze deed. Niet op de manier van lief- zijn-voor-elkaar, maar wt die heilige liefde, die be vrijdt en ruimte maakt voor een nieuw begin. Zo maakt Hij het niet alleen waar in zijn eigen leven. Maar wit door die liefde werd aange raakt, merkt tot zijn ver wondering dat het door gaat. Dat het in zijn eigen leven en da.t van anderen gaat groeien. Dat zij er mdanks zichzelf soms neens iets Mn waar gaan maken, van die liefde waar bij een mens zichzelf ver geet en zich inzet voor ds ander. Wij praten in deze tijd veel over vernieuwing van onze wereld en wij zien daar aan alle kanten de tekenen van. Maar als die vernieuwing iiie! ook inhoudt dat veel mensen, door Christus ge leerd en door Zijn Geest aangeraakt, het oude gebod waarmaken. dan zal het nieuwe toch weer het oude patroon vertonen van ons 'iflrn nis mensen onder elk aar. AUeen door Hem kan oud werkelijk nienic wor den. Middelburg A. H. A. Bakker.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1970 | | pagina 23