van zuid-limburg
naar Walcheren
,we hebben geboft
met Walcheren'
,hier gebleven
goed weggekomen'
provinciale
zeeuwse
courant
i
§g iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
J. BREMMERS, HOECHST:
J. F. HARRYVAN, HERCULES:
lllSlllllIillllllll
P. WATTEL, NV DEN HERDER:
I I.J-JTXwJjl
i - qfc
jjg
wonen, werken en winkelen op Walcheren
i^mmmmÊÊÊÊmËimmÊaÊÊÊm
Op deze pagina: drie mensen over het wonen op Wal
cheren. Drie mensen, die vinden, dat ze het eigenlijk
nogal getroffen hebben op Walcheren. Twee van hen
kwamen van elders: de heer J. Bremmers verhuisde van
Heerlen naar Vlissingen, de heer J. F. Harryvan woonde
in de Verenigde Staten voor hij in Middelburg produktie-
chef werd bij Hercules, de heer P. Wattel is gebleven
WOENSDAG 15 APRIL 1970
waar hij is getogen: in Serooskerke. In de gesprekken op
deze pagina hun indrukken over wonen, werken op Wal
cheren.
Van Zuid-Limburg naar Walcheren: 't was
voor de heer J. Bremmets (41), nu chef van
de afdeling inkoop bij Hoechst Vlissingen een
héle overgang. .Drie jaar geleden had ik er ei
genlijk niet over gedacht naar Zeeland te
gaan.' Hij zit er nu wél, verhuisde van een
flat in Heerlen naar een totenflat in Paauwen-
burg. En heeft het met zijn gezin in het Wal-
cherse eigenlijk best naar de zin.
Drie jaar geleden was de heer Bremmers
technisch inkoper bij de staatsmijnen, bij de
DSM. Toen speelden de moeilijkheden bij de
staatsmijnen, de sluitingen dreigden, Zuid-
Limburg schakelde om. Bremmers besloot mo
gelijke gevolgen van de sluiting vóór te zijn
en solliciteerde. Hij werd aangenomen bij
Hoechst-Vlissingen, als chef inkoop.
Sinds juli 1967 werkt en woont hij op Wal
cheren, reisde de eerste acht maanden alleen
in de weekends naar Heerlen. Bremmers: .Die
eerste tijd was niet zo'n probleem, 't was zo
mer en m'n vrouw ging nogal eens mee, naai
strand. De familie woont nu bijna twee jaar in
Paauwenburg. Torenflat Van Raaltestraat.
Zevenhoog. Aan de ene kant: de Westerschel-
de. de Noordzee, schepen, kust, duinen. Aan de
andere kant: een panorama over heel Walche
ren, de duinen naar het noorden, de dorpen,
het land, bij helder weer tot aan de tv-toren
van Goes. Bremmers: .Eén ding is wel zeker
zo'n uitzicht krijgen we nooit meer.'
Houdt van wandelen, had daarvoor in Zuid-
Limburg veel mogelijkheden. Vindt, dat die er
op Walcheren óók zijn, maar: ,ln de zomer is
het hier op de wegen nogal gevaarlijk. Je hebt
hier wel het strand, maar daar kun je met een
kind van tweeënhalf jaar nog niet altijd voor
de volle honderd procent van profiteren. Dat
komt nog. We moeten trouwens nog veel din
gen ontdekken.' Ontdekkingen, die al zijn ge
daan: Domburg, Oranjezon, en laatste aan
winst het Ritthemse bos.
Bremmers heeft het in de Paauwenburgse to
renflat best naar zijn zin, ook al wordt er
nieuw voor hem gebouwd. ,Zo'n flat is niet
gek, ze is ruim ingedeeld, maar systeembouw
heeft wel bezwaren, die je begint te merken
als je er langer in woont.' Maar hij vindt, dat
het er leuk wonen is en gaat alleen weg, om
dat hij de kans had nieuw te bouwen. ,We
krijgen er nog een slaapkamer bij, kunnen we
nog wat meer gasten uit Limburg ontvangen.'
Heeft in de afgelopen jaren een aantal kennis
sen opgedaan, waarbij relatief weinig Zeeuwen
zitten. Bremmers ,Dat komt ook door het
werk. Er werken bij Hoechst vrij veel men
sen, die van buiten Zeeland komen. eJ hebt elk
aar leren kenne in die eerste tijd, toen je
samen in de woonflat van Hoechst zat. Maar
ik moet zeggen: Zeeuwen kijken de kat wat
uit de boom, maar als ze loskomen, vallen ze
wel mee.'
Grote verschillen tussen het wonen, leven in
Zuid-Limburg en op Walchren?
Zuid-Limburg heeft door z'n ligging tussen
twee andere landen nogal wat mogelijkheden,
Je kutnt makkelijk alle kanten uit. Op Walche
ren zit je toch aan een paar kanten ingeslo
ten door het water. Daar moet je even aan
wennen. Heerlen heeft zich de afgelopen ja
ren nogal ontwikkeld tot een koopcentrum, je
had daar alles bij de hand, hier ga je sneller
naar Roosendaal of Rotterdam.'
Vindt, dat iets dergelijks ook voor de cultuur
geldt. ,Als je uit wilde gaan, of naar een con
cert en er was in Heerlen niets bijzonders, dan
woonde je nog alijd dicht bij Aken, of Luik,
of Maastricht. Limburg heeft z'n eigen symfo
nieorkest, Heerlen gaf daar nogal wat subsi
die aan, en dat was gekoppeld aan een be
paald aantal concerten. Je zit op Walcheren
wat minder gemakkelijk. Er komt bij, dat je,
als je uit Vlissingen naar een voorstelling in
Middelburg wilt gaan, vaak geen kaarten meer
kunt krijgen. Walcheren is wat cultuur be
treft geloof Ik nog niet zover als sommige an
dere gedeelten van het land, al bedoel ik dat
niet denigrerend. We hadden in Zuid-Limburg
gewoon meer mogelijkheden bij de hand.'
Het zijn geen verschillen, die Bremmers doen
besluiten om weer naar Limburg te gaan. ,Ik
zie niet, dat we snel uit Walcheren weg zul
len trekken. We zijn Limburg in die paar
jaar wel ontgroeid.'
En carnaval
Bremmers: M'n vrouw is in verwachting, we
konden er dit jaar niet heen. Dat was wel een
gemis, er voor de eerste keer niet bij te zijn.
Vorige jaren ging ik altijd. Hoechst had ge
lukkig een carnavalsavond georganiseerd, in
Vlissingen. Heel leuk. Ik hoop, dat ze het hier
ook leren
J. F. Harfyvan (47), produktïechef bij Hercu
les, woont sinds anderhalf jaar aan de rand
van Middelburg en het is hein in die betrek
kelijke korte tijd wel duidelijk geworden:
.We hebben geboft met Walcheren. In 1967
kon ik een functie krijgen bij een van de raf
finaderijen in het Europoortgebied, Nu was
de positie op zich niet onaantrekkelijk, maar
het gebied trok me niet als woonstreek. Al
realiseerde ik me, dat we een kans van negen
tig procent hadden om er toch terecht te ko
men.
Waarom geboft met Walcheren
De heer Harryvan bracht een groot deel van
zijn jeugd in Indonesië (Oost-Java) door, werd
na zijn studie in Delft voor een raffinaderij
opnieuw naar dit gebied uitgezonden, emi
greerde in 1957 naar Canada, werkte bij een
raffinaderij in Montreal, emigreerde vijf jaar
later van Canada naar de Verenigde Staten,
werkte op het research department van een
oliemaatschappij in New Yersey en be
sloot medio 1968 toch terug te komen naar
Nederland. ,Ik had de indruk, dat ik in Hol
land met m'n opleiding meer mogelijkheden
zou hebben'.
Maar: waarom geboft met Walcheren
Harryvan: ,Wel, ik zat eerst in Oost-Java,
daar kende men het grote stadsleven eigen
tijk niet. In Canada woonden we buiten de
stad Montreal, dus ook buiten de drukte, en
in de VS was de situatie eigenlijk hetzelfde,
woonde we in Pitman: als ze kunnen zoeken
Amerikanen het .buiten wonen' en bij New
Yersey zaten we in een vrij landelijke omge
ving. Dus u begrijpt: wij aarden hier wel. We
zijn blij, dat we buiten de randstad hebben
kunnen blijven, toen ik in contact kwam met
Hercules'.
Vindt, dat het gezin vijf kinderen ook ge
boft heeft met het huis aan de Middelburgse
Europalaan: de huizen waren bij zijn komst
in oktober in aanbouw .ruim, vijf slaapka
mers' en enkele maanden later te betrek
ken. ,Het past allemaal keurig in elkaar. Het
zou misschien op dit moment zo gemakkelijk ~-
niet meer zijn om zo'n huis te krijgen'.
Het had allemaal moeilijk beter gekund, vind
de heer Harryvan.
,We hebben de scholen vlakbij, hebben de ruim
te, hebben het noorden van Walcheren wat
verkend, gaan 's zomers nogal eens naar
het strand bij Zoutelande we zitten er erg
naar onze zin. En je hebt ook België - Brugge
bijvoorbeeld als achterland'.
Hij heeft geen moeite gehad met het leggen
van contacten, zit in een bridgeclub met" een
gezellige sfeer' en vindt: ,We hebben het ln
de buurt erg getroffen en ik heb ook verder
niet het gevoel, dat ik een vreemde eend in
de bijt ben hier. De Zeeuw is wat gereser
veerd en dat is ook mijn geaardheid, dus
dat past wel'.
Kan zich voorstellen, dat een grote groep men
sen, die van elders is gekomen, in Walcheren
niet helemaal aan zijn culturele trekken komt,
maar vindt de activiteiten voor zichzelf vol
doende. Het heeft hem wel verbaasd, dat in
Zeeland bijvoorbeeld blote verschijningen tij
dens popconcerten al waren doorgedrongen:
.Ik, wil niet preuts zijn, maar voor mij hoeft
het niet'.
Mist hij iets op Walcheren? ,Nee, ik niet.
Mijn vrouw mist weieens grote winkelcentra,
loopt soms stad en land af voor een japon,
die haar aanstaat, als we naar Den Haag of
Utrecht gaan slaagt ze meestal zo. Een keer
in de paar maanden gaan we meestal de rich
ting van de randstad uit, ook al voor familie
bezoek. 't Is plezierig om dat voor een week
end te doen en 't is ook erg plezierig om
van die drukte dan weer in het Zeeuwse te
rug te komen...'
wmitiH,,
Piet Wattel uit Serooskerke \indt, dat hij
heel goed ,is weggekomen'. De in Seroosker
ke geboren en getogen Piet Wattel zou niet
graag willen verhuizen naar bijvoorbeeld de
randstad. Hij werkt bij de machinefabriek NV
Den Herder in Serooskerke, waar hjj chel
van de werkplaats is. Hoe groot de gebonden
heid van de heer Wattel aan .zijn' dorp wel is
blijkt als hem de vraag wordt voorgelegd
wat hij zou doen als de heren Den Herder zou
den besluiten hun bedrjjf naar de randstad te
verplaatsen. Eerst aarzelt de heer Wattel nog
wat met zijn antwoord.
Een kennis, die op de fiets door de Van Wou
westraat rijdt en zijn hand opsteekt, is de di
recte aanleiding tot het zeer besliste ant
woord: .Kijk zoiets heb je in een stad niet
t Is daar allemaal veel onpersoonlijker. Ik zou
tóch niet weg gaan. Ik zit hier nogal in het
verenigingsleven, ik ken hier iedereen. Nee in
een stad zou ik niet tieren'. Toch is de werk
kring van de nu 39-jarige Piet Wattel anders
dan hij ooit zou hebben vermoed. Immers, wel
ke toekomstmogelijkheden had voor 'de oorlog
een zoon van een landarbeider, zoals Piet Wat
tel er een was? Het zou niet meer dan nor
maal zijn geweest als ook hij landarbeider
was geworden. Piet Wattel was een van die
vele plattelandskinderen, die daar al vroeg hun
scholing voor kregen. Een praktijkschohng.
Dikwijls moest Piet Wattel uit een gezin
met zes kinderen voor en na schooltijd mee
helpen op het'land. .Eigenlijk heb ik door het
water geluk gehad. Ik kwam in '44 van school
het was toen normaal dat je acht jaar op
de lagere school zat en toen stond Walche
ren onder water. Er was dus helemaal geeD
sprake van, dat ik op het land kon gaan wer
ken. Ik ben toen maar bij de toenmalige
smidse van Meijers gaan werken om wagen;
en landbouwwerktuigen op te knappen. U
heb mezelf daar eigenlijk het vak geleerd. Wi
hadden daar van alles te doen: paarden be
slaan, goten leggen, sanitair, landbouwwerk
tuigen, noem maar op'. Piet Wattel deed hei
toen niet alleen maar meer in de praktijk
Hij werd ook theoretisch geschoold. Eerst o)
de 5-jarige avondambachtsschool en later volg
den er cursussen voor hoefsmid, landbouw
werktuigenmonteur en elektrisch lassen. ,Hei
was wel afwisselend. Daar ben ik wel een
voorstander van. Ik als chef van de werk
plaats bij Den Herder probeer ik altijd om
de mensen niet te lang achtereen hetzelfde te
laten doen'. Na elf jaar bij de smid te heb
ben gewerkt kwam .baas' Jo den Herder' met
het verzoek of Piet Wattel niet bij hem wil
de komen werken: ,'t Was toen alleen nog
maar een sproeïbedrijf en wij deden vrij veel
reparaties voor hen. Dat wilde Den Herder in
eigen hand houden en daar had hij natuurlijk
een monteur voor nodig. Ik heb het gedaan
Niet dat ik zo graag weg wilde bij de smid,
maar ik kon bij Den Herder 80 gulden pei
week verdienen en dat was een tientje meei
dan ik op dat moment had. Eerst was ik bij
de gebroeders Den Herder voor onderhouds
werkzaamheden en ook wel voor het sproeien
Langzamerhand is het bedrijf uitgegroeid. Ei
kwam graafwerk bij. En toen kwam het idee
van de maaikorf van baas Jo. Ik heb er aan
meegewerkt om dat idee - 'n nieuwe uitvinding,
waar ook octrooi op is verleend - uit te wer
ken in de praktijk. Dat was hetzelfde met
de uitvinding van de aardappelinjector, waar
mee je ingekuilde aardappelen kunt bepoede
ren. zodat ze geen scheuten krijgen. In die
tijd ben ik veel meegeweest met demonstra
ties, die we gaven in het buitenland. Nu ben
ik chef van de werkplaats. Aan technisch per
soneel is er 17 man. In tijden van topdrukte
is dat weieens opgelopen tot 30, maar nor
maal werken we toch met een man of 16-17'.
Piet Wattel woont met zijn gezin in een nu
lien jaar oude woning in de Van Wouwestra^t.
Een vrij modern huis in een dorp, waar Piet
Wattel aan zit vastgebakken. Voor hem is hel
al moeilijk te verteren, dat Serooskerke geen
zelfstandige gemeente meer is: .Serooskerke
is Serooskerke niet meer. We zitten nu ondei
de gemeente Veere en ik geloof, dat met name
net verenigingsleven daaronder te lijden heeft
Ik ben onder meer bestuurslid en lid van de
elftalcommissie vein de voetbalvereniging
Als je dan weet, dat we hier acht elftaller
ïebben en dat we staan te modderen op éér
veldje... De gemeente heeft geen geld. is hei
antwoord. Maar dan vraag ik me toch af hoi
ze dat in andere gemeenten klaarspelen. Dat
zelfde geldt voor de zaalruimte. Er is hiei
voor ons helemaal geen gelegenheid voor zaal
training. We gaan hier nu ook trimmen, maai
waar moet dat 's winters gebeuren'?. Zo ti
noren een man. die duidelijk ontevreden is
met de gang van zaken in zijn woonplaats
Maar ook een man. die zich betrokken weel
bij de samenleving in Serooskerke. Een man
die vindt, dat Serooskerke z'n eigen brandwee;
moet houden: .Ze zitten van het gemeentebe
stuur nu te aarzelen of ze het korps in Se
rooskerke of Vrouwenpolder zullen stationeren
Maar dat is toch geen punt? Wij hebben hiei
een prima uitgerust en goedlopend korps met
voldoende actieve vrijwilligers en dat kunnen
ze in Vrouwenpolder niet zeggen. Waarom zou
je die zaak dan naar Vrouwenpolder moeten
verplaatsen?' Overigens: de heer Wattel is
commandant van de brandweer in Seroosker
ke. Er deugt van alles niet. Er wordt hart
grondig gekankerd op verschillende dingen.
Maar toch... als er iemand door de straat
komt en hij ziet Piet Wattel zitten dan wordt
er gewuifd.
mmsssmsm
l
