boswachter van berkenbosch
provinciale
zeeuwse
■■■■■■■■MM
De boswachter van Berkenbosch heeft
geen haast. Met de bedaagde tred van
een landman uit de ttfd toen Lardinois
nog in de wieg lag, beent hij over mos en
halfvergane herfstbladeren in de richting
van de goudvissen vijver. Hot voorjaar zit
nog in een gevangenis van knoppen, door
kou en natte sneeuw dichtgeknepen. Bos
wachter Luitwieler, de henen nauwelijks
opzwaaiend in zijn zware manchester pak,
zegt met iets van spijt dat we acht dagen
to VToeg gekomen zijn. Een paar dagen
zon on voorjaar en het Berkenboscli heeft
een ander gezicht. Een gezich vol bloeiende
narcissen (,laat de mensen toch alsjeblieft
van de bloemen afblijven, die, staan er voor
iedereen') in een woud van beuken, ber
ken, linden, esdoorns, blauwsparren, kas
tanjes en oude eiken, onwerkelüke, onaan
getaste idylle aan de noordkust van een
eiland, dat tegelijk in het zuiden z'n ge
zicht verliest aan de chemie. Luitwieler
kent de kaart en de streep, die daarover
getrokken is: hier, aan de duinrand bij
OoRtkapelle mag Walcheren een beetje
zichzelf blijven met oude buitenplaatsen als
Duinbeek en Berkenbosch, beschermd en
verstild, lusthoven van distinctie en dis
tantie.
De bossen van Duinbeek en Berkenbosch
zijn toegankelijk. Ondergebracht in de
NV Duinbeek ,een heel goed ding me
neer', meent Luitwieler, ,als het nog eens
aan Staatsbosbeheer komt, wordt het niks'
werkgeefster van Luitwieler. De bos
wachter waakt mild en tactvol over zijn
domein, hij treedt rustig op als mensen
zonder kaart hot territoir betreden, Betre
den Luitwieler gebruikt dat woord, is
hij niet onbezoldigd rijksveldwachter? ,lk
kan goed met de mensen opschieten', zegt
hij, .maar als ze aan de bloemen zitten
hebben ze aan mij een slechte, dan volgt
onherroepelijk proces-verbaal of intrekking
van de kaart. Achtennegentig procent houdt
zich er keurig aan. Maar ja je hebt overal
mensen voor.'
De kaart. Een wonderlijk brevet, voor ieder
een haalbaar, tegen vooroorlogse prijs. Voor
twee gulden mag een heel gezin met huis
genoten en logés een heel jaar wandelen
in de bossen van de NV Duinbeek, die de
buitenplaatsen Berkenbosch, Duinbeek en
Eikenoord omvat. Ail leen Eikenoord is af
gesloten, om de hier broedende fazanten
rust te gunnen. Er zijn geen beperkingen.
Luitwieler laat iedereen toe. Langharigen,
gefrusteerden, blanken, wapenleveranciers,
speculanten en aow-trekkenden. Hij heeft
maar één uitgangspunt. Het gedrag ter
plaatse. Wie een Toegangskaart voor vrije
wandeling in de buitenplaatsen Duiinbeek,
Berkenbosch en de daarbij behorende dui
nen' koopt, geniet onmiddellijk het ver
trouwen van Luitwieler. Dat vertrouwen
gaat zover, dat hij kaarten en wisselgeld
op zak heeft voor mensen, die gelukkiger
wijs van de openbare weg zijn afgedwaald
Op onze wandeling stuit hij op zo'n groepje
lllegailen, dat men nauwelijks illegaal kan
noemen; het is stilaan usance geworden dit
beloofde woud te betreden, om dan, bij de
eerste ontmoeting met Luitwieler, een kaart
voor het nieuwe jaar te kopen.
.Vijfentwintig gulden? Dat zal wel gaan
meneer.'
Uit een zakje van zijn manchester pak
diept hij het wisselgeld om kort daarna
bij ons terug te keren: ,Ziet u wel hoe
gemoedelijk dat gaat?'
Gemoedelijk? En heeft Luitwieler vooi
enkele jaren niet bijzondere faam ver
worven, door met overtuigend optreden een
aantal hinderlijke oosterburen tot buiten de
leur van het beloofde woud te brengen?
Je moet als boswachter niet speciaal voor
lolütie willen spelen', leidt Luitwieler zijn
toelichting op dit wapenfeit in, ,je moet
loepel wezen. Je mag niet buiten de paden,
dat weet ik, dat staat op de bordjes, dat
weet iedereen die hier komt. Maar ik ben
ook jong geweest.'
Dat verraadt souplesse, biedt allerlei pers
pectief, maar hoe zit dat dan met het in-
ernationaal bekend geworden handgemeen
,Ja', vertelt hij emotieiloos, .een jaar of
acht geleden was er een vechtpratij met
twee Duitse families Hadden geen kaart
Ik stuur ze weg, maar een half uur later
kom ik ze weer tegen bij de goudvissen-
vijver. Eén van die mannen viel me toen
aan. He overmeesterde hem en heb 'm naar
Domburg gebracht, waar ze hem zelfs moes
ten boelen. Vandaar is le overgebracht naar
Westkapelle en later over de grens gezet
Nee, ik was toen niet gewapend, maar ik
was er niet benauwd van, ik ben toch op
eigen terrein?'
Overmeesteren. Het klinkt als een politie
rapport. Luitwieler ds geen formalist. Maar
omdat hij de wet moet toepassen, is hij
op de hooge.
.Tvvee jaar terug zit er een meneer op de
bank bij de goudvissenvijver. Ik vraag naar
z'n kaart. Die heb ik niet. zegt hij. Dar.
kunt u er alsnog één kopen, zeg ik. Nee,
zei hij. Dus zeg ik: dan bent u strafbaar,
u bevindt zich crp verboden terrein. U kunt
me niets maken, zei hij, ik ben goed met
het wetboek van strafrecht op de hoogte,
zolang ik ziit kunt u me niets maken, want
er staat verboden te lopen en ik zit hier.
Nou, ik heb hem gauw duidelijk gemaakt
dat dat allang veranderd was in zich be
emden. En hij kocht een kaart, Sportief
en dat kan ik waarderen.'
Luitwieler weegt de prijs af tegen dt
bekoring van het bos: .Twee gulden, 't
is toch geen prijs. En toch als je som;
Middelburgers spreekt, dan weten ze het
niet eens. In Oostkapelle weten ze het wel
Inwoners van dat dorp krijgen een gratis
kaart.' Met lange, zekere passen leidt de
boswachter van Berkenbosch de excursie
door zijn terrein. Voor een oude eik maakt
hij eerbiedig front. ,Vier- tot vijfhonderd
laar.' Direct vervolgt hij: .Mensen in fa
brieken missen wat in hun leven. Hier groei
Je mee. je ziet alles, je kent iedere struik,
het is altijd verschillend. Moet u zo iets
eens zien.' Hij laat een heggebeuk zien, die
met de stam, nauwelijks een halve meter
boven de voet, vergroeid is met een elk. ,Op
tv kunnen ze dat zó niet laten zien meneer.
Oh ja, ik heb tv, gekocht voor m'n vrouw.
Zelf heb ik daar niet zo'n behoefte aan.'
Het huisje van de LuitwieJers. de boswach-
terswondng, ligt achter het buiten Berken
bosch. Het is de voormalige koetsierswo
ning, die met de tegenoverliggende oude
stallen geheel in 't bos verscholen llgit. Tus
sen het huis en de stallen een pleintje,
waar de levende have van de boswachter
bedrijvig rondscharrelt: porseleinkrielen,
patrljskrielen, Japanse zijdehoentjes en dui
ven, pauwstaarten en witkopschilden. Luit-
wielers spaniel Meta ligt loom tussen het
kleurige pluimvee. Ze komt nauwelijks ge
ïnteresseerd overeind als de boswachter
naar de achterkant van het huis loopt,
waar wondermooie fazanten en goudfa-
ianten in een keurige ren huizen.
F)e wereld vam Luitwieler lijkt idylle,
puur natuur, zonder auto's, zonder
bromfietsen, zonder flatgebouwen en fa
brieken.
Luitwieler heft een waarschuwende vin
ger: ,Er is al veel veranderd. Als ze niet
oppassen maken ze van de bossen hier één
groot parkeerterrein. De wereld verandert.
Vroeger zag je op zondag geen gerefor
meerden in het bos.'
Dat is niet zo'n schrijnende indicatie, maar
voor Luitwieler, die zijn normen ontleent
aan het bos en zijn bewandeling, is het een
signaal van een veranderende wereld.
In de gezellig ingerichte huiskamer, met
uitzicht op het pleintje en het pluimvee,
vertelt Luitwieler over zijn beroep.
.Je bent hier helemaal zelfstandig. Werk
gelasten doen ze eigenlijk nooit. Je weet
wat er te doen is. In het voorjaar krijgt
iet bos een grote schoonmaakbeurt Lanen
•choonmaken en opsnoeien. Geen kaarsrech-
e paadjes maken natuurlijk, dan wordt het
ien park. In de zomer heb je het toezicht
>P de bossen en de kaarten, in het najaa.T
le Jacht, konijnen en houtduiven schieten
s Nachts ga ik er ook wel op u:t Maar
iet stropen, zoals je dat vroeger had, dat
s een eind gebeurd. Vroeger werd er ge
stroopt uit armoede. Toen was het ook
gemakkelijker. Als je een konijn vervoerde
door het jachtveld was je niet strafbaar,
ik hoor aan de duiven of er 's avonds ie
mand door het bos loopt. Ja, ménsen, ik
neb het nu met over herten. Of er nog veel
zijn? Deze week heb ik nog vier reeën ge
zien, ik denk dat er altijd nog zo'n twintig,
vijfentwintig zijn. Die reeën zijn afkomstig
uit Noord-Brabant. Ze komen via Zuid-Be
veland, waar ze zich een poosje in boom
gaarden ophouden. Via de Sloedam komen
ze naar hier, het kanaal steken ze zwem
mend over. Een bok heeft ook een poosje
op Zuid-Beveland in de boomgaarden ge
zeten, die is toen ook doorgetrokken naar
hier. Zo'n beest zal er wel reuk van hebben
dat er hier bossen zijn.'
.Boswachter zijn', vervolgt Luitwieler, ,zou
niets voor jonge mensen zijn. Je bent wel
Je eigen baas, maar je bent nooit vrij.
Vakantie? Ach, ik ga nooit langer weg dan
één of twee dagen. Naar de stad. Dan ben
je blij als je weer terug bent. Ik heb trou
wens niet zo'n behoefte aan vakantie. Maar
ik kan me voorstellen, dat de mensen in de
stad er gróte behoefte aan hebben. Zo zie
je hier veel Belgen, logisch, want daar is
het aan de kust allemaal boulevard met
veel geschreeuw en lawaai. Hier worden
zelfs geen bromfietsen toegelaten. Daarom
is het hier ideaal, vooral voor kinderen
M'n zwager uit Souburg was hier. Die wou
we! eens een konijntje hebben Ik neem m'n
geweer mee en schiet er een. Onderweg
komen we een paar jongens tegen Hoe
komen jullie aan dat konijn, vroegen ze
Geschoten, zei ik. maar niet tegen de bos
wachter zeggen hoor Ik was nog maar net
thuis, toen kwamen ze het al vertellen
Luitwieler ziet langzaam zijn vertrek uit
het Berkenbosch naderen. Nog vier jaar is
hij van zijn pensioen verwijderd, een punt
dat hem weinig aanlokt. ,Het werk bevalt
me prima Het zou een hele overgang zijn
als ik moest vertrekken naai een gewone
straat. Maar mijn vrouw heeft hier al die
jaren alleen gezeten en wil ook wel eens
wat anders, ze wil dan niet meei in een
bos wonen. Maar ik zie ons al tussen bu
ren zitten Neem hier de tuin Daarin
wordt nooit gesproeid. Met al dat sproeien
zijn de mensen bezig zichzelf te vergiftigen
En het groeit hier allemaal even hard. Je
hebt hier nog vogels zie je Dan heb je
aardbeien, waar wei eens een pikje aanzit
van een merel. Dat krijg je dan wel eens
te horen. Maar die mensen zien niet de
slakken, die die merel heeft opgevreten.'
Het vertrek lokt Luitwieler weinig aan.
In mei zal hij achttien jaar boswach
ter-jachtopziener zijn bij de NV Duinbeek
en voordien werkte hij al als los werkman
in de bossen, bij zijn vader, die tweeën
twintig jaar boswachter is geweest in het
Berkenbosch.
Bij de goudvissenvijver schildert hij in en
kele woorden hoe het er binnenkort weer
uit zal zien, een lusthof met bloeiende iris
sen. rododendrons en waterlelies onder
overhuivende moerascipressen. .Een
sprookje meneer, nog iedere dag. Een mens
in een fabriek wordt zelf een machine.
Zelfs een dooie boom is nog moo;. Een
schilder uit Antwerpen vroeg "er laatst nog
om: boswachter zei hij, als je me een ple
zier wilt doen, laat die boom dan staan.'
Aan de voet van een oude beuk telt hij
de met initialen omgeven hartjes,
kwistig en minziek m de bast gekerfd en
later, toen de stam m omvang won, mee
gegroeid en gedeformeerd tot grillige mo
numenten van vervlogen liefdes. .Een boek
vol', lacht Luitwieler, wijzend op de bast,
.dat liegt er hier niet om Je houdt reke
ning met dit soort dingen Bij de goudvis
senvijver staan vier banken en een kleintje,
wat naar achter achter de rododend-ons.
Laatst ging er een echtpaar-op Jaren op
dat bankje zitten Alles goed en we! neb
ik gezegd, maar dat is hier neergezet voor
de jonge paartjes. Je moet overs' rekening
mee houden nietwaar?'
Kijk', een Vlaamse gaai", attendeert Luit
wieler tenslotte, .als u over een week of
wat nog eens terugkomt kun» u s avonds
de nachtegalen horen. Dat gaat tegen elk
aar in. En als hier alles weer b'.oeic onder
de bomen, de primula's en de narcissen, :s
het mooier dan de Keukenhof Hier is alles
wild en echt, niet aangelegd, maar zo ge
groeid. Daar moet je als mens niet te veel
"ussenkomen Zp hebben al zenoe? verziekt.'
iiiieiiitiiiiiiiiaiei
IBM
