ONDERZOEK VAN DE
ZEE NOG IN
BEGINSTADIUM
ZAAIEN EN OOGSTEN
OP DE ZEEBODEM
provinciale
zeeuwse
courant
25
BEELD VAN DE TOEKOMST
[.min
ZATERDAGKRANT
4 APRIL 1970
kernenergie? Tenslotte zijn bijzondere voorzorgs
maatregelen en beveiligingen noodzakelijk om te
voorkomen dat radioactieve substanties in zee te
rechtkomen, die de daar aanwezige voedings
stoffen zouden kunnen beïnvloeden en langs deze
omweg uiteindelijk bij de mensen terecht zouden
komen De voornaamste opgave bij de winning
van voedingsmiddelen uit zee komt voor rekening
van het visser!jonderzoek. Dait moest gelijktijdig
op verschillende niveaus werk verrichten. Daarbij
is het meest urgent de ontsluiting van de Zuld-
oostaziatische, Afrikaanse en Antarctische vas
teland-plateaus. Bovendien kon men in het be
lang van de internationale samenwerking onder
zoekingen van de visrljkdom in de Arabische Zee
en in het Oostafrikaanse zeegebied niet achter
wege laten. Ook moest men onderzoeken of visse
rij met sleepnetten in het gebied van Nieuw-
Zeeland, voor de westkust van Australië en in de
wateren van het Zuidpoolgebied mogelijk is, of
dat in deze gebieden eerst nieuwe vangmethoden
moeten worden ontwikkeld.
VISSCHOLEN
HEERLEN (GPD) De reusachtige in
dustriële ontwikkeling in alle landen heeft
het probleem van de vervuiling onvermij
delijk met zich meegebracht. Het gevaar
dat de zee op dezelfde wijze als de binnen
wateren (een sprekend voorbeeld is de
Rijn) door industrie-afval en rioolwater
verontreinigd wordt, bestaat. Het is geen
theorie! De gevolgen liggen voor de hand:
het leven in zee wordt bedreigd, er ont
staat gevaar voor de gezondheid van de
mens. Doordat de kwaliteit van het zee
water afneemt, worden de mogelijkheden
beperkt om de kuststroken als recreatie
gebieden voor de mensheid te benutten.
Tenslotte ondervinden zeevaart en visse
rij grote hinder van deze watervervuiling.
riet is maar een klein gedeelte van het vuil dat
Industrie en woongemeenschap produceren dat
door zuiveringsinstallaties of door verbranding op
geruimd wordt. Een belangrijke ,rest' blijft over.
Daarvan kan men alleen verlost worden door het
in zee te deponeren. Voor de landen gelegen aan
de Noordzee bedraagt dit aanzienlijke restant
toch maar even 20.000 ton per dag en dat is nog
een voorzichtige raming. Dat deze raming veel
te laag is wordt wel bewezen door het feit dat een
grote onderneming in West-Duitsland een vergun
ning aanvroeg voor een afvalafvoer van maar
liefsi 3 min ton. Het is duidelijk dat het zeeon-
derzoek voor dit probleem een reeks wetenschap
pelijke bijdragen moet leveren, die de basis moeten
vormen voor de bestrijding van de vervuiling. Ook
de natuurwetenschappen moeten daarbij met een
belangrijke inbreng komen. Voorop staat dat men
zich bewust is van die vervuiling en dat men ze
onder controle houdt. Verder zijn belangrijk de
onderzoekingen van natuurkundige processen van
het mengsel en het transport van de afvalstoffen.
Hoe zijn die chemische en natuurkundige uitwer
kingen van afval in zee? Het besef van de biolo
gische schade en daarbij nog de eventuele radio
actieve besmetting of het toenemend gebruik van
Het benutten van schoolvormende kleine vissen
inktvissen en op garnalen lijkende kleine kreef*.-
jes voor de vervaardiging van vismeel en eiwit
concentraties van hoge voedingswaarde, is volgens
de ervaringen die men tot nu toe heeft aan tech-
nisch-wetenschappelijke voorwaarden gebonden:
Het zoeken naar vlsscholen van voldoende om
vang en raming van de rentabiliteit.
De ontwikkeling van doelmatige vangmethoden
en het mechaniseren van de vangtechniek.
Verder de ontwikkeling van nieuwe en aan-
verwerkingsmethoden, waardoor een
hoog mogelijk gekwalificeerd eindprodukt
kan worden verkregen tegen een zo laag moge
lijke kostprijs.
Van tien tot vijftien november van dit jaar wor
den op een Internationale tentoonstelling in Düs-
seldorf de belangrijkste zaken van zeeonderzoek
gedemonstreerd. De tentoonstelling heet ,Inter-
ocean 70.' Aan de orde is daar:
benutting van voedselreserves ln zee;
het gebruik van minerale grondstoffen uit
zee;
het schoonhouden van de zee;
toepassing van het onderzoek met betrekking
toe scheepvaart en beveiliging van waterwe
gen onder de kust;
het totaal van de methoden van zeeonderzoek
en de techniek daarbij.
Al kort nadat het programma van het congres,
dat ln het kader van deze tentoonstelling ge
houden wordt, bekend werd, waren er bij de or
ganisatoren meer dan 800 aanvragen uit 28 lan
den binnen. Het ls er de leiding van de tentoon
stelling vooral om te doen de samenwerking van
techniek, wetenschap en industrie tot uiting te
laten komen.
Amerikaanse firma-» reserveerden alvast 1000
vierkante meter tentoonstellingsruimte. Vaste toe
zeggingen zijn er van Duitse. Engelse en Franse
industrieën. Men hoopt dat ook Nederlandse en
vooral Japanse deelnemers op de tentoonstelling
aan de Rijn zullen zijn. Op hot programma staan
inleidingen van wetenschapsmensen van wereld
faam
Of het doel van de tentoonstelling wordt bereikt
de weg te effenen voor een Europese integra
tie op dit gebied van zeeonderzoek en gebruik van
de zee, hetgeen voor alle landen van het Europees
vasteland van gewicht Ls is nog een vraag.
Maar een zo belangrijke bijdrage in die richting
kan onmogelijk over het hoofd worden gezien.
Modern gebruik van de bronnen van de zee stelt
eisen met een onnoemelijk aantal details en nog
niet eens van die kleine! Een keuze daaruit:
Verdere ontwikkeling van voorspellingsmetho
den voor het optreden van zeeij», waterstan
den die worden veroorzaakt door wind en de
zeegang;
verbetering van de weersvoorspellingen, van de
scheepvaart en de zeemeldingstechniek;
grondig onderzoek bij het bouwen van haven»
en overlaadplaatsen aan de rand van de open
zee, derhalve in tot nu toe volledig onbeken
de situaties en afmetingen;
de techniek van transport en zuivering van de
gedolven grondstoffen uit zee;
de Inzet van de techniek ten behoeve van de
verwerking van voedingsmiddelen:
het verkrijgen van verdere kennis van het stof
wisselingsproces, bijvoorbeeld over natuurkun
dige milieufactoren (temperatuur, druk, zout
gehalte).
Hierbij is ook van belang de wisselwerking tus
sen voeding, groei en voortplanting.
In alle geledingen is er ontwikkeling. Wat het
totaal betreft, slechts een zeer bescheiden begin.
Niettemin zai men rond het jaar 2000 op grote
verrassingen kunnen rekenen.
HEERLEN (GPD) Politici en economen hebben
grote verwachtingen van de zee en geloven dat deze een
onvervangbare leverancier van levensmiddelen is voor
de zich snel vermeerderende mensheid. Biologen en
oceanografen daarentegen zijn sceptischer waar het de
produktiviteit van de oceanen betreft. Maar zij hebben
al veel nieuwe wegen gevonden en stellen geloofwaardi
ge hypothesen op met betrekking tot het jaar 2000.
Dan moeten de zeeeën namelijk minstens 50 procent
van de eiwitstoffen, die voor het leven noodzakelijk
zijn, leveren.
Twaalf reeds beproefde, deels ln het stadium van proefneming
zijnde, deels op morgen afgestemde mogelijkheden zijn waar
neembaar:
mosselbanken aan snoeren in de Oostzee;
chocoladepudding van algen als bijzondere delicatesse;
op de zeebodem ingerichte boerderijen met zaad en oogst;
vangsfrecords door gebruik te maken van luchtbellen
en akoestische waarschuwingssystemen;
kwekerijen van forel, paling, schal, heilbot en zeetong;
verlegging van het zwaartepunt van de Atlantische Oceaan
naar de Indische Oceaan
volledige verandering van het lol nu toe bekende vis ine nu
vismeelprodukten voor opkweken van gevogelte;
atoomreactors en lichtstromen als hulpmiddelen;
oesterbanken met een bezettingsgraadvan 32.000 pond per
halve hectare;
zoetwater-bassins voor jonge pootvis;
kwaliteitsverbetering door elektrische schokken.
Natuurlijk kan dat alles niet gerealiseerd worden van vandaag
op morgen. Maar het doel is duidelijk zichtbaar en de weten
schapsmannen en onderzoekers uit de gehele wereld zijn aan het
werk, om de mogelijkheden in daden om te zetten. Naast inten
sief basisonderzoek kan men stellen, dat experimenten en eerste
gegevens van het onderzoek, ook al ziijn deze in vergelijking met
het totale project nog zo onbeduidend, ln alle gevallen hoopge
vend zijn.
Op dit moment stamt 15 procent van het totale verbruik van
dierlijke eiwitten uit de zee; in enige Zuidoostazia/tische landen
bedraagt het aantal zelfs al 50 procent en meer. Uit onderzoe
kingen door de Verenigde Naties is gebleken dat verwacht mag
worden dat eind deze eeuw het aantal mensen zich tot meer dan
zes miljard zal hebben verdubbeld.
men. Ze verwijzen daarbij naar Japan waar algen-yoghurt zich
in een groeiende populariteit mag verheugen.
Het door toevoeging van neutraliserende middelen vervaardi
gen van pudding, pralines, bakkersprodukten en aroma's voor
soepen uit algen is geen probleem en technisch zeker uitvoer
baar. Maar er blijven twee vragen open. namelijk of wat Azia
tische magen zonder bijverschijnselen verdragen ook door de
Europeanen zonder problemen kan worden gebruikt. De tweede
vraag is ernstiger. Welke gevolgen kan men bij een regelmatig,
zij het niet uitsluitend gebruik van deze algen, verwachten nu
ls gebleken dat zich in algen een antibiotische stof bevindt die
op de lange duur natuurlijke biologische processen in het mense
lijk lichaam kan blokkeren? Hier moet de wetenschap nog ant
woorden op veel vragen verschaffen. En er zullen nog zeker tien
jaren voorbij gaan eer die wetenschap een al dan niet bevredi
gend antwoord zal kunnen geven. Zo is dus het geschetste toe
komstbeeld van .zaaien en oogsten op de zeebodem' momenteel
nog geen realiteit, ondanks het fedt dat alles erop duidt dat het
eens werkelijkheid zal worden.
Optimale benutting van alle voedselreserves van de zee vereist
een uitbreiding van de visserij, ontsluiting van tot nu toe niet
gebruikte visgebieden en c n intensievere jacht op tot nu toe niet
of nauwelijks gebruikte vissoorten. Grote delen van de vangsten
die nu nog worden gebruikt voor voederprodukten, zouden voor
taan voor direct gebruik door de mens kunnen worden benut.
Het visserij-onderzoek dat in alle ontwikkelde en geïnteresseerde
landen ter wereld druk wordt uitgeoefend, zal een wezenlijke
bijdrage moeten leveren om dit doel te bereiken.
Om het water zichzelf te laten reinigen alsmede om een beter
economisch gebruik te verkrijgen is men ertoe overgegaan naast
vissen ook mosselen te kweken. In de afgelopen jaren gelulde
het in de baai van Vigo, in Spanje, blauwe mosselen aan lange,
aan drijvers hangende snoeren te kweken. Per jaar worden hier
70.000 ton mosselen geoogst.
Een intensivering van de kweek van mosselen en oesters in
Japan heeft men de oesterproduktie van 1320 tot 64.000 pond
per hectare kunnen opvoeren schijnt ook in de wateren van
Noord- en Oostzee, ondanks de lage temperaturen van het water
en de optredende parasieten, mogelijk te zijn. Zelfs in het koude
water vain de Noorse fjorden werd toeneming van de aanwas
bereikt door gebruik te maken van de in Vigo opgedane ervarin
gen. In 18 maanden bereikten de mosselen daar een voor verkoop
gewenste grootte. Volgens hetzelfde principe zijn Westduitse ge
leerden in de Oostzee met de kweek van mosselen begonnen. Over
de eerste resultaten zijn zij ruimschoots tevreden.
methode toe te passen willen de Japanners hun produktie met
78.000 ton per jaar verhogen. En ook dit voorbeeld maakt school:
de mens wil de taal van de vissen Ieren en daar zijn voordeel
mee doen. Op welke geluiden walvissen reageren is geen raadsel
meer. Westduitse geleerden zijn de taal van deze dieren reeds
op het spoor.
De vangst van platvissoorten ln enige zeegebieden, voornamelijk
op het intensief gebruikte noordelijke halfrond, heeft deels reeds
de economische verdedigbare grens bereikt. Ja misschien is zelfs
het biologisch optimum overschreden. In de noordelijke Atlanti
sche Oceaan en in de noordelijke Grote Oceaan is er geen grote
platvisstand meer. Daarnaast wijst alles erop dat de Indische
Oceaan, de Arabische Zee en speciaal het gebied Sechellen-Mau-
ritius en Madagaskar de vanggebieden van de toekomst zullen
zijn. De bijna onberoerde visstand in deze gebieden kan volgen»
de vaklieden hier tot een aanzienlijke commerciële visserij leiden.
KOELTECHNIEK
BALLONNEN
EIWITTEN
De vandaag al ontoereikende produktie van dierlijke eiwitten op
het vasteland zal die bevolkingsexplosie op generlei wijze kunnen
bijhouden. Met het oog op die situatie moeten de levende schat
ten van de zee om te kunnen voldoen aan de sterk stijgende
vrnag naar eiwitten sterk uitgebreid worden, temeer daar het
hierbij gaat om reserves van biologisch bijzonder hoogwaardige
dierljjke eiwitten die snel en direct kunnen worden verkregen.
Volgens Amerikaanse gegevens zou de vraag naar eiwitten door
de totale bevolking rond de eeuwwisseling bij een verdubbe
ling van de vangsten die op grond van het bestaande potentieel
stellig mogelijk is, voor 50 procent door de zee gedekt kunnen
worden, Daarbij dient vooropgesteld te worden dat de voedings
stoffen uit de zee ln een voor de mensen geëigende vorm en te
gen billijke marktprijs verkrijgbaar moeten zijn.
Thans blijft de vraag open of de slogan .algen als voedsel' bij
ons dezelfde betekenis zal hebben als het voor de Aziatische be
volking schijnt te hebben. Wetenschapsmensen zijn het erover
eens: levensmiddelen uit algen produceren schept geen proble-
uoor uver Kilometers lengte luchtballonnen met elkaar te ver
binden en daaraan touwen te hangen die aan de uiteinden
met gewichten worden verzwaard, kreeg men een rustig han
gend, verticaal kweekgebied. De verticale vorm alsmede het rusti
ge water voorkwamen schadelijke invloeden. De grootte van de
produktie alsmede de kwaliteit die bereikt werd laten het beste
hopen voor de toekomst.
Een belangrijk woord spreekt hier de techniek, zonder welke
ook bij verdere doorvoering van de hier behandelde aspecten
het niet gaat: de techniek van het winnen van voedsel uit de
zee, de techniek van de verwerking van voedingsstoffen uit de
zee en de hygiëne bij het winnen en verwerken zijn slechts en
kele aspecten. Een belangrijke plaats neemt de bio-akoestiek in
het zee-onderzoek in. De wetenschap mikt vooral op de geluiden
die de dieren onder water voortbrengen. Uit Japan komen mel
dingen van het kunnen lokaliseren van reusachtige scholen vis
sen door gebruikmaking van zogenaamde akoestische waarschu-
wingsapparatuur. Deze methode schijnt eenvoudig te zijn.
In enorme aquaria werden lokgeluiden en aanvalssignalen geko
pieerd. De .aangesproken* scholen bleken instinktief te reage
ren en prompt in de klaargezette val te zwemmen. Door deze
Wanneer dit toekomstbeeld realiteit wordt dan moet men op
twee andere gebieden eveneens goed uitgerust zijn: de scheeps
bouw en de koeltechniek. Niemand zal en kan vanuit een Euro
pese haven met zijn kotter in de Arabische Zee op visvangst
gaan. Zelfs indien hij dit waagstuk zou willen ondernemen dan
zou de reis zinloos zijn: de daar gevangen vis zal bij terug
keer in de thuishaven waardeloos zijn. En zoals de tanken-loot
een enorme omvang heeft aangenomen zal dat ook op een dag
de visserijvloot doen. Wie een schets van zulk een .toekomst-
vissersboot' maakt, komt in de buurt van de 20.000 ton.
Aan boord dient dan tevens een complete apparatuur voor het
conserveren van de vis te zijn.
Met de introductie van diepvries in de visserij neemt procentueel
diepgevroren op de markt gebrachte vis steeds toe, terwijl de
verse of gedroogde vis langzaam aan maar gestaag terrein ver
liest. Tevens verschuift straks het hoofdbestanddeel van
de vangst van consumptievis naar vismeel en eiwitconcentraties.
Rroeven in Aziatische ontwikkelingslanden, speciaal Thailand,
hebben aangetoond dat wanneer eenden met vismeel gevoederd
worden, een ongewoon activerende werking werd verkregen. Niet
alleen werd de kwaliteit van de eendeëieren verbeterd, maar
ook het aantal gelegde eieren nam toe, waardoor de eenden
fhailand aan een belangrijk exportartikel hielpen. Waarmee be
wezen is dat veel vraagstukken betreffende het gehele complex
van voedsel uit de zee ten nauwste samenhangen met de ont
wikkelingshulp.
Geleerden werken aan manieren om vroeger dan voorheen ln te
kunnen grijpen in de kringloop van de natuur. Om een en ander
te verduidelijken heeft onze tekenaar een schets gemaakt die
deze cyclus verklaart (zie hiernaast).
Bij het afsterven van een grote vis zinkt het hchaam n^ar
de zeebodem, dient daar deels parasieten tot voedsel, valt ech
ter meer en meer uiteen waarbij organismen, hydraten en andere
stoffen de kleinste diertjes weer tot voedsel 'dienen, die weer
door kleine vissen worden opgegeten, d:e op hun beurt weer door
grote worden verslonden. En zo gaat dat steeds door, tot de
grootste vis weer is bereikt, die op zijn beurt weer uiteenvalt
dit proces herhaalt zich steeds weer. Hoe kleiner de vis is, des
te waardevoller en geconcentreerder zijn de oerstoffen, die voor
het voedsel van de mens zo belangrijk zijn.
Daarom gaat men ertoe over dit tot nu toe ongebruikte poten
tieel in een orde van grootte van honderden miljoenen tonnen
bruikbaar te maken als voedingsstof voor de mens. Hiertoe Ite-
hoort op de eerste plaats het pas ontdekte soort sardine in het
Antarctisch gebied, waarvan de opbrengst aan vetten na de deci
mering van het aantal walvissen geschat wordt op honderden
miljoenen tonnen per Jaar.
Veel wegen zullen worden bewandeld en veel wegen zijn reeds
bewandeld om de zee als voedselbron te ontsluiten. Wij hebben
getracht het belangrijkste op te tekenen. Een verdere weg ligt,
tot men een bevredigende oplossing heeft bereikt, nog voor on«.
