bevrijde kerken' in vs
bestrijden establishment
concilierapport
over de
eenheid die de
heer maakt
courant
DRIE BOEKEN OVER BONHOEFFER
WAT NUT ONS DE OPSTANDING?
provinciale
zeeuwse
23
ZATERDAGKRANT
4 APRIL 1970
WASHINGTON (GPD) Drie jaar geleden, op
een bijeenkomst in Dallas, werd door een priester
van de Episcopaalse kerk voor het eerst de term
.ondergrondse kerk' gebruikt. Deze priester, Mal
colm Boyd, omschreef de term als een revolutio
naire beweging, die een grondige verandering wil
de aanbrengen in de officiële kerk. Hoewel het be
grip .ondergrondse kerk' onmiddellijk ingang vond
en ook nu wordt gehanteerd, blijkt drie jaar later,
dat de versnelde radicalisering van de Amerikaan-
ge samenleving ook Boyds formulering al heeft
achterhaald.
Een recente ontwikkeling, deels voortgekomen uit de .on
dergrondse kerk', heeft geleid tot een nieuwe losse ker
kelijke groepering die zich de .Bevrijde kerken van Ame
rika' noemt. De ondergrondse kerk is een vooral aanvanke
lijk rooms-katholiek protest tegen de starheid van het
roomskatholieke kerkelijke apparaat, dat zich uitte in
.illegale' bijeenkomsten aan huis.. Naar schatting waren
(zijn?) er een 2500 van zulke groepen in Amerika.
Voor anderen, die zich niet in de eerste plaats bekomme
ren om een structurele verandering van hun kerken, werd
de .Free Church' in Berkeley. Califomië, geleidelijk een
middelpunt. Prof. John Pairman Brown, hoogleraar in de
christelijke ethiek aan de Church Divinity School of the
Pacific in Berkeley en lid van de .Free Church, omschrijft
deze nieuwe beweging van de bevrijde kerken als .radicale
dienstbaarheid'. Deze bevrijde kerken hebben geen cen
trale organisatie, maar bestaan uit een 150 lokale groepen
die ieder op him eigen terrein werkzaam zijn in de pro
blemen die in hun gebied urgent zijn.
Deze groepen zijn even zichtbaar aJs de Free Church in
Berkeley, zegt prof. Brown. Ze zijn militant betrokken
bij de sociale problematiek van het land. Ze zijn voor
vechters van rechtvaardigheid, van de vrede in Vietnam.
De meeste hebben een gemeenschap van ghetto-bewoners,
van jongeren die geen aansluiting meer hebben met de
maatschappij. Zij ageren op politiek gebied, organiseren
sociale diensten en ze worden met tegenzin gefinancierd
door de officiële kerken omdat deze zich schuldig voelen
dat ze er zelf niets aan doen.
Dese .zichtbaarheid' heeft voor een van deze .kerken' in
Berkeley, die samenwerkt met de radicale jongeren, tot
herhaaldelijke confrontatie met de politie geleid, waarbij
het hoofdkwartier met traangas werd bestookt en arres
taties werden verricht. De leider van deze groep is de
Episcopaalse priester Richard York, die verleden jaar in
Berkeley een mars van 30.000 deelnemers leidde naar het
.Park van het volk'.
De ontwikkeling van deze nieuwe kerkelijke beweging
hangt nauw samen met de opkomst van de vredesdemon
straties tegen de oorlog in Vietnam, en met de komst van
de hippies. Prof. Browin: .Naarmate de crisis over de
oorlog de samenleving nog meer uitholt en de crisis van
de ghetto's en die van het geweld voortduren, raken steeds
meer jongeren vervreemd van het land. Deze hippies zijn
een vrijwillig proletariaat geworden. Ze hebben een instinc
tief begrip van wat er fout is. Ze zijn zo vervreemd en
zo gefrustreerd door de onbuigzaamheid van de Nixon-re-
gering, dat ik vrees dat bijvoorbeeld de bomaanslagen in
omvang zullen toenemen. De wathermen (de militante
fractie van de studenten voor een democratische samen
leving, die In verband wordt gebracht met de aanslagen!
zullen nog lange tijd actief zijn. Dat is een wet van Meden
en Perzen. Maar hun tactiek zal waarschijnlijk verande
ren. Er zijn ook geen lang© hete zomers in d© ghetto's
meer bijvoorbeeld. De dingen veranderen op het ogenblik
zeer snel, maar het geweld zal niet verdwijnen'.
Prof. Brown legde er de nadruk op dat de bevrijde kerken
geen anarchistische beweging zijn, noch sectarisch. .Wij
verwerpen de officiële kerk als zodanig niet, maar de ex-
ploitatieve structuur ervan. Wij zien de bestaande kerken
niet als dood, maar wij zijn tegen de medeplichtigheid
van de bestaande structuur aan het georganiseerde offi
ciële geweld. Wat er met de bevrijde kerken in opkomst
is, is een tegenstructuur op dezelfde manier waarop
Nieuw-Links in Amerika is gegroeid. Wij geloven dat we
een slechte regeringsvorm hebben en een slecht econo
misch systeem, en wij willen proberen daarvoor betere
methoden te vinden'.
De bevrijde kerken (waarvan onlangs een gids werd ge
publiceerd) bestaan voornamelijk uit blanke groepen. Aan
de top stonden aanvankelijk wel enkele leiders van neger
eenheden en die van de Spaans-Mexicaanse minderheden,
maar deze afzonderlijke bewegingen hebben hun eigen
programma's en doeleinden. Het werkterrein van de be
vrijde kerken is wat prof. Brown de zönes van ontevre
denheid' in de Amerikaanse samenleving noemt: ghetto's,
plattelandsarmoede, dienstweigeraars.
Prof. Broivn gelooft dat, hoewel er naar zijn mening
binnen vijf jaar een poging gedaan zal worden om de be
vrijde kerken in een organisatie onder te brengen, de toe
komst ligt in een soort separatistische eenheid. Hij voor
ziet dat het separatisme dat door steeds meer negergroe
pen wordt voorgestaan (en niet in het minst ten gevolge
van de door de Nixon-regering op gang gebrachte polarisa
tie van het land) veld zal winnen. Dit zal volgens hem uit
eindelijk tot een reeks ernstige confrontaties met het .es
tablishment' leiden. De kans dat de bevrijde kerken uit
overtuiging meegesleurd zullen worden in het geweld is
klein, zegt prof. Brown, maar de kans ls er.
Naast de andere radicale en ultra-radicale groepen is de
opkomst van deze nieuwe christenen, die zich tot de be
vrijde kerken rekenen, een zoveelste teken «an de wand
voor de onmiddellijke en zorgelijke toekomst van Amerika.
Het werk van Dietrich Bonhoeffer vraagt dit jaar
vooral de aandacht: het is begin april vijfentwintig
jaar geleden, dat deze markante Duitse theoloog
stierf onder de beulshanden van de nazi's. Het gaat
hier om één van de boeiendste figuren uit het Euro
pa .tussen de tijden'. Enerzijds Is hij de .ouderwetse'
I.utheranendorainee. wiens christendom zoals Rot
huizen terecht heeft vastgesteld van aristocra
tische allure was. Anderzijds echter is hij de voor
bode van een nieuw christelijk denken, dat pas veel
later gestalte heeft gekregen, mede onder invloed
van zijn posthuum verschenen geschriften. In dit op
zicht is hij wellicht van verderstrekkende Invloed
dan de grote theoloog, die Boehoeffer goed kende in
zijn dagen: Karl Barth.
Bonhoeffers denken is niet los te maken van de tijd,
waarin hij leefde: hij is de man geweest, die de moed
had zich te distan eieren in het eerste uur reeds van
het nationaal-socialisme, hij had de moed ook om
daarvan de consequenties te dragen, hij was een
van de voormannen van de Belijdende Kerk, de
.ondergrondse' kerk, zouden wij in de hedendaagse
terminologie over de huidige situatie van het christen
dom zeggen. Bovendien is Bonhoeffer het voorbeeld
van de .internationale Duitser': hij had contacten
met Spaanse, Engelse en Amerikaanse christenen,
hij had grote belangstelling voor het India van
Ghandl, hij was intensief werkzaam in de oecume
nische beweging.
In de afgelopen maanden zijn ons een drietal boe
ken over Bonhoeffer toegezonden. Het eerste ls van
de hoogleraar van de theologische hogeschool in
Kampen, prof. dr. G. Th. Rothuizen: .Aristocratisch
christendom' (Kok, Kampen). Een eigenaardig boek,
dit tamelijk omvangrijke werk van deze gereformeer
de hoogleraar. Het is een mengeling van biografie
en dialoog, waarbij de auteur in feite voortdurend
bezig is om met zijn object te discussiëren over
theologische vraagstukken. Daardoor is zijn werk
voor vaktheologen wellicht nuttig: het vertelt veel
over het denken van deze aristocratische christen,
het deelt echter tussen de regels ook nogal wat mee
over de inzichten, die de auteur van het werk zalf
huldigt. Geen gemakkelijk werk, in ieder geval geen
biografie in de gewone zin van het woord.
Wie niet de hét boek over Bonhoeffer wil lezen, na
melijk de omvangrijke biografie door zijn vriend dr.
Eberhard Bethge (een standaardwerk ln de letter
lijke zin van het woord: beantwoordend aan zeer
hoge standaarden, een geschiedenis tevens over de
kerk in Hitler-Duitsland) kan nu terecht bij de
Ambo-serie. In deze reeks is namelijk een uitsteken
de biografie verschenen van Mary Bosanquet JLeven
en dood van Dietrich Bonhoeffer'. Het ls voorzien
van een inleiding door zijn (tweeling)zuster.
Een derde boek tenslotte: .Ontmoetingen met Die
trich Bonhoeffer: een reeks bijdragen geredigeerd
door Wolf Dieter Zimmermann, in 1964 in Duitsland
verschenen, thans in een vertaling uitgekomen bij
Het Wereldvenster, Baarn. Het gaat hier om niet
minder dan vijfenveertig bijdragen van mensen, die
Bonhoeffer hebben gekend. Een werk dat een helder
beeld geeft van de markante persoonlijkheid van de
ze theoloog, maar bovendien een tijdsbeeld van hoog
gehalte oplevert.
Omdat de generate synode wil blijven uit
gaan van de goede trouw waarmee n in
hel licht van de heilige schrift een oplos
sing begeert te zoeken voor de veelvuldige
problemen van de rassensituatie in uw land.
komen wij met vrijmoedigheidtot u om uit
te spreken dat de heilige schrift naar onze
overtuiging van de kerk een andere hou
ding eist ten opzicht van de rassenproble-
matiek dan wij in de besluiten en de prak
tijk van uw kerken menen te horen'.
Bet rnoderamen van de gereformeerde syno
de zegt dit in een brief aan de Nederduits-
Oereformeerde Kerkde Gereformeerde Kerk
en de Nederduits Gereformeerde (Bantoe-)
Kerk in Zuid-Afrika.
In zijn brief pleit het rnoderamen voor
een zo bestuderen van en luisteren naar
de bijbel, dat gewaakt wordt voor elke di
rigerende invloed die sociale, politieke en
andere omstandigheden ,op uw en ons den
ken' willen hebben. De synode vraagt de
Zuid-Afrikaanse kerken, of het streven naar
zelfbehoud en het verdedigen van eigen be
voorrechte positie ten koste van medemen
sen wel te rijmen zijn met de eisen van de
heilige schrift en de door de bijbel geboden
sociale gerechtigheid.
De synode vraagt de Nederduits Gerefor
meerde Kerk ,een brug te slaan en begaan
baar te maken' naar het Christelijk Insti
tuut, voor Zuidelijk Afrika.
De Grieks-Orthodoxe bisschop Ambrosios
»w Noord-Griekenland, heeft de priesters
van zijn diocees bevolen nief meer te bid
den voor dg oecumenischs patriarch van
Constantino pel, Athenagoras, omdat deze
er ketterse opvattingen op na, zou houden.
Bisschop Ambrosios heeft kritiek uitgeoe
fend op patriarch Athenagoras in verbami
met diens pleidooi voor de gehuwde pries
ter en pogingen tot toenadering tot de R-K
Kerk.
De Noorditaliaanse bisschop Giuseppe
Agrisani heeft in zijn bisdomsblad de hou
ding van pastoor Pio Otenio een schandaal
genoemd en hem daarom ,uit het ambt ge
zet.
Nadat de pastoor onlangs in zijn kerk de
kansel had bestegen begon hij zijn parochi
anen de opvatting te verkondigen dat ,het
huwelijk een zeer bruikbaar middel is om
broeder onder broeders te zijn'.
Pastoor Otenio voegde onmiddellijk de daad
bij het woord, wees naar de eerste kerkbank
en zei: ,daar in de eerste bank zit mijn
bruid'. Als klap op de vuurpijl stapte de
pastoor daarop voor de ogen van de ver
blufte parochianen de kansel af en verliet
arm in arm met zijn £2-jarige knappe bruid
Clara Panizzolo het, godshuis.
m Het aantal rooms-katholieken in de we
reld is toegenomen tot 613.760.000 personen,
van wie 1/9.8 procent in ontwikkelingslanden
wonen, aldus meldde ,1'Ossen: at ore Romano'
Ondanks het grote aantal katholieken in
dg ontwikkelingslanden bevindt zich daar
slechts SS procent van liet, totale aantal,
priesters in de wereld-
Uit. de statistieken blijkt dat er in de we
reld 1,87 miljard christenen zijn, van wie
878,1 miljoen protestanten en HS,4S3 or
thodoxen. Verder zouden er 8,29 miljard
niet-christenen zijn.
Bet hoofdbestuur van het humanistisch
verbond hoeft alle- 15.000 leden een brief ge
schreven waarin het zes vergaderingen aan
kondigt waarop de leden zich kunnen uit
spreken over de vraag of het verbond een
kritisch verbond' moet worden.
Aanleiding tot deze slap is kritiek van le
den op het hoofdbestuur. Toen het hoofd
bestuur zich tijdens dg Maagdenhuisaffaire
met een officiële uitspraak in de discussie
mengde hebben verscheidene leden ons op
de vingers getikt, sommigen bedankten zelf
voor het lidmaatschap. Maar toen het be
stuur enige tijd later zijn mond hield bij
de zaak van de Bredase oorlogsmisdadigers
verzette men zich er weer tegen dat het
verbond zweeg als het graf, aldus de brief.
Een meningspeiling in het bisdom Rot
terdam met het doel te komen tot een pro
fiel van de toekomstige bisschop heeft uit
gewezen dat 94,9 procent van de onder
vraagden wenst dat de nieuwe functiona
ris moot kunnen luisteren stt 99,3 procent,
dat hij bereid moet zijn tot samenwerking.
Een vrij hoog percentage (91,1 procent
vindt, dat hij duidelijk een eigen standpunt
moet- durven innemen en 90,7 procent is
van mening dat hij fouten moet kunnen
toegeven. Dal hij democratisch ingesteld
moet zijn toil 72,6 procent, terwijl 85,2 het
belangrijk vindt dat hij graag advies in
wint en goed in het openbaar kan optre
den (76,7 procent). Dat hij gesteld is op
langrijk terwijl slechts 53,8 procent van
eenheid met Rome vindt 68,8 procent, be
de geënquêteerden van hem verwach t dal-
hij stelling durft te nemen in politieke vra
gen.
de gemeente in Amsterdam hebben hel on
langs door de generale synode van de Ne
derlands Hervormde Kerk gepubliceerde con
cept Israël ,volk, land en staat een theolo
gische beoordeling' zowel op theologische
als politieke overwegingen afgewezen.
Omdat niet alleen het bestaan, maar ook
het voortbestaan van de staat Israël ons
bijzonder ter harte gaan' zo schrijven de
predikanten in een brief aan het breed-mo-
deramen van de generale synode, schokt,
het ons te moeten constateren dat met dit
quasi-belijdenisgeschrift Israël het tegen
deel van een dienst wordt bewezen. Het
geschrift, laat het visioen waarin een min
derheid van joden en Arabieren gelooft
achter een bijbels rookgordijn verdwijnen'.
In het jaar 1969 heeft- een record-aantal
van 150 Franse priesters het. ambt opgege
ven, zo meldt 't Franse dagblad he Monde",
zonder bronvermelding. Volgens het blad
is het aantal uitgetreden priesters de af
gelopen 10 jaar sterk gestegen. Ook wordt
de gemiddelde leeftijd van priesters die
het ambt neerleggen steeds hoger. Sommi
gen zouden zelf3 ouder dan 50 zijn.
De Belgische kardinaal Suenens heeft
tijdens een persconferentie in New York ge
zegd dat de rooms katholieke kerk binnen
met al te lange tijd een aanzienlijk aantal
getrouwde priesters zal tellen. De kardi
naal zei dat een huwelijk van de priester
in de toekomst ,een oplossing voor vele
landen biedt, met name voor Latijns-Ame-
rika.'
Op het pastoraal concilie dat de komende week in Noordwykerhout zal worden gehouden,
zal ook een rapport aan de orde worden gesteld dat tot titel heeft meegekregen: De een
heid welke de Heer maakt. Wie enigszins thuis is in de huidige wijze van uitdrukking, zal
uit deze titel alleen reeds begrgpen dat er nü onder moet worden verstaan een oecume
nische eenheid, waarin Christus zelf het middelpunt I». Vroeger zou onder zulk een titel
een eenheid worden verstaan waarvan een kerk het middelpunt vormde. B(j Rome leefde
dit besef in zeer sterke mate, zó zelfs dat geen andere geloofsgemeenschap als kerk kon
worden erkend.
Doch waarlijk hier niet alleen stond de
kerk in het middelpunt. De zeer oude re
gel dat er buiten de kerk geen zaligheld te
vinden is, is zeer dikwijls aangehaald en
dan ging het er maar om uit wiens mond
dit kwam om te weten welke kerk er dan
mee bedoeld werd. De oecumenische visie
is echt zo lang nog niet gemeengoed en ze
is het ook nu nog niet overal. ,Op dit ogen
blik van de geschiedenis van de kerk van
Jezus Christus wordt de roep van de Geest
om op te staan en met de Heer mee te trek
ken naar het land dat Hij ons tonen zal,
zeer sterk gehoord in alie kerken. In onze
eigen rooms-katholieke kerk in Nederland
heeft het pastoraal concilie zich ingevoegd
in de beweging naar vernieuwing, waarin
verdeeldheid omgezet wordt ln wederzijdse
gemeenschap.' Zo begint het derde hoofd
stuk van het ontwerp-rapport en wie zo'n
zin leest, weet meteen waarover het in dit
rapport gaat en hij weet eveneens ln welke
geest het is geschreven.
In dit rapport staan een heleboel dingen
die in ons land reeds, min of meer, een ze
ker beslag hebben gekregen. We denken
aan het gedeelte waar het gaat over de
Raad van Kerken in Nederland: aan de gang
van zaken bij het zogenaamde gemengde
huwelijk; aan de erkenning van andere ker
ken als kerk; aan gezamelijke kerkbouw
enz. Toch is het goed dat dit alles in een
rapport is vastgelegd dat officieel op het
pastoraal concilie zal worden behandeld,
zodat er aldaar een meningsvorming tot uit
drukking komt. We zien en horen dan wel
hoe er langs heel de linie van deze kerk
over wordt gedacht. Door de acties van
allerlei nevenverschijnselen binnen deze
kerk weten we dat iedereen het lang niet
eens is met de geest waarin dit rapport is
geschreven. Ook deze stemmen zullen zon
der twijfel op het pastoraal concilie wor
den gehoord, al zullen ze dan wel gema
tigder klinken dan dit op de propaganda-
vergaderingen het geval is.
Het ontwerp-rapport waakt er nochtans
voor om de r-k kerk in ons land een eigen
aparte weg te willen laten opgaan. De op
stellers hebben zich één geweten met hun
wereldkerk. Zij willen zich aansluiten bij
het tweede Vaticaans Concilie en bij ency-
k'.ieken als .Populorum Progressio' en ,Pa-
cem in Terris.' Ze willen zich echter even
eens aansluiten bij studies en verklaringen
van de Wereldraad van Kerken. Zij zijn er
zich van bewust dat er .acties en uitspra
ken van gezamelijke of afzonderlijke ker
ken hebben wakker geschud tot het besef
dat het teken van verzoening en eenheid
niet bestaat in lijdelijkheid tegenover on
recht en onvrede overal waar die in de we
reld vrijheid, gelijkheid en broederschap
aantasten of bedreigen.' De opstellers van
het ontwerp-rapport zien voor de kerk van
de toekomst een taak voor .de gehele be
woonde wereld.' Zij is er niet voor zichzelf,
maar voor de mensheid. Deze gedachte is
niet nieuw, maar ze dringt !n deze tijd
steeds verder op, wat nog niet wil zeggen
dat ze bij het kerkvolk vanzelfsprekend is
geworden, want daaraan zit nog al het een
en ander vast. Wil een kerk haar taak ver
vullen in deze wereld, dan kan het niet an
ders of ze moet een'beroep doen op haar le
den. Maar in ieder geval ls dit wei duide
lijk tot uitdrukking gekomen dat de oecu
menische beweging en de oecumenische ge
dachte aan Invloed wint en dat de van be
slissende betekenis is geweest bij de samen
stelling van dit rapport. Wat is er ook an
ders te verwachten van een commissie .oecu
mene.' waarin, behalve leden van de kerk
waaruit het pastoraal concilie voortkomt,
ook leden van nagenoeg alle kerken die ons
land kent, vertegenwoordigd zijn. Van deze
oecumenische beweging zo constateert
het rapport is overal een stoot tot kerk
vernieuwing uitgegaan. Ziende naar het ver
leden wordt er geconstateerd:
,Uit vermeende trouw aan de Heer. zijn de
kerken ontrouw geworden aan elkaar. In ds
verbroken eenheid was het volk Gods in het
hart getroffen, omdat de elkaar bestrijden
de of nog erger: elkaar negerende
kerken de band van onderlinge liefde en het
besef van hun gezamelijke roeping door
Christus Jezus hadden losgelaten.' Toen dat
eenmaal was gebeurd, werd de splitsing en
scheiding steeds groter. En tegelijk kwam
er een 6teeds groter wordende verstarring.
Doch laten we als kerken nu niet aller
eerst naar het verleden gaan zien, maar
naar de toekomst. Heel de wereld is vol
verwachting in deze tijd naar iets andera,
iets nieuws. Laat de kerk nu ook vol ver
wachting de toekomst inzien'. Dat geschiedt
in het rapport dan door de bijbel aan te ha
len. De eerste vermelding van Gods volk ia
in de persoon van Abraham, ,de vader der
gelovigen.' aan wie gezegd wordt dat hij
moet gaan uit zijn land. uit zijn stam, uit
het huis van zijn vader, orn te gaan. Waar
heen? Dat wist Abraham zelf niet. HIJ
moest gaan ,naar het land dat Ik u tonen
zal," zegt God. Dit thema van de uittocht
keert in de bijbel telkens weer terug, .het
zij in de vorm van een uitdrukkelijke op
dracht, hetzij als historisch feit dat als zo
danig zijn zinvolle piaats krijgt in de het-
liggeschiedenis van God met zijn volk.' Zo
zijn de zonen van Jacob weggetrokken. Zo
heeft God zijn volk wederom uit Egypte ge
roepen enz. Het volk van God zal tot het
einde der tijden moeten weten van een
voortdurend trekken. Met het nieuwe testa
ment wordt het niet anders. De discipelen
moesten ook uitgaan, niet wetende waar
zij komen zouden. Na Pinksteren drijft de
Heilige Geest hen voort. Het verhaal van de
jonge kerk, zoals we dat kunnen lezen in de
Handelingen der apostelen en in de brie
ven van het nieuwe testament, ls niet het
verhaal van een vastgezette kerk.
Van hieruit tracht het ontwerp-rapport nu
naar de toekomst te zien. Dan komen er
allerlei vragen, die niet altijd even gemak
kelijk zijn te beantwoorden, vooral niet
wanneer zij gesteld worden in verband met
de oecumenische beweging. ,Het uiteen val
len van de ene kerk van Christus ln ver
deelde kerken, i6 een eeuwenoud feit, waar
van in eerste aanleg slechts gezegd kan
worden dat het een groot onheil is ge
weest en nog is'. Men heeft er zich bij
neergelegd en men legt er zich vee:al nog
bij neer alsof het de gewoonste zaak van
de wereld is. Echter: ,In het oecumenisch
perspectief tekent zich een nieuw kerk
beeld af, waarin verscheidenheid een nieu
we zin krijgt. De volstrekte onbeweeglijk
heid van traditionele vormen en formulerin
gen zal beweeglijk en vloeiend moeten wor
den'. Doch daarbij zal de onderlinge ge
loofsgemeenschap een levensvoorwaarde
moeten zijn. Alleen op grond daarvan kan
de doop van andere kerken worden erkend,
zoals dat vanaf oude tijden geschied 's
en ook alleen daarom zal men kunnen sa
mengaan in een raad van kerken, lande
lijk en plaatselijk.
Na deze vooronderstellingen komen ln het
ontwerp-rapport de toepassingen en daarbij
wordt gesproken over een heleboel zaken,
waarvan vele als .experiment' zijn begon
nen, maar die langzamerhand enig bur
gerrecht hebben verkregen. Deze liggen
vooralsnog op het terrein van de plaatse
lijke raden van kerken die echter nog niet
algemeen zijn. De wijze waarop in het rap
port over ée wens dat ze moeten worden
.uitgebouwd' wordt gesproken, laat zien
dat het ook hier nog lang niet is wat
het zou moeten zijn. Dat hier vragen zijn
bijvoorbeeld rondom eucharistie-avondmaal,
rondom het ambt enz. weet ieder die enigs
zins op de hoogte is van de oecumenische
vragen en het zal hem dan ook niet ver
bazen deze in het rapport te vinden. En dan
hebben we nog niets gezegd over ,de aan
wezigheid van niet-christelijke en niet-
godsdlenstige groepen met wie de kerk zal
moeten samenwerken ten behoeve van de
gehele menselijke samenleving". We willen
eindigen met een van de pastorale aanbe
velingen aan het einde van" het rapport
en we dien dit met instemming: .Het
pastoraal concilie spreekt als zijn overtui
ging uit dat eerst wanneer de kerken de
gezamenlijke weg naar eenheid betreden,
zij de waarachtige instrumenten zullen
zijn voor de verkondiging van het evange
lie'.
Een SJf-tai predikanten t
In een geschreven verklaring zei de Bel
gische kardinaal dat ,de tijd van geheime
besluiten die over passieve personen wor-
hervorm- den genomen voorbij is
t ervolgens is Hij versche
nen aan meer dan vijfhon
derd broeders "tegelyk, van
wie het merendeel thans nog
in leven is, doch sommigen
zjjn ontslapen.
I Cor. 15:6
Paulus is de enige die mel
ding maakt van de ver
schijning van de Opgestane
aan die meer dan 500 broe
ders. In de evangeliën vin
den we deze niet. En dan
voegt de apostel er nog aan
toe: van wie het merendeel
thans nog in leven is, doch
sommigen ontslapen zijn.
Wanneer ge de oude staten
vertaling opslaatvindt ge
daar: van welke het meren
deel nog overig i s. Het
blijkt dat er m het Grieks
een woord staat dat wij mis
schien het beste zouden kun
nen verhalen met .wachten
de is', namelijk wachtende
op de wederkomst van
Christus.
,Wat
ding
vraagt de Heidelbergse Ca
techismus. Welk profijt
hebben wij er vanf Het is
geen profijt in geld uit te
drukken, zoals wij mensen
gewoon zijn daarmee alleen
'onze rekening op te maken.
Het nut kan ook liggen op
een ander vlak. Om het te
zeggen met de bedoeling
van de aangehaalde woor
den uit nor. 15: hel ge
loof in de opstanding
Christus
opstanding van
laakt dat het le
ven ietwat anders icordt en
dat het sterven in een an
der licht verschijnt.
,Nog in leven is'. Dat leven
wordt: hij is nog in leven,
is dit over het algemeen
niet zo best. Hei be'.ekent
zo ongeveer dat hij wach
tende is op de dood. Is nif-
eindelijk niet alle leven zoT
Hei geloof in de levende, de
opgestane Heer maakt dat
ons leven wachtende is op
de loederkomst en dan is er
een andere dimensie bijge
komen, die van invloed zal
zijn op al ons doen en la
ten.
Door 't geloof in de opstan
ding van Christus icordt
ook het stenen anders
Sommigen zijn ontslapen.
Dat is wat. anders dan dood
gaan. Ze zijn gaan slapen
om weder te ontuxiken. Ze
geloven in Hem die de dood
overwonnen heeft en daar
om zal er een ontwaken ko
men. Zo stelt 1 Cor. 15 hot.
En daarom behoeven wij de
meest harde gebeurtenis niet
erts bij de naam te noe
men en kunnen spreken van
ontslapen. Het enige sterf
bed waarvan ons in de Nieu-
'we Testament verteld wordt,
is dat van Stephen us. Har
der kan het niet. Hij ziet
op Christus. Hij bidt voor
zijn beulen. )En met deze
woorden ontsliep hij'.
