STRIJD OP GREBBEBERG: BEELD VAN FALEN OP ALLE NIVEAUS 2.75 b haarkleurspoeling kent u een betere? Ik.. Bolletje Catastrofe voltrok zich binnen twee dagen DRQSTE Hoe meer CEYLON hoe fijner uw thee NIEUW LINKS WIL VAN PVDA ACTIEPARTIJ MAKEN Ook NKV contra drs De Pous Kleuter verdronken BRANDT ZOU BONDSDAG WILLEN ONTBINDEN 970 WOENSDAG 25 MAART 1970 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 17 (ADVERTENTIE) av, na op crèmebasis 2 behandelingen per tube 26 sprankelende tinten •«////«////Avmmmm' DEN HAAG (GPD) In het zojuist uitgekomen derde deel van de serie ,Het Koninkrijk der Nederlanden in de tweede wereldoor log' ,Mei '40', heeft dr. L. de Jong uitvoerige aandacht besteed aan de gevechtshandelingen in Midden-Nederland, in het bijzonder aan de Grebbeberg. De Grebbeberg vormde het zuidelijkste punt van de Grebbelinie, de stelling hier versperde de belangrijkste toegangsweg tot de randstad Holland van het oosten uit. Van de beschrijving van de strijd in de meidagen van 1940 vindt men hierbij een aantal impressies. Zij roepen ondanks hun onvolle digheid een beeld op, dat niet opwekkend is. Het beeld van militair falen op alle niveaus. Wie de beschrijving van de strijd aan de Grebbe volledig leest, heeft bij het dichtslaan van het boek zijn aanvankelijke verwondering over dit absolute falen geheel verloren. Er blijft dan nog slechts één reactie over: hoe kon hét ook anders! DEN HAAG (GPD) ,Ik voelde onmiddellijk aan dat dit een ca tastrofe voor ons moest worden: een troep in de strijd onervaren huisvaders van dertig tot vijfendertig jaar, die misschien in een goed te verdedigen stelling nog te gebruiken waren, maai' absoluut ongeschikt om daarmee een aanval te ondernemen, in te zetten in doodvermoeide toestand, na in ongeveer twintig uur geen eten of drinken te hebben gehad en bijna twee dagen geleden voor het laatst van een warme maaltijd te zijn voorzien en zonder in het be zit te zijn van handgranaten (deze zaten op de munitie- en gereed schapswagens die .natuurlijk' niet waren meegegaan bij het auto- transport) en op klaarlichte dag over open terrein, is een onverant woordelijke onderneming die vooral tegenover een leger als het Duitse op een debacle moest uitlopen... maar dienst is dienst, or der is order. We hadden slechts te gehoorzamen en te zien wat we e? nog van konden maken'. Het is maandag 13 mei 1940, rond 7 uur in de ochtend, bij het dorp Achterberg. De .huisvaders' van wie hier (in het journaal van een sectie commandant) sprake is, zijn de of ficieren. onderofficieren en manschap pen van vier Nederlandse bataljons: T en 111-29 R. I., 1-20 R. I. en II- 24 R. I.. drie ervan, behoord hebbend tot de zogenaamde brigade B in het land van Maas en Waal, zijn vanaf de nacht van 10 op 11 mei gro tendeels te voet! op weg geweest. Bij voorbaat De vier bataljons bij elkaar vormen de laatste hoop van'de commandant van de 4e divisie, kolonel Van Loon, die verantwoordelijk is voor de verde diging van de Grebbeberg, zuidelijk ste punt van de tot Amersfoort en noordelijker reikende Grebbelinie, vóór het oostelijk frnt van de Vesting Holland. Op 11 mei hebben de Duitsers in het voorterrein van de linie de voorpos- tenlijn der Grebbestelling opgeruimd, er is nauwelijks verzet geboden. Op 12 mei is de SS-Standarte ,Der Füh- rer' diep op de Grebbeberg doorge drongen. sterke druk uitoefenend in de richting Rhenen. Sommige Duit se detachementen zijn al door de stoplijn heen en hebben zich genes teld aan de oostelijke kant van de spoorlijn Rhenen-Amersfoort. die hier door een diepe insnijding loopt Zou den zij bij Rhenen doorbreken, dan De Grebbelinie: de opstelling van de twee Nederlandse legerkorpsen achter de versterkingen. De gebroken pijlen geven de richting aan van waaruit mo gelijke Duitse aanvallen werden verwacht. In werkelijkheid rolden de Duit sers, komende via Rhenen en Achterberg, de Nederlandse linies in snel treinvaart op, waarbij de Nederlandse troepen, numeriek in de meerderheid, maar slecht bewapend, op de vlucht sloegen. de Maas, aan de IJssel, bij Dordrecht en op de Zuidhollandse eilanden: de Duitsers jagen Nederlandse krijgsge vangenen voor zich uit en dekken zich achter hen. Tegen het vallen van de avond, heeft de tegenaanval van de vier bataljons zich omgezet in een wilde vlucht naar achteren. Dan is het lot van de Grebbeberg verzegeld en daarmee het lot van de gehele Grebbelinie. (ADVERTENTIE) Niet klaar IV-de moet dan terug op de Hol landse waterlinie en die linie heeft nauwelijks water en van .linie' kan men alleen spreken als men een lijn op de stafkaart zo v~' Om de öiep-gepenetree'Jie Duitsers terug te werpen, worden de vier ba taljons ingezet. Het is bijvoorbaat een fiasco. Over 1500 meter doen de mannen vijf uur en dan komen zij in contact met de frisse, goed-ge- voede, uitstekend gecamoufleerde, ef ficiënt bewapende en door artillerie en luchtmacht ruimschoots gesteunde SS'ers van de Standarte ,Der Füh- rei" en met de energieke jonge sol daten van de 32ste infanterie-diva- sion. Prompt wijken de Nederlanders in een ordeloze vlucht, wanneer de vijand brullend en schietend uit het terrein omhoogkomt en nog erger het rechtervoorbataljon plotseling onder een aanval van duikbommen werpers raakt. Er zijn er die stand houden, maar dan herhaalt zich hier wat zich ook heelt voorgedaan bij (le vliegvelden in het westen, in Zuid-Limburg, nun De Grebbelinie op de óperatiebe- velen aan de Nederlandse kant een niet-onaanzienlijke sterkte, met zijn inundaties in het voorterrein en zijn bezetting van twee legerkorpsen in - bunkers en veldversterkingen. Maar de operatiebevelen zijn geduldig als het papier waarop zij zijn geschre ven. De feitelijkheid is veel minder mooi: weliswaar zijn er inundaties gesteld, maar juist voor de Grebbe- berg-zelf niet, daar moet net water door een bomvrij gemaal omhoog worden gepompt en het gemaal is niet klaar en dus ishet water er ook niet. De bunkers zijn even min, voltooid. Aan de Duitsers is die feitelijkheid geheel en al bekend: in februari nebben een inlichtingenoffi cier .van het Duitse generale staf, kapitein Kriebel en een inlichtingen officier van het Duitse 18e leger dat het gehele front ten noorden van de grote rivieren bestrijken zal, kapitein Heinrich, per auto de hele Grebbe linie ongehinderd kunnen doorkrui sen cn hun ogen goed de kost gege ven; in maart komt de majoor Mantey, de inlichtingenofficier van de staf van de .Heeresgruppe B', nog eens uitgebreid rondneuzen en tenslotte ar riveert er zelfs eind maart 1940 een echte generaal-majoor in het toekomstige strijdgebied: Zickwolf beet die en hij is commandant van een van de twee divisies die in de meidagen de Grebbelinie zullen aan vallen. Ook deze opperofficier krijgt bij zijn inspectie van het toekomsti ge geveclitsgebïed geen strobreed in de weg gelegd en wat kan hij méér wensen: Ouwehands Dierenpark heeft een prachitge uitzichttoren. De Jong heeft in zijn boek een verhaal over die toren; een familielid van pre mier De Geer heeft deze erop ge wezen dat dit ideale hulpmiddel voor observaties beter kan wordbn afge broken. maar de premier heeft ge zegd ,dat we ons bezorgd maken om niets.... dat de neutraliteit van Ne derland voldoende was gewaarborgd.., dat die toren een belangrijke toeris tische attractie was en het de Neder landse economie geld zou kosten het ding af te breken.' Dus is de toren blijven staan en dus is ook de gene raal-majoor Zickwolf blij en tevreden huiswaarts gekeerd en heeft hij net als zijn drie voorgangers-verspieders kunnen melden, dat de Nederlandse versterkingen niet moeilijk te nemen zijn, vooral wanneer op de as Wa- geningen-Rhenen wordt aangevallen. VROLIJKE PAASEITJES Vrolijk van buiten en... van binnen. Doe niet minder dan met Droste's Koninklijke kwaliteit, tenslotte is het maar één keer Pasen! Los of in vrolijke geschenk verpakkingen, v.a. 1,35 per 100 gram. Zes divisies En aldus geschiedt het dan ook, in deze meidagen van '40. Het Duitse 18de leger, dat de Vestiging Holland ln bezit moet nemen, is numeriek zwakker dan het Nederlandse veld leger onder generaal J. J. G. van Voorst tot Voorst. Het bestaat uit een cavaleriedivisie, bestemd voor de provincies Groningen, Friesland en Drente, voorts uit 4 infanteriedivi sies, 2 SS-regimenten (,Der Führer en de Leibstandarte Adolf Hitier') en een tankdivisie. Twee infanterie divisies en de tankdivisie (de 9 Pan zer) hebben de hoogst belangrijke taak door Brabant op te rukken naar de Moerdijk, daar contact te maken met de neergekomen parachutisten en via de onbeschadigde bruggen door te stoten naar Rotterdam en verder, naar Den Haag. De twee resterende infanteriedivisies plus twee SS-regimenten zijn be stemd voor de Grebbelinie en de Be- tuwestelling. Op 10 mei hebben zij het zwakke front van de grensba- taljons doorbroken, tussen half 8 en half 1 overschrijden zij de IJssel. 's Avonds zijn zij in Wageningen en is aanraking met de voorpostenlinie van de Grebbestelling tot stand ge komen. De volgende ochtend wordt eerst artillerievuur op deze door één regiment infanterie beschermde linie uitgebracht, daarna begint de bestor ming. Om 5 iiur 's middags is de voorpostenstrook opgeruimd. Executie De strijd om de Grebbeberg-zelf duurt de gehele 12de en 13de mei. Dan heeft het gros van de Neder landse troepen de stellingen in pa niek verlaten en is naar achter ge vlucht. Dan is ook op pinkster zondag één van de vele deserteurs uit de linie, een sergeant, die er met zijn stuk pantsevafweergeschut van door is gegaan, gearresteerd, voor een krijgsraad gebracht en na ver oordeling doodgeschoten. Het is de commandant van het O-de legerkorps generaal Harberts, geweest die op snel-recht heeft aangedrongen. Deze impulsieve aanvoerde* kent de Greb beberg, weet dat er veel fouten aan kleven maar kan niet begrijpen waarom niets aan Nederlandse kant gelukt, waarom letterlijk alles mis lukt. De Jong geeft in ,Mei '40' met hon derden voorbeelden een verklaring van dat mislukken. Hij beschrijft hoeveel dingen er nauwelijks waren, bij de Nederlanders, er was nauwe lijks artill'ériesteun, nauwelijks luchtsteun, er was in de inundatie- gebieden nauwelijks water opgeko men, er waren nauwelijks trans portmiddelen bij de vele troepenver plaatsingen het merendeel ervan ging te voet, zodat bij elke actie de mannen al uitgeput waren eer zij begonnen. En veel andere zaken zijn er hele maal niet. Hogere noch lagere com mandanten beschikken in de Grebbe stelling over inlichtingen van eigen en van vijandelijke troepen. Er zijn geen verbindingen, er is geen liaison met naast-liggende onderdelen. Er zijn geen goede kaarten. Er is geen luchtverkenning. ook niet voor de (schaarse) artillerie. Er is geen co ördinatie in de bevelvoering, het ene onderdeel weet niet wat het andere doet, Nederlanders schieten vaak op Nederlanders. Commandoposten wor den om de haverklap verplaatst zon der dat hogere en lagere comman danten ingelicht worden. Er zijn geen tanks (Nederland heeft er niet één), er zijn geen lichte snelvuurwapens. Er is geen camouflagekleding (wie heeft trouwens ook maar enig be nul van camouflage...?). Er is geen operationele reserve, bij de Duitsers lossen de troepen elkaar regelmatig af zodat zij fris blijven de Ne derlanders zijn onafgebroken in touw, er zijn divisie- en bataljonscom mandanten in de Grebbelinie die in vier dagen niet meer dan drie uur slaap krijgen! Er is gen rust. Er is geen eten. Er is niets te drinken. Levensgevaarlijk Er is geen ervaring in het ter»-».... Er is in de opleiding niet zo iets ge weest als een oefening onder werk zaam vuur. Wel is er angst, vrees het leven te verliezen. Waar de vij and oprukt zonder op verliezen te letten, is bij de Nederlanders een flinke beschieting vaak al genoeg om aan het wijken te gaan. Een maand na de caputilatie zal generaal Har- ADVERTENTIE IceylonI de fijnste thee ter wereld! Vandaag publiceren wij ge deelten uit het gisteren ver schenen boek van dr De Jong ,Het koninkrijk der Nederlan den in de tweede wereldoorlog', deel 3 over de strijd op de Grebbeberg, waar de goed be wapende, fanatiek aanvallende Duitsers binnen enkele dagen de Nederlandse linies doorbra ken. berts nog eens door de gevechtsbe- richten bladeren en dan leest hij: ,Toen werd het levensgevaarlijk en gingen wij terug'. En hij weet dan ook, dat uit de mannen die op 13 mei terugkwamen van de tegenstoot bij Achterberg, een spreekkoor heeft geklonken: ,Wij willen capituleren, wij willen capituleren'. En dan wis ten die mannen niet eens, dat Duitse tanks na een succesrijke opmars door Brabant op dat moment voor Rotter dam stonden... In het boek van De Jong is nauwe lijks plaats voor de heroïk van het Nederlandse verzet op de Grebbeberg: heroïek, die er óók geweest is en die men in ruime mate kan terugvinden in het boek van Wilson, ,Vijf oor logsdagen'. Het verhaal van De Jong is een verslag van het falen op alle denkbare niveaus, juist waar het de strijd om de Grebbelinie betreft. Evenwel niet zonder verklaring. Die vindt men in de reeds eerder ver schenen delen 1 en II: de tekorten in de voorbereiding. Maar men vindt er ook argumenten voor in het nieu we deel III hier volgt er één van en dat heeft betrekking op de troep. Voor de parlementaire enquêtecom missie heeft de commandant van de 4de divisie, kolonel Van Loon, be schreven wat hem overkwam bij het terugtrekken van de Grebbeberg: ,Ik reeds naar Eist om daar een nieu we verdedigingslinie in te richten. De mensen die mij daar te midden van een chaos voertuigen, hollende paarden en auto's, gepasseerd zijn. waren in een dusdanige stemming dat, als ik hun de revolver op de borst gezet had om hen neer te schie ten, zij het ook goedgevonden had den. Zij waren dood-op. Als ik de één op een bepaalde plaats zette om te graven en in stelling te komen en ik ging naar een ander, dan liep de één weer weg. Zij waren op'. In twee dagen strijd was de Neder landse bezetting van de Grebbestel ling verbruikt, versleten, op. Weg in het voorterrein van de Grebbeberg. DEN HAAG Nieuw Links, de radi- kale stroming in de Partij van (le Ar beid, vindt dat deze partij heeft ge faald als actiepartij. Er moet daarom worden getracht de PvdA om te bui gen tot een partij, die sneller inhaakt op buitenparlementaire acties, zoals de CPN dat doet in Groningen en de PSP in Limburg. Voorstellen in die richting zullen nader worden uitgewerkt, zo is zaterdag op een bijeenkomst in Utrecht besloten. De groepering heeft in een brief aan het PvaA-partijbestuur voorsteld, 't ontwerpen van een minimumprogramma niet zelf ter hand te nemen, maar dit over te laten aan het PAK-congres, dat in de loop van dit jaar zal worden ge houden. Het rapport dat de PAK-werk- groep onlangs heeft gepubliceerd, zou voor een dergelijk programma een goed uitgangspunt zijn. Volgens Nieuw Links heeft het partijbestuur te negatief op dit rapport gereageerd. Wel vindt men de werkwijze van de werkgroep te tralistïsch en wil men er meer me bij betrekken. Nieuw Links heeft ook plannen ontwor pen, om meer eigen representanten op de kandidatenlijst voor de tweede ka mer te krijgen. Men wil met meerdere lijsttrekkers de kamerverkiezingen van 1971 ingaan. Behalve aan Den Uvl en Vondeling wordt hierbij ook gedacht aan KIoos, Van der Louw, Van den Doel. Van Thijn en Wieringa. Zij zou den na de verkiezingen samen een soort fractiepresidiium kunnen (ADVERTENTIE) UTRECHT (ANP) Drs De Pous, de voorzitter va nde Sociaal-Economïsclie Raad, is volgens het Nederlands Ka-| tholiek Vakverbond in feit mede-verant-j woordelijk voor de ,afkeuringswaardige gang van zaken' bij de voorgenomen fusie tussen Philips en de Nederlandse' Kabelfabrieken, waarbij de eind januari door de SER opgestelde fusiecode is ge negeerd. ,Ruim Zicht', het officiële orgaan van i het NKV, zegt dat het verbond drs Del Pous er al herhaaldelijk voor heeft ge waarschuwd dat zijn commissariaten (onder meer van Philips en van NKF) I niet passen bij de positie van een man die boven de partijen behoort te staan. I Volgens het NKV is het duidelijk, datj drs De Pous niet meer als boven de par tijen staand kan wol-den besc-houwd als hij zich niet distantieert van het fusie-1 beleid van Philips en de Kabelfabrieken. j Drs De Pous heeft tegenover het NKV verklaard dat hij zekervan plan is om zich te laten informeren over de manier waarop toch blijkbaar comimunicatiesto- ringen zijn opgetreden, .waardoor naar het gevoelen van de vakbeweging niet voldoende uitvoering is gegeven aan de gedragsregels ter zake van fusies'. Het NKV zegt dat het he't resultaat van h?t onderzoek van drs De Pous met belang stelling tegemoet ziet. MUNTENDAM (ANP) In het Gro ningse Muntendam is maandagavond de dl maanden oude Jan Vos in een bo put van een in aanbouw zijnde wor geraakt de verdronken. Het jongetje was met andere kinderen op de gemeenschappelijke speelplaats in de zandbak aan het spelen. Toen de moeder haar zoontje wilde halen was het weg. Vermoedelijk is het kind spelender wijs in de bouwput geraakt. Kunstma tige ademhaling mocht niet meer baten. HAMBURG (AP) Kanselier Willy Brandt van West-Duitsland heeft In een vraaggesprek met het Hamburgse blad .Der Stern' verklaard, dat hij betreurt dat West-Dultsland niet het Engelsee se&,sel heeft, waarin de premier het parlement kan ontbinden en nieuwe ver kiezingen uitschrijven. .Als ik Engels premier was zou ik d« Bondsdag ontbinden', aldus de kanse lier. Hij zei ervan overtuigd te zijn dat d- k ezers zijn binnen- en buitenland» beleid op dit mement krachtiger steu nen dan blijkt uit de samenstelling van het in september 1969 gekozen parle ment. Bij die verkiezingen kregen de sociaal democraten 42,7 procent van de stem men. De oppositie de CDU en de CSU kreeg 46.1 procent van de stemmen, de vrije democraten 5.8 procent. De coa^ alit.e van socialisten en vrije democra ten heeft in de huidige Bondsdag een meerderheid van 12 stemmen. r (ADVERTENTIE ■>t - v"* Bk. ftmtfeptcev&t,/ jjj

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1970 | | pagina 17