GOESE MUZIEKSCHOOL
HUIST IN BOUWVAL
ondanks
nood
situatie
bloeien
muziek
scholen'
courant
27
laiiiiiii
PAUL C. VAN BELZEN: ,IK BEN HET BEU'
KWESTIE SLEEPT AL VEERTIEN JAAR
G. W. Bergman, directeur
Zeeuwse Muziekschool
OVERHEID TOONT GEBREK AAN VISIE
provincial*
zeeuwse
28 FEBRUARI 1970
Er is misschien geen tak van kunstzinnige vorming die zo'n hoge vlucht genomen heeft als het
muziekschoolwezen. Dat gebeurde vooral na de oorlog, toen er een duidelijke behoefte aan geor
ganiseerd muziekonderwijs kwam. In de afgelopen vijfentwintig jaar schoten de muziekscholen
als paddestoelen uit de grond. Want iedere gemeenschap van zo omstreeks 25.000 inwoners achtte
zich op cultureel gebied niet bij, als er geen muziekschool was. Kleinere gemeenschappen stichtten
dikwijls met elkaar een zogenaamde streekmuziekschool. In Zeeland werd dat zelfs een .provincia
le school, uniek voor heel ons land. De activiteiten die na 1945 overal in Nederland losbarstten ten
aanzien van een zo groot mogelijke sociale en geografische spreiding van muziekonderwijs, beant
woordden in onze provincie tvel heel duidelijk aan dit doel.
De rijksinspectie voor het muziekonderwijs kwam met
een structuurplan en richtlijnen voor muziekscholen.
Uitvoerig wordt daar ingegaan op zaken' als" dé taak,
de indeling, dc status van de school; de salariëring van
de leerkrachten; de lesgelden, de leiding, de binding
tussen school en ouders, de subsidiëring van rijkswege.
Ook kwam er van die kant een basisplan voor de op
leiding van spelers in harmonie- of fanfarekorpsen. De
opleidingen tot de bevoegdheden voor het lesgeven wer
den op de helling gezet, resulterend in het instellen van
de muziekonderwijsaktes A en B. De koninklijke Neder
landse toonkunstenaarsvereniging ging zich met de toe
nemende behoefte aan goed muziekonderwijs bemoeien.
Strijd ging deze vereniging voeren tegen de beunhazen,
de scharrelaars, de nietskunnende alleskunners. die
vooral op het platteland hun prooien wisten te vinden.
Zo ontstond een register van erkende musici, waaron
der als belangrijk contingent de muziekschoolleer-
krachten Dit register ligt op elke erkende muziek
school ter inzage, en mag voor de lesnemers een waar
borg zijn.
Behalve het rjjk gingen ook de provincies subsidiëren.
Over de rijksbijdrage kan 'eigenlijk beter gezwegen
worden. Over het boekjaar 1968 deelde het rijk nl met
2.G9 procent in de gezamenlijke Nederlandse muziek-
jchoolinkomsten. Voor de Zeeuwse muziekschool was
het percentage rijkssubsidie over dat jaar 2.57 pet. Het
Iecuwedeel van de kosten kwamen en komen in Neder
land nog steeds op de gemeentelijke begrotingen te
drukken. Over 1968 drogen de Nederlandse gemeanten
met bijna 61 pet bij aan het financieel opvangen van de
stormachtige ontwikkeling van het muzieksehoolon-
denvijs.
STORMACHTIG
Van stormachtig mag inderdaad gesproken worden.
Bopalen wc ons alleen maar tot de Zeeuwse muziek
school. Als In september 1965 de huidige directeur, de
heer G. W. Bergman, zijn entree doet, staan er 1800
leerlingen geboekt Vier jaar later is dat aantal met
meer dan vijftig procent toegenomen. Deze ontwikke
ling meer leerlingcia, meer docenten, grotere gebouwen)
betekent een steeds grotere .claim' op de gemeentelijke
overheidsgelden. Gelukkig sprong in Zeeland de provin
ciale overheid bij met een bijdrage die over 1968 550
procent van het schamele rijkssubsidie bedroeg. Mu
ziekschool-directeur Bergman, gevraagd naar verdere
bijzonderheden over de toestand van het Zeeuwse mu
ziekonderwijs, zegt:
,In Zeeland dat liet op zoveel gebieden (en misschien
ook wel naar do aard der inwoners) wat zuiniger aan
moet doen, dragen de gemeenten minder aan het mu-
zlckschoolonderwijs bij dan het landelijk gemiddelde
doet vermoeden. Hun aandeel is even hoog als dat. van
de lesnemers (42 pet). Dit heeft tot gevolg dat de les
gelden in onze provincie hoger liggen dan elders in
Nederland. Gevaarlijke gevolgen hiervan zouden kun
nen zijn', aldus de lieer Bergman, ,dat vooral de Zeeuw
se muziekschool zich in de richting van de .standen
school' gaat ontwikkelen. Het ideaal: een vollcsmu-
ziclvscliool is in do huidige financierlngssituatie ter
nauwernood haalbaar'.
Door vooral het groepsonderwïjs meer en meer op de
vo;,:grond te stellen (in 1966 10.2 pet. nu al bijna 20
pet van het totale aantal lesuren), dat uiteraard goed
koper gegeven kan worden, tracht de Zeeuwse mu
ziekschool niettemin breder lagen van de bevolking te
hereiken. Het aansnoeren van de gemeentelijke over
heidsbeurzen mag echter de kwaliteit van het onder
wijs niet benadelen. Sommige instrumenten kunnen
doodgewoon niet groepsgewijs onderwezen worden!
.Bovendien, meent de heer Bergman, wordt de noodza
kelijkheid van het groepsonderricht niet alleen door
subsidieperikelen gedicteerd. Er zijn wol zeker pedr*-
gogische overwegingen die het gezamenlijk musiceren
door kinderen noodzakelijk maken'.
HUISVESTING
Groepsonderricht betekent ook veranderde eisen, ge-
Bteld aan de gebouwen waarin les wordt gegeven: im
mers er kan niet uitsluitend meer met kamers volstaan
worden. In het algemeen volctoande huisvestingen van
de Zeeuwse muziekschool weinig of niet aan de eisen die
het muziekonderwijs stelt. Alleen in VJlssmgen en Zie-
rikzeee kan van een redelijke toestand worden gespro
ken. De lessen in Middelburg worden op de zolder van
de concertzaal gegeven; met schotjes van board zijn
daafT leskamers gemaakt. Op 'drukbezette tijden tui
melt de argoloze bezoeker in een chaos van Klanken. Bo
vendien is de ruimte al enkele jaren te klein gebleken;
over een aantal schoolgebouwen in de stad is nu het
onderwijs verspreid. Gelukkig is er uitzicht op een
nieuw onderkomen.
Hemeltergend is do huisvostingstoestand al vele jaren
in Goes. De bescheiden geldmiddelen deden veertien
jaar geleden besluiten tot het huren van een afgedankt
woonhuis. Wat lapwerk en het bordje .Muziekschool'
opende de deur voor de nuiziekleergierige jeugd van
öoes. Al jaren draaft de heer Bergman achter huis
eigenaren, makelaars, gemeentebestuurders aan, om een
verandering in de onhoudbare situatie te brengen. Ruim
een jaar geleden kwam de nieuwe adjunct-directeur
van de Goese- muziekschool, de heer Paul van Belzen,
hem hierin steunen.
Met grote ijver zette Van Belzen zich in om op zo
kort mogelijke terrein een waardiger onderdak te vin
den'. zegt de heer Bergman. ,U begrijpt, vervolgt hij,
.dat een aan de eisen van het moderne muziekonder
wijs aangepast gebouw in Goes een urgente zaak is.
Maar dat betekent óók weer een verhoging van de uit
gaven en een opnieuw aankloppen bij de gemeentelijke
overheden, die met hun financiële middelen toch al nau
welijks de snelle groei van de muziekschool kunnen
volgen.
Goes was ereds jaren terug de eerste gemeente die zich
onttrok aan de zg gemeenschappelijke regeling voor
het muziekonderwijs in Zeeland door het instellen van
hetgeen in de universitaire wereld de .numerus clausus'
genoemd wordt. Een mooi woord vó'or het afremmen van
leerlingentoeloop doo raan het subsidie een bepaald pla
fond te geven. Veel gemeenten hebben toen dit voorbeeld
gevolgd. De leerlingenstop is het moderne zwaard van
Damocles dat een blo ei «nd muziekschoolwezen bedreigt.
Zeeland is niet het enige gebied waar langzamerhand
deze noodsituatie aanwijsbaar is. Momenteel onder
vindt meer dan 35 pet van alle rijks-erkende muziek
schollen in Nederland in dit opzicht rechtstreekse moei
lijkheden en er komen nog dagelijks scholen bij.
Een .bevriezing' van de gemeentelijke bijdragen zal
niet alleen gevolgd worden door een vermindering van
het leerlingental, maar ook door een dreigend ontslag
van leerkrachten. En dat juist nu van rijkswege, zoals
al gezegd, aan de bevoegdheden hogere eisen worden
gesteld. Het gaat hier. in cijfers uitgedrukt, om in to
taal twee miljoen lesuren aan alle Nederlandse mu-
ziekscholei-
In het opvoeren van tie lesgelden, in Zeeland verhou
dingsgewijs al hoog, kan geen oplossing gevonden wor
den. De stichting overleg muziekonderwijsinstellingen
in Nederland, een bundeling van het merendeel van de
muziekscholen, heeft kort geleden in een adres aan de
leden van de eerste en tweede kamer gewaarschuwd,
dat de ontwikkeling van het muziekschoolwerk volko
men spaak dreigt, te lopen in verband met. de minimale
bijdrage van de rijksoverheid, in de wandelgang rijks
fooi' genoemd.
KRITIEK
Bij herhaling heeft deze stichting van overleg bij mi
nister Klompé aangedrongen op verhoging van haar
subsidie. Afremming van het leerlingental, onevenredige
opvoering van lesgelden, pedagogisch-didactische on
verantwoorde maatregelen zijn symptomen van een
langzame dood van een zaak die juist bloeit! In de
cember jl kwam het kunstbeleid van minister Klompé
aan de orde bij de begrotingsbehandeling. Toen werd
er zware kritiek geleverd op het lage subsidie aan de
muziekscholen.
De oppositiepartijen dienden een amendement in om
te bereiken dat op de begroting ten minste drie miljoen
gulden meer voor de muziekscholen zou worden uit
getrokken (dat betekende ongeveer een gemiddelde van
28.000, in wezen een druppel op een gloeiende plaat)
.Bij de begrotingsbehandeling werd in het politieke spel
dit amendement door de rechtervleugel van de kamer
weggestemd. En zo blijven gemeenten, lesnemers, een
radeloos directeur voor moeilijkheden geplaatst die
steeds groter worden ten gevolge van een van weinig
visie getuigend beleid van do rijksoverheid', besluit, de
heer Bergman.
voudig niet meer voortgezet kan
worden. De zolderverdieping is het
afgelopen jaar reeds buiten gebruik
gesteld. Het resultaat hiervan is na
tuurlijk dat op diverse dagen ge
woekerd wordt met de schaarse ruim
te die over is gebleven. Ouders die
op zulke dagen een bezoek aan de
school brengen kunnen alleen te
woord worden gestaan in de gang,
welke bovendien dienst moet doen ais
wachtruimte voor de leerlingen.
.Je kunt niet over een onhoudbare
toestand blijven praten. Het gevaar
bestaat, dat we op een bepaald mo
ment eenvoudig niet meer verder kun
nen en er mee moeten ophouden,
hoezeer we dit ook zouden betreu
ren.
Wordt er binnen redelijke tijd geen
oplossing voor dit probleem gevon
den dan zal Goes, wat het muziek
onderwijs betreft, tót de meest ach
tergebleven gebieden van Nederland
gaan behoren. Je zult trouwens lang
moeten zoeken om een tweede mu
ziekschool te vinden die even slecht
gehuisvest is als de Goese afdeling
van de Zeeuwse Muziekschool', be
sluit Paul van Belzen.
GERARD C. VAN LOO
onbewoonbaar
Hij gaat verder: .Het eerste dat bij
mijn benoeming als adjunct-direc
teur van de Goese school mijn volle
aandacht vroeg, was een oplossing
te vinden voor de deplorabele toe
stand van de behuizing. Cm uit dit
pand waar het predikaat .onbewoon
baar' op zijn plaats is. te komen en
een onderkomen te vinden de Zeeuw
se Muziekschool waardig.
Hier worden kinderen, die in hun
voor sfeer gevoeligste levensperiode
zijn, met muziek in aanraking ge
bracht.'
Bij de Ingebruikneming nu zo'n 14
jaar geleden, voldeed dit gebouw al
niet aan de minimaal te stellen eisen
Het christelijk lyceum, huisvestte
voordien de muziekschool maar kreeg
met ruimtegebrek tekampen. Men
besloot als noodsprong een tijdelijk
onderkomen te zoeken in een oud
afgedankt woonpakhuis. Van de rek
baarheid van het begrip tijdelijk had
men toen waarschijnlijk nog geen
vermoeden. Dat het toch al niet zo
florissante gebouw er in de loop der
Jaren niet op vooruit is gegaan laat
zich raden.
Achteraanzicht van liet gebouwvan de Zeeuwse muziekschool in Goes. Wat eens misschien een niet onaar
dige combinatie van een woonhuis en een winlceltje was, is nu in een vergevorderd stadium van verkrotting ge-
komen. (Foto PZCj
,stal'
Dit pand doet je denken aan een
ouderwtse veehouderij. Zelfs de geur
doet enigszins in die richting den
ken. zegt Van Belzen. Bij een rond
gang blijkt de ,stal' inderdaad als
muziekschool dienst te doen. Een
somber hol achter een wankele af
scheiding was tot voor kort de zaal
waar het algemeen vormend muziek
onderwijs werd gegeven; dit kon in
middels in enkele andere scholen wor
sen ondergebracht. De muren in de
gang met hun originele schimmel-
öatronen door het rijkelijk aanwezi
ge vocht, de vloer van het zaaltje
lie een duidelijke neiging tot ver
takken verraadt, zijn de oorzaken
ar van dat er geen kleine uitvoerin
gen meer in de .muziekschool' ge ge-
een worden. De toestand van de resl
/an het gebouw is, een heel klein
gedeelte uitgezonderd, hieraan gelijk
Het .hemels' uitzicht op de zolder
ts bijzonder hinderlijk^ dit heeft vaak
.ot ware overstromingen geleid' ver
eelt de heer Van Belzen. Provisori
sche reparaties stelden hieraan enig
zins paal en perk, maar dit alles
neeft niet kunnen voorkomen dal
Jonker bruine vochtkringen de wan-
Jen en plafonds in het gehele ge-
oouw overdadig sieren.
Om deze sfeerbeschrijving te vol
tooien moet ik ook nog de aparte
geur van vocht, schimmel en rottend
hout vermelden die vooral bij ver-
Jamping (tijdens het stookséizoen
oijzonder doordringend kan zijn. Over
Je kakafonie van klanken, de kamers
zijn op generlei wijze geïsoleerd zal
•k verder maar zwijgen', verzucht de
idjunct directeur.
Het is duidelijk dat van een verant
woord lesmilieu in zo'n onderkomen
moeilijk sprake kan zijn. De docen
ten doen hun best maar deze situatie
vergt wel veel van het incasserings
vermogen, temeer daar ook het in
strumentarium zich langzaam maar
zeker aan het gebouw heeft aange
past.'
neer de lessen in zo'n lugubere om
geving gedoceerd worden de interes
se hiervoor wel zeer matig zou zijn,
maar niets is minder waar. Dit werd
trouwens ook het afgelopen jaar
weer eens bewezen toen de muziek
school in Goes in een overvolle .Prins
van Oranje', een uitvoering verzorgde
die niet alleen van een goed niveau
getuigde maar bovendien een waar
muziekfeest werd.
Diverse ouders ziet men na een eerste
kennismaking met de school niet
meer terug, maar dit zijn toch uit
zonderingen, Het merendeel stuurt
zijn kinderen ondanks alles naar de
muziekschool. Hieruit valt dc conclu
sie te trekken dat ook in Goes een
dringende behoefte aan muziekonder
wijs bestaat'. Dit is momenteel zelfs
groter dan we kunnen en mogen op
nemen; we hebben een wachtlijst'
vertelt Paul van Belzen.
Dat de muziekschool in Goes en ove
rig Zuid-Beveland een belangrijke
functie heeft te vervullen is een be
wezen zaak, alleen, hoelang is het
vol te houden? Het zal duidelijk
zijn dat een kwestie als deze, die
onder de huidige omstandigheden nog
al zoveel jaren als onhoudbaar wordt
gezien op een gegeven moment een-
K' yehihiemciitig hoekjeop de zotder van de muzteksaiool. De emmers dienen om het regenwater op te van
yen, dat ryJoelyk naar binnen drupt. (Foto PZC
GOES ,lk ben het beu', zegt Paul C. van Belzen, adjunct-direc
teur van de Zeeuwse Muziekschool Goes. ,Ik ben het beu na ander
half jaar in dit krot'. Terwijl hij dat zegt klopt hij met de hand op
een piano, waarvan de snaren zijn gesprongen, de toetsen vastge
kleefd door vocht. De piano is nu in een hokkige ruimte van het .ge
bouw' van de Goese Muziekschool als onbruikbaar ter zijde gezet.
Welk duur instrument zal het volgende slachtoffer zijn van het
vocht in dit schoolgebouw?
Het .gebouw': Een bouwvallig, fan
tasieloos geveltje in de Goese 's-Heer-
Hendrikskinderenstraat. Het bouw
werk draagt de resten van een vies-
blauw sausje.... Een troosteloos,
stijlloos optrek, dat even associaties
oproept aan bepaalde huizen in be
paalde buurten van bepaalde steden-
Maar neen, daarvoor is dit hok in
Goes-Noord nog te gammel
Een hok verdeeld in .lokalen' waar
les wordt gegevenéén beneden
drie boven.
Overal afgebladderde verf, vochtplek-
ken soms gecamoufleerd met kle
den, grote scheuren in de gangwand.
De buis van de w. c. loopt door de
leskamer beneden... Even stoppen...
jongensdrie maten rust.... als de
w. c. doorgetrokken is, kunnen we
verder spelen
De zolder: vrij uitzicht hier en daar
op de blote hemel door kieren in
de dakpannen
Men mag bewondering hebben voor
de ouders. Zij moeten wel veel ver
trouwen hebben in het enthousiasme
van hun kinderen en het uithoudings
vermogen van de leraren anders stuur
je je kinderen toch niet naar zo'n
school...'
Men mag bewondering hebben voor
de jeugd, die hier trouw komt stu
deren. Jeugd laat zich tegenwoordig
niet zo gemakkelijk meer ergens
door pa en moe heen sturen. Maar
de Goese. de Bevelandse jeugd, die
hier komt, is enthousiast voor mu
ziekbeoefening en neemt het rotte
gebouwtje kennelijk op de koop toe.
Bewondering voor de leraren, die
soms met hoofdpijn van de muffe
geur, mede veroorzaakt door de al
tijd brandende verwarming de les
sen maar voortzetten. ,En dat al
veertien jaar', zegt Paul van Belzen
,Ik zit hier anderhalf jaar, en ik ben
het beu.'
Aan vernieuwing kan zolang men
m dit gebouw huist niet worden ge
dacht. .Ieder instrument, en hier doel
ik vooral op de piano, zou in korte
tijd dezelfde weg opgaan. Pogingen
om de muziekschool tijdelijk onder
te brengen zijn mislukt. De prak
tische bezwaren waren dermate
groot dat van dit plan moest worden
afgezien', aldus de heer Van Belzen.
interesse
Men zou kunnen aannemen dat wan-
