Boze oude Nol: ,Ik sta
hier als Jan Kïaassen'
Aanbod Mansholt
slechts symbolisch
Bijna alle Tokiose
studenten in cel
DR HEINEMANN: SYMBOOL VOOR VERNIEUWING
Verdachte zorgt
opnieuw voor
incidenten
OUD-MINISTER
L0GEMANN
OVERLEDEN
,0ok inspraak
bij sociale
werkvoorziening
SYMBOLISCHE' HONGERSTAKING
VAN GEDETINEERDEN VEENHUIZEN
heetman
dinsdag
18 NOVEMBER 7969
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VOOR HET AMSTERDAMSE GERECHTSHOF
AMSTERDAM (GPD) Oude
Nol voor het Amsterdamse gé-
rechtshof. Op een gegeven moment
roept hij: ,Ik sta hier als Jan
Klaassen'. Het beeld is treffend
juist. Het ligt minder aan het hof
dan aan hemzelf. De 77-jarige
Utrechter voert een trieste one
man-show op. Van de Nol die in de
tweede wereldoorlog een smokkel
bende leidde en later een reputatie
opbouwde als ,de schrik van Arn
hem 'is weinig meer over.
Hij lijdt, aldus de rechtbank in Utrecht
in haar vonnis zes jaar gevangenis
straf, gevolgd door ter beschikking
stelling van de regering aan .psy
chopathie met hysterische trekken en
een beginnend verval van zijn ge"-'
vermogens'. Wat hij zegt, roept
schreeuwt heeft vaa kniets met de zaak
uitlokking van twee door Hans van
Z. gepleegde moorden en een poging
tot doodslag te maken. Enige sa
menhang is regelmatig ver te zoeken.
Een zoon, door hem als getuige a dé
charge opgeroepen, zegt aan het eind
van de zitting: ,Ik getuig niet voor u
en ik getuig niet tegen u'. Nol: ,Goed,
jongen'. Van getuigen komt niets. Wel
wil de zoon een woord tot zijn vader
richten. Het gaat zonder duidelijk merk
bare emotie. ,Ik ben hier niet gekomen
om te snotteren', zegt de zoon. Zijn
opmerking gaat over een artikel in een
weekblad. Vader, ik heb indertijd een
journalist bij me gehad van Panorama.
Ik heb gezegd dat ik u beschouwde als
een heel slecht mens. Mijn woorden zijn
niet goed weergegeven'.
Conflict
De zitting verloopt, zoals ook de be
handeling van de zaa kdoor de recht-
bank in Utrecht is verlopen. Nieuwe
gezichtspunten levert zij niet op.
Oude Nol raakt door zijn optreden
verschillende keren in conflict met
de president van het hof, nu- P. G
A. J. Horsten en met zijn verdedi
ger, mr G. H. Th. Keune. Aam het be
gin van de zitting dreigt de presi
dent verschillende keren de zaak bui
ten zijn aanwezigheid verder te be
handelen. wanneer hij zich niet rus
tig houdt. Wanneer oude Nol een
dreigende houding aanneemt tegen
zijn verdediger komt het bijna zo
ver. Oude Nol kalmeert echter en de
president besluit het nog eens te
raai binnen. Hij loopt op pantoffels.
Wachten is er voor hem niet bij. Hij
haalt uit een tas een enorme stapel pa
pieren, die betrekking' hebben op zijn
zaak. Luidruchtig overhandigt hij er en
kele aan zijn raadsman. Wanneer deze
bezwaar maakt tegen zijn optreden,
zegt Nol: .Niet u slaat hier terecht,
maar ik'.
Hij zwaait met wat papieren. .Hiermee
bewijs ik dat ik onschuldig ben'. Het
is een kreet die nog vele malen zal val
len. Wanneer het hof en de procureur-
generaal verschijnen, trekt oude Nol
zich daar niets van aan. De deurwaar
der. die hem maant te gaan staan, krijgt
te horen: ,Ja, ja. ik kom'. Als de presi
dent hem verzoekt nu maar eens te
komen, zegt hij: ,Ik heb al twee jaar
gewacht'.
Hierop volgt een eerste botsing met de
president. Oude Nol loopt met een hand
vol papieren naar de groene tafel. De
president zegt dat hij achter het hekje
voor de verdachtenbank moet blijven
staan. Oude Nol doet dit niet. Als de
procureur-generaal de dagvaarding
onderbreekt oude Nol hem.
gli, als getuige wordt gehoord. Een an
dere getuige, die hij eist, is zijn eerste
raadsman, mr Van Straten. De presi
dent vertelt hem dat Caroline naar En
geland is vertrokken. Later wordt over
eengekomen dat mr Van Straten ge
vraagd zal worden de volgende dag
(dinsdag) te verschijnen.
Tirade
laag volhoudt dat hij van het hele be- Wittebol en Van Ingen met een bevel
staan van Donse niets afwist, zou ge
zegd hebben: .Wij kunnen hem beter
pakken'.
Ria wist zich, evenals in Utrecht, niets
te herinneren. Nu was het zelfs zo dat
zij zich niet kon herinneren tegenover
de politie een verklaring te hebben af
gelegd. Procureur-generaal mr G. H. C.
van Dijken: ,Dit is toch te dwaas. U
bent twee keer bij de politie geweest.
Toen had u nog geen geheugenstoornis'.
Ria: .Nu weet ik het. met meer. het is
al zolang geleden'. De procureur-gene
raal: ,U doet net alsof u iedere dag aan
wezig bent bij het beramen van plan
nen tot beroving'.
Bloemenkoopman Selhorst, die samen
met oude Nol en G. Wittebol in de ge
vangenis heeft gezeten, zei dat oude
Nol nooit met hem over opa Donse had
gesproken. Wittebol had dit wel gedaan.
Ér zou geld bij zijn opa in huis zijn,
dat gemakkelijk te halen was. Over een
verklaring van een andere gevangene,
H. G. Janse, inmiddels sergeant bij het
Leger des Heils, zei hij dat deze gelo
gen is. Janse beweert dat oude Nol met
hem wel over Donse en andere mogelij
ke slachtoffers heeft gesproken. Janse
heeft tegenover de politie een datum ge
noemd, waarop hij met oude Nol naar
het huis van de weduwe Elizabeth
Woortmeijer-Nickel het laatste
slachtoffer van Hans van Z. zou zijn
gegaan. Op deze dag lag oude Nol ech
ter in het ziekenhuis. De getuige kan
zich nu niet meer herinneren wanneer
het precies is geweest.
Miinchhausen
Oude Nol: .Münchhausen uit Duits
land, ken je die? Daar ben jij een
broer van'. Oude Nol doet een
ging de getuige aan te vallen.
meineed staat zo vast als dit paleis
van justitie vaststaat', roept hij
woedend.
Een politieman vertelt dat G. Wittebol,
wel opgeroepen als getuige, maar niet
verschenen, na de moord op J. Donse
had gezegd dat oude Nol hierachter
zat. Oude Nol was hierop enige tijd in
de gaten gehouden. Op een gegeven
moment was hem verzocht naar het bu
reau te komen. Waarvoor werd er niet
bij gezegd. Aan ene E. van Ingen, even
eens opgeroepen als getuige en even
eens niet verschenen, heeft oude Nol
voordat hij naar het bureau ging, zijn
paspoort en tien machtigingen voor het
incasseren van zijn aow gegeven. Niet
waar, zegt oude Nol. Het hof besluit
opnieuw als getuige
Jan Klaassen
Uit enkele getuigenverklaringen die de
president voorleest, blijkt dat oude Nol
na de moord op Donse pakjes geld in
zijn bezit had en dat hij met verschil
lende anderen over de mogelijkheid vai
een beroving van Donse heeft gespro
ken. Eén getuige zegt dat Nol hem ge
zegd heeft dat hij de keel van het
slachtoffer zou moeten snoeren. Eén van
de verklaringen is opgenomen in een
gevangenis in Antwerpen. Oude Nol
ontkent de betrokkene te kennen: ,De
een zit in België, de ander zit in Enge
land, mr Van Straten zit aan de koffie
en ik sta voor Jan Klaassen'.
In de loop van de dag wordt de aan
vankelijk gespannen verhouding tussen
de president en de verdachte wat soe
peler. Oude Nol loopt, wanneer een ge
tuige verklaart dat hij Hans van Z. en
oude Nol met een motor of een scooter
in de omgeving van de boerderij van
de door Hans van Z. vermoorde Reijer
de Bruin in Heeswijk heeft gezien, met
wat papieren naar de president toe. ,Ik
doe u niets', zegt hij geruststellend. De
president lachend: Maar ga toch maar
weer zitten'.
Elizabeth Woortmeijer-Nickel, het laat
ste slachtoffer van Hans van Z., dat er
afkwam met slechts een bloedende
hoofdwond, maakt zoals eerder in
Utrecht, een hele show van haar optre
den als getuige. Behalve het relaas van
haar beroving heeft zij echter niet veel
te vertellen. Oude Nol liep achter haar
aan, maar zij moest hem niet. Op haar
bezit (ruim tienduizend gulden, die
door Hans van Z. geroofd zijn) heeft
oude Nol nooit een toespeling gemaakt.
De zitting wordt vandaag voortgezet.
Kennedy sr. had
weer hartaanval
HYANNIS PORT (RTR) Joseph P.
Kennedy, de 81-jarige vader van sena
tor Edward Kennedy, heeft zaterdag
weer een hartaanval gehad. Naar ver
luidt is zijn toestand op het ogenblik
slecht. Joseph Kennedy heeft na een
beroerte op.19 december 1961 die hem
verlamde, verscheidene keren een hart
aanval gehad.
MINISTER LARDINOIS ONTHULT:
DEN HAAG (ANP) Het aan
bod van dr. Mansholt, tweedui
zend gulden per hectare te beta
len als braakliggende grond in
Flevoland niet voor de landbouw
in gebruik wordt gienomen, was
niet ernstig bedoeld.
De minister van landbouw en vis
serij, ïr. Lardinois, onthulde dit
gisteren in de vergaderzaal van
ae tweede kamer, waar de vaste
commissie voor landbouw en vis
serij het plan-Mansholt voor struc
tuurhervorming van de land
bouw in de EEG besprak. Veel le
ien der commissie wilden weten
hoe de minister dacht over Mans-
holt's aanbod, op 8 november in
Utrecht gedaan tijdens een verga
dering van de contactcommissie
voor natuur- en landschapsbe
scherming. Minister Lardinois v
antwoord had gekregen, dat zij
niet ernstig bedoeld was geweest.
Tegen de Nederlandse direoteur-
generaal voor de voedselvoorzie
ning had dr. Mansholt gezegd,
dat het aanbod slechts symbolisch
bedoeld was.
Op de kwestie van het Kuinder-
bos wilde minister Lardinois niet
diep ingaan. Wel vertelde hij dat
tegelijk met dit bos 400 hectaren
landbouwgrond zullen verdwijnen,
om plaats te maken voor een
schietterrein, voornamelijk weide
grond met melkveehouderijbedrij
ven. Zou men het schietterrein
met op de plaats van het Kuin-
derbos inrichten, maar op nu nog
maagdelijke grond in de Flevo-
poldea's, dan zou van de daarvoor
nodige 1200 hectaren toch nog 80
pet in produktie komen, omdat
voor een schietterrein (geen oefen
terrein) maar 20 pot buiten de
produktie hoeft te blijven.
LEIDEN (GPD) Op 77-jarige leeftijd
is overleden prof. dr J. II. A. Loge-
mann, oud-hoogleraar te Leiden en BaB-
tavia en oud-minister van overzeese ge-
biedesdelen in het kaliinet-Schermer-
horn-Drees in de jaren J945 en '46, toen
hij voor de moeilijke taak stond de be
trekkingen tussen Nederland en Indo
nesië nieuwe gestalte te geven.
Tussen zijn ministerschap en het Leids
hoogleraarschap was hij in 1946 en
1947 nog lid van de tweede kamer. In
Leiden ging hij in 1962 met emeritaat.
Hij was ridder in de Orde van de Ne
derlandse Leeuw. Het stoffelijk over
schot is maandag m alle stilte gecre
meerd. Johann, Heinnch, Adolf Loge-
mann werd op 19 januari 1892 te Rot
terdam geboren. In de Maasstad be
zocht hij de hbs waarna hij in Leiden
Indologie ging studeren. In 1923 legde
hij zowel het doctoraal indologie als
cum laude het doctoraal in de rechts
wetenschappen af. In die jaren nam hij
reeds intensiever dan de meesten het
werk en de opvattingen van een geleer
de als Van Vollenhoven in zich op,
waardoor zijn denkbeelden in een rich
ting groeiden die hem later tot de aan
gewezen man schenen te bestempelen
om de verhoudingen tussen Nederland
en Indonesië andere vorm te geven. Dr
Logemann had voor de bekroning vai
zijn universitaire studie reeds enkele ja
ren in verschillende functies gediend u
het voormalige Nederlands Oost-Indië.
In 1924 keerde hij naar de oost terug
als inspecteur bij de thesaurier-gene
raal te Batavia. Van 1924 tot 1939 was
hij hoogleraar in het staatsrecht aan
de rechtshogeschool te Batavia, in welk
laatstgenomede jaar hij met verlof naar
Nederland kwam. In Nederland were
hij door de oorlog overvallen. Zijn ge
prononceerde politieke denkbeelden, zijn
faam als jurist en ook zijn voormalige
functie in Indonesië en zijn openhar
tige stellingname tegen de opvattingen
van de Duitse bezetters brachten hem
al spoedig in moeilijkheden. Van 1940
tot 1944 heeft hij dan ook als gijze
laar in verschillende kampen doorge
bracht. Logemann was later lid van de
zogenaamde stuwgroep. Hij wilde ver
tegemoetkomen aan de nationalistische
beweging in Nederlands Indië. Als mi
nister voor overzeese gebiedsdelen had
hij de moeilijkheden met de op handen
zijn de republiek op te vangen. In Indië
zag men hem aanvankelijk als een Hit-
ler-verheerlijker, in eigen land had hij
problemen met het parlement, dat hem
te tegemoetkomend vond.
Duitsers zijn vóór
gesprek mei DDR
BONN (AFP) Drie van de vier West-
duitsers zijn voorstanders van het ope
nen van politieke onderhandelingen tus
sen West- en Oost-Duitsiand.
Volgens een opiniepeiling van het insti
tuut voor toegepaste wetenschappen in
Bad Godesberg, heeft 74 procent van de
ondervraagden zich voor onderhandelin
gen uitgesproken. 11 procent is tegen het
denkbeeld van besprekingen tussen Oost
en West-Duitsland op regeringsniveau.
15 procent heeft geen mening geuit.
TOKIO: Een brandweerwagen pro
beert de vlammen te blussen, die
zijn ontstaan door de molotov
cocktails die radicale studenten
wierpen.
MINISTER ROOLVINK:
OMMEN (GPD) Ook bij de sociale
werkvoorziening moet de werknemer in
spraak krijgen. Het moet niet als een
loze kreet worden beschouwd dat het
organisatiebesluit sociale werkvoorzie
ning de totstandkoming van overleg
organen eist in de nu vergrote, beter
toegerust en meer doelmatige organisa
tiestructuren van de sociale werkvoor
ziening.
Met enige nadruk heeft minister Rool-
vmk (sociale zaken) dat gisteren ge
steld in zijn toespraak bij de opening
van het nieuwe bedrijfspand in Ommen
va nhet sociale werkvoorzieningschap
,Het Laar'. Midden 1955 telde ae so
ciale werkvoorziening ruim 12.000 werk
nemers, midden 1965 waren het er
28.000 en in het midden van dit jaar
rond 43.000.
POLITIE HOOPT RUST TE HEBBEN HERSTELD:
PROTEST TEGEN VONNIS RECHTER R.
HAARLEM (GPD) Alle wegens het rijden onder invloed ver
oordeelde gedetineerden in de inrichting Bankenbos H in Veen-
huizen hebben vrijdagavond eten geweigerd in verband met de
uitspraak inzake de in Den Haag berechte Haarlemse rechter.
Maandagmorgen hebben zij een protestbrief aan de minister van justitie
gezonden waarin staat dat bij het vernemen van de uitspraak onder de
gedetineerden onrust en twijfel is gerezen. ,Met name de Nederlandse
rechtspraak inzake verkeersdelicten verontrust ons zeer. Met een sym
bolische hongerstaking hebben wij onze gevoelens inmiddels benadrukt',
zo schrijven de gedetineerden. ,Het veel gebezigde woord in Bankenbos is
op dit moment .klassejustitie'. Deze volgens ons onrechtvaardige en mo
gelijk gevaarlijke uitspraak motiveert in wezen ons protest. Deze onge
zonde situatie wensen wij, gedetineerden, gaarne gewijzigd te zien. Mede
door uw medewerking hopen wij dat aan deze toestand snel een einde
zal worden gemaakt. Laat rechtspraak rechtspraak blijven'. Aldus de
brief die door alle gedetineerden is' ondertekend. Aan de president van
de Haagse rechtbank en aan de officier van justitie bij de
rechtbank zijn afschriften gestuurd.
Na bloedige rellen
rond vertrek van
premier Sato
TOKIO (RTR) Na een twee-
daagse actie tegen linkse organi
saties was de Tokiose politie
maandagavond vol vertrouwen de
kracht te hebben gebroken van
met benzinebommen uitgeruste
extremisten. Met meer dan 2000
studenten gedurende zondag en
maandag in arrest bijna allen
in Tokio zijn politie en rege
ringsfunctionarissen hoopvol ge
stemd dat er een eind is gekomen
aan een confrontatie die bijna een
jaar heeft geduurd.
Volgens de politie zijn tot dusver dit jaar
meer dan 10.000 personen gearresteerd.
Velen zijn nog ingesloten terwijl anderen
op borgtocht vrij zijn.
Luchthaven
litie zei geen cijfers te hebben van het
aantal gewonde stuaenten, maar volgens
de brandweer van Tokio, waaronder de
ambulancedienst ressorteert, zijn ten
minste lö studenten naar ziekeimuizea
overgebracht. Het Japanse persbureau
Kyouo heelt gemeld üat Amerikaans
ïuciitrnacnipt-j suncei ongeveer 15 radi
cale studenten hecil gearresteerd, die de
grote Kaaeiia-iucniiiicichtDasis op Okina
wa waren binnengedrongen en oenzine-
hadden geworpen.
Het doel van de studenten was Tokio'a
internationale luchthaven te sluiten, op
dat premier Eisaku Sato maandag niet
naar Washington had kunnen vertrek
ken voor besprekingen met president
Nixon. Heit dreigement van de extremis
ten om de luchthaven van Tokio tegen
iedere prijs te bezetten om premier Sa
to's vertrek te verhinderen had uitgebrei
de veiligheidsmaatregelen tengevolge in
de gehele hoofdstad evenals keihard po
litieoptreden tegen demonstranten.
Zeker 25.000 man oproerpolitie, uitgerust
met stokken, schilden en traangas, trad
met kracht op tegen studentengroepen
wanneer zij zich op straat vertoonden
om de politie en spoorwegstations aan te
allen.
Tegen de tijd dat de laatste benzinebom
geworpen en de laatste traangasgranaat
afgevuurd was, bevonden zich 2141 stu
denten, onder wie meer dan 250 meisjes,
onder arrest.
Gewonden
Volgens niet-oflciële cijfers hebben meer
dan 200 politiemannen verwondingen op
gelopen van wie er 19 in ziekenhuizen
moesten worden opgenomen. Bovendien
werden 57 voorbijgangers gewond. De po-
Oude Nol steekt een van zijn vele ver
warde tirades af. Als de president hem
probeert te onderbreken, zegt hij: ,Ik
sta hier om mij te verdedigen. Ais u
mij geen gelegenheid geeft, verdwijn ik'.
De president: .Straks misschien, maar
nu niet. U moet niet proberen de lei
ding van de zitting zelf in handen te
nemen'. Op de vraag waarom bij hoger
beroep heeft aangetekend, zegt de man,
die door een Utrechtse politieman wordt
gekenschetst als .een blok graniet, hij
blijft ontkennen', dat hij volkomen on
schuldig is.
Bij het verhoor van de getuigen in
totaal zi.ih er 32 gedagvaard blijkt
al snel dat met name bij de getuigen
a charge uit de kennissenkring van oude
Nol een geheugenverlies dat hen voor
de rechtbank reeds parten speelde, toe
genomen is. Een van de eerste getuigen
a charge is Ria van Eijndt (23). eens
getrouwd met een andere getuige, G.
wittebol, een pleeg-kleinzoon van een
van deslachtoffers van Hans van Z.,
de Utrechtse feestartikeienhandelaar
J. Donse en nu bevriend met de bloe
menkoopman Th. Selhorst, die als ge
tuige decharge optreedt.
Tegenover de politie heeft zij verklaard
dat oude Nol wel eens bij haar en G.
Wittebol op bezoek kwam. Bij een van
de gesprekken ging het over een kist
met geld die J. 'Donse zou bezitten. Zij
was de kamer uitgestuurd, maar was
aan de deur blijven luisteren. Zij had
haar man horen zeggen, dat zij nylon
kousen over hun hoofd zouden moeten
trekken. Oude Nol, die bij hoog en bij
(ADVERTENTIE)
DWARSGEBAKKEN NATUURWITBOERENBRUIN
KBENTEN-ROZIJNEIIBROOO KRENTENBOLLEN
BOERENROG PUNTJES EN BOLLEN
(Van onze correspondent in Bonn)
president Gustav Heinemann schittert
als een opmerkelijke ster boven de
Duitse politiek. Hij heeft zich in nog geen
half jaar tijd de naam verworven wars te
zijn van alle protocol, de. hoge troon waar
op een staatshoofd per traditie zetelt zo
snel mogelijk te willen afbreken en in de
politeiek niet minder duidelijk dan kanse
lier Brandt de nieuwe richting aan te ge
ven. ,Mijn benoeming betekent een stuk
machtswisseling', was tot woede van de
christen-democratische tegenpartij écn
van Heinemanns eerste uitlatingen na de
presidentsverkiezing. Een week later pu
bliceerde ,Der Stern' een spotprent waarop
SPD-politicus Helmut Schmidt tegen par
tijleider Brandt zegt: .Misschien hadden
we hem toch beter niet kandidaat kunnen
stellen. Die man zegt gewoon wat hij
denkt'. Het is de eigenschap die het beeld
van de Westduitse president completeert:
hij draagt het hart op de tong.
Het beeld van een zo de aandacht trekkend man.
wordt echter gauw vertekend en al te popu
lair In de Duitse pers komt de nadruk te liggen
op de president die zolf een schommel timmert
voor zijn kleinkinderen, die er zich aan ergert dat
er ondanks zijn bezwaren toch .witte muizen'
(politie op motorfiets) voor zijn wagen rijden zijn inhuldiging zei Heinemann: ,Als bondspresi
en rode lopers worden uitgelegd en die ,alle
Duitse rijken zonder een enkele onderscheiding
doorgekomen is', zoals hij zelf heeft verteld. ,Tot
korporaal heb ik liet nooit gebracht. Ik was
slechts dienstplichtig kanonnier van de laatste
koning van Pruissen'. In een documentair werk
je van de bondscentrale voor politieke vormin;
echter zo voor de hand Jiggend reëel (u wordt
vaak als een lastig man beschreven Heine
mann: ,Dat irriteert me niet, maar ik neem het
niet dat ik voor een communist of een meeloper
van de vijfde kolonne wordt uitgemaakt, daar
heb ik de rechter al eens voor ingeschakeld) dat
de journalist met het onbevredigende gevoel naar
huis gaat een zeer alledaags gesprek te hebben
gevoerd. Ben alledaags gesprek ove
rigens met een man, die
door zijn persoonlijke op
treden en zijn politieke op
vattingen in sterke mate
een symbool is van ont
wikkelingen welke zich
veel moeizamer voordoen in
de dagelijkse politiek waar
hij bijna tegen wil en dank
boven verheven is. Heine
mann, 70 jaar oud, is de
eerste socialistische presi
dent van de bondsrepubliek.
Zijn verkiezing werd mo
gelijk door samenwerking
van socialisten en liberalen,
wier .kleine coalitie' dus al even functioneerde
royaal voordat Brandt en Scheel er definitief
toe besloten.
Op de dag van Heinemans benoeming schreef
.ie liberale Frankfurter Rundschau: ,De eerste
representatie van de burgers van deze staat is
overgenomen door een man, die precies dat stuk
liberalisme en vooruitgang belichaamt dat, reke
ning houdend met de traditie en de krachtsver
houdingen, bereikbaar lijkt. De verkiezing van
Heinemann is een gelukkige ontwikkeling omdat
ze geen ommekeer van alle waarden en machts
verhoudingen betekent, maar dié kleine stap voor
waarts waar de hele bevolking het mee eens kan
zijn'
De pogingen van een staatshoofd om zijn functie werd gewaardeerd zoals nu in de villa Hammer-
te ontdoen van de aureool die het hoger gezag ze- schmidt, de wat zuidelijk aandoende ambtswo-
ning aan de Rijn die daar een eeuw geleden
voor een schatrijke koekjesbakker werd gebouwd.
Ook in de villa is hij voor het personeel ter be
schikking van 9 tot 2 en van 4 tot 11 uur
's avonds. Om kwart over zeven precies staat ie
dere ochtend zwemmen in een Bonner sportschool
op het programma.
ker in Duitsland omgeven, trekken echter veel
sterker de aandacht dan die van een kanselier of
een minister. ,De verafgoding van de overheid is
lang genoeg ons ongeluk geweest', aldus Heine
mann, die er zelf voor zorgde dat er tijdens
zijn kennismakingsbezoeken aan de deelstaten vol
op kans was op gewoon met burgers te praten,
op straat of in een kantine. En die in het Roer
gebied het glas bier hief en toastte met een
.proost kameraden'.
De kamerleden weten doorgaans niet onmid
dellijk hoe deze president moet worden be
naderd, maar dat geldt net zo goed voor de
uiterst rumoerige studenten, die al herhaaldelijk
met hem hebben kunnen discussiëren en geen vat
hebben op deze reële en openhartige man, vroe
ger zelf zeer actief in linkse studentenorganisa- van één ontleend aan een eredoctoraat in de the-
lies. Heinemann laat er zich graag op voorstaan ©logie graag alle vier aan zijn naam toe'
Justitie was in de grote coalitie het aangewe
zen departement voor de hooggeleerde ju
rist die Gustav Heinemann is. Prof. dr dr dr
Heinemann, menige Duitser zou de titels W£
dat hij deel uitgemaakt heeft van vijf partijen.
De APO's, zoals hier de buitenparlementaire op
positie wordt genoemd, heeft hij laten weten dat
hij ook een tijd APO is geweest. Immers, hij
gem Heinemann, de advocaat en politicus uit het
Roergebied, is echter elke arrogantie vreemd. Hij
heeft de vrij bescheiden villa in Essen aangehou
den, het huis van waaruit hij ook zijn kerkelijke
stapte uit Adenauers kabinet en uit de CDU uit activiteiten ontplooide (per trein het land door.
protest tegen de herbewapening van West-Duits-
land.
Maar bij alle begrip voor het optreden van jon
geren venvijt hij hen dat zij niet bereid zijn
een voetje-voor-voetje vooruitgang naar relatieve
verbeteringen te accepteren: .Concepties hebben,
dat is zo moeilijk niet, maar de wegen naar ver
wezenlijking ervan, dat is de eigenlijke kern van
de zaak, dat is de eigenlijke taak van politiek
handelen'. Zo verklaart hij ook zijn eigen gedrag
inde politiek ,een partij is geen wereldbe
schouwelijke gemeenschap. Ik zeg vaak tegen
want een auto heeft hij nooit bezeten, evenmin
trouwens een rijbewijs). Heinemann, die vanaf
1933 een belangrijke rol speelde in de zich tegen
de nazi's verzettende .Bekennende Kerk', maakte
lang deel uit van de raad van de evangelische
kerk.
Heinemans vader was in dienst van Krupp, hij
zelf bracht hel in het Roergebied tot produratie-
houder in juridisch adviseur van de .Rheinïsche
Stahlwerke', de positie die voor Oost-Eerlijn aan
leiding was om hem, zijn linkse sympathieën ten
spijt, uit te maken voor een kapitalistenknecht
jongeren die in de politiek willen maar zich in toen Adenauer hem tot minister benoemde. Ge-
Een president heeft in de Bondsrepubliek voor
eigen activiteiten weinig speelruimte. Bij
zijn inhuldiging zei Heinemann: ,Als bondspresi
dent heb ik geen regeringsverklaring af te leg
gen. Wel heeft de bondspresident het recht om
énige persoonlijke woorden te spreken'. Wat Hei-
prijkt een foto van soldaat Heinemann, een heel nemann persoonlijk te zeggen heeft over de nood-
jong en verre van martiaal gezicht met een
knijpbnlletje onder een hoge pet.
j Maar president Heinemann doet in zijn ambtswo-
zaak van een oprechte vredespolitiek, over de
wens om tot een verzoening met Polen te komeD
en over het streven de onvoltooide democratie
een bepaalde partij niet helemaal thuis voelen:
Je moet niet de eerzucht hebben op je twintigste
in een partij te gaan en je op je zeventigste of
tachtigste met de partijvlag te worden begra
ven. Langzaam maar zeker zal blijken of je in
een partij blijft of naar een andere overstapt'.
Heinemann, die al in 1933 ,als tegenwicht tegen
Hitier' SPD stemde, was na de oorlog één van
de oprichters van de CDU. Hij stapte uit de rege
ring
ning, vormde de .Gesamtdeutsche Volkspartei'
die in het heetst van de koude oorlog een ge
neutraliseerd Europa bepleitte en dan ook geen
been aan de grond kreeg. Toen in 1957 GVP
raagd naar zijn mening over het feit dat de
DDR hem als president volledig ontziet, zegt hij
nu: .Ik heb van die kant alles beleefd wat ik me
kon wensen'.
In Oost-Berlijn werd echter bij zijn benoeming
zuur-schertsend gezegd: .Jammer dat we Liibke
kwijt zijn'. President Heinemann, op wiens oor
logsverleden geen smet valt, is ook verder voor
weinig kritiek vatbaar. Een uiterst nuchter man,
partij uit protest tegen de herbewape- kerkelijk zeer actief maar ook tolerant (zijn doch-
- uta ging tijdens de theologiestudie over tol
het katholicisme, hetgeen hij onvoorwaardelijk
accepteerde) en in de politiek een man die er geen
hemelbestormende socialistische ideeën op na
ning echt niet zelf open als de Nederlandse jour- West-Duitsland verder te ontwikkelen, maakt in- opgeheven, trad Heinemann toe tot de SPD. In houdt, maar eerder, zo schreef ,Der Spiegel' vorig
nalist zich voor een gesprek meldt. En het ge- druk als een passend gebaar
sprek draagt het karakter van een audiëntie, zo- die zich buiten de politieke details dient te hou-
als men die bij een president kan verwachten, den. Maar het loopt bovendien duidelijk vooruit
De president is bereid vragen te beantwoorden, op hetgeen Brandt en Scheel schipperend in de
alle vragen. Zijn openhartige antwoorden zijn praktijk trachten te brengen.
Kiesingers grote coalitie gaf hij als minister v
justitie de stoot voor een ingrijpende hervorming
van het Duitse strafrecht.
jaar ,een liberaal is van Angelsaksische type'.
Als men zijn politieke werk bulten beschouwing
laat, gaat de vergelijking op met Westduits-
Hij voelde zich als jurist op zijn plaats aan het lands eerste president, de algemeen geachte prof.
hoofd van het departement van justitie, waar hig" Theodor Heuss.
,NOT EN KRAKERS'
VbtO 1 UUKUL.1N
GUiNGLK i
AMSTEKuAiu (AAi.-j Maandag
avond is door een veerug tal leuen van
ue acue-giuejj ,ue Noicim.aner' een uit
voering in net Concertgeoouw ui Am
sterdam versworu. ïMiutveujK» nauuen
ue eerste noten van een Huilconcert van
tjuantz, ungevoeru uuor net Coneert-
jjeoouworKest onder leJUing van liernard
•xaitins, gt-Kioiiaen uien ue activisten
per megaioon trachtten nun wensen
luur eeu openbare discussie Kenbaar te
maken.
Suppoosten, musici en het publiek ver
hinderden het spreken en werkten da
oruevêrsiQoruers ouiten de zaal. ue di
rigent staakte de uitvoering totdat de
rus,, was teruggekeerd. 111 de wandel
gangen vonden nog enkele schermutse
lingen plaats tussen ue .Notenkrakers'
en mensen, die het met de acue duide
lijk nieL eens waren. Ue inmiudeis ge
waarschuwde politie suste de zaak op
me wijze. Xijaens de pauze ver
lieten de actieieden uit eigen beweging
het gebouw.
De ordeverstoorders, onder wie de com
ponist Os ver tschai, nanoen oij net De-
ging van net concert een aantal pam-
onüci ae toeiiooiuèrs verspreid,
waarin hun wens duidelijk weru ge-
Aten Wiiüe een principiële toe
zegging voor een openbare discussie op
nader te bepaicn aalum. ueze d.s-
cussie zou moeten gaan over het open-
oreken van de structuur van de leiuaig
van het Concertgebouworkest, waardoor
een open progranunabeleid mogelijk zou
worden.
Een woordvoerder van de Nederlandse
Orkeststachting liet de .Notenkrakers'
■eten dat het orkest bereid was tot dis-
ussie na afloop van de voorstelling. De
actiegroep is daar met op ingegaan, zo
als zij later verklaarde, omdat men niet
van plan is het toevallig aanwezige
publiek tot een discussie te dwingen.
(ADVERTENTIE)
IWC Yacht Club
Automatic. Met of zonder
automatische datumaanwijzer.
De IWC Yacht Club is tegen
de hardste sporten opgewassen.
Schokvrij: het uurwerk is in de
horlogekast verend opgehangen
aan schokbrekers. Waterdicht:
tot een diepte van 100 meter
(10 atm). Condensvrij.
IWC, het horloge dat zoveel
precisie bezit IWC Yacht Ciub
Automatic 18 karaat goud
of ede/staal is verkrijgbaar
VANAF367.-
EDELSTEENKUNDIGE F.G.A,G.G.
DIAMANTEXPERT G.I.A.
ROTTERDAM LIJNBAAN 92
TELEFOON 11 66 70
FILIAAL: OOSTZEEDUK155-157
TELEFOON 122344