Angstige ogenblikken na start
van Apollo-12 maanexpeditie
TWEEDE OLIEBRAND IN EUROPOORT
Bij aanval uit oosten
gebruik kernwapens
Eerste kunstmatige eilandje rijst
op uit het water van Veerse Meer
Directie: Schade valt mee
en loopt niet in miljoenen'
STROOMSTORING VEROORZAAKTE EVEN PANIEK
GROOT ALARM OP GULF RAFFINADERIJ BIJ ROZENBURG
Vandaag
in de
krant...
VMF-drama
Rechter R.
TRAM BOTSTE
MET TWEEDE
KAMERLEDEN
GEHEIM NAVO-PLAN UITGELEKT
DEEL BAGGER- EN EILANDENPLAN BEVROREN
DOOR ONZEKERHEID OVER SLOEKANAAL
Verpozingsruimte
voor
watersporters
Arneplaat
Boeken op tafel
CAO-beraad
klein-metaal
gestrand
212e jaargang - no. 269
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Boh. MIJ. vin di C V Provinciale Zeeur
Waltlr. 56-60. lel. 5144 (b 9 9 reH
!d. lel. 3346, Jdm. lel. 2094 Adv. prl
p. '2751). Mlddell
r edv. 5.55. In
OK. Abonn.prli. 1.10 per m
3169, adv. 6248). Co». Grole
regels) 37 cl per regel (min.
Zaterdag 15 nov. 1969
Dr Heinemann's
eerstelintje'
Pagina 3
HOUSTON, KAAP KENNEDY (AFP, DP A) De Apollo-12
heeft gistermiddag de beklemmendste start gehad, die tot nu
toe in de Amerikaanse ruimtevaartgeschiedenis heeft plaatsge
had. Enkele seconden nadat de reusachtige raket van de grond
was losgekomen, deed zich een storing voor, die iedereen in het
controlecentrum de adem deed inhouden. Aanvankelijk dacht
men met een blikseminslag te doen te hebben, maar later kwam
men tot de conclusie dat een opeenhoping van statische elektri
citeit de oorzaak van het uitvullen van het elektrische systeem
was. Deze moeilijkheden zijn er de oorzaak van, dat de hele
maanlanding op losse schroeven is komen te staan.
Van de zijde van Nasa is vrijdagavond namelijk vernomen, dat Conrad en
Bean eerder dan het plan was de maanlander zullen binnengaan om te
onderzoeken of deze door de stroomstoring kort na de lanceringschade
heeft opgelopen. Aanvankelijk zou deze inspeetie pas maandagochtend
hebben plaatsgevonden. Mocht de LEM beschadigd zijn, dan zou dit een
afgelasting van de landing op de maan tot gevolg kunnen hebben. Men zou
j het maken van
n onweerde, duwde
dan volstaan met enkele omwentelingen
foto's.
Na een start in bijzonder slecht weer, het regende
twee uur en 47 minuten later de derde en laatste trap van de Saturnus-
raket de combinatie commandocabine-dienstvertrek en de maanlander de
380.000 km lange baan naar de maan op. In deze fase verwijderde Apollo-
12 zich met de .tweede kosmische snelheid' van ongeveer 40.000 km per
uur van onze planeet. In de cabine de drie marine-officieren Charles .Pete'
Conrad (39), Richard Gordon (40) en Alan Bean (37).
Vlak nadat de Saturnusraket met de Apollo-cabine zich van het lanceer-
platform hadden verwijderd, geraakte het elektronische systeem geduren
de vijfenveertig seconden geheel van de kook. Conrad verklaarde later,
dat hij door de ramen van de cabine een lichtflits had waargenomen. Tij
dens de storing, waarbij de elektriciteit wegviel, gingen zoveel alarm
lampjes branden dat de ruimtevaarders niet meer wisten wat ze het eerst
moesten doen. Op advies van het grondstation schakelden zij het nood-
systeem in. Even later had het originele systeem zich hersteld en was de
elektriciteitsvoorziening eer normaal. ,Ons hart stono til', zo verzuchtte
de basis. ,Daar hadden wij geen tijd voor', was de lakonieke reactie van
Conrad. In een baan om de aarde werden alle installaties zorgvuldig be
proefd. Alles werkte perfect en toen kregen de ruimtevaarders het .groen
licht' voor het eigenlijke begin van hun maanreis.
Miljoenen over de hele wereld hebben via de televisie de lancering kunnen
meemaken. President Nixon, die als eerste Amerikaanse president met
zijn hele gezin de lancering van een bemand ruimteschip gadesloeg, ver
klaarde even later dat de Verenigde Staten ,de eerste in de ruimte' zijn.
Op de foto: de drie astronauten, van voor naar achter Conrad, Gordon en
Bean, begeven zich naar de wagen die hen naar de cabine zal brengen.
ROTTERDAM (ANP) Voor de tweede maal deze week heeft een brand gewoed in een der raffi
naderij-complexen in het Rotterdamse Europoortgebied. Gisteravond om half tien gaf de brandweer
van Rotterdam groot alarm voor een felle brand op het terrein van de Gulf Raffinaderij op Rozen
burg. Dé eerste berichten luidden alarmerend. Gevreesd werd dat de destillatiekolom, waarin het
vuur woedde zou instorten, wat ernstige gevolgen voor het raffinaderijcomplex had kunnen hebben.
Tegen middernacht bleek dat de brand meeviel.
Al vrij snel na het uitbreken van
de brand, om 21.30 uur, had de
bedrijfsbrandweer het vuur gelo
kaliseerd. Vier brandweerauto's
van Gulf kregen assistentie van
twee van de naburige raffinaderij
en van British Petroleum. Andere
brandweerauto's die aansnelden
Ossenisse
WETHOUDER EVERAERT van
Hontenisse zet zich scherp af te
gen de vestiging van petrochemi
sche industrie bij Ossenisse.
(Pagina 2)
HET PERSONEEL van Werk
spoor heeft het werk hervat.
Maandag zal het zijn mening mo
gen geven over het beleid van de
vakbonden in het VMF-drama...
(Pag. 3)
DUIZEND gulden boete zo luidt
het vonnis, uitgesproken over de
Haarlemse rechter R. die terecht
stond na een dodelijke aanrijding,
waarbij hij was betrokken, ter
wijl hij drank had gebruikt
(pag. 11)
Binnen- en buitenlands
nieuws: pag. 1, 3, 9, 11
Zeeuws nieuwspag. 2, 5, 7, 9
Sport: pag. 13, 25
Radio en tv: pag. 27
Financieel nieuwspag. 29
En in het
pag. 17: expositie van schilde
rijen in Hulst.,Maxi-mini'; let
terkundige kroniek door Hans
Warren.
pag. 10; Hen jaar verklaring rech
ten van hut kind. met onder meer
een bijdrage over kiiuleren uit
Biafra, waar honger en angst het
leven beheersen.
pag. 21: Witte plekken in het
koopvaardijwerk' over nieuwe
ontwikkelingen in de scheepvaart
en daarom in het werk der ker
ken voor de zeelieden, alsmede
Stemmen uit de kerken.
pag. 23: Het tweede deel van de
door Jac. Prince geïllustreerde
verhalenserie ,De ontsluiting van
Schulpbier'. Ditmaal ,De bewe
ning van het land, waar eens het
leven goed was'.
pag. 25: dammen, schaken brid
ge, puzzel en prijssteen.
uit Rozenburg, Oostvoorne en Rot
terdam waren in feite overcom
pleet.
Er hebben zich geen persoonlijke onge
lukken voorgedaan en de materiële scha
ftZie slot pag. 3 kol. 1)
AMSTERDAM (ANP) Een
autobus met leden van de tweede
kamer is vrijdagmiddag op het
Prins Bernhard Plein in Amster
dam in aanrijding gekomen met
een tram van lijn zeven. Niemand
werd gewond. De tram, die uit de
rails werd gedrukt, had drie kwar
tier vertraging. De parlementa
riërs, leden van de vaste kamer
commissie voor onderwijs, brach
ten op uitnodiging van minister
Veringa een bezoek aan onderwijs
instellingen in Amsterdam.
DEN HAAG (GPD) In NAVO-kringen in Brussel heeft men toe
gegeven, dat de nieuwe, deze week goedgekeurde richtlijnen voor
het gebruik van taktische kernwapens, wel degelijk neerkomen op een
grotere afhankelijkheid van dergelijke wapens in geval van een aan
val vanuit Oost-Europa.
geus wordt geprobeerd de agressor tot
onderhandelingen te bewegen. Ook de
Nederlandse minister van defensie Den
Toom ontkende eind vorige week bij het
defensiedebat in de tweede kamer, dat
de NAVO van deze strategie wilde stap
pen. De Nederlandse minister zei dit
in antwoordt op het beloog van dr M.
J. J. A. Imkamp (d '66). waarin hij
stelde dat zulks wel degelijk het geval
was.
Dit logenstraft de mededeling van de
zijde van de nucleaire planning-groep
Brussel, dat de nieuwe ,atoom-strate-
van het militaire bondgenootschap
niet in strijd is met de tactiek van de
.flexibele response'. Deze twee jaar ge
leden tot algemene NAVO-strategle ver
heven tactiek betekent, dat in geval
van agressie eerst met conventionele
wapenen wordt geantwoord en vervol-
Met name leden van de Westduitse
en de Nederlandse delegaties bij de
NAVO in Brussel hebben laten door
schemeren. dat de tactiek van het
.bewegelijke antwoord' goeddeels is
geschrapt, maar dat bekendmaken
van dit feit niet alleen niet raad
zaam was, omdat het hier om mili
taire geheimen van de eerste orde
gaat. maar ook omdat men de ver
anderde politieke en militaire richt
lijnen .niet in eigen kamp kan ver
kopen'.
Onschuldig
(Zie slot pag. 3 kol. 3
VEERE Als op de kille och
tend het werkschip van de re
creatiegemeenschap Het Veerse
Meer vanuit de haven de grote
plas opdraait ligt het meer er
verlaten bij. Watersporters heb
ben in deze periode buiten het
seizoen hun vaartuigjes opge
borgen, in de winterhoes gesto
ken of aan de werf toever
trouwd. Op een eenzame post
ligt een zandzuiger. Het logge
gevaarte zorgt zo op het oog
voor de enige bedrijvigheid.
Maar dan doemt plotseling een
bulldozer op, op een stukje
zandvlakte, waar kortgeleden
nog water was. De zandzuiger
ligt er om zand weg te halen op
ondiepe plaatsen. Het zand
wordt even verderop op een
hoop gespoten. En zo verrijst
langzaam uit het water een
kunstmatig eilandje, begin van
een reeks van zes waarmee het
Veerse Meer in de loop van en
kele jaren zal worden gestof
feerd.
By de uitvoering; van het bagger- en
eilandenplan worden twee vliegen
in één klap geslagen. Met het weg-
baggeren van ondiepten heeft men
niet alleen de specie voor aanleg van
de eilandjes meteen binnen hand
bereik, het werk bevordert ook dat
de bevaarbaarheid van het Veerse
Meer groter wordt.
Ongeveer tegenover het ontmoetings
centrum ,Het Zilveren Schor' ligt de
plaats waar volgens dit plan land
uit water ontstaat. Het eilandje dat
daar gestalte krijgt zal Arneplaat
worden genoemd. Het krijgt een op
pervlakte van ongeveer één en drie
kwart hectare. Er komt een haventje
dat een ligging krijgt die afgewend
is van de scheepvaartroute. De ha
venkom zal worden gevormd door
twee loopsteigers, Er komt ook nog
een aanlegplaats voor een pontje,
want er zal ook wel eens een gras-
moeten worden overgezet.
Bij het eilandje wordt een ligplaats
gemaakt voor 22 scheepjes. Voorts
voorzien de plannen in de inrichting
van een toiletgebouwtje op dit kunst
matige eilandje. De begroeiing zal in
het begin nog wel even zorgen ba
ren, want men heeft te maken met
opgespoten zilt zand. Mogelijk ont
staat er onder dit eilandje ook snel
een zoetwaterbei zoals bij de .Ha
ringvreter' het geval is. Om de struc
tuur van de grond goed te maken
voor het beplanten met struikgewas,
zal er eerst nog stro en gras wor
den ingezaaid.
De aanleg van de Arneplaat heft
een ondiepte op. waardoor de wa
tersporters gemakkelijk achterom
de Haringvreter kunnen varen.
Een volgende fase in het bagger
en eilandenplan omvat de aanleg
van twee eilandjes tussen Veere
en Kamperland. Op deze lijn ligt
een grote ondiepte. Het is thans
niet mogelijk om rechtstreeks van
Veere naar Kamperland te varen.
Volgend jaar wordt echter begonnen
om de weggebaggerde specie ter
plaatse te benutten voor het vormen
van de twee eilandjes. Het gaat hier
om de Schütteplaat, die 5.4 hectare
groot wordt (oeverlengte 1200 me
ter) en de Mosselplaat, vjjf hectare
groot (oeverlengte 1325 meter). Ook
deze eilandjes krijgen verpozingsha-
ventjes. Er zijn zelfs plannen om
spartelvijvers te maken voor de kin
deren van de watersporters.
De beschutting gevende eilandjes
zorgen voor ëen compensatie voor
de grootte van het meer in relatie
tot de wind. De situering is name
lijk zodanig gedacht dat de strijk-
Iengte van de wind zoveel mogelijk
wordt verkleind, dit met het oog op
de windgolven. De nieuw ontstane
oevers door de eilandvorming maakt
het mogelijk de watersport te schei
den van de oeverrecreatie.
Bootjes die nabij ,De Piet' i
(Zie slot pag. 7 kol. 1
Er is sprake van een eigen
aardige ontwikkeling in be-
i paalde sectoren van de Neder-
iandse industrie: een bedrijf of
een concem komt in moeilijk
heden en wendt zich in zo'n ge
val tot de regering met het
dringende verzoek garanties of steun te
verstrekken. De affaire-Verolme was er
een goed voorbeeld van: nu is de afge
lopen week het VMF-concern bij minis
ter De Block wezen aankloppen. In zul
ke gevallen blijkt, dat het een voordeel
is wanneer een bedrijf over veel werk
nemers beschikt: het bestaan van vele
gezinnen is immers in het geding, met
als gevolg dat op de rijksoverheid flinke
pressie wordt uitgeoefend om de ge
vraagde hulp toch maar te verlenen.
Vakbonden en kamerleden zetten in zo'n
situatie de regering onder druk, hetgeen
van hun standpunt uit gezien begrijpelijk
is. Maar er ontstaat op die manier wel
ongelijkheid: indien meneer Verolme een
eenvoudig middenstander zou zijn met
vrijwel geen personeelsleden, dan had
hij in vergelijkbare omstandigheden zijn
winkeltje wel kunnen sluiten.
De moeilijkheden bij VMF zijn niet
onder één noemer te brengen. Voor
een deel zijn ze een gevolg van de fusie,
die vijftien jaar geleden tot stand werd
gebracht tussen Stork Hengelo en Werk
spoor Amsterdam. De praktijk van der
gelijke combinaties heeft wel uitgewe
zen - en niet alleen.hier - dat een nieu
we eenheid maar heel moeizaam tot
stand komt. Oude on
dernemingen hebben
taaie tradities, ze zijn
gebonden aan het
denken van industrië-
van de oude
stempel en het duurt
dat
hele tijd voor-
patronen worden bereikt en
functioneren. Bij VMF is de integratie
moeizaam verlopen met alle gevolgen
vandien. Gevolgen, die bovendien nog
weer werden versterkt door externe om
standigheden, factoren waarop het be
drijf weinig invloed had.
Deze externe factoren hebben te maken
met nieuwe marktverhoudingen in
deze wereld, er is sprake van een felle
concurrentie en daarbij moet het hoofd
worden geboden aan industrie-giganten
uit het buitenland. Tegelijkertijd dwin
gen moderne produktiemethoden tot een
hogere capaciteit, wil de kostbare appa
ratuur in de bedrijven rendabel zijn. In
feite tegengestelde stromingen: een
moeilijker afzet dan vroeger, maar tege
lijkertijd is een hogere produktie nodig.
En wat die afzet betreft: de binnenland-
marlrt is er over het algemeen te
klein voor. maar wordt bovendien be
laagd door de buitenlandse concurrentie.
Voorts zijn er de afgelopen jaren sterke
kostprijsverhogingen geweest tengevolge
van loonstijgingen, enfin er waren moei
lijkheden van allerlei aard. Daardoo*
heeft de VMF ook opdrachten aangèno-
men, waarvan bij voorbaat al vaststond,
dat ze verlies zouden opleveren. En dat
kan een bedrijf zich niet al te vaak per
mitteren.
Bij dit alles moet worden vermeld, dat
de VMF-leiding de laatste jaren geen
goede reputatie had, noch op de beurs
noch bij de vakbonden. Aandeelhouders
en werknemers beschikten niet over een
redelijk inzicht in de rentabiliteit van de
diverse sectoren, waaruit het bedrijf is
opgebouwd. In een dergelijke situatie is
het begrijpelijk, dat er met name .onder
de werknemers een geladen stemming
ontstaat: het gaat om hun dagelijkse bo
terham. Wat heeft men nu als gevolg
van de recente kortstondige staking zien
gebeuren? Het Willem II-effeet. De lei
ding van de VMF heeft zich namelijk
gedragen naar het voorbeeld van koning
Willem IT. die in maart 1848 - volgens
eigen woorden - van de ene dag op de
ander van ,zeer conservatief' onder de
druk van de omstandigheden .zeer libe
raal' werd. Zo ook de VMF: het concern
is nu plotseling wel bereid inlichtingen
aan de vakbonden te verschaffen over de
economische situatie van het concern,
over de herstructurering en over het ren
dement van bepaalde orders en afdelïn-
en. Omstandigheden doen soms meer
dan alle SER-adviezen bij elkaar... De
VMF-boeken moeten nu op tafel komen,
bij de vakbonden en bij minister De
Block. Die kan ze dan bij de stapel van
Verolme leggen. Hopelijk blijft het daar
bij. Want bedriifsboekhoudingen bij een
minister op tafel duiden op ongezonde
situaties in het bedrijfsleven. En daar
mee is niemand gediend.
DEN HAAG (ANP) De onder
handelingen over de per 1 januari
1970 af te sluiten collectieve ar
beidsovereenkomst van de metaal
nijverheid (klein-metaal) zijn na
drie besprekingen .volkomen in
het slop geraakt), zo hebben de
gezamenlijke werknemersorgani
saties die partij zijn bij die over
eenkomsten vrijdagmiddag meege
deeld. Het punt waarop de onder
handelingen zijn vastgelopen is het
zgn tientje per werknemer.
In de metaalindustrie (groot-metaal) is,
(zoals men weet sinds 1 januari 1969)
in de collectieve arbeidsovereenkomsten
opgenomen dat de werkgevers aan da
bonden tien gulden per werknemer "be
talen als bijdrage in de kosten van be
paalde vakbondsactiviteiten. De door-
deze bijdrage vrijkomende gelden in de
bondshuishoudingen worden dan voor
een deel van de bonden aan de leden
doorgegeven in de vorm van een uit
kering op 65-jarige leeftijd op basis
van het aantal lidmaatschapsjaren.
.De werknemersorganisaties zullen zich.
nu in eigen kringen nader beraden.