Ja. Hij weet hoe efficiënt de AGO werkt.
ago
In toekomst minder snelle
stijging van hoofdvakanties
18
Raad Stavenisse j
VOORSTEL REINIGINGSRECHTEN
BRACHT STEMMEN IN BEROERING
zeeitm
Marktpositie van Zeeland als toeristisch gebied
Vakantie in Zeeland
inferieur produkt?
PRÖVINCïaiE ZEEUWSE COURANT
WOENSDAG 5 NOVEMBER 1969
F) J L J Li december 1969 ia het nodig voor het
fxOCLu. neraaCrLl jaar 1970, een nieuwe overeenkomst aan
te gaan. Door de NV Bank voor Ne-
IiotwtfWtnrf 7 r> r>l n-n A derlandse Gemeenten wordt een krediet
oevnjaing jLiCCLUTlU. beschikbaar gesteld van ƒ150.000. Be-
sloten wordt dit bedrag voor liet jaar
STAVENISSE In de jongste raads-| 19yQ met deze (jank aan te gaan. De
vergadering van Stavenisse, herdachtlNV Waterleiding Maatschappij Midden-
loco-burgemeK.t,r C. J. Moerland de Jfl' "/"f'l" met d'
v NV Waterleiding Maatschappij
35ste verjaardag van de bcxr.jcüng van Zeeuwsch-Vlaandertn en de NV Indus-
Zeeland. De gemeenterekening van 1968 trie watervoorziening Zeeuwsch-Vlaan-
deren. De heer C. Priem (pvda) vroeg
of er kans bestaat dat door deze fusie
het water duurder zal worden en of de
kwaliteit van het water er minder door
zal kunnen worden, met het oog op het
Hiervan terug ontvangen zal worden, gebruilt voor de induatrie. De TOorait-
'ter meende dat dit geenszins het geval
werd aangeboden, na door de
onderzocht te zijn. Deze rekening sloot
met een nadelig saldo van 24.995,24.
Verwacht wordt dat een flink bedrag
De wijziging in do begroting voor 1969,
leverde geen bezwaren op, evenals de
wijziging van de bouwverordening van
de gemeente Stavenisse. De wijziging in
de gemeenschappelijke regeling vlees
keuringsdienst kring Zeeland benoorden
de Westerschelde vónd bij niemand be
zwaar. Deze wijziging houdt in dat met
ingang van 1 januari 1970, ook raads
leden benoemd kunnen worden in de
krin graad.
In verband met het aflopen van de
rekening-courantovereenkomst per 31
Als u een verzekering sluit, vindt u het normaal dat na enige tijd de polis
in een keurig mapje bij u thuis wordt bezorgd. Uw verzekerings-adviseur
doet dat zonder meer. Maar kan hij dat binnen één week? Ja. Want er is
de AGO, de nieuwe naam waaronder de Algemeene Friesche, de Groot-
Noordhollandsche en de Olveh samenwerken. Een samenwerking van
specialisten, op élk verzekeringsgebied. Specialisten, die snel kunnen han
delen en dat ook doén. Die zorgen dat u uw polis zonodig binnen één
week bij u thuisbezorgd krijgt. Een nuttige service Voor moderne
mensen, die snel beslissen kunnenmaar dan ook niet wéken
willen wachten. A, G en O gerenommeerde verzekerings
maatschappijen, die al een traditie van vlotheid hebben...
en mede daardoor wellicht voor elkaar bestémd waren. De AGO heeft u
sterke punten te bieden: snelle offertes, snelle toezending van polissen,
grote deskundigheid op elk verzekeringsgebied, een complete verscheiden
heid van alle verzekeringen. Dat de AGO snel uitbetaalt is vanzelfsprekend.
Vraag er uw verzekerings-adviseur maar eens naar. Tussen haakjes, u weet
toch wat het Latijnse woord "ago" betekent? "Ik doe". Dat is niet zo
toevallig. Bij de AGO vindt u "doe-ers", geen praters of belovers.
Provinciale
bibliotheek
Het boekenbezit van de provinciale bi
bliotheek van Zeeland werd uitgebreid
met de volgende werken: Aldred, C. -
Akhenaten; pharaoh of Egypt; Aver-
dunk, H, und J. Mülier-Heinhard - Ger
hard Mercator und die Geographen un-
ter seinen Nachlcommen; Braun, H.
english houses; Brink, E. A. B. J.
- De geschiedenis van het postver
voer: Columbus Christophus - The
journal of Christopher Columbus; Gel
ling, P. and H. E. Davidson. - The Cha
riot of the sun; Granel, G. - De sens
du temps et de la perception chez E.
Husserl; Hartog, J- de. - De kinderen;
Hoeven, J. A. van der. - Mijn zwak
zinnige kind; hoe ga ik er mee om?;
Hudson, G. F. - Fifty years of com
munism; theory and practice 1917-1967;
Jong-Gierveld, J. de - De ongehuwden;
Kalveen, C. A. van. - De archieven
van de rijksuniversiteit te Utrecht
Magnane, G. - Sociologie van de sport;
"■'--son, R. - Nieuwe problematiek in
verband met diefstal in grootwarenhui
zen; Mulder, W. G. - De wereld van
de prostitutie; Na Hitler en Hirosji-
ma; kernproblemen van de hedendaagse
geschiedenis; Nauwelaerts, M. A. - Eras
mus; Noldus, W. J. M. - Ongeldigheid
van besluiten in de naamloze vennoot
schap; Nuchtelmans, G. - Overzicht van
de analytische wijsbegeerteOldersma,
A. - Het voortgezet leesonderwijs en
het gebruik van de school- en klasse
bibliotheek in de basisschool: Ozinga,
C. - Kind en creatieve activiteit; Pen-
die, G. - A Historie of Latin America;
Perspectief van de kersenteelt in Ne
derland; Popma, K. J. - Venster op de
wereld; Randwijk, H. M. van, - Een
onfatsoenlijke zaak; Roest, L. L. H. -
Oude schilderkunst schilderkunst in
Nederland; Schwoebel, J. - La presse,
le pouvoir et l'argent; Snijders, L. A. -
Jesaja, Dl I; Speyer. N. - Het zelf-
moordvraagstuk; Sundquist, J. L. - Po
litics and policy: the Eisenhower. Ken
nedy and Johnson years; Veenhof, C. -
Volk van God; enkele aspecten van Ba-
vincks kerkbeschouwing; Wit, Y. B. de.
- Arbeidsmarkt en economische ontwik
keling in arme landen; Wolff, S. - Chil
dren under stress.
zal zijn. Wethouder A. J. Smits (sgp)
wees op de prima kwaliteit van het
water. Met algemene stemmen werd be
sloten akkoord te gaan met deze fusie.
De wijzjging verordening op de begra-
fenisi'echten vond bij niemand bezwaar
en werd vastgesteld op ƒ100 per be
grafenis. De wijziging verordening op
de reinigingsrechten, bracht de stem
men nog al in beweging. Het voorstel
van b en w was. wanneer één emmer
beschikbaar gesteld wordt ƒ22, voor de
tweede emmer ƒ20 en voor elke vol
gende emmer 18 per kalenderjaar,
thans respectievelijk 17,50, 12 en
ƒ10. De heer C. Priem (pvda) meende
dat de kosten van de stortplaats van
500 niet bij de ophaaldienst gerekend
moeten worden, doch dat dit verhaald
moet worden op diegenen, die van de
stortplaats gebruik maken. Voor een
vracht naar deze stortplaats wordt
thans ƒ1 gerekend en dat is veel te
laag. De heer A. Klipper (sgp) vond
de stortplaats een smerige boet De
voorzitter was het hiermee volkomen
eens en zei meermalen zijn ongenoegen
hiervan te hebben uitgesproken'. Om
hiervoor een oplossing te vinden is niet
eenvoudig. Alleen de inwoners kunnen
er voor zorgen dat zij voortaan het vuil
achterin de stortplaats neerwerpen', zo
zei hij. De heer C. Priem bracht het
voorstel van b en w in stemming, dat
aangenomen werd met vijf tegen één
stem (C. Priem).
Tenslotte werd de gemeentebegroting
1970 aangeboden. Gewone dienst in
ontvangsten en uitgaven met een be
drag van ƒ1.261.266,85 met een post
voor onvoorzien van 9.198,70. Kapi-
taaldienst inkomsten 1.399.799,19 uit
gaven ƒ1.587.740,57 nadelig slot
ƒ187.941,38. Deze begroting werd vast
gesteld na een opmerking van de heer
A. Klippel (sgp) nmens zijn fractie
ondersteund door de heer A. J. Priem
(sgp) namelijk de subsidie van ƒ800
aan de sportclub Stavenisse en vroeg
hiervan aantekening. De begroting 1969
van het woningbedrijf luidde gewone
dienst in baten en lasten 50.749,67 en
kapitaaldienst 16.168,42. De begroting
1970 van het woningbedrijf was gewone
dienst 51.212,35 en kapitaaldienst
16.632,41.
Amsterdam-Hooigracht 180-182
Den Haag-Hbrtenaerhidcl
VERZEKERINGEN
Algemeene Friesche Groot-Noordhollandsche Olveh AGO
Raad Hontenisse
vergadert vandaag
KLOOSTER ZAND E De gemeente
raad van Hontenisse behandelt vandaag
woensdag een voorstel om rijwiel-
rekken te plaatsen bij de r-k-lagere
school te Lamswaarde en om de muur
langs de speelplaats te veriagen. Dat
laatste Is nodig omdat automobilisten
kinderen die van de speelplaats de
straat op willen lopen nu niet tijdig
zien aankomen. Andere agendapunten
hebben betrekking op het toekennen van
een duurtetoeslag aan het gemeenteper-
soneel, het aangaan van een rekening-
courant en het vaststellen van een
nieuwe verordening op de heffing van
keurlonen.
Het zou dienstig zijn de onderzoeken
zoals dat van CBS jaarlijks uit te
voeren en de gegevens sneller uit te
werken, zodat al ongeveer in de na
zomer de eerste resultaten bekend
zijn. Dit zou ook een steun kunnen
zijn voor het wervingsbeleid van de
WV's. Getracht moet worden deze
onderzoeken op uniforme wijze te
doen geschieden in die landen die
voor ons van belang zijn.
Hoe zal nu de recreatie In Zeeland
zich ontwikkelen, aannemende dat
verschillende produkten uit ons assor
timent inderdaad onder de inferieure
betalen. Het antwoord op deze vraag
is van bijzonder groot belang, omdat
in het eerste geval de stappen die
de toeristische exploitanten moeten
nemen, andere zijn dan in het tweede
geval.
In het eerste geval is het denkbaar,
dat men zijn prijzen zo laag moge
lijk houdt en de accommodatie zo
eenvoudig mogelijk. In het tweede
geval is net juist denkbaar dat wordt
gestreefd naar een luxere accommo
datie die een vakantie een zekere
Het toerisme in'Zeeland maakt
de laatste jaren een moeilijke
ontwikkeling door. De over-
nachtingscijfers voor 1968 kon
den slechts door een nieuwe be
rekeningswijze boven het peil
van het jaar daarvoor worden
gebracht. Cijfers van het afge
lopen seizoen zijn nog niet be
kend, maar sombere kranten
berichten doen het ergste ver
moeden. Ook, of misschien
daardoor, is er een sfeer van
verwarring ontstaan in de toe
ristische sector. Een WV-man
op Schouwen Duiveland neemt
de benen omdat het niet moge
lijk blijkt ,in te grijpen in de
woekerverhuur van ondeugde
lijke appartementen en het ge
brek aan gastheerschap bij
sommige ondernemers'.
Overigens had deze man dit al bij
zijn benoeming kunnen weten. In de
Veerse Meergids van 15 september
1969 wordt gewag gemaakt van de
paniekstemming die alom heerst,
maar de conclusie van het verhaal
,een herziening en verlaging van de
prijzen in de gehele toeristische sec
tor' getuigt, niet van veel inzicht
in het fenomeen prijs en draagt bij
tot een vergroting van de reeds be
staande verwarring. De PZC veron
derstelt dat een van de wortels van
het kwaad wordt gevormd door de
selectie van jongeren, op hun uiter
lijk, aan de poort van de kampeer
terreinen.
Zo zijn er legio oorzaken te be
denken voor de slechte gang van za
ken. Maar steeds zijn het factoren
die in hun totaliteit geen voldoende
verklaring vormen. Worden er werke
lijk woekerwinsten gemaakt door de
logies-exploitanten Een onderzoek
in deze richting zou volgens mij tot
de conclusie leiden, dat meer dan de
helft van de betrokken bedrijven met
een negatief bedrijfseconomisch re
sultaat werkt. Nu wordt er gezegd
dat de obers met meer beleefd zijn,
maar waren zij dat in de bloeitijd
van het toerisme meer dan nu? Kan,
door de vakantiegangers meer service
te verlenen, het toerisme naar Zee
land toenemen? Het is de vraag of
de factoren die verantwoordelijk zijn
voor een minder sneUe stijging van
het Zeeuws toerisme, in of buiten
Zeeland liggen. Nu zal men zeggen:
,ook buiten Zeeland, we hebben te
veel concurrentie'. De laatste jaren
is de concurrentie inderdaad sterk
toegenomen.
Om nu deze concurrentie het hoofd
te kunnen bieden, is het nodig dat
we ons afvragen, In welke verhou
ding wij tot deze mededingers staan.
Het zou namelijk kunnen blijken dat
ons produkt' niet gelijkwaardig is
aan dat van onze conenrrenten. In
dat geval heeft het vrijwel geen zin
om aoor prijsmanipulaties te trach
ten hierin verandering te brengen.
Een prijsverlaging zal namelijk vrij
wel altijd ten koste, moeten gaan van
service en-of kwaliteit. We zullen
proberen aan de hand van een paar
voorbeelden onze concurrentiepositie
Iets beter te schetsen
Inferieur produkt
Er zijn bepaalde produkten die bij
stijging van de welvaart het veld
moeten ruimen voor vervangingsmid
delen die wel duurder maar kwalita
tief veel beter zijn. Zo heeft het
welbekende balatum, dat vroeger
toch zeker de helft van het aantal
kamera in een woning bedekte,
plaats moeten maken voor linoleum
en nog later voor nylontapijt en
andere soorten vaste vloerbedekking.
Zo is de gewone gazeuse, een twin
tigtal jaren geleden alleen op ver
jaardagspartijtjes geschonken, een da
gelijkse drank geworden waarvan de
omzet in het niet valt bij de. omzetten
van duurdere limonades en vruchten
sappen. In deze geest kan het nu
ook gaan met .Zeeland als streek
voor een vakantie'.
Het kan zijn dat de voorkeur wordt
gegeven aan andere vakantie-oorden,
niet omdat deze goedkoper zijn 1,
maar omdat de vakantiegangers de
ze gebieden kwalitatief beter beoor
delen. Of dit oordeel juist is en wat
deze kwaliteiten zijn, kunnen wij in
het midden laten. De vraagt drmgt
zich op: wil men Zeeland niet meer,
omdat men liever naar een andere
vakantieplaats gaat waar men het
meerdere vakantiegeld graag voor
over heeft omdat men het ook kan
het verliezend terrein kan terugwin
nen. Het is duidelijk dat de beant
woording van deze vraag niet een
kwestieus van of-of maar van en-en-
In dit probleem spelen vele factoren
een rol. Eelangrijk is echter of er
een tendens is waar te nemen van;
Zeeland is prachtig, maar ik ga toch
naar het buitenland.
In iets ingewikkelder bewoording zou
den wij het probleem zo kunnen stel
len: in hoeverre is een vakantie in
Zeeland een inferieur produkt 2). De
vraag die hier direct na komt is:
hoe zal zich het toerisme ontwikke
len als dit inderdaad zo is. Om een
antwoord te vinden op de vraag of
een vakantie in Zeeland inderdaad
een inferieur produkt is, dienen wij-
ons af te vragen of wij het totale
toeristisch verblijf in Zeeland kunnen
beschouwen als een homogeen pro
dukt. Dit is niet het geval. Een
splitsing zal nodig zijn naar het
soort van de vakantie bijvoorbeeld:
hoofdvakantie, weekendvakantie,
tweede vakantie en watersportvakan
tie. Ook moeten we in dit verband
aandacht aan de vraagzijde beste
den. In 1954 gingen, volgens het
vakantiebestedingsonderzoek 1965-
'66 van het CBS, 40 procent van de
ondervraagden met vakantie. Voor
de jaren I960 en 1966 was Uit res
pectievelijk 43 en 59 procent. Op
den duur zal dit percentage onder
een zeker niveau, onder de 100 pro
cent, constant blijven. Er blijft na
melijk altijd een bepaalde categorie
die niet met vakantie wil of om be-
Saaide redenen niet kan. Als we nu
ijvoorbeeld een hoofdvakantie in
Nederland als een inferieur produkt
beschouwen betekent dit dat, zodra
het bedoelde percentage zijn hoog
tepunt heeft bereikt, alleen maar ca
tegorieën Nederlandse vakantiegan-
blijft kunnen natuurlijk ver
schuivingen in de vraag naar be-
optreden. Zo boekte de vakantie bij
familie en kennissen in de periode
1954-1966 een relatieve achteruit-
fang; als we 1954 op 100 stellen is
et cijfer voor 1966 166 tegen 189
voor het totaal van de vakanties.
Ook kan bijvoorbeeld het aantal wa
tersportvakanties toenemen ten kos
te van het aantal kustvakanties. De
voorkeur van de vakantiegangers
voor bepaalde soorten vakanties wor
den niet alleen verklaard uit de na
tuurlijke omstandigheden van het ge
bied. Onder andere spelen hier fac
toren als mode en reclame ook een
rol.
Cijfermatige gegevens die onze ver
onderstelling.'als zou een kust-hoofd
vakantie in onze provincie een infe
rieur produkt zijn, versterken zijn
er nauwelijks. Enige steun vinden wij
bij de gastenstatistieken van de ver
eniging voor Nederlandse gemeenten,
over de laatste jaren. In
ten Groede, Valkenisse, Westl
en Westersehouwen wordt een da
ling van de gemiddelde verblijfs
duur geconstateerd van tussen 6
en 11 procent. Dit kan, zeker met
een gelijkblijvend of dalend aantal
en het aantal tweede vakanties is
tóegenomen.
Dat Domburg geen mutatie in de
verblijfsduur te zien geeft en ook
nog een stijging van het aantal over
nachtingen noteerde, kan zijn veroor
zaakt door het feit dat dit dorp een
tamelijk luxueuze accommodatie neeft
die door een zekere standing minder
gevoelig is voor concurrentie. Dat in
Veere de gemiddelde verblijfsduur
nog is toegenomen kan wijzen op de
oriëntatie op het Veerse meer. 3).
Tevens vinden wij enige steun in liet
genoemde onderzoek van CBS onder
deel zomervakantie 1966 H, staat 2:
Aantal vakanties in 1954, 1960 en
1966 doorgebracht in binnen - en bui
tenland (mei tot en met september).
Wat betreft de verdeling over de
verschillende landen, is een groter
wordende spreiding opgevallen. In
1954 werden nog 50 procent van de
buitenlandse vakanties doorgebracht
in de buurlanden België, Luxemburg
en Duitsland, in 1960 was dit per
centage 47 en in 1966 nog slechts 34.
Latere cijfers dan die van 1966 zijn
niet bekend. In deze cijfers is een
tendens waar te nemen die wijst op
een oriëntatie op verder gelegen ge
bieden. Deze tena'ens zal door de toe
nemende welvaart worden versterkt.
Kust-hoofdvakantie
Do kust-hoofdvakantie kan worden
gerangschikt onder do inferieure pro
dukten, althans in haar huidige
vorm. Dit betekent dat het aantal
van deze valcanties niet veel meer
zal stijgen en op den duur zelfs een
afname zal kunnen vertonen. Deze
afname zal sterker worden op het
moment dat alle potentiële vakan
tiegangers in Nederland ook inder
daad met vakantie gaan. Getracht
kan worden door een betere accom
modatie de standing van een bepaal
de plaats te verhogen. Dat dit mo
gelijk is blijkt uit het feit dat de
motels in Zeeland, die toch tot de
duurdere verblijfsyormen moeten
worden gerekend, over het algemeen
do beste bezetting liebben.
Ook is het de moeite waard te onder
zoeken in hoeverre het mogelijk is
vakantiegangers aan te trekken uit
die gebieden waaruit wij tot nu toe
weinig bezoekers ontvangen. Het is
voorstelbaar dat bij een toename van
de welvaart in die landen, een va
kantie in Nederland tot de mogelijk
heden gaat behoren. We moeten wel
eens bedenken dat wij, minder dan
onze concurrenten begunstigd zijn
met die factoren die, op dit moment,
in het oog van het publiek, het sla
gen van een hoofdvakantie beïnvloe
den. In de toekomst zullen wij voor
wat de hoofdvakanties betreft aan
gewezen zijn op mensen die een
vakantie dicht bij huis belangrijk
vinden (en dat zijn er niet zo veel),
en voor de vakantiegangers die hier
een tweede woning hebben. Deze
laatste categorie is echter commer
cieel gezien een minder interessante
groep.
3WEEK END - TWEEDE VA-
KANTIE
Voor de toekomst kan een stijging
(1) KUST-HOOFDVAKANTIE
worden verwacht van bet aantal
weckend- en tweede vakanties. Deze
tweede vakantie zal in de toekomst
steeds langer kunnen worden door de
toename van het aantal vakantioda-
f;cn. Voor deze soort vakantie ver-
angt men over het algemeen ook
niet dezelfde weersomstandigheden
als voor een hoofdvakantie. De ge
dachte van eventjes eruit speelt hier
een grotere rol. Juist daarom kan
deze vorm van vakantiehonden voor
Zeeland belangrijk worden.
Op den duur kan bij een toename
van het aantal vakantiedagen de
tweede vakantie ook weer in het bui
tenland worden doorgebracht. Dit
zou du3 weer een dalende tendens
zijn. Een onderzoek van de NV v/h
Nederlandse stichting voor statistiek
heeft volgens De Stem van 17 maart
1969, uitgewezen dat momenteel één
op de acht gezinnen in Nederland 'n
tweede vakantie houdt die in 68 pet
van de gevallen in het eigen land
wordt doorgebracht. Een weekend
vakantie is voor de exploitanten al
leen interessant in het voor en na
seizoen omdat tussen de weekends
in de accommodatie leeg staat.
(3) WATERSPORTVAKANTIE
Voor de watersportvakantie kan
een belangrijke stijging van de oe-
langstellïng worden verwacht. Deze
belangstelling zal ook bestendiger
kunnen zijn clan die voor een kust-
hoofdvakantie, omdat juist voor de
Een voorwaarde is dan natuurlijk
wel dat de belangstelling voor de
watersport in het algemeen zal blij
ven stijgen.
Conclusie
Voor de toekomst moet rekening
worden gehouden met een minder
snelle stijging, en op den duur zelfs
met een afname, van het aantal
hoofdvakanties in Zeeland. Deze af
name wordt veroorzaakt doordat bij
een stijgend inkomen de vakantie
gangers de voorkeur zullen geven
aan verder gelegen gebieden die een
hoger waardering genieten. Als het
percentage Nederlanders dat met va
kantie gaat zijn hoogste punt heeft
bereikt, zal de afname het duidelijkst
merkbaar worden. Een prijsverla
ging zou slechts de winstpositie ver
slechteren en een uitstel van de ach
teruitgang betekenen. Dit neemt na
tuurlijk niet weg dat in vele geval
len de kostprijs nog kan worden ver
laagd door een betere organisatie en
een juistere bedrijf s-grootte." Getracht
kan worden door verbetering van de
accommodatie en voorzieningen de
standing van bepaalde verblijfsvor-
men of gemeenten te verhogen. (Hier
bij denk ik niet in de eerste plaats
aan Vlissingen). Ook de reclame is
een goed middel om de voorkeuren
van de vakantiegangers te beïnvloe
den. Compensatie kan worden gevon
den in de weekend- en tweede va
kanties. £7a verloop van tijd kan
ook het aantal tweede vakanties
een dalende tendenr vertonen. De
belangstelling voor een watersport
vakantie in Zeeland zal toenemen
omdat de primaire factoren hiervoor
gunstig zijn. Een watersport valcan-
tie is echter, evenals een vakantie
in een tweede woning, uit commer
cieel oogpunt minder aantrekkelijk
dan verblijfstoerisme in de traditi
onele categorieën. Een zorgvuldig
onderzoek in deze materie zal een
aanzet kunnen vormen tot een ge
nuanceerder wijze van prognostise-
ren van het aantal overnachtingen
in de toekomst, De huidige prog
noses zijn namelijk niet veel meer
dan het doortrekken van lijnen. Met
invloeden die een daling' van het
aantal overnachtingen tot gev»>lg
kunnen hebben wordt vrijwel geen
rekening gehouden.
T„ WOUTERS
