BATTERIJEN MOEIZAAM TOT
ZWIJGEN GEBRACHT NA
DAGENLANGE STRIJD
Expositie ,25 jaar Zeeland' wordt
een doorlopend beeldverhaal
Elke km sneller
kost 2 gulden
MAAR COMMANDO'S KONDEN
MIDDELBURG NIET BEVRIJDEN
Afwas-
behang
DE ZESDAAGSE STRIJD OM DE SCHELDEMOND (IV)
Tournee door
de provincie
Rath Doodeheefver
,IK HEB HET
NIET GEDAAN'
Ds F. S. Kloosterman
20 jaar predikant
in Vlissingen
Wonder
batterijen
doen
hun naam
eer aan
VRIJDAG 24 OKTOBER 19Ó9
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
Westkapelle was op de eerste november het
doel van de speciaal gevormde commando
brigade, die op de avond van de 31ste okto
ber in Oostende was ingescheept. Deze bri
gade bestond uit geharde commandogroepen,
waaronder het beroemde tiende commando,
dat ook wel hetInterallied Commando' werd
genoemd. Het is vrij zeker, dat de geallieer
den op ernstige tegenstand hebben gerekend,
want in tegenstelling tot de commandogroe
pen, die bij Baarland en Vlissingen landden,
was de speciale brigade in Oostende terde
ge op haar taak voorbereid en had zij zelfs
de op handen zijnde landing nagebootst.
De opzet van de operatie was, dat het 41ste comman
do de dijk links van het door de bombardementen
geslagen gat zou bezetten en het 48ste commando de
dijk rechts. Bovendien moest het 41ste commando
Westkapelle zelf bezetten en de twee Duitse batterij
en W 22 en W 14 onschadelijk maken, waarna
moest worden opgerukt in de richting Domburg, waar
de kustbatterij W 17 stond opgesteld. Het 48ste
commando moest de batterij W 13 uitschakelen en
doorstoten dn de richting Zoutelande, waar het 47ste
commando zou landen waardoor contact gemaakt zou
kunnen worden met de groepen, die in Vlissingen
aan land waren gegaan.
De sterkte van de Duitse eenheden in dit gebied was
zeer nauwkeurig bekend. Luchtverkenningen hadden
de gegevens van de inlichtingendiensten van de OD
bevestigd. Voor de commandogroepen tot de eigen
lijke landing overgingen, hadden luchtstrijdkrachten
het gehele gebied vrijwel omgeploegd, teneinde de
Duitsers murw te maken en de landingstroepen ge
legenheid te geven van de verwarring na het bom
bardement gebruik te maken om hun eerste doelen
te bereiken.
De eerste aanval slaagde met vrij geringe
verliezen voor de betrokken groep en om 11 uur
's morgens had het 41 ste commando Westkapelle
al bezet, waar men in de vuurtoren een waarne
mer van de Duitse artillerie ontdekte, die het vuur
op de landingsplaats en de schepen had geleid, want
hoewel de eerste landingsgroep dus niet zoveel ver
liezen had geleden, hadden de groepen op de oost
flank van de landingsplaats het zwaar te verduren
gehad met name van de ondersteuningsschepen waren
de meesten vernield, omdat zij binnen het bereik van
de Duitse artillerie vielen, die vanuit de vuurtoren
precies werd voorgelicht, waar het vuur moest wor
den gericht.
De tanks van het 41ste commando konden niet
veel uitrichten. Ze liepen vast in tankversperringen
en klei. Bij het ontschepen reeds begonnen de moei
lijkheden en toen het vloed was, waren er nog slechts
vier van de zestien gedebarkeerde tanks op het land.
De rest was op de laagwaterlijn vastgelopen en
moest worden achtergelaten.
NOG MOEILIJKER
Het 48ste commando had het nog moeilijker. De
commando's hadden op weg naar batterij W 13 wei
nig tegenstand ontmoet, maar plotseling moesten zij
ervaren, dat de Duitsers niet van plan waren zich
zonder meer over te geven. Zij gaven vanuit hun
bunkers en geschutsstellingen zwaar afweervuur en
de gelande eenheden moesten terug om zich te her
groeperen en een nieuwe aanval voor te bereiden.
Eerst tegen vier uur 's middags, de mannen hadden
toen al twaalf uur gevochten, kon die aanval wor
den ingezet. Met succes, maar de gehele nacht was
nodig om het gebied van de Duitsers te 'zuiveren.
Men maakte hier ongeveer zeventig krijgsgevange
nen, een betrekkelijk klein aantal gezien de tegen
stand. waarop de aanvallers gestoten waren.
Op 2 november kon de actie tegen Zoutelande wor
den voortgezet. Het werd omstreeks 11 uur bezet,
waarna ten zuiden van het dorp contact werd ge
maakt met het 47ste commando, dat daar was ge
land. In de duinen had deze aanvalsgroep de batterij
W 11 onschadelijk gemaakt, maar had toch nog ge
durende vijf uur zware gevechten moeten leveren.
Toen het 47ste commando na de zuiveringsoperaties
bij Zoutelande zich had gereorganiseerd en men de
mannen van het 48ste commando had ontmoet, deden
de Duitsers een tegenaanval, die werd afgeslagen.
Op weg naar Vlissingen lag alleen, nog de batterij
W 3. Ook deze kon worden genomen en niets stond
toen een vereniging met de in Vlissingen gelande
eenheden meer in de weg.
Het is opvallend, dat in de officiële rapporten vrijwel
niets te vinden is over de verliezen van de comman
dogroepen. Maar dat zij zwaar zijn geweest is na de
oorlog door tal van officieren, die aan de gevechts
handelingen hebben deelgenomen erkend. Men had
zich na het bombardement: toch nog op de weerstand
van de Duitsers misrekend. En de laatsten hebben
dankbaar gebruik gemaakt van het terreinvoordeel,
dat hen steeds weer de gelegenheid gaf de aanvallers
te bestoken.
DOMBURG BEVRIJD
Het 41ste commando en het .Interallied Commando'
hadden op 1 november Domburg bezet, dat eveneens
van hel bombardement zwaar te lijden heeft ge
had. Het hoofdkwartier van brigade-commandant
Leicester had zich inmiddels bij Domburg geves
tigd. Hoewel er in de officiële rapporten van de
gewestelijke commandant van de OD, mr Bloemers
niets over gezegd wordt, is het toch bekend, dat
een aantal stafleden van de OD uit Middelburg met
deze commandogroep contact heeft gezocht. Cor An-
theunisse en Piet de Kam zijn er met een boot op
uitgetrokken en hebben met de officieren van de ge
lande troepen besprekingen gevoerd en hem de
laatste kaart van de versterkingen bij Westhove
gebracht. Een uur later werden deze gebombardeerd.
Ook Adri de Kam en Dolf Fassaert zijn tussen 1
november en 5 november in Domburg geweest, ter
wijl verschillende medici en rode-kruismensen van
uit Middelburg naar Domburg vertrokken om assis
tentie te verlenen bij de verzorging van de vele bij
de gevechten gevallen gewonden onder de burgerbe
volking.
Wel heel tragisch was het gebeuren met de oudste
dochter van de Vlissingse marine-arts Modderman,
die op Gnjpskerke vertoefde en van daaruit met
een kano meermalen naar Domburg is geweest om
hulp te verlenen. Toen hij van één van die tochten
terugkeerde, bleek, dat een verdwaalde granaat op
Grijpskerke was ingeslagen en één der zwaar-ge-
wonden was Sonja Modderman. Haar vader kwam
te laat om haar het leven nog te redden.
Tevergeefs hebben de commandogroepen, die bij Westkapelle landden, gewacht op de ondersteu
ning van eenheden van een tankregiment. Van de oorspronkelijke Si tanks, die zouden worde*',
ontscheept, konden er maar zestien het landingsschip verlaten. Van deze zestien liepen er twaalf
vast op het strand, waar de Duitsers tankversperringen hadden aangebracht. De vier tankdie wel
tot in Westkapelle doordrongen hebben later nog deelgenomen aan de strijd bij Westhove.
Op de foto: het strand van Westkapelle kort na de landing.
De OD-mensen, die contact met de geallieerden In
Domburg zochten, kregen daar te horen, dat de be
vrijding van Middelburg niet aan hen, maar aan de
in Vlissingen gelande eenheden was opgedragen.
De brigade van Leicester kreeg andere opdrachten.
Het 41ste Commando werd uit Domburg terug
naar Zoutelande gedirigeerd, waar het met het
47ste commando zuiveringsacties moest uitvoeren,
omdat het Duitse verzet in de duinen nog herhaal
delijk de kop opstak. Het .Interallied Commando'
ging inmiddels verder met het zuiveren van Dom
burg en omgeving.
De zuiveringsoperaties bij Zoutelande verliepen vrij
vlot. Spoedig kon het 41ste Commando naar Dom
burg terugkeren en ook het 4e commando, dat bij
Vlissingen was geland en oorspronkelijk eveneens
bij de speciale brigade was ingedeeld, keerde in de
rijen van de brigadier Leicester terug, hetgeen er
ook al op wijst, dat de troepen bij Vlissingen een
heel wat eenvoudiger taak hebben gehad dan die
bij Westkapelle en Domburg.
Toen de landingsgroep in Domburg opnieuw ge
formeerd was de verliezen hadden de rijen aar
dig gedund, hetgeen eveneens een reden geweest kan
zijn om het 4e commando weer zo snel onder het
commando van Leicester te brengen begon men
de zuivering van het gebied ten noordoosten van
Domburg. De vier tanks, die erin waren geslaagd
aan land te komen, waren nog in tact en werden
als ondersteuning aan de commando-infanteristen
toegevoegd. Nog dagenlang hebben de troepen hier
het gebied van kleine Duitse posten moeten zuive
ren en het heeft tot 8 november geduurd voor bat
terij W 19 capituleerde. Toen was Vrouwenpolder
hett doelwit. Een parlementariër van het 4e Com
mando maakte contact met de Duitse bevelvoerend
officier, deelde hem de capitulatie-opdracht van ge
neraal Daser mede en wist zo de laatste nog vech
tende geïsoleerde groep Duitsers tot overgave te
brengen. Toen was Walcheren eerst werkelijk ge
heel bevrijd.
Er is over het optreden van de OD in de dorpen
langs Walchers Westkust weinig bekend, maar dat
is niet verwonderlijk. Men moet niet vergeten, dat
de bombardementen en de inundatie, met de daarop
gevolgde evacuatie van vrijwel gehele dorpsbevol
kingen ook de rijen van de OD niet is voorbijge
gaan. Bekend is, dat de OD-ers in Domburg en
Oostkapelle als leden van de luchtbescherming voor
alles hulp zijn geweest voor de burgerbevolking.
Natuurlijk hebben zij ook als gids gediend bij de
talrijke zuiveringsoperaties. Noch in de rapporten
van de heer Meursinge Reijnders, noch in dat van
de heer Bloemers wordt hier speciaal melding van
gemaakt. Bovendien zal het in die dorpen wel net
zo geweest zijn als in Vlissingen en Middelburg,
waar de OD vooral de eerste dagen van na de bevrij
ding een beroep moest doen op goedwillende bur
gers om te assisteren bij het bewaken der krijgs
gevangenen, omdat voor dat doel te weinig mensen
waren.
VROUWENPOLDER
Te weinig is ook bekend over de bevrijding van
Vrouwenpolder en Veere. Dat er bij Vrouwenpolder
nog tot de achtste november gevochten is, schreven
wij reeds, maar de capitulatie van Veere, die door
de Canadezen werd afgedwongen, schijnt geruisloos
te zijn gegaan.
Rest ons nu nog in een laatste artikel de capitulatie
van Middelburg te bespreken.
Koningin eerste bezoekster op 1 november
MIDDELBURG Het comité dat
zich bezig houdt met de vormgeving
zich bezig houdt mot de vormgeving
van de tentoonstelling 25 jaar Zee
land heeft een strenge selectie moe
ten maken uit liet grote aanbod van
foto's kaarten en documenten. Het
materiaal heeft betrekking op een
viertal perioden in de naoorlogse
geschiedenis van Zeeland: oorlog en
bevrijding, herstel, nieuwe stimulan
sen en uitbouw. Vanaf 1 november
wanneer koningin Juliana de ten
toonstelling zal bezoeken, zal men
kunnen zien hoe het materiaal in de
Vleeshal is opgesteld. Mede uit prak
tische overwegingen is uitgegaan
ian een strakke opbouw van de ten
toonstelling. Wanneer de expositie
een tournee door de provincie gaat
maken is het namelijk zaak de pa
nelen er is sprake van een door
lopend beeldverhaal snel op te
bouwen in de tentoonstellingsruimte.
Zesendertig schotten (elk 2.40
bij 1 nieter) zijn gevuld met il
lustraties en proclamaties, met
kaarten, plannen, folders en bro
chures. De zes gemeenten, die
de expositie op bezoek krijgen,
kunnen vier schotten vullen met
materiaal, dat bij de komst van
de tentoonstelling van belang kan
zijn om aan de bevolking te to-
nan.
Naast de grafische vorming van de
expositie kan men ook op andere
wijze kennis nemen van de belang
rijkste gebeurtenissen in 25 jaar Zee
land. Drie onzichtbaar opgestelde
bandrecorders zullen authentieke
opnamen laten horen. Verder zal een
automatische projecctor vijftig dia's
tonen waarop de verschillende aspec
ten van het huidige Zeeland zijn
aangegeven. Ontwerpers van de ten
toonstelling zijn beeldhouwer Nico
van den Boezem en grafisch vorm
gever W. F. Buijs. Het is opval
lend, dat er op de tentoonstelling
bijzonder scherpe afdrukken zijn te
zien van in slechte staat verkerende
oorspronkelijke foto's.
Gratis
Het materiaal voor de expositie
kwam niet alleen van het rijksbu
reau voor oorlogsdocumentatie maar
ook uit diverse gemeente-archieven,
van particulieren, van de Canadese
ambassade en van het documentatie
centrum Zeeuws Deltagebied. Bij de
opzet van de tentoonstelling, die
gratis toegankelijk is, is men er
van uit gegaan een zo groot moge
lijk bezoek te krijgen van scholie
ren. Daartoe zijn reeds geruime tijd
geleden de eerste contacten gelegd
met de scholen.
Er zijn voor de tentoonstelling 25
jaar Zeeland speciale affiches en fol
ders ontworpen. Op de folder komt,
speciaal ter nadere informatie aan
de schooljeugd, een aantal bijzonder
heden te staan over hetgeen zich de
afgelopen vijfentwintig jaar in Zee
land neeft afgespeeld! Bij een be
zoek aan de expositie heeft men geen
gids nodig. Het tentoongestelde ma
teriaal sprekt voor zichzelf.
Van maandag 3 november aanstaan
de tot en met vrijdag 7 november
en van maandag 10 november aan
staande tot en met vrijdag 14 no
vember aanstaande worden in de
lial van het stadhuis van 19.00-21.30
uur (tijdens de openingsuren van
de tentoonstelling dus) films ver
toond.
Beschikt kan worden over deel 19
van de tv-serie ,De Bezetting', een
filmpje van de Canadese ambassade
over het aandeel van de Canadezen
films van John
in de bevrijding van Zeeland, de
films van John Fernliout .Broken
dikes', ,Tlie last shot', .Walcheren
1949'. Laatstgenoemde drie films
worden ter beschikking gesteld door
de heer W. Gast.
Teneinde ook de jongeren zoveel mo
gelijk te betrekken bij de herden
king van de bevrijding worden op
28. 29 en 30 oktober aanstaande in
het City-theater voor in totaal ruim
3200 scholieren in het kader van
een filmvoorstelling van het aard
rijkskundig jeugdcentrum de films
.Broken dikes' en .The last shot',
beide van de cineast J. Fernhout
gedraaid. De films zijn eigendom
van de heer W. Gast, die deze films
ook vijf jaar geleden op vele plaat
sen op Walcheren heeft doen verto
nen.
Scholen die niet aan de activiteit
van het aardrijkskundig jeugdcen
trum deelnemen zijn in de gelegen
heid de desbetreffende films op
school te vertonen of tc verzoeken
Openstelling van de expositie:
maandag tot en met vrijdag 9-
12 uur. 14-17 uur, 19-21.30 uur;
zaterdag 10-17 uur: zondag 13.30-
17.00 uur.
Aille lagere scholen en scholen waar
voortgezet onderwijs wordt gegeven
zijn aangeschreven om een bezoek aan
deze tentoonstelling te brengen. Het
gaat hier om de scholen van Mid
delburg en enkele omringende ge
meenten.
De expositie komt in Middelburg
van 1-16 november, in Axel (De
Halle), van 19 november - 3 decem
ber, in de Burgerzaal in Oostburg
(6 december - 20 december), in
stadhuishal te Vlissingen (6 janua
ri - 20 januari) in Tholen (23 janu
ari - 7 februari) en in het Burger
weeshuis in Goes (11 februari-
25 februari). Mogelijk komt de
positie ook in Zierikzce. Dat zal pas
in mei van het volgend jaar zijn.
Wellicht zal het tentoonstellings
materiaal later worden benut om
als deeltentoonstelling ergens
worden opgesteld.
(ADVERTENTIE)
ADVERTENTIE
Was maar af, dat Radocota behang
van R&D. Met water en zeep, v/as-
benzine, terpentine, ammonia. Het
blijft er even Iichtecht en mooi van.
Bekijk het Radocota staalboek (uw
vakman heeft het) goed. Zie noe
mooi het is. Voor overal in huis.
53 cm breed
f 1.28 per strekkende meter.
maakt van een huis uw thuis.
Kantonrechter Middelburg
urgesteld reageerde
5. woensdag tijdens
tting te Middelburg i
MIDDELBURG ,Ik moet dus nu maar
opdraaien voor iets wat ik niet
heb'. Zeer teleurgesteld
Vlissinger T. S. wc
kantonrechterzitting
de eis van 100,- van officier van"jus
titie mr. II. Spreij, omdat hy op de rijks
weg bij Krabbendjjke te snel (.130 km
inpTaats van de toegestane 80 km) had
gereden niet zijn auto.
Al eerder was de zaak behandeld en
toen had de Vlissinger gezegd: ,Ik was
liet in elk geval niet, want ik was op
dat moment aanwezig bij een onderwij
zersdag in Goes'. De zaak was toen
aangehouden om S. in de gelegenheid
te stellen enkele getuigen-a-décharge op
te sporen, die zijn bewering konden sta
ven. Hij had die echter niet kunnen vin
den. Woensdag bleef hij evenwel vol
houden, dat hij niet degene geweest kon
zijn, die zo snel had gereden. Maar
evenals de officier achtte waarnemend
kantonrechter mr. A. Mouwen het be
wijs wettig en overtuigend geleverd: 50
km sneller dan toegestaan kostte de
Vlissinger dan ook honderd gulden boe-
Kenneljjk Iiad de BeJg I. S. uit Ant
werpen geen ervaring met het ge
bruik van invoegstroken op de Ne
derlandse wegen. Want toen h\j op
17 mei op de rijksweg bjj Kapelle
reed stopte hij zo plotseling voor een
.invoeger'. die vanaf een zijweg kwam
en op normale wijze aan het verkeer
wilde gaan deelnemen, dat een ach-
F. B. uit Goes, tegen hcui aanreed.
Ook tegen B. was procesverbaal op
gemaakt, omdat hy zijn snelheid niet
goed geregeld zou hebben.
B. verklaarde als getuige, dat de Belg
eerst geremd en vervolgens weer oj
trokken had. De eerste maal had
op voldoende afstand gereden. Vervol
gens remde de Belg weer en toen was
de botsing gevolgd. Mr Spreij vond, dat
de Goesenaar had mogen aannemen, dat
de andere auto zou doorrijden. De of
ficier vroeg dan ook tegen B. ontslag
van rechtsvervolging, terwijl hij tegen
de Belg een boete van ƒ60 eiste.
Mr Nouwen vond het rijden van de Goe
senaar toe-li nog niet helemaal je dat:
B. u erd wel schuldig verklaard, maar
hij kreeg geen straf opgelegd. De Belg
werd met 40 beboet.
J. R. uit 's-Heer-Arendskerke reed op
29 maart jl met zijn bromfiets aan de
verkeerde kant van de Prins Hendrik-
weg te Vlissingen. bovendien harder dan
de toegestane snelheid van 40 km, ter
wijl daarbij zijn brommer nog opgevoerd
was. Mr Spreij eiste een boete van 100,
van zijn vrachtautochauffeurs te lang
laten rijden. Van der L. vertelde dat de
chauffeur pas in dienst was, om ,12 uur
's nachts naar Winschoten was vertrok
ken en pas de avond daarop om 8 uur
zijn boekje had afgeschreven. En zo
lang doe je er toch niet over om in
Winschoten te komen', dacht hij. Wel
of niet mogelijk, het kostte hem een
boete van 100,- conform de eis.
Verschillende weggebruikers waren door
rode verkeerslichten in Vlissingen ge
reden. J. R. uit Middelburg moest er een
boete van f 20 voor betalen, W. v. d. V.
uit Vlissingen f30 en W. H. uit Se-
rooskerke f 40. Alle boetes waren con
form de eis.
VLISSINGEN Voor ds F. S. Kloos
terman te Vlissingen was het donderdag
precies twintig jaar geleden dat hij
lot predikant van de hervormde gemeen
te in de Scheldestad werd bevestigd.
Ds Kloosterman (59), die in Alkmaar
werd geboren en aanvankelijk predi
kant in Opperdoes (NH) was, is niet
alleen predikant van wijkgemeente II.
In zijn Vlissingse periode heeft hij di
verse functies vervuld en hij heeft er
nog verscheidene, in het kerkelijk vlak
als zowel in het openbare leven. Zo is
hij tijdelijk voorzitter van het comité
stadsherstel, dat zich beijvert voor een
duidelijker woon-, leef- en winkelfunc
tie van de Vlissingse binnenstad.
Hij heeft, als sterk geïnteresseerd in de
historie van kerk en wereld, met als bij
zondere interesse archivalia, het kerke
lijk archief van de hervormde gemeen
te Vlissingen, dat aanzienlijk had gele
den van ae watersnood, gerestaureerd.
Tot een beschrijving van zijn archief
studie is het nog niet gekomen. Door
de bemoeiingen van ds Kloosterman
werden het fotoarchief De Rijke, een
vroegere Vlissingse fotograaf, en het
archief-Dommisse, van de vroegere ge
meentearchitect, voor het stedelijk ar
chief verkregen. Ds Kloosterman moest
er indertijd overigens eerst nog in sla-
fen om deze archieven tot zijn .eigen-
om te maken, voordat hij ze door kon
geven aan de gemeente. Zijn doorwor
stelen van de kerkelijke archieven leid
de voorts tot een gidsje voor de St-
Jacobskerk.
De Vlissingse predikant is verder secre
taris van de commissie van toezicht
op het middelbaar onderwijs in Vlissin-
~zn en lid van het Vlissings studiefonds.
'at zijn kerkelijke functies betreft: hij
is al achttien jaar, van de oprichting
af, redacteur van Hervormd Vlissingen.
was zeven jaar praeses van de provin
ciale kerkvergadering, alsmede twaalf
jaar PKV-lid, twee jaar synodelid, nu
weer lid van de verdubbelde hervormse
synode, die zich over enige tijd met
enkele kerkordewijzigingen zal bezig
houden, was voorzitter van de centrale
kerkeraad, praesor van de ring, praeses
van het ministerie van predikanten en
hij zit in de raad van kerken en in de
regionale commissie van opzicht in de
zuidelijke provincies. Daarvoor was hij
secretaris van de provinciale commissie
van opzicht.
ADVERTENTIE
