DIALOOG MET
EN ZONDER
ANGST
FRANCISCUS
VAN
ASSISI
kerken
maatschappij
Wij ontlopen elkaar niet veel
KORTGEZEGD
Zaterdag 18 ohtober 1969
zaterdagnummer
PROFESSOR HROMADKA
Waarop het aankomt, is dat de dialoog tussen christendom
en marxisme geen gesprek is tussen vreemden, doch tus
sen mensen, die in de omwenteling van de twintigste eeuw
elkander zijn gaan zien in liet perspectief van een ge
meenschappelijke, een universele toekomst. In dit perspec
tief staan geen gesloten systemen tegenover elkaar, doch
mensen stellen elkander en zichzelf oude én nieuwe vragen,
stellen zichzelf en elkander onder kritisch en ontdekkend
licht van een toekomst, welke al het bestaande en elk sy
steem te boven gaat'. Aldus schreef in een speciaal num
mer over communisme van het maandblad Wending (no
vember 1968) dr A. Th. van Leeuwen (Kerk en Wereld,
Driebergen) over de .Dialoog als de taal voor het atoom
tijdperk'.
In dat belangrijk opstel wijst hij er op, dat die dialoog in
derdaad bestaat, zij het nog in zeer eenvoudige vorm en
nog niet lang. En het is bepaald geen .uitvinding van con
ferentie-managers, tijdschriften-redacties en uitgevers'.
Het is namelijk een dialoog, die meer en meer op gang
komt op wetenschappelijk niveau, dat wel. Een dialoog
op het politieke vlak, anders dan in de vorm van het diplo
matieke verkeer en de onder-handelingen met tanks achter
zich, is er (nog) niet. Waarbij overigens moet worden ge
zegd, dat men in de politiek wel langzamerhand gaat in
zien, dat elkaar afslachten de gemakkelijkste, maar niet
de meest menselijke manier is om zijn doel te bereiken.
Niet exclusief
Dat elkaar niet afslachten, maar zoeken naar de dialoog,
naar gemeenschappelijke uitgangspunten is geer exclusief
iets van de kei-ken, van theologen, het Vaticaans concilie of
van een Wereldraad van Kerken.
Zij waren er wel de eersten mee. Het was dan oolc wel het
minste wat men van de kerken mocht verwachten. Ik
schrijf kerken, maar het gaat hier natuurlijk om enkele
eenzamen, leden van kerken, die buiten alle politieke
consequenties om contacten onderhielden en een sport
van dialoog voerden met ook weer voornamelijk individuen
in Oosteuropese landen. Dat gebeurde al in de periode
vam de koude oorlog. Die dialoog, tussen, marxisten, katho
lieken, protestanten, filosofen en theologen, krijgt de laat
ste jaren meer en meer gestalte. En in hun kielzog vindt
men ook .gewone' geestelijken en leken. Merkwaardig is
daarbij wel. dat veelal deze dialogen, deze ontmoetingen
in Oost-Europa plaatsvinden in het kader van kerkelijke
bijeenkomsten. Zo'n begin van een dialoog vind ikzelf terug
op de recente conferentie in Hongarije van de Europese
werkgemeenschap voor protestantse informatie, die juist
op die 'eerste bijeenkomst in een Oosteuropees land via
nieuwe statuten en dergelijke een bredere basis kreeg. Een
meer bij de tijdse basis. De naam werd oecumenische
werkgemeenschap voor informatie in Europa, en de moge
lijkheid werd geopend tot bredere participatie, ook uit
Oosteuropese landen. De deelnemers uit Oosteuropese
landen op de conferentie in Hongarije kunnen, als zij ac
tief zijn betrokken bij pers- en informaties rbeid op ker
kelijk gebied, tot de werkgemeenschap toetreden. Ook dat
betekent: ontmoeting en dialoog. De werkgemeenschap
krijgt een basis voor deze tijd in dit Europa.
gesticht in Praag: Hromadka gaat het ,om bevrijding van
evangelie en kerk uit de ideolog:sche gevangenschap van
een anti-communisme, dat niet alleen de westerse christen
heid beheerst, doch waaraan ook de kerken in Oost-Euro-
pese landen zeer moeilijk weerstand weten te bieden', al
dus formuleerde dr A. Th. van Leeuwen het april 1965 in
een speciaal nummer va.n De Heerbaan over nieuwe ver-
lcondi gingsvormen als ievensruimte voor de kerk.
Prof Hromadka's bemoeiingen om de dialoog, om de rela
tie met het .Westen' levend te houden, door dik en dun, zijn
hem niet altijd in dank afgenomen. Zij verdienste ligt met
name daarin dat hij een generatie theologen en christenen
leerde te leven met het communisme vanuit het evangelie.
Maar de PCV nü trekt met name de jongere generatie iv
een land als Tsjecho-Slowakije niet meer zo. Aldus was de
conclusie van drs L. A. Kopmels onlangs in Hervormd Ne
derland. Waarom niet: ,In de PCV wil men socialist met
de socialisten zijn en deze maatschappij-ordening voorna
melijk positief-beamend tegemoet treden. Dat zai deze jon
geren (de jongste kerkelijke lichtingen noemt Kopmels ze
eerder - WV) een zorg zijn. Hen gaat het om waarheid en
gerechtigheid, of deze nu in een socialistisch of niet-socia-
listisoh systeem worden gezocht. De weigering mee te doen
aan dit sterk gecompromitteerde socialisme in het Oost-
Europa van nu overweegt boven de positieve beaming. He
wil deze opmerkingen overigens voor rekening van Kop
mels laten. Het is erg moeilijk om deze Tsjecho-SHowaakse
visie zomaar over te planten in een ander Oosteuropees
land. Natuurlijk is duidelijk dat de Russische inval met sa
tellietenhulp vorig jaar zeer grote indruk heeft gemaakt
in de leiding van de Praagse christelijke, vredesconferentie.
Prof ar A. J. Rakker daarover in Hervormd Nederland:
AARTSPRIESTER SOKOLOWSKY
bepaald ontbreekt. De dialectiseh-materialistische filosofie
hoort niet thu s in het studieprogramma van de theolo
gische faculteit. Een uitwisseling met andere faculteiten
:s ook niet mogelijk, althans niet in Hongarije. .Jullie theo
retische kennis van het marxisme is beter. Een dialoog
•net het marxisme in Hongarije kan niet. Dan wordt men
als kerk-vijandig beschouwd', aldus een opmerking van een
jong theoloog. De dialoog met het marxisme ligt voorna
melijk op het praktische vlak, het is een dialoog om 'het
voortbestaan. .Dialoog :s mooi, maar hier hebben we de
werkelijke situatie, die is niet te begrijpen voor jullie',
was de koude douche, die de jonge theoloog zijn gespreks
partners uit het westen niet bespaarde.
Toch is de dialoog er, zeker naarmate het starre anti-com
munisme van de kei-ken wordt verlaten. Over het lang
zaam aan verlaten van dat kerkelijk anti-communisme
schreef de theoloog A. M. J. Kreykamp (,De Hors tink',
Amersfoort) een verhelderende bijdrage in het eerder ge
noemde Wendingnummer. Hij wijst er op dat het officiële
spreken der kerken over het communisme grondig anders
is geworden en hij vraagt zich af of dat niet daarom was,
.omdat de kerken ten aanzien van zichzelf in een crisis
zijn geraakt, zichzelf tot vraag zijn geworden., zichzelf radi
caler onder kritiek zijn gaan stellen'. Dat betekent dan
ook, dat men zichzelf voor kritiek openzet, ook voor kri
tiek van communistische zijde uiteraard. De dialoog bete
kent naar elkaar leren luisteren, elkaar niet als vijand
zien. maar als gesprekspartner, maar dan moet de moge
lijkheid tot dialoog ook worden gegeven, oolc van Oost
europese zijde.
Zelfkritiek
CHRISTENDOM IN OOST-EUROPA (IV)
.Stellig heeft het gebeurde een ernstige crisis in de Praagse
vredesconferentie veroorzaakt, maar geen van de deelne
mende kerken of personen zijn van plan haar op te heffen.
,De Russen allerminst', en hij spreekt ook over de poging
hoe men .ondanks een crisis de oecumenische broederschap
probeert vast te houden'. Overigens liet in Hongarije de al
eerder in deze artikelenreeks naar voren gekomen Russi
sche aartspriester Sokolowsky, medewerker van het Jour
nal Moskowskoy Patriarchii van de Russisch-orthodoxe
kerk professor Hromadka vallen in -een discussie over de
inval in Tsjecho-Slowakije. Hromadka had over die inval
duidelijke informatie naar Nederland verzonden, maar So-
kójowslcy vond dat Hromadka ,niét "méér meedoet, Wat
kan hij ernu van weten, hij heeft niet gezien wat ik heb
gezien'. Voor hem had Hromadka dus afgedaan, voor som
mige deelnemers een nogal ontnuchterende ervaring.
Geen basis
Begin
Eon van de eerste expérimenten op het gebied van de dia
loog was de Praags christelijke vredesconferentie, waarvan
de Praagse theologische hoogleraar Joseph Hromadka één
der meest prominente representanten is. Deze PCV werd
Men mag dan Hromadka, zoals de Russische aartspriester
deed, afvallen, een dialoog op wetenschappelijk niveau
wordt er zeker gevoerd, en breidt zich uit, tussen christen
dom en marxisme. Maar hoever gaat die in Oost-Europa?
Kritiek op de overheid is mogelijk binnen, het socialisme, BflTrSP'ICP'ï
aldus citeerde ilc al eerder 'een Oost-Europees gesprèkspairt-
ner. Een hoogleraad in de sociologie zei het zo:
,De staatsoverheid is door God gegeven, soms ook als
straf, maar men kan kritiek hebben'. Maar ik hoorde ook,
dat de theoretische ondergrond voor een dialoog met het
marxisme in sommige studierichtingen, zoals de theologie.
De Hongaarse bisschop dr Tibor Barbha wees op het feit,
dat de kerken hun eeuwenoude historische ver
zuim moeten inzien, dat zij de belangrijkste uitdagingen
van de maatschappelijke veranderingen en. ontwikkelingen
niet hebben begrepen. En daarbij behoort het feit, dat de
verhouding tussen de moderne arbeidersbeweging en de
kerk zeer veel te wensen overlaat en van de kerk voor al
les zelficritiek eist. Kreykamp en Bartha spreken hier in
wezen, dacht ik over hetzelfde. Bisschop Bartha wees er
evenals Kreykamp op dat in het kader van de christelijk-
marxistische dialoog de laatste tijd een hele reeks vragen
in een nieuw licht verschijnt.
En zijn lutherse collega dr Zoltan Kaldy, de oudste bis
schop in Hongarije, lid van de wereldvredesraad, wees er
op dat de .tegenwoordig zoveel besproken, mode geworden
dialoog, geenszins een of andere absracte, polemiseh-clia-
logische discussie is. Wij protestanten in Hongarije, voeren
de dialoog ai meer dan twintig jaar door ons leven, in
woord en gedrag. Wij voeren die eohter ook zo, dat wij
steeds opnieuw die gebieden opzoeken, waar wij zonder een
enkel compromis in het geloof, ja zelfs van uit ons geloof,
m'et mensen kunnen samenwerken, die weliswaar van een
andere wereldbeschouwing zijn, maar die zich evenzeer
voor het welzijn van ons volk en de mensheid inspannen.
Wij zijn echter natuurlijk ook voor een principiële dialoog
ontvankelijk, waar deze voor het genoemde gezamenlijke
doel een hulpmiddel betekent'.
Geen nan lager wal geraakte scheepjes der oecumene, ma ar jachten i
jachthaven van het Balatonmeer, Hongarijes ivatersportcentrwm.
Het dialoog kreeg enige kans en gestalte tijdens de confe
rentie van de Europese werkgemeenschap voor protestant
se informatie in Hongarije. Men zal samen moeten toele-
ven naar ,een open maatschappij', waarvoor de derde as
semblee van de Wereldraad van Kerken (New Delhi 1961)
pleitte: .Om een rechtvaardige vrede op te bouwen, moeten
barrières van wederzijds wantrouwen op elk niveau wor
den aangevallen. Wederzijds vertrouwen is de meest waar
devolle hulpbron in de wereld van vandaag. Geen hulp
middel mag worden verspild: er zullen er meer gevonden
moeten worden. De grondslagen van een open maatschap
pij zijn van wezenlijke betekenis, opdat contacten van per
soon tot persoon en van volk tot volk zich vrij kunnen ont-
wllelcelen. Hinderpalen voor onderling verkeer moeten ver
dwijnen, vooral waar zij volken, kerken, ja, zelfs gezinnen,
verdeeld houden. Vrijheid van persoonlijk contact,
voorlichting en culturele uitwisseling zijn van wezenlijke
betekenis voor de opbouw van de vrede'.
Diezelfde assemblee ze.i ook, in een andere uitspraak: .Ee-
palen officiële idiologieën werkelijk het nationale staats
beleid? Is er werkelijk een volle dat volgens zijn leerboe
ken leeft? De marxistisch-leninistische opvatting, waaraan
de strijd tegen het kapitalisme ten grondslag ligt, betekent
niet noodzakelijk, dat een wereldomvattende atoomoorlog
onvermijdelijk zal plaats vinden. Anderzijds brengen de
doelstellingen van de westerse samenleving niet noodza
kelijkerwijs een gewapende kruistocht met zich. Toch
blijft er argwaan, dat de tegenpartij erop uit is, een volle
dige overwinning te behalen. Het feit, dat de Sowjet-Unie
er sterk op vertrouwt dat zijn levensstijl die van het Wes
ten overtreft en de overhand moet behalen, mag niet ge
bagatelliseerd worden. Het Westen heeft eenzelfde overtui
ging omtrent zijn maatschappelijk besteli Toch blijken de
verantwoordelijke leiders in beide machtsblokken te blij
ven hopen, dat de twee grote politieke stelsels naast el
kaar kunnen bestaan en zelfs op vreedzame wijze met el
kaar kunnen wedijveren. De vraag is zelfs gewettigd of
de beide stelsels wel zo in elk opzien verschillend zijn, als
men van beide zijden veronderstelt' (alles te vinden in de
Carillon-pocket over de New Dellhi-assemblee met de offi
ciële rapporten).
Die argwaan kan in ieder geval al een stuik verminderen
door ontmoeting in dialoog. Wat dat betreft kan angst al
leen maar een slechte en met-christelijke raadgever zijn.
WILL. J. VERKERK
(De vorige artikelen in deze reeks verschenen in de zater
dagkranten van 27 september, 4 en 11 oktober).
,ln een katholieke onderwijsinrichting
van het Kortrijkse wordt een jonge lerares
in de directiekamer geroepen. Zij wordt ei
ontvangen door de directrice en een kanun
nik-Inspecteur, die haar versoeken vrijwil
lig' haar ontslag te tekenen. Zij wei
gert aanvankelijk. Er wordt van sancties
gesproken. Er komen tranen bij. Er wordt
getekend. Wat betekent dit allemaal? Wat
zit hier achter Een huwelijk met een ge
scheiden man, veel liefde en veel angst.'
Aldus gelezen in het nieuwe maandblad
JSxodus' van de gelijknamige Belgische
werkgroep, die nu een jaar bestaat. Aan
vankelijk ivas Exodus vooral actief voor de
aanvaarding van gehuwde priesters. Daar
mee gaat de werkgroep door, maar het ac
tieprogramma is inmiddels aanzienlijk uit
gebreid en omvat nu kort samengevat het
i/veren voor meer gerechtigheid in dc
maatschappij. Daarom Is 't niet vreemd dat
ir nauwe relatie bestaat met de Nederland
se Sjaloom-groep.
Een paar punten van het actieprogramma:
de groeiende doe-mentalitelt, in en om de r-
k kerk begeleiden, de problemen bespreken
en helpen oplossen die echtscheiding op
werpen, vooral door de houding van heel
wat r-k autoriteiten in België. Voorts ko
men ook de actuele internationale vraag
stukken aan de orde.
In een artikel over de echtscheidings-
problematiek in Exodus' zegt een woord
voerder van de Belgische werkgroep katho
lieke echtscheidingsproblematiek onder an
dere over de invloed van de r-k kerk inzake
echtscheiding dat deze er in het verleden
zeer zeker was en ook nu nog zeer groot
in grote delen van de gemeenschap, zij het
dan grotendceld negatief: ,De volwassen ge
neratie gelovigen is nog meestendeels opge
voed in een geest van blinde volgzaamheid
aan het kerkelijk gezag. Eerst vóór enkele
laren is men begonnen, en dan zeker nog
niet algemeen, met een opvoeding tot eigen
verantwoordelijkheid, tot eigen gewetens
vorming.'
Gezien de kerk ook nu nog rechtstreeks
of onrechtstreeks vrij grote sectoren van de
samenleving beheerst, en er minstens een
sterke invloed kan doen géidenis het dui
delijk dat ze deze macht en invloed kan ge
bruiken en ook gebruikt, om mensen te
weerhouden of te straffen fik denk hierbij
aan broodroofzo dezen haar wetten of
opvattingen overtreden; wat met een twee
de huwelijk tot nog toe hef. geval is.' Een
steeds groter aantal priesters wordt zich
echter van de problematiek bewust en han
delt naar eigen verantwoordelijkheid. Maar
ondanks alle goede wil staan ook zij ,voor
de muur van verstarde juridische standpun
ten, en het totaal verouderde kerkelijke
recht, waartegen zij machteloos zijn,' al
dus het Belgische maandblad JSxodus.'
Op een van de laatste dagen van de maand september werden in de Sint-
Pieter in Rome zevenenveertig kleine zusters van het kind Jezus geordend,
nadat zij hun belofte hadden afgelegd. Het gebeurde in het koor van deze
kerk, achter de plaats waar de paus troont wanneer hij een zogenaamde
receptie houdt onder het negenentwintig meter hoge baldakijn. De dienst
werd geleid door de bekende Franse kardinaal Tisserand, die er praalde in
al zijn kerkelijke waardigheid en de ze dienst, voor zover ze niet in het La
tijn werd gezongen, was geheel in het Frans, waaruit kon worden opge
maakt dat die zevenenveertig zuster kes uit Frankrijk afkomstig zullen zijn
geweest, of althans grotendeels. Achter hen zaten, de ene rij na de andere,
in hetzelfde vaalblauwe katoenen habijt, met eenzelfde doek over het
hoofd, dezelfde kleine zusters, die de beloften reeds eerder hadden afgelegd.
Met elkaar vormden ze een tegenstelling
tot de pompeuse pracht van de Sint-Pieter,
die de grootste kerk van de wereld moet
zijn. Op de marmeren vloer staat aangege
ven hoever bijvoorbeeld de lengte van de
dom in Keulen en andere enorme kerken
reikt in vergelijking tot deze. die een deel
uitmaakt van het Vaticaan. Een 80.000 men
sen kunnen hier een plaats vinden in deze
ruimte. Zo hebben we het gelezen.
We hadden deze kleine zusters van het kind
Jezus (eveneens zijn er kleine broeders)
nog nergens gezien en we hadden zelfs niet
van hen gehoord. Ze zijn ook een vrij jonge
verschijning temidden van de vele orden en
congregaties die de kerk van Rome kent.
Ze zijn ontstaan uit de idealen die Oharles
de Foucauld (1858-1916) bezielde. Deze man
voelde niet veel voor de kerk en haar ge
loof. Hij koos een militaire loopbaan en
werd als officier bij de cavalerie naar Al
giers gezonden. Daar voltrok zich in hem
een innerlijke verandering. Hij nam ontslag
en sloot zich aan bij de Trapisten, maar dit
teruggetrokken kloosterleven bevredigde
hem niet, omdat hij niet inzag hoe hij op
deze wijze de stem van het Evangelie die
hij gehoord had. zou kunnen volgen. Na af
loop van de termijn van de tijdelijke ge
loften verliet hij deze orde en is terugge
gaan naar het Hand waar hij als luitenant
zijn ruiters had aangevoerd, om daar in. een
zeer afgelegen oase te gaan léven precies
zoals de inboorlingen er leefden. Hij wilde
in hun midden zijn als een toonbeeld van
zelfverloochening, om zo onder de meest
veriatenen iets te laten zien van de solida
riteit van Jezus van Nazareth met armen
en veriatenen. In 1916, toen er een op
stand tegen het Franse gezag uitbrak, is
hij vermoord. Tijdens zijn leven heeft hij
geen volgelingen gehad. Eerst na zijn dood
zijn zijn gedachten door anderen over ge
nomen en toen pas zijn ontstaan die broe
derschappen en zusterschappen die nu be
leend staan als de kleine broeders en zus
ters van het kind Jezus. Ze willen alleen
maar door hun aanwezigheid liet van Chris
tus onder de armsten van de armen laten
zien. Ze passen zich helemaal aan in de om
geving waar zij gaan wonen. Ze gaan leven
en werken als die armen het doen. Ze willen
zélfs niet proberen om mee te helpen om be
tere levensomstandigheden te krijgen. Ze
gaan ook niet evangeliseren. Zo Heven ze in
de binnenlanden van Afrika en Azië. Zo
zijn te vinden onder de eskimo's "binnen de
poolcirkel, maar eveneens zetten zij zich
neer in de lugubere buurten van onze mo
derne steden. Die ordening van die 47 kleine
zusters heeft op ons verreweg de meeste in
druk gemaakt van alles wat we in Rome
hebben beleefd en gezien en dat nog wel
in de kerk van de kerkvorsten, waar de
paus wordt rondgedragen als een oosters
vorst uit de oude tijden in de kerk, die door
haar grootheid en massaliteit een beeld
moet zijn van de kerk die haar centrale ze
tel in Rome heeft. Dit alles geschiedde ter
wijl het licht viel door een glas-in-lood-
raam in de uiterste wand van de Sint-Pie
ter, welk raam geheel gevuld was met een
duif, het zinnebeeld van de H. Geest.
Enige dagen later werd in Assisi het feest
gevierd ter herdenking van de dood van
Franciscus van Assisi in 1226. Een ui temt
merkwaardige en boeiende figuur, deze
Francicus, zowel voor rooms-kathoheken ais
voor protestants-katholieken. Het leven van
deze stichter van de Franciscaner klooster
orde, die de armoede zocht om Christus"
wil, is voldoende bekend. Toch blijft het
merkwaardig dat hij, de zoon van een la
kenkoopman, wiens maatschappelijke toe
komst gewaarborgd was voor zover dat in
deze wereld mogelijk is, als een arme is
gaan leven en als het moest, met bedelen
aan de kost kwam. Hij heeft geleefd
als de Damsiapers en is als zij, voortdurend
op reis geweest. Hij heeft dit echter gedaan
om overal te kunnen prediken, zonder dat
hij daarvoor enige kerkelijke bevoegdheid
had. Hij kon niet loskomen van een stuk
van het Evangelie waarin ons verteld wordt
hoe Jezus zijn discipelen uitzond zonder
goud of zilver of zelfs maar koper in hun
gordels, geen knapzak voor onderweg, geen
twee hemden en sandalen. Zo heeft hij zijn
weg willen gaan in uiterste navolging van
Christus. Bij het kapelletje van Portiuncu-
la (nu is er een massale bedevaartskerk
overheen gebouwd) vlak bij Assisi levend
in hut van leem en riet, is hij zijn werk
begonnen en aldaar is hij ook gestorven.
Ter ere van hem is er boven zijn graf in As
sisi een geweldig bouwwerk opgetrokken,
drie kerken boven elkaar. In de middelste
van deze werd het feest van zijn sterven
feestelijk gevierd- Wie zo iets ziet. weet
waarom ze in de middeleeuwen ook bij ons
zulke grote kerken bouwden. Wat trok er,
vanaf de hoofdingang, al niet door deze
kerk heen. Bazuinblazers in kledij van ze
ven eeuwen geleden gingen voorop. Solda
ten met helm en piek ontbraken natuur
lijk niet. Vaandels uit heel wat steden en
delen van Italië, met daarachter hoogwaar
digheidsbekleders van hun stad of provin
cie, zoals dat bij zulke gelegenheden het
geval is. Ze waren natuurlijk vergezeld van
hun vrouwen in het mooiste frak. Ridders
van het H. Graf in hun lange witte man
tels. Daarna kwamen de kerkelijke groten
van deze aarde, een kardinaal, een aantal
bisschoppen, oversten van orden, uitgelezen
Franciscanen enz. En na deze alle het dom
koor uit Milaan. Heel het koor van de kerk
zat opgepropt vol met deze hooggeboren,
hoogedelaohtbare, weledelgestrenge, hoog
eerwaarde en gewoon eerwaarde eminen
ties en heren. En dit alles terwiüle van een
man die de armoede had verkozen, omdat
hij de smaad van Christus groter rijkdom
achtte dan de schatten van deze wereld en
die gestorven was met een steen als hoofd»
kussen. De preek of de toespraak die een
bisschop hield, zal wel mooi geweest zijn
en Francicus zal daarin wel op allerlei wij-
se geprezen zijn en het domkoor heeft mach
tig mooi gezongen en toch klopt er iets niet,
alleen reeds omdat zulk vertoon in tegen
stelling is tot heel het leven van Franciscus
en eveneens tot dat van Christus. Francis
cus leefde in een tijd toen de macht van de
paus en daarmee van de kerk, op een van
z'n hoogtepunten was. de macht van de
.kerkvorsten' werd al groter. Hoewel hij er
STEMMEN UIT
DE KERKEN
niet aan dacht rebellerend zijn weg te gaan,
is heel zijn houding en heel zijn leven toch
protest geweest tegen alle kerkelijke glo
rie. Dat werd ook zo gevoeld door Neder
landse Franciscanen met wie we deze fes
tiviteiten mochten meemaken. E-r is ons ver
teld hoe men in ons land tracht weer terug
te gaan naar de grondgedachten van Fran
ciscus, die geen wettische regels heeft ge
geven, maar wel een aantal grondregels dia
in vrijheid, naar de omstandigheden zijn,
kunnen worden gehanteerd, doch waarbij
men er altijd op bedacht moet zijn het hei
lig Evangelie op. te houden, in trouw aan de
kerk. Zo geeft men tegenwoordig kloosters
op en verkoopt de gebouwen om in gewone
woonhuizen, temidden van de mensen als een
communauteit met elkaar te leven naar het
woord van Christus: één is uw Meester en
gij zijt allen broeders. Het bedelen, of ter-
mineren, om de oude term te gebruiken,
kan tegenwoordig niet meer. Daarvoor zijn
de omstandigheden te zeer veranderd. Men
werkt waar dat mogelijk is, waarbij echter
nadrukkelijk voorop staat dat het er niet
om gaat schatten te verzamelen of om roy
aal van te kunnen leven. Men moet ook me
de zorgen voor degenen die niet in staat
zijn zelf in hun onderhoud te voorzien.
Terwijl de feestelijke herdenking in de mid
delste van de drie kerken te Assisi voort
ging en het koor vol zat met allerlei dure
kleren en gewaden, dwaalde er achter in die
zelfde kerk een kleine zuster van het kin-
Jezus in haar vaal-blauwe katoenen kleed.
Wie haar zag. gevoelde dat hier iets ging
van dezelfde geest waarin Franciscus had
geleefd.
■H.
En de zoon zeide tof hem:
Vader, ik heb gezondigd te
gen den hemel en voor u,
ik ben niet meer waard uw
zoon te heten. ('Lucas 15:
21).
De gelijkenis van de verlo
ren zoon vertelt, dat de
jongeman, die een deel van
liet vermogen van zijn ou
ders verkwist had, niet
zegt: Vader, ik heb 'gezon
digd tegen den hemel en
voor u, ik ben niet meer
waard uw zoon te heten;
stel mij gelijk met een
uwer dagloners. Deze laat
ste toevoeging ontbreekt.
Zo omhelsde de vader zijn
zoon. Deze omhelzing had
den wij niet verwacht.
Daarvoor had de jongste
zoon zich te erg misdragen.
Blijkbaar heeft de verande
ring bij de verkwistende
zoon de vader zo ontroerd,
dat. hij zjjn jongen wel ver
giffenis moest schenken.
Daarentegen bestond de
fout. van de oudste soon
hierin, dat hij dit zijn va
der kwalijk nam.
Dit verhaal liet Jezus ho
ren aan mensen, die niet. al
te precies leefden, ook al
stonden zij als zeer gods
dienstig bekend. Alle 'men
sen schieten tekort, wij
ook, ook al valt er wellicht
op ons niet veel te zeggen.
De oudste en de jongste
zoon ontlopen elkaar niet
veelal zouden wij onbil
lijk zijn de oudste een ze
kere waardering te onthou
den. Hij dacht immers aan
TER OVERDENKING
zijn toekomst. Dat dacht
hij tenminste, totdat bleek,
dat hij het contact met zijn
vader dreigde te verspelen.
Dat was toen zijn vader
hem toevoegde: JSind, gij
zijt altijd bij mij en al het
mijne is het uwe.
Wij moesten feestvieren en
vrolijk zijn, want uw broe
der hier was dood en is le
vend geworden, hij v:as ver
loren en is gevonden'. (Lu
cas 15:31 en 32).
Waf hebben de meesten van
ons het goed, ondanks de
heel menselijke en begrij
pelijke moeilijkheden.
Laten wij voor onze toe
komst zorgen. Vooruitzien
is regeren, als het maar
met gnat ten koste van or.--
ze nabije en verre naasten.
Zo ja, dan verspelen wij
het ware geluk en staan
wij het contact tussen
God en de mensen in de
weg. De levende God blijkt
dan voor ons dovemansoren
te hebbenEn om dat te
voorkomen, vertelt Jezus,
de Heer van tollenaren en
zondaren, ons deze gelijke
nis. Hij heeft de dood over
wonnen, opdat wij hei le
ven zouden hebben in Zijn
naam, als zonen en doch te
ren van den Vadermei als
diens huurlingen.
CADZAND W. C. Luuring