GERALD BROOKE:
koerier uit Londen
15
Na 5 jaar ging poort
naar vrijheid open
GEEN ZITTEMBLIJVERS MEER
Motorrijtuigen
belasting 1968
542 miljoen
Verlichtingsactie
gashaarden
die u moet zien
DONDERDAG 16 OKTOBER 1968
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Nadat de man was uitgesproken,
werd ilc weer weggeleid. Ik was bang,
omdat ik niet be a reep wat deze KGB-
functionaris precies bedoelde. Ik be
greep in ieder geval dat. mijn vrij
lating voor de Russische autoritei
ten niet een vanzelfsprekende zaak
zou zijn, wanneer de vijf jaren, waar
toe ik was veroordeeld, om waren.
Een paar dagen later herhaalde deze
ontmoeting zich. Het was bij die ge
legenheid dat ik ineens besefte waar
men mij naar toe wilde. ,U moet niet
langer 'de waarheid verdraaien', zei
de KGB-officier. .Wij weten allang
waaraan u zich schuldig hebt ge"
maakt. Ilc moet u erop wijzen dat
het voor ons een vrij eenvoudige
zaak is om u ten tweede maal voor
de rechtbank te brengen'. Nadat de
man dit had gezegd, duizelde het me,
Nog eens een proces? Weer een ver
oordeling? Om hoeveel jaren zou het
ditmaal 'gaan? Zwakjes probeerde ik
de KGB-er van repliek Ic dienen.
.Waar heeft u het over? Wat wilt
u tegen mij bewijzen7', vroeg ik met
zachte stem. De ondervrager keek
mij een ogenblik peinzend aan. toen
deed hij een stap in mijn richting
en zei: ,Wij hebben bewijzen vaïi
üw status als officieel agent van de
Britse geheime dienst Dat is iets
andei's dan zomaar een koerier, die
geschenken brengt aan een bevrien
de relatie in Moskou, begrijpt u? U
zult zich afvragen hoe wij aan die
bewijzen komen. Welnu, laat mij u
onmiddellijk uit de droom helpen. Die
bewijzen worden geleverd door uw
landgenoot Kim Philby'. De man had
langzaam gesproken, bij ieder woord
Duivels plan
De man, die ik gedurende de jaren van mijn gevangenschap in
Rusland het meeste haatte, was geen Rus, maar een Engelsman.
Zijn naam... Kim Philby, de dubbelagent die tenslotte koos voor
de Sowjets en die tientallen Engelse spionnen verlaadde. Ik heb
Philby nooit persoonlijk ontmoet, maar de KGB zorgde er wel voor
dat hij maanden achtereen geen moment uit gedachten was. Dat
was toen de Russische geheime 'dienst mij dagelijks dreigde met
een nieuw proces, waarin Kim Philby, nota bene een landgenoot
van mij, bereid was tegen mij te getuigen.
Toen ik op 23 juli 1965 werd veroordeeld, dacht ik dat daarmee
de zaak Brooke voorgoed uit de rechtzaal zou zijn verdwenen. Ik
wist dat ik vijf jaar een gevangene zou zijn, maar ik troostte me
met de gedachte, dat die vijf jaar ook eens voorbij zouden zijn en
dat ik daarna weer vrij man kon zijn. Maar op een goede dag haal
den ze me uit mijn werk. Bewakers brachten mij naar het bureau
van de kampdirectie. Een officier van de KGB begon onmiddellijk
op bijterige toon tegen mij te spreken,Wij kennen de NTS door
en door. Met andere woorden: u bent een spion voor de officiële
Britse overheid. Vertel ons alles wat u weet. Geen leugens meer,
want dat kan voor u bijzonder vervelende gevolgen hebben. Denkf
u de komende dagen eens rustig na over wat ik heb gezegd'.
den de KGB-officieren, omdat er ze
ker vijf gevangenen in het zieken
huis waren die hadden bekend, dat
ik contact rnet ze had gezocht om
te praten over anri-communistische
activiteiten.
Dreiging
officier vervolgde zijn monoloog: ,De
heer Philby is bereid te getui
dat de NTS een anti-Russische or
ganisatie' is die werkt onder super
visie van de Britse geheime'dienst.
Dat betekent, meneer Brooke, dat u
een Britse agent bent. Begrijpt u
het nu misschien?'
Ik ontleende natuurlijk, maar daar
lachten ze om. Vanaf dat moment
begonnen ze mij te dreigen met .een
nieuw proces, dat uiteindelijk 'wei
eens een veel zwaardere straf zou
kunnen opleveren .dan de vijf jaar
die ik nu had gekregen. Het was bij
die ondervragingen dat steeds weel
de naam van die door mij zo gehate
Engelsman Kim Philby werd ge
bruikt. Hij immers was hun kroon
getuige en hij kon er voor zorgen
dat ik nog in geen jaren vrij zou
komen.
Deze geestelijke intimidatie ging ge
lijk op met een langzame ondermij
ning van mijn lichamelijke gesteld
heid. De gevangenen kregen net ge
noeg om niet dood le gaan, maar
het gebrek aan variatie op ons dage
lijks voedsel - dag in dag uit wa
tergruwel en dunne soep was ver
schrikkelijk. Een paai maanden la
ter kon ik in de kamptum wat extra
kweken door de bewakers om de tuin
te leiden. Toen ze me naar de tuin
volgden, maakte ik ze wijs dat ik
van tuinieren hield. Ik wees ze de
wegkwijnende spinazie-, asperge- en
rabarberplanten aan, die ik met
kunst en vliegwerk in het leven hield,
en vertelde ze dat het bloemplan
ten waren. Ze geloofden het, of mis
schien niet. In ieder geval, ik mocht
doorgaan met mijn .hobby'. Mis
schien dachten ze wel dat ik vol
slagen getikt was geworden.
Op zekere dag vond ik mijn tuin
verwoest en ik kreeg de waarschu
wing voortaan niet meer in fle buurt
van de tuin te komen. Ik vond het
vreselijk, voorul ook omdat ik als
enige buitenlandse gevangene geen
pakjes met extra voedsel van mijn
rouw mocht ontvangen. Alle buiten
landers in het kamp kregen van tijd
tot tijd een pakje. Ik heb grote man
nen zien huilen van geluk als ze een
stuk kaas hadden gekregen. Ik had
dergelijke kleine-grote attenties niet
nodig, vond de K(iK.
Ik was diep geschokt. De gedachte
aan een nieuw proces, waarbij een
landgenoot tegen mij zou getuigen,
maakte mij ziek. l)i! was wel liet
meest duivelachtige plan dat de KGB
met betrekking tot mij had uitge
bracht. Ik begreep op dit moment
maar al te goed waarom agenten van
de Russische geheime dienst .mon
teurs van de menselijke ziel' wor
den genoemd.
Maar laat ik u van het begin af
aan vertellen hoe men probeerde een
tweede proces legen mij voor te be
reiden. Het begon vrijwel onmiddel
lijk nadat ik was teruggekeerd uit
het ziekenhuis van het Dubrav-werk-
kamp. De KGB had het kleine stukje
papier gevonden, waarop een adres
was geschreven, 'li had het van een
Russische gevangene gekregen, die
ik in het ziekenhuis had leren ken
nen. De man had het mij op de dag,
waarop ik als genezen werd ontsla
gen, in de handen geduwd. Bij mijn
aankomst in liet werkkamp vonden
de bewakers het in de voering van
mijn jas. Sinds die dag werd ik her
haaldelijk uit mijn werk gehaald om
ondervraagd te worden in het kan
toor van de directeur. Het had geen
zin om de betekenis van dat stukje
papier nog langer te ontkennen, zei-
Geestkracht
In deze moeilijke dagen was het voor
al mijn landgenoot John Weatherly
die mij op de been hield. Weartherlv
zat een straf uit omdat hij tijdens
het passagieren in Leningrad hij
was zeeman in een vechtpartij
verwikkeld was geraakt en kennelijk
nogal hard van zich had afgeslagen.
Jolin deelde alles wat hij extra kreeg
van buiten het kamp met mij. Vaak
hadden we nachtelijke ontmoetingen
met elkaar en zijn enorme geest
kracht gaf mij veel moed. Een andere
vriend, "die mij in het kamp enorm
heeft geholpen, was de Oekraïner dr
Volodimir Horbovy, een man van
zeventig, die meer dan twintig jaar
van zijn leven in Russische gevan
genissen en werkkampen had door
gebracht. Zijn gezondheid was be
slist slechter dan de mijne, maar zijn
geest was nog zo helder als glas.
Inmiddels gingen de ondervragingen
door. Vaak legde de KGB mij zoge
naamde bekentenissen voor. Ik hoef-
deze alleen maar te teknn. dan was
eerste orde was. Ook mochten we ge
bruik maken van de kampbiblio-
fcheek, die voor negentig procent ge-
Eerste bekentenis
Ze zouden niet ophouden totdat ik
had bekend en ik besloot de eerste
bekentenis die zii mii hadden voor
gehouden te tekenen.
Daarmee gaf ik toe dat ik het stuk
je papier inderdaad in het kampzie
kenhuis had aangenomen, maar dat
ik ontkende een agent van de Britse
geheime dienst te zijn Tli hoopte dat
ze me nu verder met rust zouden
laten een belachelijke hoop na
tuurlijk. Het KGB-hoofdkwartier in
Moskou maakte mijn ondervragers
onmiddellijk duidelijk dat de affaire-
Brooke met deze bekentenis niet was
afgedaan. Ze waren niet tevreden.
Ik begreep donders goed waar ze
naar toe wilden. Immers, als ik toe
gaf spion te zijn. in dienst van mijn
regering, dan hadden ze een gevan
genen van hetzelfde kaliber als het
echtpaar Kroger, en dan konden ze
met Londen gaan praten over uit
wisseling op gelijk niveau.
Mijn verzoeken om contacten met
Britse diplomatieke vertegenwoordi
gers in Moskou werden genegeerd.
Alle buitenlandse gevangenen moch
ten ieder half jaar contact hebben
met de ambassade van hun land.
Tn al die jaren gevangenschap had
ik slechts twee maal een gesprek
van een paar minuien met de Britse
consul. Pakjes van Barbara bereik
ten mij niet; van het geld dat ik
voor mijn werk in de gevangenis
deed mocht ik slechts een heel klein
bedrag zelf besteden. Dit kwam er in
de praktijk op neei' dat ik niet icon
.handelen' op de zwarte markt in het
werkkamp, waar een ons thee een
gulden of tien kostte en waar voor
een ballpoint ongeveer eenzelfde be
drag moest worden neergelegd.
Onze .ontspanning' bestond uit film
avonden. Om de veertien dagen kre
gen we een nieuwe film voorgescho
teld, die in het gunstigste geval over
het Russische verzet tegen de Duit-
Vandaag de vierde en laatste af
levering over de Engelse leraar
Gerald Brooke, die vijf jaar in
Russische gevangenissen door
bracht op verdenking van spio
nage.
vuld was met werken van Marx, Le-
communistische propagandis-
alles af. kreeg ik dan Le ho
ren. Tot nu nad ik geweigerd dit
soort stukken te tekenen en dat
Jing d heren kennelijk verveln. Zon-
er voorafgaande aankondiging kwa
men ze me op een morgen halen. Ik
moest mijn bezittingen pakken en
meegaan. Mijn mede-gevangenen
werkten zogenaamd door, maar ik
voelde dat ze aan mii dachten. Toen
ik weggebracht werd, keken ze
me na en bij de deur draaide ik me
om. Ik knikte naar de mannen en
voelde me enorm met hen verbon
den.
De KGB bracht nie naar de Vavas-
gevaugenis, die op betrekkelijk korte
afstand van het Diibravltamj» lag.
Het leven was er verschrikkelijk. Er
werd niet geweckt. Per dag mochten
we één uurtje wat gymnastiekoefe
ningen doen, voor d< rest bestond
mijn leven uit vechten tegen de een
zaamheid, de verveling en de gees
telijke terreur van de geheime dienst.
Dagelijks moest ik urenlang voor
mijn ondervragers verschijnen. Tel
kens weer begonnen ze over dat
adres op het witte stukje papier,
dat ik in het Icanipzièkenhuis had
gekregen. Volgens dc- KGB hadden de
gevangenen niet wie ilc in het zie
kenhuis contact had, bekentenissen
afgelegd. .Ontkennen heeft geen zin,
Brooke. Zie dat nu toch eindelijk
eens in. Je hebt die mannen willen
overhalen om te spioneren voor het
westen, als ze weer vrij zijn'...
se Nazi's ging en in het ongunstigste
geval een stuk propaganda van de
eens mondelinge lessen in het com
munisme. Maar op een gegeven mo
ment zweeg onze .leraar1 en barstte
uit: .Wat heeft dit gedoe eigenlijk
/oor zin. Jullie weten waarschijn
lijk meer van de communistische fi-
osofie dan ik. ivn als je er niets
van weet, dan wil je er niets van
weten. Tk praat niet langer tegen
mensen die het allemaal al weten
of die hun oren dichtstoppen' en
weg was hij.
Jaardag
Ik vierde mijn dertigste verjaardag
in 1968 (28 juli) en ik kon die dag
zelfs lachend de felicitaties van mijn
medegevangenen m ontvangst ne
men. Ik was weer terug in het Du-
bravkamp en de KGB liet me de
laatste tijd met rusi. Maar tegen het
unde van het jaar was het weer ge
daan met mijn betrekkelijke rust. De
eerste tekenen van hernieuwde
KGB-belangsteiling voor mijn doen
en laten w. ren de loerende ogen van
mijn bewakers, die soms met elkaar
gingen staan praten en dan van tijd
tottijd in mijn richting keken of
knikten. Het maakte me zenuwach
tig wat ongetwijfeld hun bedoeling
Op 18 april van üil jaar werd ik
van mijn bed gelicht en naar Mos
kou gebracht. Ik werd in een cel
in de Lefortovn-gevangenis gezet en
probeerde'te berusten in de toekomst,
die daar was ik nu wel zeker
van een nieuw proces en een nieu
we veroordeling voor mij zou bren
gen.
Een paar dagen later moest ik ver
schijnen voor luitenant-kolonel Kuz-
michov van de KGB Hij deelde me
mee, dat ik zou worden beschuldigd
van spionage-activiteiten in het
kampziekenhuis. Een van de belang
rijkste getuigen zou de gevangene
zijn, die mij liet stukje papier met
liet adres erop had gegeven. Nu had
ik uitgerekend met déze man zo goed
als geen contact gehad en dat ver
telde ik de KGB-officier. Deze lachte
alleen maar geheimzinnig en trok
een paar vellen papier naar zich toe.
Hij begon mij de bekentenissen van
andere zieke gevangenen voor te le
zen. Een van hen verklaarde, dat ik
had beloofd hem in contact te bren
gen met de Britse geheime dienst.
Dat was een pure leugen. Ik herin
nerde mij. dat deze man mij had ge
vraagd hem te betrekken in het Brit
se spionagewerk. Ik had hem toen
medegedeeld, dat ik daar niet eens
zélf bij betrokken was en dat ik dus
waarschijnlijk niets voor hem kon
doen. Als .bewijsstukken' liet de
KGB-er mij een stuk papier zien,
waarop ik mijn Dngelse adres had
geschreven en een Engelse postzegel
met mijn handtekening erop. Mijn
verdediging dat ik adres en postze
gel alleen maar- bij wijze van sou-
venier had gegeven, wuifde hij weg.
Dagen van ondervraging en beschul
digingen volgden. Ik bleef ontken
nen een Brits agent te zijn. Deze
dagen waren de moeilijkste van mijn
lielc gevangenschap. Ik was zeer de
pressief, weigerde zelfs nog van mijn
bed te komen om te eten en over
dacht herhaaldelijk hoe ik een einde
nan mijn leven kon maken.
ik plofte op een stoel neer. ,Je gaat
naar huis, Brooke, jp gaat terug naar
Engeland', zei hij, langzaam en bijna
fluisterend. Ik reageerde niet. Hij
herhaalde zijn woorden: .Man, kijk
me aan je gaat naar huis! Je
bent vrij'.
In het vliegtuig naar Londen, naar
huis kneep ik. mijzelf een paar
maal in mijn arm Nee, ik droomde
niet. Ik vloog; Rusland was ik al
uit. Nog even en ik zou boven de
Noordzee zijn. nog even en de wie
len van het vliegtuig zouden Engelse
bodem raken. Het laatste bedrijf
van mijn .avontuur' in Rusland was
heel kort geweest en waanzinnig
vlug gespeeld. Op het moment dat
ik dacht te worden gehaald voor een
nieuw proces kreeg ik de vrijheid
terug.
Nadat Viktor Mikhai'lovitch Kuzmi-
chov mij van mijn spoedige invrij
heidstelling op de hoogte had ge
bracht, (ingeruild tegen Peter en He
len Kroger) kwam hij achter zijn
bureau vandaan om me geluk te wen
sen.
Hij zei dat ilc het geld, dat ik met
het snijden van schaakstukken had
verdiend, en dat de kampleiding voor
mij had bewaard, niet mee naar
huis mocht nemen. .Geen bezwaar',
zei hij joviaal, terwijl hij een arm
Naar huis
23 juli 1969: een bewaker bracht
mij naar de kamer van Kuzmichov.
Mijn hersens werkten niet meer en
een juwelier en mijn gehate onder
vrager en mijn nieuwbakken .vriend'
legde de winkelier uit dat ik iets
moois voor mijn vrouw wilde heb
ben. Ik kocht een horloge voor Bar
bara en voor mijn moeder een broche
Na het winkelen werd ik naar mijn
cel teruggebracht: mijn laatste nacht
in Russische gevangenschap. Ik heb
geen oog dicht gedaan. De volgende
morgen om half zes mocht ik eruit:
met een auto van de KGB werd ik
naar het Sheremetevo-vliegveld ge
bracht. Vier uur later zette ik voet
op Engelse bodem.
Ut was nog maar een paar dagen
De Engelse zeeman John Wea
therly, die in hetzelfde kamp als
Brooke verbleef, wist deze foto
uit het kamp te smokkelen.
thuis, toen ik een brief uit Rusland
kreeg: .Beste kameraad Brooke, ik
heb gehoord dat u weer vrij man
bent. Wij hopen dat u, ondanks al
les, gunstig over het volk van Rus
land zult blijven denken. Wij zou
den het erg vinden als u niet lan
ger onze vriend zcu willen zijn. U
kunt ervan verzekerd zijn, dat wij
uw naam nimmer zullen vergeten.
U bent één van de strijders voor on
ze vrijheid. Tot weerziens, uw vrien
den in Rusland'. En dan volgde nog
een ps: ,Wij kunnen onze namen
niet noemen. Wij schreven dit brief
je met z'n tweeën, maar wij weten
dat wij «preken uit naam van velen
n Rusland'.
Ik was ontroerd, na het lezen van
deze brief. Ik heb mijn geloof in
de vriendschap van het Russische
volk niet verloren. Ik weet dat er
in de Sowjet-Unie zijn, die hunke
ren naar een klein beetje vrijheid.
Hun strijd zal een strijd van jaren
worden. Ik hoop van ganser harte
dat mijn ervaringen anderen niet
zullen afschrikken naar Rusland te
gaan. Wanneer men als toerist naar
Moskou gaat en zich niet inlaat met
activiteiten, die volgens de KGB val
len onder het nooldstuk spionage en
subversieve activiteiten, hoeft "men
niets te vrezen. Het is de moeite
waard, een reis naar Rusland, om
dat het Russische volk de moeite
waard is!
Sinds ik terug ben in Engeland en
langzaam herstel van mijn ervarin
gen, denk ik vaak aan die ongeluk-
kigen in het Dubravkamp. Ik ben mij
ervan bewust, dat ik niets voor de
ze mensen kan doen. Een vreselijke
gedachte Maar vergeten zal ik
ze nooit.
Als was het een regeringsdocument
kondigde het AM' in de pers (PZC
van 8-10-1969, bi. 3) de ophanden
zijnde publicatie aan van een aan de
staatssecretaris van onderwijs en
wetenschappen uitgebracht advies
over zitten blijven en klassegrootte.
Dit advies werd samengesteld dooi
de Stichting voor Onderzoek van liet
Onderwijs (SVO), een indertijd dooi
de regering in bot leven geroepen
instelling en zal in de vorm van
een boekje bij dc staatsuitgeverij
verschijnen. Hel kan nuttig zijn, nog
vóór dit boekje verkrijgbaar is. een
blik te werpen op de lange uiteen
zetting in de pers, die ongetwijfeld
afkomstig is van het ministerie \.-,n
onderwijs.
Deze uiteenzetting: handelt voorna
melijk over het zittenblijven en de
veranderingen in dc schoolorganisa
tie, die nodig zijn om het te voorko
men. .Gelijkwaardigheid van ontwik
kelingsgelegenheid is verzekerd voor
advies. Dit wordt dan nader ver
breed en verdiept. ,Het programma
voor vlugge begaafde leerlingen
wordt zo zinvol mogelijk gereduceerd
tot het essentiële'. Dit zijn gerust
stellende woorden, die zeker een gun
stige stemming voor het advies zul
len kweken. Maar is die geruststel
ling gerechtvaardigd?
Om het zittenblijven op de lagere
school, tegenwoordig dikwijls basis
school genoemd, te voorkomen, wordt
de indeling van de school in klas
sen afgeschaft cn vervangen door een
gedifferentieerd onderwijs, dat wil
zeggen, een moeilijker voor de be-
gaaiden en een gemakkelijker voor
ae minder begaafden. Dit klinkt zeer
aannemelijk, jammer genoeg beschikt
men over geen enkel betrouwbaar
middel om de meer begaafden van
de minder begaafden te onderschei
den. al suggereert de uiteenzetting
in de aanvang dat wel. Fouten bij
de selctie zijn dus onvermijdelijk en
moeilijk te herstellen, wanneer een
maal het kind verkeerd is ingedeeld.
Verder zijn kinderen uit een gezin,
waar de ouders niet de gelegenheid
hebben gehad zich intellectueel te
ontwikkelen, duidelijk achter bij
leeftijdgenoten, die in een intellectu
eel gunstiger omgeving leven en ma
ken dikwijls de indruk niet erg be
gaafd te zijn, terwijl zij toch een
goede aanleg kunnen hebben, die
slechts op een gunstige voedingsbo
dem wacht om tot groei te komen.
Dit verklaart, dat in de grote ste
den het ondenvijspeil van de lagere
scholen sterk wisselt niet het sociale
karakter van de buurten, waarin zij
gelegen zijn. Het nieuwe plan zal er
praktisch op neer komen, dat het
bestaande verschil in kwaliteit van
het onderwijs, gevolg van de socia
le afkomst van de kinderen, nog eens
extra nadruk zal krijgen. Nu moeten
wel volgens het advies der Stichting
binnen eenzelfde school afzonderlijke
groepen van lal of niet goed) gese
lecteerde kinderen gevormd worden,
maar de Stichting erkent: ,de kos
ten zullen niet gering zijn'.
(ADVERTENTIE)
Inderdaad zullen zij, om het nieuwe
onderwijs goed te doen lopen, veel
en veel hoger zijn dan nu, bij de
indeling in klassen, het geval is, om
dat. er veel meer onderwijzers no
dig zullen zijn. Aangezien dat meer
dere geld er niet is, zullen hetzelfde
aantal reeds zwaar belaste leerkrach
ten voor een nog moeilijker taak ge
steld worden. Men keert dan terug
tot een soort individueel onderwijs,
zoals dat bestond voor de invoering
van de indeling der scholen in klas
sen vóór 1800. De hoedanigheid van
het onderwijs zal nog minder wor
den en de geringe kans voor kinde
ren uit de financieel zwakke buur-,
ten om tot de hogere studies door
te dringen, nog kleiner.
Maar ook de school wier leerlingen
onder gunstiger ïntellectuële omstan
digheden leven en die wel over het
ligt. Van de waardering der presta
ties in het vak, ,zeer goed', .voldoen
de' of .ontoereikend' (deze grove,
zeer onvolkomen zeef vervangt de
veel fijnere van dc cijfers) hangt
af. of de leerlingen naar een hoger
niveau van het vak stijgt, bij zijn
niveau blijft, of naar een lager ni
veau verwezen wordt, of wel het
vak moet opgeven. Dit laatste maakt
inderdaad het zittenblijven radikaal
onmogelijk. Alleen de leerling kan
nu niets meer van het vak leren;
het middel is erger dan de kwaal
van- het zittenblijven. Hoe dit stel
sel toegepast kan worden op het
technisch onderwijs is niet duide
lijk. De Stichting acht een aange
paste vorm nodig, maar laat de le
zer geheet in het duister over de
aard van die vorm.
Door de afschaffing van het zitten-
nodige personeel beschikt, moet in
een onmogelijke toestand geraken.
Immers, de ouders zullen, anders dan
bij uitgesproken onvermogen hun
ner kinderen, er zich niet bij neer
leggen, dat hun kinderen naar de af
deling der .zwakken' worden verwe
zen, want zijn zij eenmaal daar, dan
wordt de toegang naar het voor hen
gewenste voortgezette onderwijs, dat
opleidt voor de universiteit, versperd.
Zij zullen zich in dat geval verzet
ten en de school in deze buurt zal
noodgedwongen met de ouderopvat
tingen rekening moeten houden,
waardoor het stelsel niet werken kan.
Alle leerlingen van het basisonder
wijs gaan zonder uitzondering naar
het voortgezet onderwijs, Dit wordt
mogelijk door een stelsel van kern
en keuzevakken, gecombineerd met
onderwijs op verschillend niveau.
Ze worden niet per klas, maar per
vak ingedeeld, een tussenoplossing
die de Stichting voor een lange peri
ode van 10 tot 15 jaar aanbeveelt.
Het vak wordt diis op verschillend
niveau gevolgd. (Eenvoudiger of
moeilijker). Het zal dan blijken
liet advies laat dit geheel buiten be
schouwing dat de leerlingen, die
reeds op de .basisschool' een laag
.ïiveau volgde, onherroepelijk tot het
laagste niveau bij het voortgezet
onderwijs wordt veroordeeld, indien
zelfs dat niet boven zijn kunnen
blijven zal het aantal leerlingen der
scholen belangrijk dalen, omdat nie-
mund op de school zal blijven dan
de cursus duurt. Daardoor wordt een
aanzienlijke bezuiniging mogelijk,
door sommige aanhangers van de
nieuwe methode op enkele honderder.
miljoenen per jaar geschat. Maar
bij goede uitvoering van de plan
nen zal dit voordeel grotendeels ver
loren gaan door het groter aantal
benodigde leerkrachten. Daarbij
komt nog de schepping van een kost
bare bureacratie, nodig om het nieu
we stelsel te doen werken. (Bijscho
ling leerkrachten. begeleidingsin-
stanties* enz.) Ernstiger is, dat de
leerlingen, die niet goed meekunnen
door gebrek aan vermogens of ener
gie, er maar zo wat bij zullen har.-
gen. Hun kennis aan het einde van
de schoolduur zal minimaal zijn. Ter
wijl de tegenwoordige, op weten
schap en techniek berustende maat
schappij een verhoging van het in
tellectuele peil van alle bevolkings
groepen eist, zullen de voorgenomen
plannen een verlaging voor een be
langrijk deel der jeugd veroorzaken.
voortgezet onderwijs bestaat, is het
ondenvijspeil daarvan zo laag, dat
het land ondanks zijn grote bevol
king en zijn materiële middelen voor
de aanvulling van zijn wetenschap
pelijk kader een beroep moet doen
op andere werelddelen. Men specu-|
leert er dus ten onrechte op, datl
er ondanks een gebrekkig schoolwe-
wezen altijd nog wel genoeg ge
schoolden voor wetenschap en tech
niek zullen worden gevormd. De riieu-
we organsatie zal ons nog verder
afbrengen van de voor de maatschap
pij noodzakelijke democratisering
van het onderwijs, die men zegt na
te streven. De tijd zal leren, of de
tot hiertoe lijdzame publieke opinie,
na de eerste teleurstellingen van
de mammoetwet, niet kritischer
wordt bij het in praktijk brengen
van de nu voorgestelde nieuwigheid.
A. M. van de Giezen
MIDDELBURG
PECHINEY
Eind december 1967 gaf de commis
saris der koningin in Zeeland in een
interview niet de PZC te kennen
dat zijn voornaamste wens voor het
nieuwe jaar was dat de Franse alu-
miniunifabriek Pechiney naar Zee
land zou komen.
Inmiddels komt die wens in vervui
ling. Inmiddels blijkt ook dat binnen
een straal van 1V2 a 2% km rond
om die fabriek onder meer veeteelt,
fruitteelt en gladioienteelt onmoge
lijk zuLen zijn. Nieuwdorp ligt, als
Pechiney volledig is uitgegroeid, op
ongeveer l km afstand ten noord
oosten van de fabriek. Nadrukkelijk
wordt verzekerd, dat schade aan de
volksgezondheid niet op zal treden
ook op d'e lange duur niet Nu is
veeteelt niet mogelijk omdat het vee
met fluor besmet gras eet. Mensen
eten meestal geen gras maar wet
groenten bijvoorbeeld. We moeten
dus waarschijnlijk aannemen dat
geen fluor berecht zal komen op
groente e.d.
R, v. Antwerpen
Nieuwdorp
DEN HAAG (ANP) Aan motorrij
tuigenbelasting vloeide in 1968 een netto
bedrag van bijna 542 miljoen gulden in
de sclmtkist, bijna 73 miljoen meer dan
het jaar daarvoor. Dit heeft, de staats
secretaris van financiën, dr F. H. M.
Grapperhaus, in een brief aan de tweede
kanier meegedeeld. Het aantal opgeleg
de naheffingsaanslagen beliep 176.072
tot een bruto bedrag van ƒ44.738.083.
Bij de controle op de motorrijtuigenbe
lasting werden ruim 314 miljoen foto's
gemaakt en 57.855 aanhoudingen ver
richt. Het aantal ingekomen verzoeken
om teruggave van belasting bedroeg
92.415, een aantal dat in 1967 106.600
was. Het aantal bezwaarschriften daar
entegen breidde zich sterk uit: 99.900
tegen 31.725 in het jaar daarvoor. Het
aantal verleende invaliden-vrijstellingen
tenslotte bedroeg 6.097. terwijl dit in
1967 ca 16.000 was.
UTRECHT (ANP) Deze week start
in een groot aantal Europese landen
een internationale verlichtingsactie on
der auspiciën van La Prevention Routïè-
re Internationale, een organisatie waar
bij ook het Verbond voor Veilig Ver
keer is aangesloten. Deze internationa
le actie heeft tot doel de weggebruiker
te doordringen van het grote belang
van een goede en juiste verlichting.
ADVERTENTIE
Don Mazzi bij de
vergaderende
priesters in Rome
ROME (AP) Don Enzo Mazzi, die
gesteund door zijn parochianen in de
arbeidersparochie van Isolotto bij Flo
rence het symbool is geworden van het
verzet tegen het kerkelijke gezag in
Italië heeft dinsdag bij de nssemblée
van jonge Europese priesters aangedron
gen op .gemeenschappelijke daden in
plaats van woorden'. Hem werd een
staande ovatie gebracht.
Don Mazzi vergeleek de katholieke hiër
archie met de farao ten tijde van Mo-
zes. ,Wij moeten vrij zijn van de farao
en met onze mensen de woestijn in
gaan. eendrachtig in het verzet tegen
de onderdrukking", zo zei hij in een rede
voor de 200 priesters die hier sinds
vrijdag in het Waldenzer instituut ver
gaderen.
.Laten wij niet te moeilijke redevoerin
gen houden of ingewikkelde documen
ten uitgeven. Laten wij ons vooral aan
eensluiten door onze daden'.
Hij vertelde dat nu hem een verbod
is opgelegd in Isolotto de mis op te
dragen, talrijke Italiaanse priesters hem
sindsdien hebben vervangen en in de
.openlucht al twee maanden lang missen
opdragen waarbij honderden van ziin
parochianen tegenwoordig waren. Hij
zei dat dit een bewijs was dat daden
meer uitrichten dan woorden.
In december heeft don Mazzi een revo
lutionaire catechismus uitgegeven
waarin Christus hoofdzakelijk wordt
voorgesteld als de voorvechter van de
armen tegen de onderdrukking door de
rijken. Hij werd als parochieherder ge
schorst door de conservatieve aartsbis
schop van Florence kardinaal Florit.
VRAGEN OVER BETEKENIS
ZIEKENFONDSVERZEKERING
DEN HAAG (ANP) De kamerleden
Maenen (kvp), mej Van Leeuwen (arp)
en De Boo (chu), hebben minister Rool-
vink van sociale zaken schriftelijke vra-
gen gesteld, over de gestadig in bete
kenis afnemende ziekenfondsverzekering
als gevolg van de jaarlijkse daling van
I liet verzekerdenbestand. Zij wijzen er-
I op dat deze daling een kostenverhogend
effect heeft.
(bij uw dealer)