LUCHTVERONTREINIGING EN
PECHINEY EN ZEELAND
8
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WOENSDAG 8 OKTOBER 1963
Een luchtopname van het Pechiney-aJuminiumbedrijf (Intalcoj in Beümgham (VS). Eet bedrijf is aan zee gelegen.
Onlangs heeft een voornamelijk Zeeuwse delegatie een bezoek gebracht aan twee aluminiumfabrieken
één in bedrijf, één in opbouw - in de Verenigde Staten van het Pechiney-concern. De leden van
deze delegatie bestudeerden in het bijzonder de gevolgen van de luchtverontreiniging op de omgeving.
Daartoe spraken zij met directeuren, wetenschapsmensen, landbouwers en journalisten uit de omge
ving van beide fabrieken.
De delegatie bestond uit twee groepen, een ambtelijk en een niet-ambtelijk deel. Tot de eerste groep
behoorden ing. D. Stam, directeur van gemeentewerken te Vlissingen, ir C. Frankfoort van de
arbeidsinspectie te Breda en drs F. Hartogensis, inspecteur volksgezondheid van de hoofdinspectie
milieu-hygiëne in Leidschendam.
De met-ambtejgke groep was samengesteld uit ir J. Prins, algemeen voorzitter ZLM, dr J. Tesink,
directeur van de Zeeuwse gezondheidsdienst voor dieren, en G. A. de Kok, hoofdredacteur van de
Provinciale Zeeuwse Courant.
Aan de delegatie was toegevoegd als verbindingsm an voor Pechiney de heer H. Gunter van Zuid-
Chemie te Sas van Gent. Bovendien waren in de VS ter voorlichting aanwezig de heren J. Poincaré
uit Parijs, directeur van Pechiney Nederland, ir J. H. Scheuerman, technisch directeur van het
nieuwe Vlissingse bedrijf en ir Boulanger uit Parijs, belast met de bouw van de fabriek in Vlissin
gen.
Onze hoofdredacteur legt op deze pagina de ervaringen vast van de niet-ambtelijke groep van de
delegatie.
Dr J. Tesink, directeur van de Zeeuwse gezondheidsdienst voor dieren, bekijkt het vee van Jack Vanschindel: een
veehouderij m de onmiddellijke omgeving va» het Intalco-aluminivmbedrijf.
BELLINGUAM, VS Simon Tim
mermans komt uit Raanisdonk in
Brabant, maar boert aan de west
kust van de Verenigde Staten, vlak
bij de Canadese grens. Hij heeft twee
bedrijven, één in Lvnden (24 ha) en
één in Custer (80 ha). Op dit laatste
bedrijf woont Timmermans met zijn
gezin. Zijn vrouw is een meisje-N ijsse
en in Kattendijk.? geboren. Wie goed
luistert kan dat horen: ze spreekt
Engels met een Bevelands accent.
Timmermans heeft honderdvyttig
stuks vee. Een beperkt gedeelte daar
van werd door dr J. Tesink, directeur
van de Zeeuwse gezondheidsdienst
voor dieren, klinisch onderzocht. Met
name bekeek hij aan het blijvend gebit
van de beesten of er beschadigingen
op het tandemail waren te vinden ais
gevolg van fluor. De reden: het bedrijf
in Custer ligt hemelsbreed gemeten
op acht kilometer van de aluminium-
smeltern Intalco in Bellingham. En
dit Intalcobedrijf is ongeveer te ver
gelijken met de l'echiney-vestiging,
die in Vlissingen-Oost zal worden ge
bouwd.
Belangrijkste vragen voor dr Tesink:
lijdt het vee in de omgeving van
deze Intaleo-fabriek schade door
luchtverontreiniging (fluor-nitsto-
ting) en zo ja is een dergelijke scha
de tengevolge van de Pechiney-ves-
tiging ook in de omgeving van Vlis-
singen-Oost te verwachten?
Pechiney is in twee grote Ame
rikaanse aluminiumbedrijven geïnte
resseerd: Intalco en Eastalco.
INTALCO: gevestigd aan de
noordwestkust van de Verenigde
Staten, in de staat Washington,
dichtbij de grens met Canada aan
de straat van Georgia. Produktie:
235.000 ton aluminium per jaar.
EASTALCO: in aanbouw in Fre
derick, in de staat Maryland, niet
zo heel ver van Amerika's hoofd
stad Washington DC. Produktie
zal in 1970 op gang komen en
zal ca 150.000 ton bedragen.
Ter vergelijking: de produktie van
Vlissingen-Oost zal 170.000 ton per
jaar opleveren met daarnaast de mo
gelijkheid, dat te zijner tijd tot uit
breiding kan worden besloten, name
lijk tot een totale produktie van
340.000 ton.
Sommigen zeggen: ,Rond het Sloe
zal het een steppe worden'. En daar
mee bedoelen zij, dat de vestiging
van de Franse alurniniumfabriek Pe
chiney in Vlissingen-Oost een zoda
nige luchtverontreiniging zal veroor
zaken, dat in wijde omgeving een
dorre woestijn ontstaan zal. Het is
een nogal bewogen opmerking, die
echter voorbij gaat aan de feitelijke
situatie: een steppe suggereert een
kale vlakte, waar weinig of niets
meer groeit en dat nu is niet in
overeenstemming met de werkelijk
heid. Aluminiumfabrieken elders
zoals in Bellingham staan in een
ne omgeving en een oppervlak
beschouwer zal er niets kwa-
kunnen ontdekken. Dus géén
2 rond het Sloe
De vraag moet niet zó worden ge
steld: er Ls namelijk geen zakelijk
antwoord op te geven. Een genuan
ceerder benadering is noodzakelijk.
Luchtverontreiniging kan schadelijk
zijn voor drie categorieën, voor de
mens, voor het dier en voor de plant.
Voor de mens zijn er dan nog weer
twee vormen, namelijk verontreini
ging, die niet schadelijk is, maar
wel irriterend werkt, bijvoorbeeld
door stank. In dit laatste geval kan
luchtverontreiniging neurotische ef
fecten veroorzaken. By de Pechiney-
vestiging moet men derhalve niet
vragen naar een .steppe* die komt
er niet maar dient de vraag te
luiden: in hoeverre zal deze fabriek
schadelijk zijn voor mens, dier of
plant? Het antwoord: dit aluminium-
bedrïjf zal géén schade opleveren
voor de volksgezondheid, maar kan
binnen een bepaalde afstand wel
moeilijkheden opleveren voor plant
en dier, dat wil zeggen voor de agra
rische sector.
Bij het produktieproces van alu
minium komen drie gassen vrij, na
melijk koolmonoxyde. zwaveldioxyde
en fluor. Bij de eerste twee gaat het
om te verwaarlozen hoeveelheden,
hoewei het nodig is ze voortdurend
te meten: er zijn namelijk meer be
drijven ook in Vlissingen die
stig geachte waarden kunnen optre
den. Het belangrijkste luchtveront
reinigende gas bij de aluminiumpro-
duktie is echter fluor: het betreft
hier een sterk reactief gas, dat vrij
wel met ieder element verbindingen
aangaat. Het is schadelijk voor be
paalde plantensoorten: fruitbomen,
in het bijzonder steenvruchten zoals
perziken en pruimen; ook sommige
appel rassen zijn er gevoelig voor,
met name de cox orange. Bloem
bollen kunnen er evenmin tegen, zo
als in het Kennemerland (bij het
IJmuidense industriegebied) heeft
geleerd. Voor Zeeland moet in dit
verband op eventuele schade voor
gladiolen worden gewezen.
Fluor is schadelijk voor het vee,
wanneer dat gras of hooi eet, waar
op fluorverbindingen zijn neergela
ten. Het vee wordt dit ter voor
koming van misverstanden dus
niet aangetast doordat het fluor in
ademt, maar omdat bet gras eet, dat
met fluor is .besmet'. B(j jonge die
ren, waarvan het blijvend gebit in
ontwikkeling is, heeft het opnemen
van fluor via het voedsel een nade
lige invloed op het gebitsemail, dat
bezig is zich te vormen. Deze invloed
is waarneembaar wanneer het gebit
doorkomt: het email is gelig tot bruin
verkleurd en te gering ontwikkeld,
minderwaardig email, dat aan sterke
siytage bloot staat bij het grazen en
herkauwen. Gevolg: het gebit kie-
zenrijen wordt golfvormig en de
tanden worden stompjes. Tandpijn en
kiespijn kunnen bij deze dieren op
treden. Dit alles resulteert in een ver
minderde voedseiopname en een slech
te bewerking van dit voedsel. Daar
door worden ontwikkeling en conditie
van het dier minder, evenals de melk-
produktie. Op email dat reeds is af-
gevormd werkt fluor echter niet na
delig in.
Fluor werkt wèl nadelig bij die
ren van alle leeftijden op het ske
let. Dit wordt zwakker brozer
terwijl (vooral om de gewrichten)
beenwoekeringen ontstaan. Gang en
stand zijn pijnlijk, de dieren liggen
veel. Ook hierdoor is sprake van ver
magering en een te geringe ontwik
keling en voorts neemt de melkpro-
duktïe af.
Tegen de achtergrond van deze
feiten is een reeks vragen interes
sant:
I Bedrijf smaatregelen: wat
wordt in deze Amerikaanse
aluminiumbedrijven gedaan
ter voorkoming van lucht
verontreiniging
2 Controle: wordt voldoende
controle uitgeoefend op de
luchtverontreiniging in Bel
lingham en hoe zal dat in
het nieuwe bedrijf in Fre
derick verlopen?
3 Zeeuws onderzoek: wat wa
ren de resultaten van het
Zeeuwse .bliksemonderzoek'
met name in Bellingham,
waar een Pechiney-bedrijf
(Intalco) in produktie is?
4 Vergelijkbaarheid: is de si
tuatie in Bellingham en in
Frederick .vertaalbaar' voor
Vlissingen en omgeving
5 Openbare mening: is er in
de bewuste gebieden in de
Verenigde Staten sprake
feweest van een publieke
iscussie over de vestiging
van een aluminiumbedrijf
en hoe is de verhouding in
het bijzonder met de agra
riërs?
Vijf vragen, waarop het antwoord
hieronder puntsgewijs wordt weerge
geven.
1. BEDRIJFS-
MAATREGELEN
Wat wordt er door de bedrijven
zelf gedaan ter voorkoming van
luchtverontreiniging? Bijzonder veel.
De totale investering voor de fa
briek in Bellingham heeft een hon
derdzestig miljoen dollar gevergd,
waarvan tien miljoen
reeks uitgebreide wasinstallaties,
die de afgezogen lucht zuiveren uit de
hallen, waar de aluminiumpotten (re
ductie-ovens) zijn opgesteld. Daar
bij wordt de fliior tot tien procent
van het totaal uitgewassen, waar
door de totale verontreiniging wordt
milieuhygiëne toelaatbaar worden
geacht. Deze installaties worden
steeds verder verbeterd: de onder
vindingen die men er in Bellingham
mee heeft opgedaan, worden thans
bij de bouw van de fabriek in Frede
rick in praktijk gebracht. Zo wordt
extra lucht toegevoerd, mogelijk ge
maakt door een iets andere bouw en
ook de wassers zijn verbeterd. Het
ziet ernaar uit dat ook in Frede
rick weer verdere ervaringen worden
opgedaan, ervaringen die men dan
weer in Vlissingen wil toepassen. De
bedrijven in Bellingham, Frederick
en Vlissingen zijn namelijk van een
gelijk type.
Vraag: kan de installatie zo wor
den verbeterd dat ook de laatste
tien procent nog wordt uitgewas
sen?
Ir Philippe Thaure, bedrijfsdirec
teur in Bellingham: .Theoretisch
is dat mogelijk, maar bedrijfseco
nomisch moeilijk. Voor die laatste
tien procent is namelijk een
steeds duurder wordende installa
tie nodig, zodat de investering
de wassers zo hoog zou zijn,
liet dan niet meer mogelijk
een produkt op de markt
te brengen tegen een redelijke
prijs. Overigens: in de Verenigde
Staten zijn er belastingfacilitei
ten voor bedragen, aangewend ter
bestrijding van de luchtverontrei
niging'.
2. CONTROLE
Een belangrijk punt bij dit alles
is uiteraard de controle. Indien het
overheidstoezicht op het bedrijf wei
nig intensief is, dan zal er een nei
ging kunnen ontstaan om zo nodig
over de toelaatbare vervuilingsgrens
te gaan.
Ir Thaure: .Maakt u zich daar
over geen zorgen. Wij in Belling
ham zorgen in dit opzicht voor
onszelf, juist omdat het over
heidstoezicht niet ait|jd even in
tensief is. Mede daarom heeft
Intalco aan de Washington State-
university opdracht gegeven om
voortdurend metingen en onder
zoekingen te verrichten. We doen
dat ook om onszelf een beetje te
beschermen. Wanneer we een der
gelijk onderzoek niet laten uit
voeren, zouden we niet over het
materiaal beschikken om op even
tuele schadeclaims te reageren'.
Een soortgelijk onderzoek zal ook
in het nieuwe bedrijf in Frederic):
worden uitgevoerd, maar hier zal het
gebeuren door de universiteit van
Maryland, zij het echter volgens het
zelfde programma als in Bellingham.
In Frederick is men thans bezig met
de vaststelling van de nulfase
de toestand vóór de ingebruikstel
ling van de fabriek zoals dat ook
in Zeeland is gebeurd, voordat
Hoechst kwam.
ZaJ Pechiney in Vlissingen even
eens een eigen onderzoek opzetten?
Directeur J. Poincaré van Pechi
ney Nederland: ,Nee, dat ls niet
nodig, speciaal niet in Zeeland.
Men is aaar aan de kant van de
overheid uiterst actief, er is een
intensief meetnet opgebouwd. We
hebben daar volledig vertrouwen
in'.
Professor Adams van de State-uni
versity heeft de leiding van het me
tingsprogramma rond Intalco in Bel
lingham. Is hij daarbij volledig on
afhankelijk
Ir Thaure: Jawel. HIJ doet wel
eens ontdekkingen die ons niet
plezierig in de uren klinken. Maar
ja, daar hebben we hem juist voor
gevraagd en rijn gegevens zijn
voor ons uiterst belangrijk. ZIJ
helpen ons iouien te voorkomen,
hier en elders'.
Ziehier wat liet onderzoek behelst:
een systeem van meetstations rond
de fabriek in stralen van één, twin
vier en acht mijl en sinds dit (ur
ook op drie mijl. Op elk van om
afstanden bevinden zich vijf station,
bovendien wordt er gewerkt met flu-
orgevoelig kalkpapier. Tenslotte wor
den gras, gladiolen en prunesstrui
ken onderzocht en wordt het vee ia
de omgeving gecontroleerd. Bij d)
koeien wordt het gebit nagekekea
en eventuele verkleuringen tengevol
ge van fluor worden daarbij geklas
seerd in gradaties van nul tot vijf.
(Drie: matig, vier: duidelijke ont
kleuring). Ook de urine wordt on
derzocht en het melkvet eveneens.
Het in Nederland belangrijk geachte
botonderzoek, bij het slachten van
vee wordt niet toegepast: de boeren
slachten namelijk individueel en er
is geen centraal slachthuis.
Professor Adams kwam tot de -
hier globaal aangeduide volgende1
resultaten:
Binnen een straal van vier
mijl (circa zesenhalve kilome
ter): schade aan gladiolen op
twee van de vijl meetplaatsen,
geen verkleuring van tanden
bij liet vee. Vrijwel geen over
schrijding van door de stast
normaal geachte fluorneerslaf
op gras en hoos.
Binnen een straal van twee
mijl (ca drieënhalve kilome
ter): schade aan gladiolen op
alle meetplaatsen, schade aan
de prunewstruiken, verkleurin
gen op liet gebit van de kooi
en. Op twee plaatsen op gras
en hooi een te hoge fluorneer-
slag vergeleken bij de staats
normen.
C1 r is géén reden om er omheen te draaien, de feiten
zijn duidelijk. Feit nummer één: Pechiney vestigt
een aluminiumbedrijf in Vlissingen-Oost, op zichzelf een
belangrijke aanwinst voor het industriële pakket in het
Sloe. Daarmee is echter onlosmakelijk feit nummer twee
verbonden: er zal bij deze fabriek ondanks alle voor
zorgsmaatregelen sprake zijn van fluor-verontreinlging.
Belangrijk punt in dit verband: deze verontreiniging is
niet schadelijk voor de volksgezondheid en evenmin
veroorzaakt zij stank. Wel kan zij gevolgen hebben voor
de agrarische situatie in een gebied rondom het bedrijf,
namelijk in een strook rondom de fabriek met een straal
van ongeveer vijf kilometer. In dit gebied zal de boer
zijn bouwplan moeten aanpassen: hij kan geen fluor-
gevoelige gewassen meer telen en de veeteelt wordt er
uiterst moeilijk. Een ontwikkeling, die tot een aantal
opmerkingen aanleiding geeft. Onze notities in dit ver
band zijn van tweeërlei aard: één reeks is gericht op
de situatie, die nu in de omgeving van Vlissingen-Oost
zal ontstaan, de tweede reeks heeft te maken met de
Industrialisatie van Zèeland in de toekomst.
Landbouw en Pechiney. Ervaringen van een Zeeuwse
delegatie in de Verenigde Staten waarover elders
op deze pagina wordt gerapporteerd hebben aan
getoond, dat het Peehlney-concem er alles aan Is ge
legen om een goede verhouding met zijn buren te heb
ben. En bij het woord .buren" denkt men bij het concern
vooral aan de landbouwers In de omgeving. De leiding
van het bedrijf gaat er vanuit, dat het aan zichzelf hoge
normen moet stellen: men wil ook In Zeeland een
goede buur zijn. In concreto houdt dat voor de situatie
In en om Vlissingen-Oost In, dat er twee punten aan
de orde dienen te komen, namelijk een regeling van
die schade, die bij landbouwers in de omgeving kan
optreden, voorts extra-initiatieven bij het bedrijf ter
voorkoming van fluor-neerslag. Bij het eerste punt ware
te denken aan een regeling, zoals die reeds vele Jaren
van kracht is bij Zuid-Chemle in Sas van Gent, bij het
tweede punt gaat het vooral om bepaalde groenvoor
zieningen rond het bedrijf, zones die ten aanzien van de
fluor-uitstoting een .uitzevende' werking hebben.
Schaderegeling. De directeur van Pechiney Neder
land. de heer 1. Poincaré, heeft ons verzekerd dat
zijn bedrijf zich volledig bewust is van de grote
verantwoordelijkheid, verbonden aan de vestiging
van een alumlnium-industrie In een tot dusver vrijwel
uitsluitend op de landbouw georiënteerde streek. ,WiJ
zijn bereid met de georganiseerde landbouw te over
leggen om tot een procedure te komen, die een
regeling voor eventuele echade-gevallen bevat. In
dit verband denken wij met name aan da regeling.
die voor de omgeving van Zuid-Chemle In Zeeuwsch-
Vlaanderen Is getroffen-, aldus de PNL-directeur.
Ter verduidelijking: in Sas van Gent is in overleg en
samenwerking tussen landbouw en industrie een on
afhankelijke commissie benoemd, waarin van beide
zijden deskundigen en taxateurs zijn aangewezen.
Partijen onderwerpen zich aan de beslissing van deze
commissie met uitsluiting van de burgerlijke rechter.
De kwestie van de groenvoorzieningen staat de laatste
tijd algemeen In het middelpunt van de belangstelling.
In de reportage over de VS elders op deze pagina
wordt er op gewezen dat bij het nieuwe Pechiney alu
miniumbedrijf in Frederick eveneens een agrarische
streek grote aandacht aan de groenvoorziening wordt
geschonken. Het schadelijk effect van fluor-verontrelni-
ging kan namelijk door een juiste aanplant van houtbe
stand wellicht worden teruggebracht In het zojuist ver
schenen voorlopig verslag op het wetsontwerp luchtver
ontreiniging stellen de kamerleden daarover enkele vra
gen en daarbij willen ze onder meer weten ofdezegroen-
zones inderdaad betekenis hebben. We hebben begrepen,
dat men in kringen van de Zeeuwse landbouw niet bij
voorbaat afwijzend staat tegen dergelijke groenvoorzie
ningen, zij het dat men er van uitgaat dat deze zone3
binnen het industriegebied zelf mosten vallen: andere
zou er namelijk weer kostbare cultuurgrond ean moeten
worden opgeofferd.
Groenvoorziening. PNL-directeur Poincaré: ,Wij zijn
bereid te overleggen over een eventuele deelneming
onzerzijds aan de totstandkoming van een dergelijke
zone. Aan de andere kant moet Ik er wel op wijzen,
dat een groenvoorziening ter voorkoming van be
paalde verontreiniging niet uitsluitend een zaak van
Pechiney kan zijn. Wij zijn niet alleen In het Sloe,
er staan daar méér bedrijven. Nochtans zijn we
bereid om mee te werken aan een concrete formule
ter oplossing van het probleem.
Twee punten: schaderegeling en groenvoorziening. In
beide gevallen is er sprake van een positieve Instelling
aan de kant van het bedrijf. Er Is reden om daarvan
met voldoening kennis te nemen. We nemen aan. dat de
georganiseerde landbouw in Zeeland zonder dat die
ook maar één moment zijn kritische houding laat varen
met eenzelfde voldoening nota heeft genomen van de
mededelingen, namens Pechiney gedaan. Tussen haak
jes moet er in dit verband wel op worden gewezen, dat
de landbouw te dien aanzien een vooruitziende blik
heeft gehad. In mei van dit jaar heeft de .Provinciale
raad voor de bedrijfsontwikkeling* In de landbouw In
een kort, maar duidelijk rapport da produktlawaarda van
de gronden rond het Sloegebied vastgesteld. Daarbij ls
wat de verontreinigingszone betreft uitgegaai
van veronderstellingen, die blijkens de ervaringen van
de Zeeuwse delegatie in de VS, wonderwel met de prak- I
tijk blijken te kloppen.
\7ervolgens enkele opmerkingen over het industrial!- 1
satiebeleid In Zeeland. De vestiging van Pechiney i
accentueert opnieuw dat het bij dit beleid niet alleen
gaat om de aanwljzlng-zonder-meer van een plaats voor I
deze of gene Industrie, maar dat het hier een complex
van zaken betreft. Zo zijn er economische factoren In
het geding: ls een bepaald Industrieterrein wel econo
misch aantrekkelijk voor nieuwe bedrijven? Maar ook:
zal een vestiging niet een te grote schade opleveren
aan de omgeving, zodat een gevestigde bedrijfstak
landbouw bijvoorbeeld gaat verschralen? Er zijn
milieu-hygiënische overwegingen aan de orde: zal een
eventueel nieuw basisbedrijf een zodanige verontreini
ging opleveren, dat de volksgezondheid wordt geschaad,
bijvoorbeeld doordat de verontreiniging cumuleert mei
die van reeds gevestigde bedrijven? Voorts: is met de i
komst van bijvoorbeeld een fluor-uitstotend bedrijf niet
tegelijkertijd de deür voor soortgelijke andere Indus
trieën gesloten? Het gaat ook om planologische fac
toren: moet bij de aanwijzing van Industriegebieden of
bU da vergroting daarvan bv vla een streekplan -
