PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
NIXON WIL EIND
AAN STRIJD IN
VIETNAM VOOR '71
Predikaatkoninklijk' voor Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen
Tijdige vorming van
een regeerakkoord'
Zestig
mille buit
D'66 DERDE PARTIJ
- PVDA DE GROOTSTE
Apollo-8
in de RAI
GEEN CONCREET PLAN VOOR TERUGTREKKING, MAAR.
Rapport Commissie Duidelijkheid:
Vandaag
in de
krant...
VERDELING KAMER-ZETELS
ZWITSER LEVERDE GEHEIMEN VAN DE MIRAGE UIT AAN ISRAËLIËRS
REÜNIE' VAN
TWEEHONDERD
DEELNEMERS
Onderzoek naar
kiesyedrag
212e jaargang - no. 227
WAARIN OPGENOMEN DE M I D D E LBU RG SE, VLI SSI N.G SE, G O ES E, BRESKEN SE COURANT EN VRIJE STEMMEN
25 c.nt Clnel. t
Zaterdag 27 september '69
Dubcek houdt
voet bij stuk
Pagina 11
:l PM regel (min. 1 1,05)
AMSTERDAM De
grootste attractie van
de tentoonstelling
Ruimtevaart '69' (9-
19 oktober in de RAI
«al ongetwijfeld worden
gevormd door de origi
nele Apollo-8 capsule
van Borman, LoveTl en
Andersdie tijdens
Kerstmis 1968 als eer
sten rond de maan vlo
gen. Een fotojournalist
werd in de unieke gele
genheid gesteld een
kijkje in het interieur
DEN HAAG (ANP) De drie
christelijke partijen, tot samen
werking besluitende, dienen tijdig
voor de verkiezingen van 1971 een
.regeerakkoord' te sluiten. Daartoe
zullen zij tot een gezamenlijk ur
gentieprogram moeten komen, dat
het uitgangspunt voor een rege-
Zagerspitters
AANSTAANDE donderdag zal een
legert ie van 36 zagerspitters te
recht moeten staan op de zitting
van de Middelburgse politierech
ter. (Pag. 2).
Fruitteelt
EN EEN rapport van de Zeeuwse
CBTB over de situatie in de fruit
teelt wordt geconstateerd, dat de
grootste bedrijven de slechtste re
sultaten hebben. (Pag. 4)
Thomassen
BURGEMEESTER Thomassen
van Rotterdam zegt in zijn be
leidsnota voor het havengebied,
dat aanlog van de Rijnpoortha-
ven dringend nodig is.
(pag. 9)
Binnen- en buitenlands
nieuws: pag. 1, 3 en' 11
Zeeuws nieuws: pag. 2, 4, 5
en 7
Sport: pag. 13
Radio-tv: pag. 29
Financieel nieuws: pag. 31
En in het
pag. 17: Nadere analyses van de
resultaten van het verkiezingson-
derzoek door het bureau Makro-
test.
pag. 18: ,Het gaat wat beter
met fie Sade', of: de opmars van
de markies in Nederland, Hans
Warren bespreekt nieuw werk
van en over Siegfried van Praag,
pag. 19: Rembrandt, eerste ket
ter onder de schilders', notities
bij de herdenkingsexpositie in het
rijksmuseum.
pag. 81: De Zeeuwse luchtlijn
herinneringen door onder an
deren auteur-vliegenier A. Viru-
ly over de vooroorlogse Zeeuw
se lijn.
pag. 83: Agnes Puyn op de pa
gina voor de vrouw over vrede en
onvrede, culinair avontuur van
Wina Bom en huisvuil bedreigt
grote steden.
pag. 85: Kerken in Oost-Europa
leven met de spelregels van het
communisme; Stemmen uit de
kerken: Noodmaatregelen in de
hervormde kerk.
pag. 27: dammen, schaken, brid
ge', puzzel en prijsplaal.
ringsprogramma kan vormen. Dit
verkiezingsprogramma zal geen
traditioneel sjabloon mogen wor
den, maar van een nieuwe gezind
heid en prioriteitsbesef blijk moe
ten geven. Voorts zullen zij zich tot
onderlinge samenwerking moeten
binden voor de volgende parlemen
taire periode op basis van dit pro
gramma. Tenslotte zal bij het voor
bereiden van de kandidatenlijsten
overlegd moeten worden, welke
personen men als voornaamste uit
voerders van dit programma naar
voren zal brengen.
Dit staat te lezen in het gisteren ge
publiceerde rapport van de .commissie
luidèlijkheid' van de groep van 18, het
(Zie slot pag. 11 kol. 1)
WASHINGTON (REUTER)
President Nixon van de VS heeft
.vrijdag voorstellen afgewezen om
een bepaalde datum vast te stellen
voor terugtrekking van Ameri
kaanse troepen uit Vietnam. Nixon
vindt dit denkbeeld defaitistisch.
Hij is van oordeel, dat het willekeu
rig bepalen van een tijdstip de
Amerikaanse onderhandelingsposi
tie bij de Parijse vredesconferentie
zou ondermijnen. Als een tijdstip
bijvoorbeeld eind 1970 of midden
1971 zou worden gekozen, zou dit
onvermijdelijk leiden tot bestendi
ging van de oorlog tot dat tijdstip,
aldus Nixon.
Nixon zei op een persconferentie te
willen trachten, de oorlog in Vietnam
nog voor het einde van 1970 of vóór be
gin 1971 te beëindigen. Daarom verzet
te hij zich tegen de voorstellen voor een
concreet plan voor de terugtrekking van
alle Amerikaanse eenheden uit Vietnam.
De Amerikaanse president gaf toe, dat
zijn pogingen om een einde te maken
aan de" oorlog in Vietnam niet zoveel
succes gehad "hebben als hy wel gewild
had. Maar de Amerikaanse regering
had wel bereikt, dat de stemming in
de wereld omgeslagen was. Hij, Nixon,
had bij zijn bezoek aan de algemene
vergadering der VN gemerkt, dat er
nauwelijks nog vijandschap tegen de
VS op dit punt bestond.
Als pluspunten somde Nixon op de af-
(Zie slot pagina 3 kolom 5)
Bank overvallen
in Abcoude:
ABCOUDE (ANP) Vrijdag
avond even voor negen uur is een
overval gepleegd op het kantoor
van de Raiffeisenbank in Abcoude.
Er is voor 61 mille buit gemaakt.
BIJ VERKIEZINGEN NU:
BOEREN BIJNA VAN DE KAART
Uit een politiek onderzoek, dat wij in het begin van september
lieten verrichten door Makrotest, Amsterdam blijkt
Als er op dit moment verkiezingen gehouden werden voor de
tweede kamer zou de KVP een gevoelig verlies lijden.
H zouden de Boerengroeperingen praktisch van het toneetl
verdwenen,
gU zou D'66 als grote winnaar twee tot drie keer zoveel zetels
krijgen als de Democraten nu bezitten,
H zou de PvdA zonder verlies of winst waarschijnlijk
grootste partij worden
'Jj als de kiezers bet voor het zeggen hadden, zou Nederland
een rechtstreeks gekozen premier krijgen en zou NW-voor-
zitter André Kloos de favoriete man zijn
g als men zou afgaan op de mening van de kiezers, zou het in
Nederland praktisch onmogelijk zijn een regeringsmeerder
heid te vormen door middel van een coalitie van partijen en
zou een regering van KVP. PvdA en D'66 nog de meeste in
stemming verkrijgen.
Makrotest kwam tot deze
conclusie op basis van een
onderzoek, waarvoor 2326
Nederlandse mannen en vrou
wen van 18 jaar en ouder
ondei'vraagd werden. Vragen
werden gesteld over de stem,
die men nu zou willen uit
brengen, over de stem, die
men had uitgebracht op 15
februari 1967, bij de laatste
parlementsverkiezingen, over
de motieven, die men daar
voor heeft en had en over het
imago van de partijen. De
meeste kiezers blijven hun
keuze van februari '67 trouw
maar het zijn vooral de jon
geren, die de ,oude' partijen
de rug toekeren en zich in
grote aantallen tot D'66 wen
den.
Nog: 61 pet van alle kiezers zou
op dit moment stemmen op een
van de grote vijf, KVP, PvdA
WD, ARP en CHU maar van de
allerjongsten (IS tot en met 20
jaar) zou slechts 34,3 pet het
stemrecht zo gebruiken en van
de groep van 21 tot en met 30
jaar slechts 46.9 pet. In die bei
de leeftijdsgroepen zou D'66 daar
entegen 21.9 pet en 22.7 pet van
de stemmen krijgen. De PPR, die
het ook van de kiezers onder 40
jaar moet hebben profiteert niet
of nauwelijks van deze politieke
omwenteling bij de jongeren. Zo
als de zaken er nu bijstaan zal
de groep-Aarden moeite hebben de
drie PPR-zetels in de Tweede Ka
mer te behouden. Op grond van
de enquête-antwoorden is een ze
telverdeling berekend, waaruit is
gebleken dat de huidige regerings
coalitie (KVP, ARP, CHU en
VVD) nog over een krappe meer
derheid van 79 van de 150 zetels
zou kunnen beschikken. Aange
zien zoals bij de zetelverde
ling is aangegeven rekening
moet worden gehouden met af
wijkingen naar boven of beneden,
is het lang niet onmogelijk, dat
er bij verkiezingen op dit mo
ment helemaal geen meerderheid
voor de vier regeringspartijen uit
de stembus zou komen.
Combinatie
Dezelfde kiezers, die naar hun par
tij-voorkeur werd gevraagd, is
ook de vraag voorgelegd naar de
regeringscombinatie, die zij het
beste vinden. Uit twaalf partij
en, die op het ogenblik zetels in
de Kamer hebben (alle partijen
met uitzondering van de groep-
Harmsen en de eenling Kronen
burg) mochten zij zonder beper
king de partijen aanwijzen, die
samen een regering zouden moe
ten vormen. Ondanks de beslui
ten van het PvdA-congres geeft
een meerderheid van de PvdA-
kiezers er de voorkeur aan sa
men te werken met de KVP.
Het is evenwel maar 50,1 pet,
terwijl 71,5 pet met D'66 wil sa
menwerken. Voor andere partijen
is als coalitie-partner geen meer
derheid in de PvdA-aanhang te
vinden, ook niet voor de PSP.
De KVP-ers op hun beurt geven
A. H. KLOOS
alleen bij meerderheid te kennen,
dat zij willen samenwerken met
PvdA en D'66. Bij D'66 tenslot
te wordt alleen voor de KVP en
de PvdA een meerderheid gevon
den. De enige combinatie, die al
dus gevormd kan worden met in
stemming van de meerderheid van
de betrokken kiezers is die van
KVP, PvdA en D'66. Dat zijn
trouwens ook de drie enige partij
en, die door een meerderheid van
alle kiezers als regeringspartijen
worden gezien, maar de .liefde'
van de PvdA-aanhang voor de
KVP is zo karig, dat ook deze
combinatie geen hechte grondslag
heeft.
Gekozen premier
Zoals onlangs bekend werd beveelt
een meerderheid van de staats
commissie van advies Inzake de
grondwet en de kieswet de geko
zen regeringsleider aan als een
middel "om de kiezers een uit
spraak te laten doen over de re
geringsvorming. In de Makrotest-
steekproef is 55 pet het daarmee
eens, 35 pet niet (10 pet heeft
geen mening). In de aanhang van
de verschillende partijen krijgt het
idee een meerderheid bij de KVP,
de PvdA, D '66, de CPN, de PSP.
de Boerenpartij en de PPR, maar
niet bij die van de VVD, de ARP,
de CHU de SGP en het GPV.
fit een lijst van zestien namen
kwam NVV-voorzitter Kloos als
hoogst genoteerde voor het ambt
van eerste minister naar voren.
Hij kreeg 11,2 pet, onmiddellijk
gevolgd door Luns met 11 pet.
Hoog (8 tot 10 pet) noteerde
ook Biesheuvel. Zijlstra, De Jong
van Mierlo en Cals.
Zie voor meer nieuws over het
Makrotestonderzoek pag. 17.
Enquête
Huidige
Verdeling op
Makrotest
verdeling
basis 15-2-'67
KVP
35
3)
39
42
PvdA
37
4)
37
37
VVD
18
3)
17
17
ARP
14
3)
15
15
CHU
12
3)
12
12
D'66
19
4)
7
7
CPN
4
2)
5
5
PSP
3
2)
4
4
Koekoek
2
1)
3
7
Harmsen
3
SGP
3
1)
3
3
PPR
2
1)
3
GPV
1
1)
1
1
Andere
1
150
150
150
(Tussen haakjes is achter de zetelverdeling, -.zoals die uit de resultaten
van onze enquête te voorschijn komt, vermeld hoeveel zetels de voor elke
partij gegeven uitslag redelijkerwijs naar boven en beneden kan afwijken).
Twintig kisten met documenten via West-Duitsland gesmokkeld
Tegen beloning
van 720.000
BERN (AP) De Zwitserse pro
cureur-generaal Hans Walder
heeft vrijdag meegedeeld dat
een Zwitserse deskundige op het
gebied van straalmotoren is ge
arresteerd op verdenking 20 kis
ten met geheime plannen voor
de bouw van de ,Mirage'-straal-
jager aan Israël te hebben ver
kocht voor de somma van
860.000 frank (720.000 gulden).
Walder noemde het ,de grootste
1 de Zwitserse
geschiedenis' sinds
wereldoorlog.
Sulzer
De aangehouden man is de 43-jarige
Alfred Frauenknecht, afdelingschef
van (le Zwitserse constructiefirma
gebroeders Sulzer A.G. in Winter-
thur, waar Franse .Mirage III S'
straaljagers in licensie voor de Zwit
serse luchtmacht worden gebouwd.
Frauenknecht heeft bekend door be
middeling van een familielid sinds
het najaar van 1968 ruim na
kondiging van het Franse embargo
op de levering van Mirages aan Is
raël de plannen via West-Duits-
land naar Israël te hebben gezon
den.
In Zwitserland zijn tot dusver 57
Mirages gebouwd.
Walder zie in een vraaggesprek dat
Frauenknecht de plannen op micro
film had gezet en dat zij niet alleen
gedetailleerde gegevens over de on-
(Zie slot pag. 11 kol. 6)
VERRASSING BIJ TWEEDE EEUWFEEST
VLISSINGEN Het Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschap
pen heeft sinds gisteren het
predikaat .koninklijk' voor zijn
naam. De mededeling van deze
uitzonderlijke onderscheiding
bij het tweede eeuwfeest was op
de stijlvolle bijzondere algemene
ledenvergadering in liet ,ScheI-
dekwartier* te Vlissingen een
van de topmomenten. De com
missaris der koningin in Zee
land, mr J. van Aartsen, be
schouwde het als een bijzonder
eervoile opdracht dat hij in
naam van de beschermvrouwe,
van het genootschap, koningin
Juliana, het koninklijk besluit
hiervan kon bekend maken.
Glunderende gezichten achter
de bestuurstafel en een hard
handig applaus van de bijna
tweehonderd deelnemers aan
deze wat men zon kunnen
noemen reünie, waren de
spontane reactie.
De eerste burger van Zeeland had
zjjn fclicitatietoespraak nog maar
nauwelijks beëindigd of de voorzitter
van liet genootschap, drs J. R. Glau-
bitz las een telegram voor, dat het
bestuur uit erkentelijkheid aan de
vorstin wilde verzenden. Opnieuw ap
plaus. Meteen daarna stapte de voor
zitter van de redactie van .Archief',
(het jaarlijks orgaan van hef genoot
schap) de heer M. P. de Bruin, op de
commissaris toe om hem een bijzon
der exemplaar van het gedenkboek
te overhandigen, bestemd voor de ko
ningin. (Op pagina 7 in deze krant
een bespreking van dit gedenkboek).
De herdenking van twee eeuwen
Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen in Vlissingen en in Middel
burg is gisteren een ontmoeting; van
allure geworden. Zeeuwen en oud-
Zeeuwen. die korter of langer in de
kring van deze organisatie elkaar
hebben gevonden en nog steeds vin
den als het gaat om uitwisseling en
verdieping van kennis en wetenschap,
konden een volle dag met elkaar op
trekken. En dat was dan mogelijk
binnen het kader van een aantrekke
lijk programma, waarvan kan worden
gezegd dat net op een enkel, niet te
voorzien schoonheidsfoutje na, vlek
keloos verliep. Bijzonder irritant voor
de toehoorders in de zaal was het
namelijk dat de knappe herdenkings
toespraak van voorzitter Glaubitz
bijna doorlopend werd gestoord door
een knetterende geluidsinstallatie.
In die toespraak analyseerde de voor
zitter de rol van het genootschap
twee eeuwen lang in de Zeeuwse sa
menleving, waar men het nog steeds
moet stellen zonder universiteit en
waar een bindend element als dit dus
een belangrijke functie heeft. .We
staan te boek als een met tradities
behept gezelschap', aldus drs Glau
bitz .maar als het gaat om jubileum
vieringen zijn we bescheiden en sober.
staat geregistreerd zijn overigens
voor het genootschap waardevolle:
1S19, 1869. 1919. Met de festiviteiten
binnen het genootschap had afge
speeld. En dat is interessante lectuur
om er de ontwikkeling van de op
richting tot aan vandaag aan af te
lezen. De periode, die ligt tussen de
jaren waarin kooplieden, juristen,
predikanten, artsen, kortom niet pro-
(Zie slot pag. 2 kol. 5)
In opdracht van de GPD, de dagblad
combinatie, waarvan naast een vijf
tiental in hoofdzaak provinciale bladen
ook de Provinciale Zeeuwse Courant
deel uitmaakt, heeft het Amsterdamse
bureau Makrotest begin september een
onderzoek ingesteld rondom het kiesge-
drag van de Nederlandse bevolking van
18 jaar en ouder. Centraal stond bij dit
onderzoek de vraag naar de huidige par
tijvoorkeur, gerelateerd aan het stem
gedrag bij de laatste tweede-kamerver-
kiezing (15-2-1967). Dit onderzoek, dat
in de vorm van interviews is uitgevoerd
en waarbij een lijvige vragenlijst aan
de geïnterviewden werd voorgelegd,
heeft de tendens van eerdere steekproe
ven na 15-2-1967 niet alleen be
vestigd. maar zelfs versterkt: forse te
ruggang voor de KVP, PvdA vrijwel
gelijk, maar niettemin de grootste partij,
grote winst voor D'66 - dan de derde
partij in grootte -, VVD, AP.P en CHU
vrijwel stabiel, waarbij de WD licht
op winst en de ARP licht op verlies.
Verder verlies voor een aantal kleinere
partijen, waarbij het opvalt, dat de Boe
ren Partij sterk terug-valt.
Bij een dergelijk politiek onderzoek,
moet men de resultaten alt-.jd met
enige voorzichtigheid hanteren. Zij vor
men slechts een indicatie, zij het een
zeer belangrijke. Makrotest heeft in zijn
onderzoek ook de groep 18 tot 2l-jar:-
gen betrokken, die thans nog niet hun
stem mogen uitbrengen. Wanneer deze
groep uit het onderzoek wordt gelicht,
blijken de resultaten weer anders uit te
vallen, waarbij echter dient te worden
aangetekend, dat de algemene tendens
dezelfde blijft.. De resultaten van het
onderzoek per partij vergelijkend, komt
men tot enkele interessante conclusies.
Er is een lichte verschuiving naar .links'
waar te nemen, vooral als gevolg van
de grote winst van D'66. Niettemin
houdt de uitslag van het Makrotesl-on-
derzoek zeker geen rechtstreekse ver
oordeling; in van de politiek van het
huidige kabinet. Dit ondanks het verlies
van de KVP (van 39 zetels naar 35 ze
tels). Naast de KVP hebben thans zit
ting in het kabinet de ARP, de CHU en
de VVD. De drie laatstgenoemde par
tijen bezetten tezamen 44 zetels in het
kabinet. Bij een verkiezing op dit mo
ment zouden zij volgens Macrotest met
eveneens 44 zetels uit de bus komen.
Weliswaar blijft voor de vier regerings
partijen een verlies van 4 zetels, maar,
omdat dit verlies op conto komt van
één partij in casu de KVP kan
daaruit geenszins de conclusie worden
getrokken, dat de uitslag van de .opinie
peiling' een duidelijke afwijzing betekent
van het regeringsbeleid. Premier De
Jong cs komen er in dit opzicht zeket
niet slecht af.
Zonder meer opvallend, zij het toch
in de lijn der verwachtingen, is da
grote winst van D'66, die uit het onder
zoek te voorschijn komt als de derde
grote partij met 19 zetels (thans 7).
tij van zes naar twee zetels. Op het
eerste gezicht zou men geneigd zijn de
stelling te poneren, dat de .ontevrede
nen'. die eerst Koekoek hebben gestemd,
nu een andere partij D'66 hebben
gevonden. Maar zo eenvoudig liggen de
zaken niet. De winst van 12 D'66 zetels
valt niet te verklaren uit de 4 zetels
verlies van de Boeren. Trouwens, de
Makrotest-enquête geeft geen enkel aan
knopingspunt een dergelijke conclusie
te trekken. D'66 komt uit het onder
zoek te voorschijn als een partij van
vooral jongeren een sterke vertegen
woordiging onder de kiezers tot 40 jaar
met een oververtegenwoordiging bij
weigestelden en middenklasse, en een
ondervertegenwoordiging in de lagere
klasse, terwijl de Boeren Partij juist
een iets oudere aanhang heeft met een
vrij flinke vertegenwoordiging in de la
gere volksklasse. Daarbij wordt nog op
gemerkt. dat D'66 het image heeft .voor
uitstrevend en gematigd links' te zijn,
terwijl de Boeren uit de enquête te
voorschijn komen als een tamelijk
rechtse.conservatieve en onsympathie
ke partij.'
De winst voor D'66 lijkt ons daarom
niet terug te voeren tot één of andere
vorm van onbehagen, zoals die zich een
aantal jaren geleden manifesteerde en
tot uitdrukking kwam in het zetelaan
tal van de Boeren Partij. Veeleer moet
men de voorkeur voor D'66 zien als een
behoefte naar meer vernieuwingen, naar
een nieuwe en frisse aanpak van de pro
blemen. die onze snel evoluerende maat
schappij met zich meebrengt. De groep
van mensen, die deze vernieuwing voor
staat en die naar verandering van de
huidige maatschappijstructuur streeft,
wordt steeds groter. Zij zijn de poten
tiële kiezers van D'66, zoals ook uit net
Ma'.rotest-onderzoek blijkt. Volgens de
enqueteurs zeggen de ondervraagden:
.Een zeer sympathieke (hoogste score),
Het Makrotest-onderzoek heeft meer In
teressante zaken aan het licht gebracht.
Als men op de mening van de kiezers
afgaat, is het vrijwel niet mogelijk in
Nederland een regeringsmeerderheid te
vormen door middel van een coalitie
van partijen. Weliswaar is het in het
Nederlandse politieke bestel niet de ge-
•oonte aan de kiezers te vragen uit
welke partijen het kabinet samengesteld
dient te worden, maar voor die partijen,
die een stembusakkoord voorstaan, is
het bepaald de moeite waard deze con
clusie eens nader uit te diepen. In elk
geval is het iets voor de voorstanders
van een stembusakkoord om over na te
denken.
rnslotte nog een enkel woord over
de rechtstreekse verkiezing van een
premier. Verwonderlijk is het niet. dat
de thans zittende of ex-politici hoog ge
noteerd staan bij de kiezers. Hun na
men hebben immers een bekende klank.
Zelfs de tweede plaats van mi
nister Luns. uitgerekend minister Luns,
:s niet zo'n grote verrassing. Zijn ach
terstand van 0.2 procent op nummer één
is weer eens een bewijs, wat de imago
vermag. Veel opvallender is. dat NW-
voorzitter Kloos als de meest favoriete
man voor het gekozen premierschap uit
de bus komt. Ongetwijfeld zijn Kloos'
activiteiten op het terrein van de vak
bond daar niet vreemd aan. In zijn kwa
liteit van voorzitter van het NW en als
vooraanstaand lid van de SER en de
Stichting van de Arbeid treedt "nil vaak
op de voorgrond. Ook de invloed van het
medium televisie heeft ongetwijfeld me
de de eerste plaats van Kloos bepaald.
Maar een duidelijke voorkeur voor een
sterke man is er niet uitgekomen.
