goese winkels
kunnen voldoen
aan wensen
70.000 klanten
f>; J
J i
:,;f
ajjsaji
fW
t
zeeland
heeft
een nieuw
gezicht
gekregen
M— muuu.'i i„. Mii-wnm
goes nu - goes strafes
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WOENSDAG 17 SEPTEMBER
N.V. APPARATEN- EN KETELFABRIEK AKF
COUPON
ST"o q -o co z
?S© s>
.""Na
>3®
3 ao
?fl> o
3 C
o *a
0 ca o
n 0> z»
ï3»
1 -<"P
v."0
o"a fl>
«^03 =5
Oja
2 o
2 3-a
I CD
TT
O
CQ
o©
Q.
>(B
Ts*"1
-""S
a>
25
OCQ
o
T3
3
Er worden bruggen en fabrieken gebouwd, er
komt een herindeling van gemeenten: in duide
lijke lijnen wordt een nieuw gezicht van Zeeland
getekend. Het gezicht van een provincie die haar
ruimte en haar mankracht benutte om steeds
meer industrieën aan te trekken en te laten groei
en. Typisch voorbeeld van zo'n sterk groeiende
industrie is Apparaten- en Ketelfabriek AKF die
nota bene in augustus al de omzet bereikte die
men in het gehele jaar hoopte te halen En daar
om in deze AKF-advertentie het gezicht van de
man die er nu méér dan ooit welkom is: de eerste
klas lasser, de brander, de plaatwerker. Maar
óók: de draaier, de boorder, de typiste en de
tekenaar, minstens vijftig mensen totaal! Welkom
bij de AKF, waar voor jaren goedbetaald werk
ligt te wachten
N.V. Apparaten- en Ketelfabriek AKF, Schans-
weg 4, Goes, Telefoon 01100 - 6940.
i
V
WÊʱ
In de 275 Goese winkels kunnen de ruim
70.000 inwoners van de Bevelanden al
les kopen wat ze nodig hebben en leuk
vinden. Het Goese winkelcentrum biedt
dus een wat men noemt compleet pak
ket. Daarmee is de Zeeuwse rijksmid-
denstandsconsulent heel blij. Daarmee
toont ook de voorzitter van de Goese
middenstandscentrale, de heer H. Kamp
man, zich in zijn nopjes. ,Wij voeren
geen concurrentiestrijd met de andere
winkelcentra', vertelt hij.
Die andere winkelcentra zijn dan Middelburg
en, Vlissingen. Met Goes zijn zij, volgens de
heer Korstanje, gelijkwaardig. Geen van
drieën steekt boven de anderen uit'. Hoewel
het voor de meeste potentiële kopers geen
bezwaar is om tussen deze relatief dicht bij
een liggende plaatsen heen en weer te reizen,
is dat niet nodig. Iedere plaats biedt, wat de
anderen bok hebben. Er is slechts één tra
ditioneel gegroeide, uitzondering: een niet ge
ring aantal inwoners van Vlissingen bezoekt
de Middelburgse donderdagmarkt. Het laat
zich raden, dat op die dag ook de Middelburg
se winkels bezocht worden door inwoners van
de Scheldestad. De trek is aan het afnemen.
Middenstandsconsulent Korstanje: .door ver
anderingen in het centrum heeft de Vlissingse
middenstander meer greep gekregen op de
koper".
Voor de Goese middenstand betekent de Mid
delburgse donderdagmarkt niet direct con
currentie, toch weet men verdraaid goed van
het bestaan van die markt af. ,Wij zijn', be
kent de heer Kampman', een beetje jaloers op
die donderdag in Middelburg. Ze trekken daar
mee een heleboel mensen. Goes moet zoiets
nog helemaal kweken'.
Het is duidelijk, de klanten komen lang niet
alleen af op de goed gevulde winkels. Een
vooraanstaande voorwaarde voor het winke
len is de gezelligheid, de sfeer. Nauwe stra
ten, met veel winkels en uitsluitend voetgan
gers in de rol van verkeer: dat is een gezellig
winkelcentrum. .Venetië is daarvan een prach
tig voorbeeld', herinnert de heer Korstanje
zich. Ook m eigen land ontstaan steeds meer
winkelpromenades: Den Haag, Den Bosch en
zovoorts. In Vlassingen is het rollend verkeer
uit de Sint Jacobstraat verdreven. Het gevolg:
de koopkracht is aanmerkelijk groter dan
voorheen.
Gezien de gezelligheid heeft Goes, met de
Lange Kerkstraat en de Lange Vorststraat
vooraan, een pré la Midden-Zeeland. Men
kampt volgens de heer Krstanje echter met
één nadeel: ,De Goese verkeersproblematiek
is niet gering. Dat heeft men daar zelf ook
wel gezien, helaas, een oplossing is nog niet
gevonden'. Het verkeer baart niet alleen Goes
zorgen. Het probleem is zo groot, dat de
ANWB er een aparte brochure aan heeft
gewijd.
ALLES IS ER
Omdat Goes ten dele verzorgingscentrum is
voor de 72.000 zielen, die de Bevelanden per
1 januari 1968 bevolkten, spreekt het eigen
lijk vanzelf, dat het Goese winkelpakket com
pleet is.
Het is uiteraard niet zo, dat Goes de enige
nabije plaats is, waar de Bevelanders hun geld
kunnen ruilen voor artikelen. In een aantal
plaatsen, zoals Yerselce, Kapelle enzovoorts
hebben zich aantrekkelijke winkelconcentra-
ties gevormd.
Walcheren had per 1 januari 1968 86.272 in
woners. Deze konden terecht in de centra
Vlissingen en Middelburg en in dit verband
mogen we volgens de heer Korstanje zeker
Souburg niet vergeten. De mensen uit Walche
ren hadden begin vorig jaar in Middelburg
409 en in Vlissingen 399 winkels tot hun be
schikking.
In Goes stonden er, zoals gemeld. 275. Gezien
door de bril van de Goese winkeliers lijkt dit
een erg gunstig cijfer: veel klanten voor wei
nig winkels. De klanten van de Bevelanden
kunnen volgens de heer Korstanje echter niet
worden vergeleken met die van Walcheren.
.Vrij veel koopkracht op de Bevelanden is
wisselend'.
Dat komt, omdat velen rechtstreeks te maken
hebben met het succes van vooral de fruit
teelt. Als de fruittelers verliezen lijden, zal
dat spoedig worden opgemerkt in de winkels,
die duurzame artikelen verkopen. Het omge
keerde is natuurlijk ook waar. GMC-voorzit-
ter Kampman voelt die afhankelijkheid van
agrarisch succes niet zo sterk. .De koopkracht
kan in ieder geval nooit helemaal wegvallen',
zegt GMC-secretaris H. Berks.
EENMANSZAKEN
Wat betreft de vorm van de bedrijven is het
Goese winkelpakket beslist niet compleet Er
zijn geen echte warenhuizen bijvoorbeeld. Het
Goese winkelcentrum is niet opgebouwd uit
grote nv's, maar uit zaken onder éénhoofdige
leiding. De heer Korstanje: ,Dit geldt voor
heel Zeeland. De warenhuizen hebben Zeeland
links laten liggen'. Een uitzondering hierop
wordt gevormd door de al vanouds bestaande
vestigingen van V en D. Ook de Zeeuwse He-
ma's zijn éénmanszaken. Zij horen bij een in
koopcombinatie.
Voor de laatste oorlog reden er vanuit Zeeland
geregeld extra treinen naar Rotterdam. De
treinen waren door de spoorwegen ingelegd,
op initiatief van een aantal grote Rotterdamse
warenhuizen. Een retourtje kostte weinig geld
en het kaartje gaf behalve de reis ook wel
recht op een attractie, zoals het bezoken van
een dierentuin.
,Ik zie die treinen nog gaan', vertelt da heer
Korstanje, .plaatselijke middenstanders ston
den vaak te kijken, wie er meegingen'. Deze
oprechte bezorgdheid om het brood is inder
tijd pok voor de heer Kampman niet onopge
merkt gebleven: ,De achterblijvers zagen vaak
tot hun schrik, dat er zelfs middenstanders
meereisden naar Rotterdam'.
Die speciale treinen zijn helaas misschien
voor sommigen verdwenen, maar nog steeds
nemen vele Zeeuwen van tijd tot tijd met een
grote lege tas de wijk naar grote (re) steden,
om 's avonds volbeladen weer terug te keren.
Waarom doen de mensen dat? Is het, omdat
de boodschappen elders minder prijzig zijn dan
in eigen provincie? (Wat men van ver haalt
is goed (koop).
DE GROTE STEDEN
.Neen, la het weinig verrassende antwoord van
de Goese middenstander Kampman. .Neen,
zegt ook zijn collega Berks. ,Je moet het in
zijn totalitiet bekijken', zegt de heer Korstan
je bedachtzaam, mensen, die elders boodschap
pen gaan doen, betalen behalve hun inkopen
ook de reis. Uiteindelijk zijn ze niet goedko
per uit'.
De heer Berks (textielhandel) zegt in zijn
omzet niets te merken van de onlangs geopen
de C A-vestigingen in Roosendaal en Ber
gen op Zoom. Hij maakt duidelijk, dat de fa
milie Voordeel in dergelijke zaken meestal
meer geld uitgeeft dan de advertenties doen
vermoeden. Alle zegslieden van de GMC houden
voet bij stuk: het is voor een Zeeuw niet no
dig de inkopen buiten de provincie te doen.
Alles is in de eigen winkelcentra te koop. te
gen prijzen, die over het algemeen niet hoger
liggen dan elders.
De trek naar de steden is dan ook niet louter
een gevolg van kooplust, maar wordt volgens
de heer Korstanje veel meer ingegeven door
de behoefte aan een .uitje'. Altijd in dezelfde
winkelstraat winkelen blijft niet steeds even
bevredigend, verandering van spijs doet eten.
Daarom trekken velen geregeld een middagje
weg. Van Schouwen gaat men naar Rotter
dam, vanuit Midden-Zeeland zoekt men Ber
gen op Zoom en Breda op, niet Roosendaal
volgens de heer Korstanje. .Die plaats Is niet
aantrekkelijk door de drukke verkeersweg, die
er middendoor loopt'.
De heer Kampman heeft sinds het openstellen
van de bruggen ook een versterkte trek van
uit Goes naar Rotterdam gesignaleerd. Het
omgekeerde gebeurt trouwens ook. Bewoners
van bijvoorbeeld de Hoekscha Waard, die vroe-.
ger naar Rotterdam gingen, komen nu vol
gens de heer Berks wel naar Goes. ,Ze voelen
zich hier meer thuis, ze kunnen gewoon hun
eigen taal spreken in de winkels zonder voor
boer te worden aangezien'.
GOEDE SERVICE
De persoonlijke bediening is een heel belang
rijk middel om de klanten in eigen streek te
houden. ,Zorg ervoor', waarschuwt de heer
Kampman, ,dat je steeds goede service blijft
geven. Daarmee kan je over het algemeen
de warenhuizen in de grote steden blijven over
troeven'. Dit wordt helaas niet altijd
gedaan. Het komt «meermalen voor, dat men
sen met bijvoorbeeld nogal zeldzame hobby's
in Zeeuwse winkels naar materiaal voor hun
vrijetijdsbesteding vragen. Niet zeldzaam is
het dan, als deze mensen weer verder worden
gestuurd met de botte mededeling: .Dat ken
nen we niet, dat hebben we niet'.
Ook gebeurt het geregeld, dat potentiële klan
ten hun zinnen hebben gezet op een bepaald
kledingstuk, dat niet door iedereen wordt ge
dragen. Als ze dan in een Zeeuwse confectie
winkel te horen krijgen: .nee, mevrouw, dat
is al lang uit de mode. Wij kunnen u niet
helpen, maar we hebben wel iets anders voor
u', dan is het begrijpelijk, dat deze teleurge
stelde mensen een volgende keer hun geluk
gaan beproeven in de grote stad.
Deze dingen kunnen volgens de heer Kamp
man o zo makkelijk voorkomen worden door
een wat betere service. .Stuur nooit een klant
zomaar weg. Als hij of zij iets bijzonders wil
hebben, dat niet voorradig is, grijp dan direct
de telefoon, bel een groothandelaar en bestel'.
JOHN F. KENNEDY
Middenstanders, die een goede service bieden,
middenstandera, die voortdurend oprechte be
langstelling tonen voor zelfs de bijzondere
wensen van de ld anten, middenstanders, die
steeds hun assortiment tijdig weten aan te
passen aan d° te verwachten vraag, midden
standers, die geen klanten met een knol naar
huis sturen, als ze om citroenen hebben ge
vraagd en midenstanders, die geen artikelen
die een citroen kosten met een knol laten be
talen, dat zijn de middenstanders van de toe
komst. Ondanks alle vrees, ondanks de groei
van het grootwinkelbedrijf, de kleine zelf
standigen zullen blijven bestaan.
Wijlen John F. Kennedy heeft het al gezegd:
kleine en middelgrote ondernemingen zijn
het hart van een economie. Echter met die
restrictie: dat zij soepel en dynamisch be
leid voeren en zich onverpoosd kunnen aan
passen aan de steeds sneller evoluerende maat
schappij'.
Het is duidelijk, een speelgoedwinkel, die nu
nog de etalage vol heeft liggen met de hoela
hoepel loopt achter en is het slachtoffer van
een traag beleid. Het lijkt niet onwaarschijn
lijk, dat een dergelijke winkel zal gaan beho
ren tot de kleintjes, die moeten afvallen.
Want, en daar is deskundige Korstanje van
overtuigd, er zullen er wat moeten afvallen om
het midden- en kleinbedrijf gezond te houden.
,Er zijn nu in Zeeland', zo zegt de heer Kor
stanje, .flink wat middenstanders met een in
komen beneden het bestaansminimum. Er zijn
echter ook vele zeer welvarende bedrijven.
Het ondernemerschap speelt in dit verband
een grote rol'. Dat is echter niet alleen de
oorzaak van het slecht lopen van sommige
mid denstan dsbedri jven, er zijn ook oorzaken
geheel buiten de wil van de ondernemer, zoals
de ontvolking van sommige dorpen. In derge
lijke dorpen zullen een aantal middenstanders
ander werk moeten zoeken. .Zij zullen het vin
den ook', aldus de heer Korstanje, ,dat is een
kwestie van sociale rechtvaardigheid'.
ALLEN TEGEN ALLEN
De grootste strijd binnen het terrein van het
midden en kleinbedrijf speelt zich momenteel
af tussen de levensmiddelenbedrijven. ,Dat is',
vertelt de heer Korstanje, ,een oorlog van al
len tegen allen. Er zijn al verscheidene mid
denstanders door gesneuveld, anderen staan op
het punt te sluiten'. Ook hier overleven da
sterksten het weer. De kleinere bedrijven kun
nen de strijd tegen de supermarkets van het
grootwinkelbedrijf in vele gevallen volhouden
dankzij het bestaan van goede inkoopcombina
ties, zoals de VéGé,, de Spar, A en O enzo
voorts.
Het grootwinkelbedrijf is nog lang niet opper
machtig. Van iedere in Nederland uitgegeven
gulden verdwijnen momenteel nog steed ze
ven dubbeltjes in de kassa's van de kleine
zelfstandigen. ,In Zeeland ligt dat getal waar
schijnlijk nog veel hoger', oppert Korstanje.
De goede ondernemers hebben dus zeker nog
kansen, .maar', aldus de rijksmiddenstands-
consulent', onderschat niet de spanningen.
Vooral de noodzakelijke wijzigingen in het
assortiment geven veel kopzorg'.
De situatie van het midden- en kleinbedrijf
in Goes is volgens de heren Kampman en
Berks niet ongezond. Zij verwachten niet veel
effect van de industrialisatie in het Sloegebied.
.Hoechst verzorgt zijn eigen toelevering van
uit Duitsland', aldus de heer Berks, ,die fa
brieken hebben zo weinig mensen nodig, ik
voorzie daardoor geen wezenlijke verschuivin
gen'.
Beide Goese middenstanders zijn het erover
eens, dat Goes het voor de toekomst steeds
meer moet hebben van het toerisme. Daarvoor
is wel één en ander nodig. ,Wij zijn al jaren
aan het hameren bij de gemeente voor de aan
leg van een klein kampeerterrein voor pas
santen in Goes', vertelt de heer Kampman.
Het terrein is er nog steeds niet, maar wel
licht neemt het nieuwe gemeentebestuur vlug
ger actie. De heren Kampman en Berk ver
wachten, dat het nieuwe bestuur gedwongen
zal worden zich wat meer met het toerisme
bezig te houden. Na de herindeling zal Goes
immers zo'n 20 kilometer Veerse Meer-kust en
daardoor een heel recreatiegebied binnen
de grenzen hebben-
