Werknemer zal volgend jaar
2Yi pet meer kunnen besteden
Twee leerlingen per klas
minder in 1970
Defensie moet het
zuinig aandoen
Zinnig kabinetsgemompel
OU/ D'
Troonrede: een onding
CENTRAAL PLANBUREAU IN .ECONOMISCHE VERKENNINGEN'
Bij kleuter- en
basisonderwijs
VERWACHTING: KANS OP
GROTERE WERKLOOSHEID
O
CC0 bang voor
prijzengolf
DEN TOOM KRAP IN
GELDMIDDELEN
Instelling van
rampenbrigade
tfOfNSDAG 17 SEPTEMBER 19®9
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
e oppositie krijgt het niet
zo makkelijk met deze
jj&S&l begroting van het kabi-
net-De Jong. Het voor-
naamste verwijt zal - zo-
cSjTT'j als gebruikelijk wel zijn,
dat aan dit kabinet visie en
vaart ontbreken en dat het beleid
weinig spectaculair is. Dat kan op
zichzelf wel juist zijn, maar het is de
vraag of een dergelijke opmerking
uitsluitend als verwijt kan dienen.
Heel wat Nederlanders zullen ver
moedelijk het nuchtere, zakelijke be
leid van dit kabinet-De Jong als een
pluspunt accepteren: men is in ons
Tand niet zo erg gesteld op sterke
mannen', die met veel tam-tam hele
nieuwe visies propageren. Bij de be
oordeling van de regeringsplannen
zal men er overigens goed aan doen
de troonrede buiten beschouwing te
laten: ook dit jaar gaat het om een
ongeïnspireerd stuk. waarin het re
geringsbeleid onvoldoende is samen
gevat. Voor een oordeel over de voor
nemens van het kabinet dient men
de miljoenennota ter hand te nemen.
En in dat geval zijn woorden als .de
gelijk' en .zakelijk' zeker niet mis
plaatst.
rper beoordeling van de begroting
1 zijn in hoofdzaak twee maatsta
ven aan te leggen: in de eerste
plaats moet worden bekeken hoe de
financiële en economische plannen
van de regering worden gebruikt om
er een conjunctuurpolitiek mee te
kunnen bedrijven, in de tweede plaats
dient te worden nagegaan welk ka
rakter het regeringsbeleid heeft en
voorts of dit karakter in overeen
stemming is met de eisen van deze
tijd. Over het eerste punt de be
groting als instrument van conjunc
tuurpolitiek zal weinig verschil
van mening mogelijk zijn: gelet op de
doelstellingen die dit kabinet zich bij
de aanvang van zijn optreden heeft
gesteld, wordt hier een voorzichtig en
juist beleid gevoerd. De impuls, die
van deze begroting op de nationale
economie zal uitgaan, blijft beneden
de groei van het nationale inkomen.
Men heeft zich keurig weten te hou
den aan de afspraken, die bij de ka
binetsformatie zijn gemaakt: de stij
ging van de uitgaven mocht immers
niet meer zijn dan zes procent. Een
tweede opmerking in dit verband:
het kabinet heeft tevens kans gezien
om de afspraken van destijds over de
belastingverlaging eveneens na te
komen, zij het met enige vertraging.
Dat wil alles bijeen zeggen dat ener
zijds een voorzichtige financieel-eco-
nomlsche politiek wordt bedreven en
anderzijds een beleid mogelijk wordt
dat in overeenstemming is met de
afspraken aan het begin van de rit:
voor de regeringspartijen derhalve
geen reden om onderling ruzie te
gaan maken. Tegen deze achtergrond
gezien heeft de lieer Witteveen een
verstandige begroting tot stand ge
bracht: afspraken worden gehono
reerd en tevens zijn allerlei tegen
strijdige eisen tegen elkaar afgewo
gen, maar tenslotte toch onder één
noemer gebracht.
Dal neemt nk't weg, dat over de
keuze van de beleidsmaatregelen
niet iedereen enthousiast zal
zijn. Men denke aan de verhoging
van de motorrijtuigenbelasting en
aan het uitstellen van allerlei maat-
regelcn, die met name gunstig voor
het bedrijfsleven zouden zijn geweest.
Bovendien zal zonder twijfel politieke
munt worden geslagen uit de om
standigheid, dat de regering niet zon
der meer het destijds unanieme SER-
advies heeft opgevolgd, maar een ei
gen weg heeft ingeslagen. De rege
ring heeft reeds nu gepoogd deze
kritiek bij voorbaat de wind uit de
zeilen te nemen, namelijk door te
stellen dat volgend jaar een reële
verbetering van het vrij te besteden
inkomen zal worden bereikt van on
geveer 2'/2 indien althans de con
tractlonen met 5 omhooggaan in
1970. In dit verband zijn twee op
merkingen mogelijk: in de eerste
plaats moet er op worden gewezen
dat men ondanks alle vertogen -
de inflatiespiraal niet heeft kunnen
stoppen, in de tweede plaats moet
in dit verband de aandacht worden
gevestigd op het belang van de prij
zenpolitiek der tegering.
De inflatiespiraal: de geldontwaar
ding gaat nog steeds verder en
er is blijkbaar niets dat haar
kan stoppen. Het blijkt al uit de hier
boven geciteerde percentages: als de
Ionen met 5 omhoog gaan zal er
als reële verhoging slechts 2'A '/0
overblijven. In de macro-economische
verkenning van het centraal planbu
reau wordt de prijsstijging van de
particuliere consumptie voor volgend
jaar op 3'A tot 4 begroot. Dat per
centage is uit allerlei deelcijfers sa
mengesteld, zoals bv het prijspeil van
invoergoederen en het doorberekenen
van hogere arbeidskosten. Met an
dere woorden: een deel van deze fac
toren heeft de regering niet in de
hand, het betreft hier een soort au
tomatisch proces, dat ook te maken
Goed beschouwd is de troonrede
een onding. De koningin komt in
de verenigde vergadering van de
staten-generaal en leest daar een
stuk voor, dat een globale samenvat
ting behelst van het te verwachten re
geringsbeleid. Zij heeft die rede niet
zelf geschreven; dat doet de minister
president: hij is er immers in staats
rechtelijke zin verantwoordelijk voor.
Bjj de opening van de staten-generaal
zwijgt echter de minister-president,
hij zit. in de zaal en luistert hoe de
koningin zijn tekst voordraagt. Zo
fWil nu eenmaal het staatsrechtelijk
'gebruik: de suggestie wordt gewekt,
dat de koningin na beraad met haar
'ministers aan het parlement meedeelt
hoe haar plannen zijn. Een staats
rechtelijke fictie.
De minister-president is de verant
woordelijke auteur van dit poli
tieke stuk. Dat is de troonrede in
derdaad: een politieke toespraak. De
voorzitter van de ministerraad heeft
er dagenlang op zitten zwoegen
van sommige premiers is bekend dat
zij liever naar de tandarts gingen dan
dat zij de troonrede samenstelden
en hij heeft rekening moeten houden
met de opvattingen en verlangens
van zijn collega's. Ieder kreeg zijn
part. Sommigen hebben hun zinnen
kant en klaar bij de minister-presi
dent ingeleveid en als die niet teveel
uit de toon vielen heeft hij ze maar
opgenomen zonder ze te wijzigen.
Daardoor ontstond en ontstaat nogal
eens een eigenaardig allegaartje. Het
kan zijn nut hebben de troonrede van
gisteren in dit verband eens wat na
der te bekijken.
Zo heeft de minister-president gis
teren in de troonrede de volgende
zin opgenomen, kennelijk afkom
stig van zijn collega Bakker of van
een van diens ambtenaren: .Teneinde
geluidsoverlast te verminderen zullen
maatregelen worden getroffen orp het
leaverkeer op Schiphol te beperken'.
In meer dan één opzicht een droeve
zin. In de eerste plaats door de onbe
nulligheid van de opmerking: wat be
tekent dat lesverkeer in feitè voor
de geluidsoverlast
op een wereldlucht
haven, waar steeds
grotere straal
vliegtuigen landen
en opstijgen? Vrij
wel niets. Met evenveel récht zou
men over het wegverkeer een soort
gelijke opmerking kunnen maken, bij
voorbeeld: ,Om de drukte op de auto
wegen te verminderen mogen leswa-
gens van autorijscholen geen gebruik
meer van deze wegen maken'. Déar
zou ledereen om lachen: de Schiphol-
zin is echter niet veel beter. In de
tweede plaats is kritiek op deze uitla
ting mogelijk op grond van de slordi
ge constructie. De zin begint: .Ten
einde geluidsoverlast te verminderen
zullen maatregelen worden geno
men...' Bij het luisteren of lezen
denkt men aanvankelijk: .Er komen
maatregelen voor het gehele land ter
ftantlijn
vermindering van geluidsoverlast, bij
voorbeeld van auto's en brommers'.
Maar nee, later blijkt pas aan het
slot dat het alléén om Schiphol
gaat. Nu, dan zal het wel geluids
overlast door vliegtuigen betekenen.
Aan het slot van de zin komt dan
vast te staan, dat men ér het lesver
keer gaat beperken. Zoiets onbeteke
nends staat in de troonrede, zoiets
moet de koningin voorlezen.
Nog een voorbeeld, ditmaal uit de
buitenlandse paragraaf. ,De vol
doening over de gemaakte vorde
ringen van de Europese Gemeen
schappen zou in aanzienlijke mate
worden getemperd, indien In de nabije
toekomst niet eindelijk een begin zou
kunnen worden gemaakt met de
reeds lang verwachte uitbreiding',
aldus de troonrede.. Voor zo'n zin
moet een prjs worden verleend. Op
een indiiecte manier wordt er in ge
zegd dat er voldoening bestaat over
.gemaakte vorderingen' (vorderingen
zjn altijd wel gemaakt, anders waren
het geen vorderingen), maar die vol
doening dreigt te worden getemperd,
zo begrijpen we. Wanneer wordt ze
getemperd? Als niet .eindelijk een
begin zou kunnen worden gemaakt
met de reeds lang verwachte uitbrei
ding'. Waarom dat dan niet gewoon
gezegd? Bijvoorbeeld: .Over de vor
deringen van de Europese Gemeen
schappen bestaat bij de regering vol
doening. Deze voldoening zou even
wel sterk worden getemperd als niet
in de nabije toekomst kan worden be
gonnen met de uitbreiding van de ge
meenschappelijke markt'. Vermoede
lijk echter is dat voor een troonrede
te gewoon gezegd. Overigens: waar
om bestaat er voldoening over de
vorderingen bij de EEG? Zo goed
gaat het in Brussel niet: Frankrijk
devalueert zonder vooroverleg, er
moeten noodmaatregelen worden ge
troffen voor de landbouw en België
schort de invoering eveneens zon
der consultatie van de btw op. Een
kritischer geluid was hier wel op zijn
plaats geweest.
We zijn er nog niet met onze voor
beelden. Men heeft ons ter be-
voegder plaatse meegedeeld dat
uit een oogpunt van modernisering
ditmaal is begonnen met de aanhef
.leden van de staten-generaal', in
plaats van met .leden der staten-
generaal'. Zo modern ls dat ech
ter niet: van 1927 tot en .met
1929 was de aanhef eveneens
,van de staten-generaal', evenals
in 1966. Maar als de minister
president dan zo graag' wil moderni
seren waarom gebruikt hij dan een
uitdrukking als .weder verworven
waarden van vrijheid'. Niemand ge
bruikt het woord .weder' in het ge
wone spraakgebruik, iedereen zegt
gewoon ,weer'.
We herhalen: de troonrede In haar
huidige vorm is een onding. In
staatsrechtelijke zin, omdat het
staatshoofd onschendbaar een
heeft met de economie van de on*
omringende landen. Maar juist deze
omstandigheden vestigen zo dringend
de aandacht op de noodzakelijkheid
van een goed prijsbeheersingsbeleid.
De regering erkent dat ook met zo
veel woorden in de miljoenennota:
,Een bijzonder accent moet worden
gelegd óp het terugdringen van
prijsstijgingen', zo staat daarin te le
zen. Op dit stuk van zaken echter is
er reden tot twijfel: deze regering
in het bijzonder de minister van eco
nomische zaken heeft de prijzen
al eens eerder uit de hand laten lo
pen! Met name de kamer (maar niet
alleen de kamer) zal dit punt van het
beleid zorgvuldig in het oog moeten
houden, Doet zij dat niet, dan krijgen
we eén herhaling van de toestand van
begin 1969: een ongeremd afglijden
langs de inflatiespiraal. Dat afglijden
gaat toch al door, maar er zal in ie
der geval moeten worden gepoogd
het tempo zoveel mogelijk te remmen.
Het is te hopen dat met name minis
ter De Block wat krachtiger de hand
aan de rem zal houden dan hij in het
begin van dit jaar deed: hij faalde
toen volledig.
Een opmerking tot slot, namelijk
over het gebrek aan visie en
vaart, waaraan dit kabinet zou
lijden. Laten we het zo stellen: deze|
regering spreekt nogal eens binnens
monds ook in de gevallen waarin enig I
tam-tam verantwoord zou zijn. Maar]
dit binnensmondse gemompel wil nietj
zeggen dat er geen zinnige dingen
zouden worden gezegd. Integendeel,!
wanneer men de stukken er op na
slaat, dan is het eigenlijk verbazing
wekkend (of liever: bewonderens
waardig) wat dit kabinet allemaal
naar voren haalt. Het gaat allemaal
wat langzaam en er worden nogal
eens onverbindende opmerkingen
maakt, maar ondertussen schuwt het
kabinet de discussie niet. Op bestuur
lijk terrein is er heel wat aan de or
de,'er wordt voorts gestudeerd op
problemen van ruimtelijke ordening
en daarbij wordt niet geaarzeld an
dere richtingen aan te geven dan bij
voorbeeld pressiefiguren in een ze
kere havenstad wel- zouden wensen,
er wordt gesproken over de toekomst
van de West, op het stuk van cultu
reel beleid wordt het nodige gedaan,
enfin aan onderwerpen geen gebrek.
Maar nogmaals, het gebeurt binnens
monds. Het zou echter verkeerd zijn
om daarvan een hoofdverwijt te
ken. Het kabinet mompelt, maar zegt
desondanks wel zinnige dingen
stuk van een verantwoordelijk minis
ter moet voorlezen. Vervolgens een
onding uit een oogpunt van vorm g e-
ving: in een uiterst formele taal
wordt een mengelmoes verstrekt van
belangrijke en onbelangrijke dingen.
Het kan zoveel beter. Wie wel eens
de huidige minister-president a Tim-
proviste een samenvatting heeft ho
ren geven van het regeringsbeleid
staat altijd weer verbaasd over de
heldere en puntige manier, waarop
hij de essentie van zijn kabinetsbeleid
weet te verwoorden. We hebben
meermalen dat genoegen gehad en
konden daarbij alleen maar conclude
ren, dat een dergelijk toespraakje
wel tien troonredes waard was.
Velen streven ,naar een
reld en een nieuwe wijze van le
ven. Ook van die wereld moeten
de weder verworven waarden van
vrijheid, verdraagzaamheid en de
mocratie de grondslag vormen. De
regering wil richting geven aan een
ontwikkeling in die geest", zegt de
troonrede dit jaar. Dat is al eens
ruim twintig jaar geleden veel be
ter en directer gezegd. Toen werd na
melijk gesproken over het opvoeden
van ,onze jeugd tot vrije mensen met
een geestelijk fundament, met een
sterk verantwoordelijkheidsgevoel
voor de medemens, met eerbied voor
alles wat leeft en groeit en voor eens
anders diepste overtuiging'. Dat wa
ren de woorden van koningin Julia
na, op 6 september 1948, in haar in
huldigingsrede uitgesproken, woor
den die naar men mag aannemen
zij toen wél zelf had geschreven.
Ziedaar de werkelijkheid zoals zij zijn
kan: een staatshoofd dat de taal uit
muntend beheerst en op toehoorders
een emotie kan overbrengen, een mi
nister-president die vlot en geestig
de essentie van zijn beleid weet sa
men te vatten. Ziehier echter de wer
kelijkheid van gisteren: een minister
president die een weinig boeiende toe
spraak schrijft, waarna het staats
hoofd dit formele stuk gaat voorle
zen, voorzichtig van de ene ambtelij
ke volzin in de ander. Dat heet dan
onder vakmensen .staatsrechtelijke
fictie', een fictie waarvan men meent
dat zij moet worden hooggehouden.
Is dat nu wel zo nodig?
Er zijn andere oplossingen mogelijk.
De onschendbaarheid van het
staatshoofd zou zo consequent
moeten worden toegepast, dat de ko
ningin niet zelf het politiek program
ma van het kabinet zou behoeven
voor te lezen. Zij kan de zitting van
de staten-generaal openen met een
korte formule, waarna de minister
president de regerlngsplannnen kan
ontvouwen. En dan liefst zo geestig
en gevat als hij dat in beperkte kring
wel eens doet. Er kan nog heel wat
worden verbeterd aan de openlngs-
liturgie van het Nederlandse parle
ment.
(Van onze parlementaire
redactie)
OEN HAAG De leerlingen-
Hfliaal bij het basisonderwijs en
l'ïj liet kleuteronderwijs zal in
'iet komende jaar in twee fasen
(1 januari en 1 augustus) met
twee leerlingen per Idas worden
verlaagd, aldus zal minister Ve
ring» aan het parlement voor
stellen.
Dit betekent dat bij het basison
derwijs de leerlingenschaal op 1
januari zal worden terugge
bracht tot 38 en per 1 augustus
lot 37 leerlingen. Bij het kleuter
onderwijs zijn deze verlagingen
resp. tot 39 en 38 leerlingen per
klas.
Bij het basisonderwijs bedragen
de kosten hiervoor i8,l miljoen
gulden en bij het kleuteronder
wijs is hiermee 15,9 miljoen gul
den gemoeid.
taire onderwijs is het gevolg van
de toeneming van het aantal
leerlingen tot ruim drie miljoen
en de met de algemene salaris
trend stijgende salarissen van de
docenten. Daarnaast zal in 1970
de invoering van een groot aan
tal nieuwe maatregelen (waar
onder de verlaging: van de leer
lingenschalen) <8 miljoen ver-
Onder de nieuwe maatregelen
wordt verder genoemd: extra
leraarlessen voor zittenbljjvers.
verbetering subsidiering kunst
vakonderwijs en verhoging ad-
ministratieakostenvergoeding
voor MAVO-scholen.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Slechts tweeëneenhalf procent schoon inkomen
zal de gemiddelde werknemer volgend jaar méér kunnen beste
den dan hij dit jaar deed. Het Centraal Planbureau zegt dat in
zijn voorspelling voor 1970. De SER had gerekend op drie pro
cent na aftrek van de prijsstijgingen, die werden geschat op drie
ëneenhalf procent. De prijsverhoging zal in die buurt liggen ver
wacht het Planbureau, maar kan toch oplopen tot vier procent.
Het geven van een loonsverbetering heeft het bureau echter niet in
aanmerking genomen bij haar vooruitzichten voor volgend jaar.
De vooruitzichten zien er verder uit als volgt:
de uitvoer zal minder stijgen dan de spectaculaire 15 procent van dit jaar;
de investeringen worden afgeremd tot een stijging van 4 procent;
de produktie stijgt slechts met 4 procent, een achterblijven bij de rijf
procent van 1969 veroorzaakt door de arbeidstijdverkorting;
de daling van de werkloosheid stopt, de kans bestaat zelfs dat er wee*
een wat grotere werkloosheid ontstaat.
Na een korte rijtoer door Den Haag
in gezelschap van prins Bernhard
koets op het Binnenhof.
arriveerde koningin Juliana
en prins Claus in de gouden
Ook in 't volgend jaar staat het beteu
gelen van de waardevermindering van
het geld door stijging van lonen en
prijzen voorop, zegt het Planbureau
in zijn verkenning voor 1970. Het
strakke geld- en kredietbeieid moet
dan ook worden gehandhaafd. Het
is zelfs de basis voor de voorspel
lingen van het Planbureau.
Tot de andere voorwaarden behoort
de zorg die de overheid moet hebben
niet méér geld uit te geven dan in
de miljoenennota is voorgenomen. De
gemiddelde loonstijging mag ook
niet boven de vijf procent komen, die
de SER als wenselijk had genoemd.
Aan het uitstel van de huurverho
ging met een half jaar dient niet ge
tornd te worden., als de verkenning
zijn waarde wil behouden. Uitgangs
punt is tenslotte ook dat het bouw
programma van 125.000 woningen
zal worden gehaald.
Gegeven de ontwikkeling van de bui
tenlandse vraag en de invloed van het
Nederlandse produktie-apparaat om
aan de behoefte te voldoen, zal de
uitvoer aanmerkelijk minder stijgen.
De verkenning noemt geen cijfer,
maar verwacht dat er vrij goed aan
de vraag naar artikelen zal kunnen
worden voldaan.
Het beschikbare geld voor binnen
landse bestedingen verdwijnt vrijwel
geheel in de investeringen. De kre-
diotbeperkingen betekenen wel een
rem, maar de gestegen winsten We
den toch enige armslag. Ook het te
ruggeven van de omzetbelasting op
voorraden werkt gunstig. Al met al
is een cijfer van vier procent waar
schijnlijk.
De toeneming van de produktie blijft
met vier procent duidelijk beneden de
huidige ontwikkeling. Dat ia voor een
CNV: partijen
kunnen verkiezings
programma
waarmaken
UTRECHT (ANP) Hoewel het er
nn.nr uitziet dat er vrijdag een zeer
verdeeld SER-advïes over het onder
nemingsrecht uit de bus zal komen,
is er volgens het Christelijk Natio
naal Vakverbond took een lichtpunt.
,Wij menen te mogen vaststellen, dat
liet wefknemersvoorstel geheel past
in de opvattingen van drie van de
tier tegenwoordige regeringspar
tijen', aldus het CNV in zijn or
gaan ,De Gids'.
Het verbond leidt dit af uit de ver
kiezingsprogramma's van deze par
tijen. ,Die programma's zullen eens
moeten worden waargemaakt', zo
zegt het CNV, ,en wanneer de be
slissing in de politieke arena moet
vallen, krijgen zij daartoe de kans'.
Het verbond voegt hieraan toe, dat
de uitspraken in de verkiezingspro
gramma's en regeringsverklaringen
de belofte inhouden, dat er nog in
deze kabinetsperiode ernst wordt ge
maakt met de zo dringend nodige
herziening van het ondernemings
recht en niet de medezeggenschap
van de werknemers. ,Die beloften la
ten niet toe, dat men alsnog zou
gaan proberen, de kool en de geit te
sparen'
DEN HAAG (ANP) Het Consu
menten Contactorgaan heeft als een
eerste reactie op de troonrede met
voldoening geconstateerd dat de re
gering de inflatiebestrijdïng heeft
Semaakt tot een centrale doelstel-
ng van haar beleid in 1970.
Het CCO betreurt het daarentegen
dat de regering in strijd met het ter
zake door de Sociaal Economische
Raad uitgebrachte advies heeft be
sloten de tarieven van de btw per
1 juli 1970 te verhogen. Gezien de
ervaringen in het afgelopen jaar
vreest het CCO dat een verdere ver
hoging van de btw-tarieven een nieu
we prijzengolf tot gevolg zal heb
ben. terwijl ook moet worden aange
nomen dat de door een verlaging van
het tarief voor een aantal artikelen
mogelijk geworden prijsdalingen niet
of onvolledig aan de consument zul
len worden doorgegeven. Het CCO
vreest daarom dat ondanks de stel
lige verklaring van de regering, dat
een actief prijsbeleid zal worden ge
voerd de verhoging van de btw ta
rieven de inflatiebestrijdïng zeer on
gunstig zal beïnvloeden.
een half miljoen gekost, voorname
lijk doordat zij grotendeels is opge
bouwd uit eenheden die al eerder ter
beschikking van de Verenigde Naties
waren gesteld.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De minister van
defensie krijgt voor het dienst
jaar niet veel meer geld, dan
hij over 1969 ter beschikking
had. Zijn begroting is afgerond
op een bedrag van drie miljard
775 miljoen en 333 duizend gul
den, dat is slechts 391 miljoen
meer dan vorig jaar. De heer
Den Toom wijst erop, dat deze
lichte verhoging van de defen-
siekosten geen vergroting van
de defensie-inspanning inhoudt.
Hij heeft het meerdere geld een
voudig nodig om de stijging van
lonen en prijzen op te vangen.
Zijn gehele memorie van toelichting
staat dan ook in hot teken van de
krappe geldmiddelen. Wensen zijn er
te over, maar zij zijn niet of pas op
langere termijn realiseerbaar. Het
belangrijkste nieuws betreft de in
stelling' van een rampenbrigade, een
bundeling van krijgsmachtdelen, dat
bij calamiteiten in binnen- en buiten
land, ook buiten Europa op verzoek
van de bevoegde autoriteiten te hulp
kan snellen. De in stelling van deze
rampeubrigade beeft echter slechts
Fregatten
De inschrijving voor en de gunning
van de bouw van twee geleide-wa-
penfregatten ten behoeve van de ma
rine zullen in 1970 hun beslag krij
gen. Voor de bouw van vier jagers
ter vervanging van de Hollandklasse
is op de begroting een eerste ter
mijn opgebracht. Twee marinesche
pen zullen volgend voorjaar naar
Osaka gaan om acte de présence te
geven op de wereldtentoonstelling.
Het leger krijgt volgend jaar 48 mil
joen voor verbetering van de verbin
dingsmiddelen. Er zullen moderne ra-
diozendtoestelleri met groot bereik,
troposcatterapparatuur voor verbin
dingen over grote afstand en.mate-
rieel voor de inrichting van mobiele
verbindingsinstallaties voor worden
aangeschaft.
De studies inzake een verbetering
van de Hawk-geleide wapens is vrij
wel voltooid. Als Nederland aan hot
verbeteri ngsprogramnii. meedoet zal
de luchtmacht er geld voor krijgen.
DEN HAAG (ANP) De Vereniging van
Nederlandse Gemeenten heeft met grote
zorg kennis genomen van de mededeling
van minister Witteveen in de miljoenen
nota. dat het rijk in 1959 nog 650 miljoen
op de open kapitaalmarkt moet lenen, Zij
herinnert eraan, dat de bewindsman nog
slechts enkele maanden geleden heeft me
degedeeld, dat het rijk zich op 150 miljoen
na voor de rest van dit jaar al had inge
dekt. De kapitaalvoorziening van de ge
meenten In 1969, die toch al een grote
achterstand vertoont, dreigt nu, aldus de
VNG. nog verder in het sloa te geraken
N UITGWF
8. K e
deel te wijten aan de afremming door
kredietbeperking en bewuste verho-
fing van de rentestand (disconto) en
et krachtig in toom houden van
extra-overheidsuitgaven. Maar voor
een ander deel speelt de arbeidstijd
verkorting van anderhalf pro
cent toch een '.Tij belangrijke rol.
Letterlijk zegt het Planbureau in zijn
economische verkenning dan: ,De
werkgelegenheid neemt nog wel ver
der toe, maar een voortgezette da
ling van de werkloosheid lijkt onder
de geschetste omstandigheden niet
waarschijnlijk. Zelfs is het denkljaar
dat in de loop van 1970 een lichte
vermindering van de spanningen op
de arbeidsmarkt zou ontstaan.'
De nieuwe cao's zullen volgend jaar
een loonstijging van hoogstens
vijf procentte "zien mogen geven.
Rekening houdend met al afgesloten
meerjarige contracten en sociale las
ten is de stijging van de loonsom per
werknemer zeven procent. Dat cijfer,
zegt het Planbureau, gaat aanzien
lijk uit boven de verbetering van de
arbeidsproduktiviteit. Die neemt
bijvoorbeeld door de kortere werk
tijden met slechts drie procent
toe.
Het overschot op de betalingsbalans
schat de verkenning op 500 miljoen.
Veel lucht voor de hoeveelheid geld
die het normale betalingsverkeer no
dig heeft (de liquiditeit), brengt dit
niet, want eenzelfde bedrag verdwijnt
weer voor ontwikkelingshulp. Aan
gezien van de Nederlandse Bank
geen belangrijke bijdrage kan wor
den verwacht en de beperkingen voor
het bankwezen biïjven gelden, lijkt
een verdere verkrapping van het
betalingsverkeer waarschijnlijk.
Het Planbureau laat zich positief uit
over de overheidsmaatregelen om het
economische leven in Nederland goed
draaiende te houden. Dat voorkomt
ging van de binnenlandse bestedin
gen en de noodgedwongen aanpas
singen daarna.
Voor 1971 verwacht het Planbureau
vrijwel hetzelfde beeld als volgend
jaar. De prijsstijging zou kunnen te
ruglopen door een geringere stijging
van de invoerprijzen. De uitbreiding
van de protïe wordt iets groter. ,De
arbeidsmarktsituatie Ls door een lich
te toeneming van de werkloosheid ge
karakteriseerd.'
In 1969
komst blijken sterk in het verlengde
te liggen van hetgeen 1969 bracht.
Zoals bok landen als West-Duitsland,
Japan en de Verenigde Staten had
ook Nederland te kampen met de
waardevermindering van het geld
door prijsstijgingen die weer loons
verhogingen uitlokten en andersom.
De rentestand in West-Europa kreeg
het extra zwaar door de sterke
vraag naar Europees kapitaal in de
Verenigde Staten.
Tegenover een stijging van de uit
voer van vijftien procent die overi
gens slechts een overschot van 300
miljoen gulden op de betalingsbalans
opleverde, staat voor heel 1969 een
bescheiden stijging van de tonnen
de prijsstijgingen die in het bijzon
der remmend werken op woningbouw
en overheidsinvesteringen.
De produktiegroei voor dit jaar blijkt
sterk te verschillen van sector tot
sector. De nijverheid staat verreweg
aan de top met 9,5 procent. De bui
tenlandse vraag en de aardgaspro-
duktie speelden een gunstige rol. In
de landbouw daarentegen was de om
vang van de produktie hetzelfde, in
de bouw gering.
Werkloosheid, die nog maar weinig
terug loopt in de bouw zelfs
helemaal tot stilstand kwam ligt
gemiddeld op 60.000. Voor heel 1969
Is dat een verbetering van 20.000.
Het Planbureau moet ook vaststel
len dat de omvangrijke prijsstijgin
gen dit jaar de werknemer geen
werkelijke inkomensverbetering
hebben gelaten. Verder herinnert het
bureau aan de problemen bij de kre
dietverlening en het betalingsverkeer
en ,een historisch hoge rentestand'.
Het jaar 1969 wordt daarom
geschetst als een jaar van toenemen
de spanningen in het economische le-
tostefreH=n! D*otrienïfVv«wJ
1 7,0
'639 1
288 f 76 1
1232
1406
1121
.3033 [2043
2540
