STAATSSECRETARIS
WELVAART HEEFT
KRUISINGA:
ZIJN PRIJS
Doen.
25 beste filters voor 1.40
STAATSCOMMISSIE WIL
EEN GEKOZEN PREMIER
Gevaar voor
opleving van
bijna vergeten
ziekten
PAPANDREOU TELEURGESTELD
OVER NEDERLANDSE HOUDING
Lammers aanvaardt
ontslagregeling
Meerderheid voor districtenstelsel
Premier met
speciale
bevoegdheden
Overheid moet
ingrijpen bij
vernietiging
industrie-afval
DONDERDAG 4 SEPTEMBER 1969
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
17
Ia een vraaggesprek met een
ran onze redacteuren heeft de
ar dogen de staatssecretaris
ran sociale zaken eri volksge
zindheid, dr R. J. H. Kruisinga
(48) zijn visie gegeven op en
kele medische en sociale pro-
DEN HAAG (GPD) Stij
gende welvaart zorgt voor ver
ruiming van levensmogelijkhe
den. Hij zorgt óók voor ver
meerdering van de problemen,
waarmee net dagelijks bestaan
is omringd. Onontkoombaar
dienen z}j zich aan: de milieu
verontreiniging, de verkeerde
voedingsgewoonten, de opmars
van de hart- en vaatziekten, die
dictatuur van de sigaret, de
stijging van het aantal ver
keersongevallen, de bewegings
armoede van de zittende mens.
Minstens één maal per jaar
wordt die bewegingsarmoede,
die aan veel van onze wel
vaartskwalen ten grondslag
ligt, doorbroken. Dat gebeurt
tijdens de grootscheepse volks
verhuizing, die vakantie heet.
En ook hier de schaalvergro
ting: het reisje Ardennen werd
de IT6 naar Tunesië, het uit
stapje Harz werd kamperen
nan de Costa Brava of op Kor-
foe. Met het uitzicht op weer
nieuwe problemen: het gevaar
vooral, dat ziekten, die verge
ten waren of onderdrukt leken,
de kop weer opsteken.
Ook in Nederland: ,je kunt er
zeker van zijn, dat de besmette
lijke ziekten door de grote aan
tallen kampeerders zullen toe
nemen', zegt dr R. J. H. Krui
singa, staatssecretaris van so
ciale zaken en volksgezondheid.
,Een half miljoen kampeerders
trekt er jaarlijks op uit, dat is
één-vierentwintigste van onze
bevolking. Over tien jaar zullen
het er wel een miljoen zijn, zeg
tien procent van de Nederlan
ders: gemeten naar hun dage
lijkse levensomstandigheden
kamperen zij vaak onder be
trekkelijk gebrekkige omstan
digheden. Dat vraagt van die
mensen veel zelfdiscipline
Van een explosie is zeker (nog) geen
sprake, maar toenemende intensiteit
van preventie en bestrijding acht dr
Kruisinga, nu al gelboden: van de ty
pische voedingsinfeetiezielcten als ty
fus, para tyfus en de sa'Lmouiiellose, van
kinkhoest, dysenterie en mazellen en
niet in de laatste plaats van de ge
slachtsziekten, die wel degelijk sinds
1960 in Nederland een opvallende
riijging vertonen.
JM patroon van de besmettelijke
nekten vormt een spiegelbeeld van de
wlvaartsontwikkeling', zegt dr Krui
singa. .Enerzijds is er de geweldige
wist van de betere bestri jdingstech-
aek, zoals die bijvoorbeeld blijkt uit
tel terugdringen van de malaria in
ie ontwikkelingslanden, door de gro
te internationale aanpak die voor de
öfoeiing van dit soort ziekten ver
at is.'
lit de algemene preventie is het in
iMedenlandse verzorgingsstaat niet
l tslecht gesteld. Ieder kind krijgt
i p jonge leeftijd de bekende cock-
£5 tegen difterie, kinkhoest, tetanus
I nkinderverlamming ingespoten.
Dit is veel, maar voldoende vindt de
totssecretaris dat nog niet. .Het
rSanstituut voor de volksgezond-
:ói onderzoekt de mogelijkheid om
sa stof tegen de mazelen toe te voe-
jro. Ik ben een groot voorstander
va uitbreiding van de cocktail. De
gelijktijdigheid van toediening van
entstoffen heeft grote voordelen. Als
je maar zorgt en dat is een 'taak
van goed sanitair beleid voor een
maximale vaccinatie, dam wordt het
opflikkeren van ziekten als difterie,
•onkhoest, tetanus en dergelijke in
belangrijke mate tegengegaan.'
.Anderzijds is er de toeneming van
f&achtsziekten en voedingsinfec-
to.die grotendeels als negatieve ge-
n.^en van de welvaartsontwikke-
rag (toegenomen mobiliteit e d)
aunnen gelden.'
Geslachtsziekten
De onmiskenbare stijging van het
aantal gevallen van syfilis en gonor
roe, toe te schrijven aan toegeno
men mobiliteit en waarschijnlijk aan
pwpzigde opvattingen en gewoon
ten ten aanzien van het sexiuele ver-
riffen pro-
mematiek. Dr Kruisinga: ,de terug
eis in het verleden is te danken
veest aan een sterk verbeterde
«nandelingsmethodiek. Maar aange-
«u ondanks die betere methoden en
ra regelmatige daling tot 1960 er
•mweer Van een toename sprake i3,
Een volstrekt doelmatig middel voor
de algemene oreventie vaai deze ziek
ten ontbreekt. Toch is er volgens de
staatssecretaris in de sfeer "van de
voorkoming van syfillis en gonorroe
veel mogelijk: ,Ik denk aan een
aaintal maatregelen, die bestrijdings-
organisaties in staat stellen tot op
sporing van gevallen. Bij deze ziek
ten doet zich dikwijls recidive voor.
het gaat er om zwakke punten te
ontdekken in Nederland zijn er
wat dat betreft geweldige verschil
len. In Amsterdam komen geslachts
ziekten bijvoorbeeld veel méér voor
dan in Rotterdam. Bdj het verzame
len van dit soort gegevens kun je
richting geven aan de bestrijding van
de geslachtsziekten en toch komen
tot een soort van secundaire preven
ts c
Negatief
Dr Kruisinga noemt ook de toene
ming van geslachtsziekten een wel-
vaartsversdhijnsel. Met een zekere
gedrevenheid en zich bewust van het
reit, dat hij het thema van een strik t-
medische analyse loslaat, verbindt hij
daaraan een meer algemene filosofie.
.Onze moderne welvaart heeft vele
negabieve facetten. Ik denk in het
bijzonder aa.n de vereenzaming van
de mens, en dat geldt zeker voor de
ouderen'.
Onderbroken door een stuk of wat
telefoontjes spreekt hij driemaal met
nadruk de volgende zin: ,We zijn
Griekse ex-minister in Stockholm
(Van onze correspondent)
'JOCKHM.M Prof. Andreas Papan-
vbh' ex"nim'Slcr cn leider van de op-
j- ,c8rti de Griekse regering, vcr-
mS? insi!u£ 'i Stockholm, teleur-
pdu te zijn over de Nederlandse
25 in,!aklJ Griekenland. Hot N>-
v°lk kennende, zo zei hij,
riJL me werkelijk af wat er mo
reel aan de hand is. Na do Griekse,
|I/'nS voor de Una a van Europa te
n'nü?,8e('bagd, wordt er niets meer
de lage landen vernomen. Waar-
men niet deel aan de boycot
llhftn ri'etieiiltampioenscliappcn" in
-T a' 's l»'t alleen maar door de
Ae A ''''''Visie, zoals dit in Scandi-
8 en Rusland gebeurt.
wG,P^an:'reou hoopt binnenkort een
y.Irt kumrnn brengen aan Neder-
ffl daarbij zijn v.sie on de atle-
•^mploenschappen te geven, en te
ia®,»? deze geboycot moe-
is ri,, n' gebruikelijke argument
is «L °°'c daar Tsjecho-Slowakije
nJr h ve,'Lride prof. Papandreoii,
fefA^yri'sehU ligt hier l,n het feit,
M-T, lsJ®cIloslowake(n graag buiiiten-
«taPW*™ /-,en verschijnen, ter-
f-mJv in Griekenland juist voor deze
WgMeH heer: cevraArl of ze weg
t»t A"Jvcn Het wordt sowieso één
Ei^^aaic-nsr. kt-ke.' voor de ko-
ifiA 8- Vergelijk het gerust mm
swr-olympiade ir. E?-!iin :n 1936.
Constanlijn
Oen persi-ontveattfKd*
®«'»UJnllwoSït,ljP cÏÏ.Tmaï
ftnlnoinhee.ft S'^voerd met minister
Ml hio..!H Zwitserland, maar dat
1^1 (koning Oontïba.ntijn) zul-
wZtaT0" z:J" c!?cn belai^en
Ore
zo zei Papandreou en het verzet van
de Griekse bevolking blijft groeien.
Twee Gneltse bladen vroegen dinsdag
om opheldering betreffende het aan doel,
dat koning Ocnstantijn in een royalis
tische verzetsgroep had gehad, maar
volgens prof. Papandreou zullen die
slachits één antwoord kunnen krijgen.
Koning Constantljn, zo zei hij, streeft
slechts zijn eigen belangen na, en die
zijn gedeeltelijk in strijd met die van
do militaire junta. Daarom volhardt hij
in een stilzwijgen om naderhand te Hun
nen zeggen dat hij onopvallend verzets
werk hééft verricht.
heeft hij
nog geen woordgezegd,
STUDENTEN TREDEN UIT
STRUCTUURCOMMISSIE
UNIVERSITEIT UTRECHT
UTRECHT (ANP) Tijdens de gis
termiddag gehouden vergadering van do
structuureoniniissie van de rijksuniver
siteit in Utrecht zijn de drie studen-
tcnlodeu, onder wie de president van
de vereniging ,De Utrechtse Studentcn-
faciilleiten', de lieer W. de Graaf, uit
de commissie gel reden.
Hun vertrek vond plaats na een stem
ming over hun voorstel, de procedure
die minister Veringa met zijn nota heeft
gevolgd, te veroordelen, en het werk
van de commissie u t protest tegen die
procedure te staken. Het voorstel werd
mot alleen de stemmen van de studen
ten voor, door de commissie verworpen.
De studenten menen, dat door de nota-
Veringa de discussie van de universi
teiten naar het naiiement is verlegd.
De door de imnister gevolgde proce
dure maakt net werk van de comissic
bestuursvorm en het discussiëeren over
alternatieve bestuursvormen zinloos, zo
menen de studenten.
veel te veel gebiologeerd door de
puur kwantitatieve aspecten van on
ze welvaartsstijging. Een jaarlijkse
productiestijging is mooi als je nog
in de buurt van het bestaansmini
mum leeft, maar hoe verder je daar
van af zit, hoe minder interessant
het louter kwalitatieve gegeven....'
Aanzienlijk belangrijker acht dr
Kruisinga dan de vraag naar de kwa
litatieve stijging. Hoe groot of hoe
klein is die? ,Daarl>ïj komt de
vraag naar de schaderekening aan de
orde, de prijs van de welvaart: de
milieuwrontreiniging, al die andere
neveneffecten, zoals méér ongevallen
als gevolg van méér auto's. Dit heeft
ten nauwste te maken met die ande
re problemen: de veranderingen in
het patroon van do ziekten, ook de
besmettelijke, en de psyclio-hygiëne,
zoals het vraagstuk van de toene
mende vereenzaming van de mensen.'
Iedereen heeft de mond vol over toe
nemende verdraagzaamheid. Voor
deze medicus van professie hoeft dat
niet zo erg. .Ik zet er een groot vraag
teken bijl Die ouderenzorg bijvoor
beeld is in feite de houding van de
maatschappij niet geweldig onver
draagzaam Te bedenken, dat er po
litieke partijen zijn, die voor de twee
de kamer een leeftijdsgrens hebben,
zodat zij uitgesloten zijn van de
volksvertegenwoordiging. Mogen die
bejaarden misschien ook in de 1ste
en de 2de kamer? Het aantal men
sen tussen de 65 en 75 da t volkomen
gezond is neemt steeds toe die
mensen moeten onbelemmerd kunnen
functioneren in onze samenleving,
ook in het parlement. We mogen
wel eens bedenken, dat de boven 65-
jarigen een toenemend deel van onze
gemeenschap vormen, nu al meer
dan 10 procent van onze bevolking
en meer dan 15 procent van de kies
gerechtigden. Zij hebben tijdens hun
Teven een schat van ervaring opge
daan. Het woord wi jsheid mag in dit
kader best eens worden genoemd.
Ook dat is bij het uitoefenen van be
stuur nodig. Die ervaring kan het
Nederlandse volk zeer ten goede ko
men. Het zou een verschraling en
verarming van de samenleving bete
kenen. als we de bejaarden met een
werkelijk gelijkberechtigde plaats
daarin zouden geven.'
Samenhang
De vraagstukken van de volksge
zondheid vertonen voor deze be
windsman een hechte samenhang,
wie aan het én raakt, raakt ook
aan het ander. Met een snelle gang
voert het gesprek van het thema der
Nijmeegse student in
Praag mishandeld
NIJMEGEN (GPD) De Nijmeegse
pedagogie-student Louis van Kessel uit
Boven-Leeuwen is het aan te zien dat
liij een onrustige vakantie achter de
rug heeft. Bont en blauw geslagen h
hij uit Tsjecho-Slowakïje teruggekeerd,
zichtbare herinneringen aan een ont
moeting met de politie in Praag: die
hem arresteerde tijdens de betoging op
21 augustus tegen de Russische ïnva-
Het bezoek aan Praag was bedoeld als
afsluiting van een vakantiereis van vijf
weken door Polen en Tsjecho-Slowakije
Samen met een vriend 'uit Breda trok
hij naar het centrum van de stad om
cle stvaatbetogingen te zien. Toen de
politie een charge uitvoerde, kiwam hij
niet vlug genoeg uit de voeten. Hij
werd getrapt en geslagen en m een
overvolle politiewagen naar de gevan
genis gebracht, waar hij werd opgeslo
ten bij enkele Amerikanen. Engelsen
en Tsjechen De Tsjechen werden na
enige uren weggehaald en naar een an
dere gevangen.s overgebracht. Die zul
len hét daar niet best hebben gehad',
zegt Van Kessel. Zelf was hij niet on
tevreden over de behandeling die hem
ten deel viel toen eenmaal was vast
gesteld dat hij een buitenlander was
en niets te maken had gehad met de
betogingen. Na een achtdaags dieet van
brood en slappe koffie mocht hij ver
trekken; nog stram van dc slaag, maar
de dokter heeft hem intussen verze
kerd dat hij ook dat teboven zal ko
men.
besmettelijke ziekten naar dat van
de ouderdom en terug, als het zo
uitkomt.
Volksgezondheid, een veelomvattend
en uitdijend terrein. Met veel guns
tige merkpunten: de uitvinding van
goede geneesmiddelen als de antibi
otica. de verbeterde chirurgische me
thoden en narcosetechniek. En ook:
een zich wijzigend ziekten- en sterf-
tepatroon en een beter inzicht in die
ontwikkeling.
Maar een duidelijke tegenhanger:
.volksgezondheid k rijgt al het vuil
op z(jn bord geschoven, dat de toe
genomen welvaart veroorzaakt'. Ver
keersongevallen, slechte eetgewoon
ten, vervuiling van lucht, water, bo
dem, stijgend aantal welvaartsziek-
ten, maar ook een wegvallen van de
oude gemeenschapsbanden, individu
alisering, vereenzaming. Een gesprek
met de medicus-politicus, die zich
daar mee bezighoudt, maakt duide
lijk, dat inderdaad dat bord zeer vol
geladen is.
AMSTERDAM (GPD) Het ontslag
van Han Lammers als redacteur van
het opinieweekblad De Groene Amster
dammer gaat door. Hoofdredacteur mr.
R. H. Dijkstra zei 'msdagmorgen dat
een regeling Ls getroffen waarbij Lam
mers Iedere week in het blad ruimte
krijgt voor een rubriek, waarin hij on
afhankelijk van de hoofdredactie zijn
mening mag geven.
De hoofdredactie van de Groene had
Lammers ontslag aangezegd in verband
met zijn activiteiten als hoofdbestuurs
lid van de Partij van de Arbeid. Han
Lammers heeft zich met de nu tot stand
gekomen regeling akkoord verklaard.
Eerder tekende hij protest tegen het
ontslag aan bij het gewestelijk arbeids
bureau. De ontslagprocedure die hier
van het gevolg was, is met het bereikte
akkoord opgeheven.
GRIEKS BEWIND VRAAGT
STELLINGNAME
VAN CONSTANTIJN
ATHENE - GENEVE (AFP) De
Griekse nationale vergadering heeft,
volgens betrouwbare kringen, van ko
ning Kbnstantljn geëist dat hij het nieu
we oew;nd erkent, dit terroristische or
ganisaties veroordeelt en een oproep tot
het Griekse volk doet orn de .Helleense
eenheid' te bewaren, aldus de .Neue
Zürcher Zeitung' d.e dinsdag nog eens
aandacht besteedt aar. het onderhoud
tussen Pipinelis en de Griekse koning
in heit Zwitserse -plaatsje Schinznach.
Korung Konstar.tijn zou tijdens dit on
derhoud hebben geantwoord dat hij,
noch een ander I d van de koninklijke
familie naar Griekenland zal terugke
ren, zolang niet is voldaan aan de vol
gende voorwaarden: Bevrijding van aHe
politieke gevangenen, herstel van de
persvrijheid en vrije verkiezingen on
der internationaal toezicht.
Tot zover de ,Neue ZÜrcher Zeitung".
Intussen heeft de regeringsgezinde
Griekse pers de koning uitgedaagd, stel
ling te nemen ten opzichte van de .Vrije
Grieken'. Deze organisatie is onlangs
ontdekt door de Gnekse veiligheids
dienst. Zij zou omverwerping van het
huidige bewind beogen.
(ADVERTENTIE)
KING SIZE FILTERS i
Ei. LAUREKS CONTIKENTAL
De naam is TTVOLI
en Ed. LAURENS maakt ze.
DEN HAAG (GPD) In de
staatscommissie-Cals/Donner,
die zich op verzoek van de rege
ring beraadt over een wijziging
van de grondwet en de kieswet,
is een kleine meerderheid, be
staande uit leden van de PvdA,
KVP en D'66, voor de recht
streekse verkiezing van de mi
nister-president en de invoering
van een districtenstelsel. De
staatscommissie hoopt binnen
enkele weken met haar eindrap
port te komen.
De commissie zal voorstellen de kie
zer, behalve de partij van zijn keu
ze, ook de man te laten aanwijzen
die hij het liefst als kabinetsfor
mateur (en dus als minister-presi
dent) ziet optreden. Krijgt een kan
didaat meer dan de helft van de stem
men, dan is hij automatisch premier
en ontvangt hij speciale bevoehdhe-
den. Bij een conflict met de kamer
zou hij niet behoeven af te treden,
maar kan hij de kamer ontbinden
en nieuwe verkiezingen uitschrijven.
Van de negen voorstanders in de
staatscommissie voor de gekozen pre-
r. ier zijn er zes (vier leden van de
PvdA, de KVP'er Meeuwsen een
democraat Gruijters) die dit alleen
willen ais ook een districtenstelsel
wordt ingevoerd. Drie van de negen
(de KVP'ers Cals en Witte en de
antirevolutionair Donner vinden
dat de beide zaken ook onaf
hankelijk van elkaar kunnen wor
den ingevoerd. In de visie van de
meerderheid zou elk district mini
maal tien afgevaardigden moeten af
leveren. De omvang van het district.
waarbinnen Iijstverbinding mogelijk
zou moeten blijven, wil de commissie
dus afhankelijk stellen van het aan
tal kiesgerechtigde inwoners. Voor
een deel van de meerderheid is dit
districtenstelsel een drempel om de
splinterpartijen uit het parlement te
weren, voor de andere biedt het stel
sel het voordeel van directer con
tact tussen de kiezer en gekozene.
Voordeel
Voordeel van d1 rechtstreekse ver
kiezing van de kabinetsformateur
ls dat de deelnemende partijen
tot samenwerking worden gedwon
gen. In de praktijk zal het ver
moedelijk gaan om de kandida
ten van het christendemocratische
blok en het progressieve hlok. Een
deel van de meerderheid in de
commissie, namelijk 6 van de ne
gen wil een tweede ronde organi
seren als de eerste ronde geen
meerderheid voor een kandidaat
oplevert. De drie andere leden wil
len in dat geval terugvallen op
het huidige systeem, waarbij de
kroon de kabinetsformateur aan
wijst.
De voorstellen van de staascommis-
sie worden niet gesteund door de
vertegenwoordigers van de VVD, die
elke verandering van het kiesstelsel
afwijst, de OHU. die we! voelt voor
de invoering van een districtenstel
sel, maar niet voor de gekozen pre
mier. de KVP'er Jeukens. de antirevo
lutionair Prins en de GPV'er Ver-
burgh, die de kleine partijen verte
genwoordigt in de staatscommissie.
Het rapport van de staatscommissie
zal minderheidsstandpunten van deze
groepering bevatten. Het ziet er daar
om niet naar uit dat de regering-
De Jong. waarin de VVD en de CHU
vertegenwoordigd zijn, het advies van
de meerderheid snel zal opvolgen.
Waarschijnlijk zal minister Beernink
(binnenlandse zaken) het rapport
voorlopig gebruiken om een discus
sie over het meest wenselijke kies
stelsel op gang te brengen.
ROTTERDAM (ANP) Volgens de
voorzitter van de Rotterdamse Kamer
van Koophandel, mr \V. H. Fockema
Andreae, heeft het probleem van de
industriële afvalwerkmg in Nederland
zodanige afmetingen aangenomen dat
het nodig tijd wordt dat de rijksover
heid zich daarmee gaat bemoeien.
Hij zei dat de nationale overheid zich
tot dusver steeds op he: standpunt heeft
gesteld dat de verwerking van indus
trieel afval in de eerste plaats een zaak
van de :ndustrie zelf :s en niet van de
overheid. .Wanneer e'-hter, zoals steeds
meer het geval is, de lokale overheden
de bestaande afvalverwerkingsfacilitei
ten gaan beëindigen of beperken, zal de
Rationale overheid toch moeten zorgen
voor andere mogelijkheden. Gebeurt dit
niet dan kunnen er situaties ontstaan die
niet alleen voor het bedrijfsleven, maar
ook uit een oogpunt van volksgezond
heid. onaanvaardbaar zij', aldus mr
Fockema Andreae. Hij achtte het ge
wenst dat de Nederlandse overheid in
samenwerking met de lokale overheden
en het bedrijfsleven gaan zoeken naar
een behoorlijke oplossing van dit pro
bleem. De voorzi'te*- van de Rotterdam
se Kamer van Koophandel sprak deze
woorden dinsdagmiddag tijdens een ver
gadering van de temer en naar aan
leiding van het feit dat de gemeente
Amsterdam een in de hoofdstad geves
tigd bedrijf dat chemische afval ver
nietigd de huur heeft opgezegd. Volgens
mr Fockema Andreae heeft een en an
der geleid tot een moeilijke situatie
voor een groot aantal Nederlandse be
drijven, omdat deze thans hun afval
bijna niet meer vernietigd kunnen krij
gen.
