FOKKER - VIJFTIG JAAR - BEDRIJF VAN WERELDFAAM Binnenvaart mist de boot bij het container-vervoer Nieuwe brievenbus voor PTT Jubileum 21 juli aanstaande NA RECORDVERKOOP FRIENDSHIP, OOK FELLOWSHIP EEN BESTSELLER Vervoerssnelheid belangrijker dan goedkope tarieven PLAATSING IN KLEINERE GEMEENTEN IN VERBAND MET CENTRALE INLICHTINGEN Pentagon onderzoekt uitlekken van qekeim rannort Fusies VRIJDAG JULI 1969 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT II AMSTERDAM (GPD) Onder de vliegtuigfabrieken is Fokker een kleinduimpje. Zelfs nu het samengaan met de Vereinigte Flugtechnische Werke het personeelsbestand op rond 20.000 heeft gebracht is de combinatie Fokker-VFW een kleine middenstander vergeleken met bijvoorbeeld Douglas (ruim 150.000 man) en Lockheed (ongeveer 100.000 man) gebied van de luchtvaart de klein tjes het niet gemakkelijk hebben. Na dat de gehele Nederlandse luchtvaart industrie via een fusie met de NV Lichtwerk een Fokker-aangelegen heid is geworden maakt Fokker op 12 mei va.n dit jaar een nauwe sa menwerking met de VFW bekend. De basis van deze samenwerking is 50- 50. Ook dit is een succes voor Fok ker. VFW heeft lange tijd vastgehou den aan een 40-60 verhouding in haar voordeel. Maar de centrale directie wordt gevestigd in Düsseldorp. Fok ker en VFW zijn voor uitbreiding van de samenwerking (die na het tot stand komen van een Europees ven nootschapsrecht een volledige fusie zal worden) met andere Europese vliegtuigindustrieën. Men is er goed van doordrongen dat men wanneer men de concurrentie op de wereld markt vol wil houden in Europa de nationale grenzen zal moeten ver geten. Van Anthony Fokker én Van Heutz naar Fokker-VFW is een hele stap. Fokkers nieuwe troeft de Fellowship. ,Het fijnste toestel dat ik ooit gevlogen heb' De prestaties van Fokker zjjn echter groot. Voor de tweede keer in het vijftigjarig bestaan heeft de fabriek een belangrijke plaats op de wereld- mankt veroverd. De naam Fokker die op het eind van de dertiger jaren bij gezet scheen te moeten worden in liet graf van de geschiedenis houdt weer overal ter wereld de faam van Nederland als luchtvaartland hoog. Na de scheppingen van Anthony H. G. Fokker zelf is het nu de Friend ship (F27) die hiervoor zorg draagt. Met it vliegtuig (twee turbine-mo toren, 40 passagiers) heeft de fa briek opnieuw luchtvaartgeschiedenis gemaakt. Op het ogenblik vliegen er ruim 500. Het record voor de verkoop van Eu ropese vliegtuigen voor de burger luchtvaart met de Viscount eens door de Britse Vickers-f abri eken op 444 gebracht is hiermee ruim schoots verbeterd. En de produktie van Friendships staat niet stil. Ondertussen heeft Fokker een nieuw jjzer in het vuur: de Fellowship (twee straalmotoren, 60 passagiers), waarvan in dit gouden Fokker-jaar de eerste exemplaren gereed zijn ge komen. Ook de Fellowship belooft een best-seller te worden. Reeds nu zijn er 25 van verkocht. Vijftig jaar Maandag 21 juli is het vijftig jaar geleden dat de NV Nederlandsche Vliegtuigfabriek Fokker werd op gericht. Directeur werd Anthony Herman Gerard Fokker, die toen 29 jaar oud zijn (omstreden) spo ren in de luchtvaart reeds ruim schoots had verdiend. In het huidige Indonesië geboren als zoon van een zeer welgestelde planter maakt hij in 1911 zij eerste vlucht boven ons land. Het is een tijd waarin expe rimenteren met vliegtuigen nog be schouwd wordt als een lichte vorm van krankzinnigheid. Heel Haarlem loopt uit wanneer Anthony op ko ninginnedag overvliegt in zijn legen darische ,spin'. De volgende dag schrijft het Haarlems Dagblad bloemrijk: .Gisteravond i3 het gebeurd'. Is het gebeurd dat in de avondlucht die zich welfde over den grijzen Sint Bavo op de Groote Markt plotseling een eenzaam mam kwam aanvaren, een mam uit het noor den gekomen op de rug vam een blankvleugeligen luchtvogel. Heeft liet vrind-walken de haamtje dat er gloeiend goud stond in de stralen van de ondergaande zon, niet een oogenblik zijn winden ver- geten om een slag om te draaien van pure verbazing? En is de ou de grijzaard. die eeuwen al te dro men staat boven-uit het dakge- wirrel en 't mensengeroes bene den, niet plots wakker geschrikt en heeft hij met al is 't een oogen blik maar, zijn ddamantklokjes gebengeld van verrassing, toen daar over en bovenuit die vreem de vlinder opdoemde?' Fokker bouwt zijn vliegtuigen in Duitsland waar hij in Mainz experi menteert op een school voor auto mobiel- en vliegtuigbouw. In Duits land is het ook waar hij zijn eerste successen boekt. De Nederlandse overheid had geen belangstelling voor de diensten die hij haar aanbood. Fokker neemt dam opdrachten van het Duitse leger aan. Duitse luchtmacht In 1913 opent hij een vliegtuigfa briek annex vliegschool in Schwerin. Terwijl Nederland neutraal blijft ver dient hij in de eerste wereldoorlog met de bouw van duizenden vliegtui gen voor de Duitse luchtmacht een vermogen. Aam zijn eerste belangrij ke wapenfeiten de ontdekking van de automatische stabiliteit en de toe passing van vrijdragende vleugels voegt hij in de jaren '14-'18 een uit vinding toe die de Duitsers in de lucht lange tijd oppermachtig maakt Het is deze uitvinding die Fokkers naam over de gehele wereld bekend heid bezorgt. Hij maakt door het aanbrengen van een koppeling tussen de mo tor en de afvuurinrichting een con structie die de mogelijkheid schept met een machinegeweer door het sohroefveld van een vliegtuig te schieten zonder de schroefbladen te raken. Schrik van ie lucht Fokker wordt de schrik van de lucht, in Engeland spreekt men van .Dead ly Fokker' en gaat men de eigen luchtmacht Fokkerfodder* (Fokker- voer) noemen. Er ontstaat daar een schandaal wanneer bekend wordt dat de regering een aanbod van Fok ker voor Engeland te gaan werken heeft afgewezen. Na de wapenstil stand legt Fokker niet een zeldzaam brutale smokkelaffaire de basis voor de fabriek in Nederland. Met zestig wagons lange treinen brengt hij een groot aantal vliegtuigen, honderden motoren en ander materiaal uit Schwerin over naar liier. Het is ma teriaal dat aan de geallieerden uitge leverd moest worden. Zes keer krijgen geallieerde militai re grenspatrouilles een tip dat langs een bepaalde weg een smokkeltrans- port van Duitsland naar Nederland op weg is. Zes keer is de tip vals. Zes keer gaat men er op in. Telkens rolt elders ongemerkt een trein uit Schwerin over de grens. De nodige steekpenningen ziji geen bezwaar. Het vermogen van Fokker wordt na '14-T8 op 30 miljoen mark geschat. In ons land wordt Fokker niet be paald met open armen ontvangen. Hij krijgt echter de steun vam de oud- ofouverraeur-generaal van o.m. Neder- landsch-Imdife Van Heutz. ,Ek ver trouw dat het u zal lukken in de toe komst de Nederlandschen naam op vliegtuig-gebied groot te maken, dat niet als tot dusverre Neder land afhankelijk is van Engeland, Frankrijk, Duitsland en Amerika, in één woord van het buitenland, maar omgekeerd het buitenland zich tot Nederland zal moeten wenden om liet beste te krijgen wat bestaat', schrijft deze hem. Wereldsucces Korte tijd later is de NV Nederland sche Vliegtuigfabriek Fokker een feit. Het wereldsucces komt in 1924 met de F VU waarmee de eerste vlucht Amsterdam-Batavia wordt ge maakt. Een driemotorige versie van dit toestel wordt in alle werelddelen en in praktisch alle Europese landen ie Fokkers eerste bestseller, de driemotorige F VII waarts. Anthony Fokker die in 1939 zal overlijden, blijft bij zijn oude prin cipe van houten vleugels en een fra me van stalen buizen. In de Verenig de Saten gaa. men er echter toe over geheel metalen vliegtuigen te bouwen die bovendien goedkoper zijn. Dou glas begint Fokker te verdringen op de verkeersvliegtuigenmarkt. Grote orders op militair gebied beperkten de terugslag. Wanneer Fokker sterft iaat hij een fabriek achter die in de tweede wereldoorlog met niet gerin ge kracht voor de Luftwaffe kan gaan werken. Britse bommenwerpers maken daar in 1943 een eind aan. Fokkers afde ling public relations im een in het Engels gesteld artikel ter gelegen heid van het vijftigjarig bestaan: .Door de vijandelijkheden en bombar dementen veranderde de eems zo trot- De Friendship: meer dan 500 verkocht Jongetje (10) in sloot verdronken LEEUWARDEN (ANP) De 10-ja- rige Johannes Otter uit Leeuwarden is woensdagmiddag in zijn woonplaats in een sloot gevallen en aan de gevolgen daarvan overleden. De jongen, die niet zwemmen kon, was met een vriendje, Jan B., eveneens uit Leeuwarden, in het water om te gaan zwemmen. Johannes sprong hem ach terna, maar klampte zich direct daar na aan zijn vriendje vast. Beiden zon ken naar de diepte. De jongens wei-den op het droge gebracht door de fabrieks arbeider F. Veenstra, die het ongeval voor zijn ogen zag gebeuren. Na toe passing van mona-op-mond-beademinig kwam Jan spoedig weer bij. Zijn vriend je werd echter in bewusteloze toestand naar het ziekenhuis overgebracht, waar hij woensdagavond is overleden. SABCA-fabrieken zijn dan al een jaar in handen van Fokker. Bij de ontwikkeling en de bouw van de Fellowship gaat Fokker nauw sa menwerken met de Westduitse Ver einigte Flugtechnische Werke (We- serflug, Focke-Wulf-HeinkelDe ba sis voor deze samenwerking is ge legd door een opdracht voor de bouw van 350 Starfighters voor de Neder landse en Duitse regeringen. Deze wordt uitgevoerd door een daar voor opgerichte Noordgroep waar van naast Fokker en VFW de Ham burger Fluzeugbau en de Ierse Short- fabrieken deel uitmaken. Ook de laat- sten worden bij de bouw van de Fel lowship betrokken. ,Het fijnste toestel dat ij ooit ge vlogen heb', zegt Fokkers chef- invlieger Jas Mol na de eerste proefvluchten met de Fellowship in 1967. Ook de verkoopcijfers wijzen erop dat Fokker met de F 28 een nieuwe troef van for maat in handen heeft. Dit neemt niet weg dat ook op het Invoering containers te land, ter zee en in de lucht (Van onze correspondent) KEULEN, ROTTERDAM De optimisten hebben geen gelijk ge kregen. De internationale binnenvaart pikt tot nu toe hooguit een graantje mee van het containertransport, dat voor de koopvaardij het wegvervoer en de spoorwegen nieuwe perspectieven heeft ge opend. De binnenscheepvaart toch al keer op keer zorgenkind van rederijen en regeringen lijkt de (container) boot letterlijk te mis sen. Binnenvaartreders in Nederland en de Westduitse Bondsrepubliek laten geen gelegenheid voorbijgaan om de voorde len van het vervoer van laadkisten g=r binnenschip breeduit te etaleren, ij schennen met de lagere vervoers kosten (in vergelijking met de vracht auto en de trein) en met het voor deel, dat schepen hoegenaamd geen last hebben van vertraging. Tiet geen de ladingontvangers een stevig houvast geeft. Op de verladers, de potentiële klanten van de binnenvaart, hebben de argu menten weinig indruk gemaakt. Zij jeven zonder aarzelen de voorkeur aan het wegvervoer en de spoorwegen, dat deze transportmogelijkheden vele malen sneller zijn dan die van het bin nenschip. Het grote pluspunt van de containerisatie van stukgoederen is snelheid van het vervoer en dat wordt volledig teniet gedaan, als de laadkis- ten per binnenschip worden getrans porteerd. Voor de reis van Rotterdam naar een haven aan de Rijn heeft een binnen schip twee en een halve dag nodig. Voor een vrachtwagen of de trein is üait een kwestie van uren. Als tweede bezwaar komt daarbij, dat de geringe snelheid een langere omlooptijd containers als gevr'- re woorden: voor I Fan deur-tot-deur Vei-voerdeskundigen zijn pleitbezorgers voor het systeem van deur-tot-deur. Meer nog dan de spoorwegwagon is de vrachtwagen daarvoor het aangewe zen middel. Om van het binnenschip dan maar niet te spreken. Containeri satie op de binnenvaart maakt de bouw van dure terminals in de havens langs de Rijn noodzakelijk. Daar geloste con tainers moeten vervolgens per auto naar hun plaats van bestemming wor den gebracht, omdat het slechts in uit zonderingsgevallen mogelijk zal zijn laadkisten regelrecht van het schip bij de ontvanger af te leveren. De -omslachtige vervoermethode én de lange reisduur zijn twee factoren, die de oinnenvaart buiten spel zetten. Cij fers uit de afgelopen jaren tonen dat aan: verleden jaar werden rond de vijf honderd laadkisten via de Rijn ver voerd, een aantal, dat een fractie is van de hoeveelheid per auto en spoor getransporteerde containers. Niettemin blijven de grote Europese binnenvaarti-ederijen duwbakken en mo torschepen propageren als schakel in het containerverkeer. Begin dit jaar hebben dertien rederijen uit de vijf Rijnoever-staten de Rhein Container (Linie opgericht, die een dienst onder houdt tussen Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen en Mannheim. Straatsburg en Bazel. Met andere grote belangen in het vervoer op de Rijn lopen de bin- nenscheeptvaartbedrijven weinig risico met het experiment van een container- dienst, die eigenlijk meer moet worden gezien als een gebaar onder het motto: .Wij zijn er ook nog". Dr Karl Heinz Kühl, topman van de Fend el Schiffahrt AG, heeft deze week Duitse binnenscheepvaartdag in die was gekoppeld aan de twee de tentoonstelling voor de binnen scheepvaart, weinig nieuwe argumen ten toegevoegd aan de reeks, die tot nu toe zijn gebruikt. ,De binnenscheep vaart moet er voor zorgen haar aan deel in het stukvervoer te behouden. Zij heeft in het verleden al veel aan 'het vrachtverkeer verloren. Door de containerisatie kan zij het verlies te rugwinnen', aldus dr Kühl. DEN HAAG (GPD) - Zeven jaar na de invoering van de bekende tweelingbrievenbussen, waarvan er inmiddels reeds 4000 in ons land zijn geplaatst, komt de PTT over enkele weken met een nieuw type brievenbus. Voor het eerst koopt de PTT een brievenbus kant en klaar. Al bijna een eeuw heb ben de posterijen hun brievenbus sen zelf laten ontwerpen. Het nieuwe type, waarvan er 875 zijn besteld, wordt geleverd door de metaalwarenfabriek .Süd/Böhl' in de Westduitse plaats Böhl bij Mannheim. De Duitse bundespost heeft al enkele duizenden van de ze bussen in gebruik. Dit is de Süd/Böhl brievenbus, zo als hij enige tijd op proef was ge plaatst in Den Haag. In zijn defi nitieve vorm wordt een plaat niet het PTT-embleem en de busltch- tingitijden tussen inwerpgleuf en sleutelplaatje bevestigd. TT heeft tot aankoop besloten, om dat de bus in alle opzichten .pasklaar' bleek te zijn voor het doel, dat ermee wordt beoogd. Een groot aantal van deze nieuwe bussen komt nl te staan of te hangen bij postinrichtingen in kleine re plaatsen. Dit zal misschien wat merkwaardig aandoen, want zulke kan toren hebben in de regel een inwerp gleuf in de muur: toch doet de post hier niet ten onrechte dubbel-op. Doordat te genwoordig namelijk steeds meer bus lichtingen per auto vanuit een centrale plaats gebeuren, ook op tijden dat het postkantoor gesloten is, zijn brieven bussen vereist, die van buitenaf kunnen worden geopend voor de buslichting. De Süd/Böhl is 49 cm hoog, 25 cm diep en 52 cm breed: de capaciteit is 60 kubieke decimeter. Redelijke kans verwacht, dat de binnenvaart een redelijke kans maakt meer laadkisten te gaan vervoeren door de sterke ont wikkeling van hst containertransport, die voor de deur staat. Volgens hem is de geringe snelheid van het binnen schip voor de verladers lang niet zo'n groot bezwaar ais doorgaans wordt aangenomen. Voor het transport van massagoederen is en blijft de binnenvaart het meest geëigend. De algemene verwachting is, dat het verkeer op de Rijn in de ko mende tien tot twintig jaar met onge veer dertig procent za! stijgen. Verle den jaar gaf het goederenvervoer een sLjging van 8.8 procent tot 233.3 mil joen ton te zien Van het daarin be grepen stukgoed komt vier tot vijf miljoen ton voor containerisatie in aan merking. Da£ is een kleinigheid in ver gelijking met het massagoed, Maar niettemin zijn de Rijnrederijen erop ge brand hun aandeel in het gecontaineri- seerde stukgoed te vergroten. In 1967 namen in het verkeer tussen de Be- neluxhavens en Duitsland het weg transport en de spoorwegen respectie velijk 87 en tien procent voor hun re kening, de binnenscheepvaart drie pro cent. Met genoeg zin voor de werkelijkheid _t daarom dr Kühl: .niemand ver wacht, dat met de oprichting van deze maatschappij (de Rhein Container Linie) een grote uitbreiding van het containerverkeer per schip zal plaats vinden. Met hun gemeenschappelijke optreden hebben de rederijen echter duidelijk gemaakt, dat zij aan de con tainervaart willen meedoen en dat zij verwachten daarin een redelijke kans te hebben'. De voorstanders van containerstransport per schip vinden voor hun opvattingen steun bij de scheepsbouwkundige P. Meeusen uit Barendrecht directeur ran Meeusen Consultants NV. In zijn vi sie op het transport van laadkisten per mammoet-zeeschepen en grote, spe ciale binnenschepen krijgt de binnen vaart een belangrijke rol toebedeeld, i Hij heeft berekend, dat he: vervoer Ivan containers op een binnenschip een kwartje per kilometer per laadkist kost tegen drie kwartjes per auto. Dat is een prijsverschil, dat" tot de verbeel ding spreekt, maar dat aan de andere kant weinigzeggend is. omdat er niet wordt bijverteld hoeveel bet verlies aan tijd kost En zolang de snelheid eerste vereiste blijft, dreigt de binnenvaart de aansluiting met de containerisatie volledig te missen. Grootste De inwerpgleuf is veruit de grootste die Nederlandse brievenbussen hebben ge had sinds de introductie van de nog al- t-jjd gebruikte oude standaard-brieven bus van 1875, nl 35 cm breed en 3,5 cm hoog met een doorlopende naar binnen bewegende klep en regenkapje. Het materiaal waaruit de bus is ver vaardigd is polyester, versterkt met glasvezel. De fabriek kleurt het poly ester meteen in het bekende Nederlandse postrood. De bus krijgt, enige zwarte accenten, namelijk het sleutelplaatje en de rails aan de onderkant, die worden gebruikt om bij de lichting de zakken aan te bevestigen. De bus heeft name lijk onderlichting, net als de tweeling brievenbussen. Men draait de sleutel om, en de inhoud valt vanzelf in de zak. De aflevering zal plaatshebben in augustus en september. Van de bus sen komen er 323 op rond gegalvani seerde staanders, de overige 552 warden hangbrievenbussen. WASHINGTON (AP) Het Pentagon stelt een onderzoek in. hoe een geheim rapport over de Polaris duikboten aan het congres is uitgelekt, zo meldde de Washington Post gisteren. "Volgens het blad hebben twaalf ambte naren van het deoatement van defen sie te horen gekregen, dat zij hiervan verdacht worden. Het rapport was een voorstel van burgeranalysten. om <ie oudste tien van de 41 polarisduikboten tot zinken te brengen, om geld te spa ren. De Washington Post schrijft, dat het onderzoek is begonnen nadat het blad op 23 mei een artikel over het voorstel had geplubiceerd. se Fokkerfabriek in een ruïne. Na de tweede wereldoorlog volgt moeizaam een nieuw leven voor de Fokkerfabrieken. Langdurige onder handelingen leiden tot regeringsop drachten (reparatie en revisie van luehtmachtvliegtuigen). De produktie blijft lange tijd beperkt tot...autobus- Wanneer Fokker in 1949 het dertig jarig bestaan viert en het predikaat .Koninklijke' mag «aan voeren dient de regering een bloedtransfusie toe die van doorslaggevende betekenis is voor het bedrijf. Met de Belgische regering gaat de Nederlandse er toe over 300 Gloster Meteor straaljagers aan te schaffen. Deze moeten door de vliegtuigindustrieën in de twee lan den gebouwd worden. Behalve Fokker wordt hier Aviolanda ingeschakeld. Vier jaar later volgt er een soort gelijk besluit over Hawker Hunter straaljagers. Wat betreft de eigen produktie zit Fokker inmiddels niet stil. Zo wordt het lesvliegtuig 3 11 ontwikkeld en op de tekentafels wordt druk gesleuteld aan de F 27. De opzet is een turbine-verkeersvlieg tuig te bouwen dat de DC 3 zal kun nen vervangen, een klein toestel voor de kortere afstanden. In -november 1958 wordt de eerste Friendship af geleverd. Tien jaar later wordt de 500-sle verkocht. Ondertussen maakt Fokker een be gin niet de integratie van (le gehele vliegtuigindustrie in ons land. In 1954 vindt een fusie plaats met Avio Diepen NV en neemt Fokker de in Dordrecht gevestigde afdeling vlieg tuigbouw van de Koninklijke Maat schappij de Schelde over. In 1967 volgt Aviolanda. De Belgische

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1969 | | pagina 11