EXCESSEN INDONESIË DIENEN
NU GEEN ROL MEER TE SPET EN
Installatie prins Charles
verliep zonder incidenten
Bevelandse herindeling hamerstuk....
Overheersende mening in tweede kamer:
Oppositie stelt
een parlementaire
enquête voor1
Scherpere controle
op watervervuiling
Nederland
koopt
Europese
jager niet
KLEURRIJKE PLECHTIGHEID IN CAERNARVON
Engelse kroonprins
nu prins van Wales
Vandaag
in de
krant...
Glansrijk
Zaid-Celebes
Driekusman?
EERSTE KAMER IN EEN MINUUT KLAAR
DEFINITIEVE
DATUM ZEKER:
JANUARI '70
212e jaargang - no. 150
PROVINCIALE ZEEOWSE COURANT
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
2751). Middelburg, Merkt SI, M? 7651 (b|« red. 2078/31$* edv. 2375). GoM,°Grote Merktlel. 6140 (b g a réd. 785Sr»4»*S213) OMttwrg. tel. 2395. Terr.tureo. H.tuwitreel 22 tei. «457
edu. t 5.55 Ingex med- 2% w terle» Kleine ede (me*. 6 rtjele) 37 et per regel (rain. 1 1,85) .Brieven bur d bled SO et meer (elle ede. prijreo viel S bh» Giro 359300. PZC. Middelburg
Woensdag 2 juli 1969
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De excessen van Nederlandse militairen in Indo
nesië (1945-1950) behoren tot de geschiedenis en moeten geen
rol meer spelen in de hedendaagse politiek. Dat was gisteren de
overheersende mening in het tweede-kamerdebat over de nota
die premier De Jong onlangs aan de volksvertegenwoordiging over
het optreden van Nederlandse militairen uitbracht. De minister
president zal vandaag antwoorden, daarna komen moties van de
oppositie in stemming waarin wordt voorgesteld een parlementaire
enquête te houden over de affaire-Zuid-Celebes-Westerling en eea
historisch onderzoek te doen houden dat uitgebreider is dan de
regering heeft voorgesteld.
CAERNARVON Koningin Eli
sabeth heeft haar oudste zoon tot
Prins van Wales en erfgenaam
van de troon gemaakt door hem
een gouden kroontje op het hoofd
te setten.
(Van onze speciale verslaggever)
CAERNARVON - Een zwaard,
omgegord door koningin Eliza
beth, een gouden ring om de vin
ger, een gouden scepter, een
gouden sierlijke moderne kroon,
eveneens door de koningin op
het hoofd van prins Charles ge
zet en een paars fluwelen man
tel met hermelijnen bovenstuk
door haar om zijn schouders ge
legd vormden de vijf symbolen,
waarmede de nieuwe prins van
Wales letterlijk werd bekleed,
terwijl de desbetreffende offici
ële oorkonde door de Britse mi
nister van binnenlandse zaken,
James Callaghan, werd voorge
lezen, gevolgd door een versie
in het Welsh door de minister
voor Wales, George Thomas.
door een hevige knal van een nabije
explosie, zonder haperen verliep.
ipaard mei
imerend in de
belofte van trouw van prins tot ko
ningin, met de handen van de
in die van zijn moeder.
De plechtigheid, bijgewoond door 3500
gasten, geschiedde in de open lucht
in warm zomerweer onder een drei
gende bewolking, waaruit af en toe
wat motregen viel. De machtige
Herindeling
DE HERINDELING van Zuid-Be
veland was voor de eerste kamer
een hamerstuk. (pag. 1).
Tunnel
DE NIEUWE TUNNEL onder de
Oude Maas is eerder klaar dan
verwacht. (pag. 2).
Openheid
EEN SPECIALE COMMISSIE
heeft rapport uitgebracht aan de
academische raad over de beleids
aspecten van de universitaire
voorlichting in Nederland.
(pagr. 3).
Dienstplicht
DE HELFT VAN DE NEDER
LANDSE dienstplichtigen is van
mening dat de derde wereldoorlog
op komst is. Dat blijkt uit een
doctoraalscriptie van de Groning
se student Luuk Knol. (pag. 7).
Binnen- en buitenlands
nieuws: pag. 1, 3 en 7.
Zeeuws nieuws: pag. 2, 4 en
5.
Sport: pag. 9.
Radio en tv: pag. 11.
Financieel nieuwspag. 13.
VS HEBBEN
ZALMEITJES
VOOR DE RIJN
LANSING (AP) Na een infor
meel telefoongesprek heeft de
staat Michigan aangeboden eitjes
van de zilverzalm ter beschik
king te stellen om in de Rijn te
worden uitgezet. Ralph MacMul-
lan, van het steiatsbureau voor
natuurlijke hulpbronnen van Mi
chigan, heeft de Westduitse am
bassade in Washington laten we
ten dat Michigan een miljoen of
meer bevruchte eitjes van de Co-
ho-zalm teT bescliiklang loan stel
len.
MacMullan heeft erop gewezen
dat de situatie in de grote meren
overeenkomst vertoont met die in
de Rijn. De forel is er vrijwel uit
geroeid door de zeelamprei, waar
door er goede mogelijkheden kwa
men voor introductie van zalm-
soorten. De grote meren hebben
ook te kampen met verontreini
ging door insecticiden.
geelbruine muren van deze 13e eeuw-
se paleisachtige vesting en het hoog
tegen hem oprijzende silhouet
van de nog altijd dreigende toren-
gevaarten, vormden het magnifieke
decor van een glorieuze gebeurtenis,
waarin historie en legende samen
smolten. De enscenering was werke
lijk Shakespeareaans, behalve de.
moderne elementen, die .stage-mana-1
ger' Lord Snowdon. de echtgenoot
van prinses Margaret, erin had ge
bracht. Hij ontwierp een rond po
dium en een troon van gepolijst en
ingelegd lokale leisteen, overhuifd
door een als glas doorzichtige plas
tic luifel.
Lord Snowdon kreeg een open doekje
toen hij zich naar de toegangspoort
begaf om koningin Elisabeth de
drie kilo zware sleutel van het kas
teel aan te bieden, die ze overigens
alleen maar met de vinger behoef
de aan te raken. Dit was het begin
van de familie-pantomime, die de
koninklijke acteurs op sublieme wij
ze opvoerden. Want deze dingen
ELFDUIZEND ENGELSE
HAVENARBEIDERS STAKEN
LONDEN (RTR) Twee belangrijke
Engelse havens, Liverpool en Southamp
ton, zijn dinsdag getroffen door
sua,icing van havenarbeiders.
In Southampton hebben tweeduizend en
in Liverpool negenduizend man het
werk neergelegd. De arbeiders stellen
looneisen. Als gevolg van de staking
liggen in Southampton honderden ton
nen fruit te rotten.
n pc
Euurlijk af. Men kan er zich steeds
weer over verbazen dat voor de Brit
ten, de Welsh inbegrepen, historie
een levend begrip is. Heft is werke
lijk fantastisch dat men hier bijeen
was om voort te bouwen op een in
de mist van het verleden praktisch
uitgewiste gebeurtenis, die in 1282
Êlaatsvond, toen de Engelse koning,
duard de Eerste, met succes ae
(Zie slot pag. 7 kol. 4)
Het ziet er niet naar uit dat de wensen
van de oppositie, die gisteren noga.'
krachtig door de socialistische fractie
voorzitter drs Den Uyl naar voren wer
den gebracht, vandaag de eindstreep
zullen halen. De overgrote meerderheid
van de kamer wil een streep onder de
zaken zetten en het verdere oordeel
overlaten aan de geschiedschrijving.
De meeste sprekers waren het er gis
teren over eens dat de nota een kritisch
beeld werpt op het optreden van de Ne
derlandse troepen in het revolutionaire
Indonesië. Drs Den Uyl sprak van een
ontstellend beschamend beeld. Mr Toxo-
peus (wd) vertolkte de mening van ve
le andere sprekers met zijn opmerking
dat de nota niet alles vertelt wat er te
vertellen zou zijn. Prof Diepenhorst
(arp): oorlog is een smerige zaak. Drs
Visser (d'66); het beeld, dat er zoiets
is als een nette oorlog, is nu wel ver
dwenen uit de burgerlijke Hollandse
huiskamers. Geen van de sprekers drong
echter aan op het alsnog instellen van
strafrechtelijke vervolging van degenen
die de misdaden pleegden. Het voor
naamste bezwaar is dat de zaken intus-
De discussies concentreerden zich gis
teren. Vooral op de gebeurtenissen die
zich eind 1946 op Zuid-Celebes afs]
den en waarin kapitein Westerling een
hoofdrol speelde. Volgens de heer Visser
staat het vast dat Westerlings optre
den gedekt is door de verantwoordelijke
(Zie slot pag. 7 kol. 1
Europese consumentenbonden:
BONN (DPA) De gezamenlijke bonden van Europese consu
menten hebben dinsdag in Bonn een nadrukkelijk beroep gedaan op
de regeringen van de EEG-landen en op de publieke opinie een
scherpere controle toe te passen op de watervervuiling.
Zonder rekening te houden met nationale politieke en wetenschappelijke be
langen, moet een dergelijke controle alle burgers de garantie geven dat het
drinkwater zuiver wordt gehouden. Een betere internationale samenwerking
is daarom noodzakelijk. Het Europese bureau van de consumentenbonden stelt
voor een supernationale controle-instantie in het leven te roepen, die ervoor
moet waken dat gebeurtenissen zoals onlangs de vergiftiging van de Rijn,
zich herhalen. Bovendien moeten de civiele en strafrechterlijke bepalingen
van de EEG-landen zodanig worden aangepast dat eventuele schuldigen hun
straf kunnen niet ontlopen.
Di
MINISTER DEN TOOM
Niet geschikt
en te duur
DEN HAAG (ANP) Nederland
zal de MRCA-75, het .Europese'
gevechtsvliegtuig, dat in de zeven
tiger jaren de F 104-G Starfigh-
terstraaljagers zou kunnen opvol
gen, niet kopen. Het huidige con
cept van het vliegtuig voldoet niet
aan de Nederlandse militair-opera
tionele eisen. Opk de kosten van
het vliegtuig hebben bij de beslis
sing een belangrijke rol gespeeld.
Nederland is echter niet zonder meer
uit het consortium willen stappen waar
in het met de bondsrepubliek Duits
land, Italië en Groot-Brittannië tot nu
toe aan het MRCA-project heeft ge
werkt.
Nederland heeft de suggestie gedaan
om in het consortium te blijven indien
de drie bondgenoten ermee kunnen in
stemmen dat er naast de bestaande
ontwikkeling van het MRCA-75-vlieg-
tuig een evaluatie (dus geen research
en ontwikkeling) zou kunnen komen,
eveneens in het kader van het consor
tium, van een lichter vliegtuig. Aldus
heeft de minister van defensie, de heer
W. den Toom, dinsdagmiddag meege
deeld tijdens een persconferentie op de
luchtmachtbasis Ypenburg.
Afwachten
(Zie slot pag. 7 kol. 2)
Bejaarde man op
overweg gedood
UTRECHT (ANP) De 85-jarige L
van Keulen uit Wijhe is dinsdagmorgen
om half tien op een niet beveiligde over
weg tussen Wijhe en Olst aangereden
door de trein Nijmegen-Zwolle. De man,
die op een fiets reed, werd op slag ge
dood.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Zuid-Beveland
is gemeentelijk definitief gevie
rendeeld. Bijna vier maanden na
de tweede kamer heeft dinsdag
middag de eerste kamer het ge
amendeerde wetsontwerp
Kattendijke in zijn geheel bij
Goes aanvaard. De senaat
had niet de minste moeite met
.wetsontwerp 8828': het werd
een hamerstuk, minister mr. H.
K. J. Beernink kon zonder een
woord te spreken weer van de
regeringstafel verdwijnen.
De behandeling van de gemeen
telijke herindeling op Zuid-Beve
land vergde dinsdagmiddag nog
geen minuut. ,Aan de orde is
het wetsontwerp 8828', zei ka
mervoorzitter dr. ir. J. P. Ma-
zure. Wenst iemand hierover
het woord? Hoofdelijke stem
ming? Dan is aldus besloten'.
En dat was het.
Door de beslissing van de eerste
kamer is het nu zeker dat de Be
velandse herindeling per I januari
1970 een feit zal zijn. Een telefoon
tje met de afdeling .grenswijziging
en' van het ministerie van bin
nenlandse zaken leerde, dat het de
bedoeling is de wet in de loop van
september af te kondigen in het
Staatsblad. Dit is de enige pdocedure-
hindernis die nog moet worden
overwonnen.
SEPTEMBER
Door de afkondiging
kan worden voldaan aan het artikel
in het wetsontwerp over het tijd
stip van herindeling: ,In deze wet
wordt onder .datum van herinde
ling" verstaan de eerste dag van de
vierde kalendermaand na de datum
van inwerkingtreding van deze wet',
zoals het daar is geformuleerd.
Het wetsontwerp, dat de eerste ka
mer over de Bevelandse herindeling
te behandelen kreeg was het ont
werp, dat door de tweede kamer was
aanvaard. Het ontwerp dus, waarin
het amendement-Van Bennekom
was opgenomen om Kattendijke in
zijn geheel bij het nieuwe Goes te
voegen en het niet te verdelen over
Kapelle (kern Kattendijke) en Goes
WiiheLminadorp)
Per 1 januari zal Zuid-Beveland er
gemeentelijk zo uitzien:
Goes, 25000 inwoners met de
stad Goes, Kioetinge, Kattendijke,
inclusief Wilhelminadorp, Wol-
phaartsdijk, 's-Heer-Abtskerke, 's-
Heer-Arendskerke.
Een ,Nieuw-Borssele, 15.000 in
woners, met Borssele, Nieuwdorp,
's-Heerenhoek, Heinkenszand, Ove-
zande, Driewegen, Oudelande, Elle-
woutsdijk. Baarland, Hoedekensker-
ke, Kwadendamme, Nïsse en 's-Gra-
venpolder.
Een ,nieuwJ-KapeUe, 7200 Inwo
ners, met Kapelle-Biezelinge, Scho-
re en Wemeldinge.
Reimerswaal, 17.000 inwoners,
met Yerseke, Kruiningen, Hansweert,
Waarde, Krabbendijke en Rilland-
Bath.
Er was voor de behandeling van de
Bevelandse herindeling in de senaat
niet zoveel belangstelling als voor
het debat in maart aan de overzij
de van het Binnenhof, in de tweede
kamer. Er was maar één bekend ge
zicht van Ovezandes oud-burge
meester N. W. M. Mooijman...
DOORWERKEN
Nu de herindeling er definitief door
is, noemden de schaarse geen va
kantie houdende burgemeesters op
Zuid-Beveland om een reactie ge
vraagd naar aanleiding van de ka
merbeslissing als een van de be
langrijkste punten de omstandigheid,
dat men nu zeker weet waar men
aan toe is en dat er nu kan worden
doorgewerkt aan de zo noodzakelijke
samenwerking in de verschillende ge
meenten. Een samenwerking, waar
mee onder meer diverse politiek"
groeperingen al zijn begonnen.
Jhr mr L. P. Quadles van Ufford.
burgemeester van 's-Gravenpolder.
Nisse en 's-Heer-Abtskerke vond:
.Het allerbelangrijkste is nu. dat de
mensen het dorpsidee laten varen
en dat er voor wordt gezorgd straks
de juiste mensen op de juiste plaat
sen te krijgen, zonder dat daarbij de
dorpsbelangen preveleren. Ik geloof
niet, dat de bevolking op dit moment
helemaal vrede heeft met één ge
meente in de Zak. Men was bepaald
gelukkiger geweest .met de oplossing,
twee gemeenten. Maar het heeft geen
zin om achterom te kijken: laten we
alles doen om het gevoel van samen
werking te verstevigen.'
Al blijft burgemeester H. G. van Suij-
lekom van Kapelle het jammer vin
den, dat Kattendijke naar Goes gaat,
dat 's-Gravenpolder niet bij Kapelle
komt en dat Hansweert aan Reimers
waal is toegedeeld hij meent aan
de andere kant dat Kapelle .niet an
ders kan doen dan juichen'. Naar
zijn indruk ligt er in de toekomst
voor Kapelle-Wemeldinge behalve in
de fruitteelt en de landbouw ook een
duidelijke woonfunctie, terwijl hij ook
meent, dat Wemeldinge goede recea-
tiekansen heeft, als er eenmaal een
dam tussen Bevelani er. Tholen za'
zijn.
Naar de overtuiging van burgemees
ter Van Suijlekom zal Nieuw-Kapelle
de minste moeilijkheden hebben om
in te spelen op de nieuwe situatie,
vanwege de voor een groot deel ge
lijke structuur van beide dorpen. Hij
attendeerde erop, dat er ook op het
politieke front ,bij diverse scha
keringen' al contacten zijn ge
legd over de toekomst en vond: .Het
ziet ernaar uit, dat die contacten w-'
zullen slagen
(Zie slot pag. 2 kol. 6)
,e ministers Beernink en Po
lak hebben bij de kamer
een nota ingediend over
een figuur, die meestal met een
Zweeds woord wordt aange
duid: ombudsman. Dit woord
heeft in diverse talen burger
recht gekregen omdat het hier om een
functionaris gaat, die oorspronkelijk al
leen in Zweden was te vinden: daar be
schikt men al sinds 1809 over een om
budsman. In het algemeen wordt er een
figuur mee bedoeld tot wie de burger
zich met grieven en klachten kan wen
den over het beleid van de centrale over
heid. De ombudsman neemt die klachten
in behandeling en kan bij zijn onderzoek
overheid en burger verplichten opening
van zaken te geven. Uit dit onderzoek
zal hij dan zijn conclusies trekken. Dat
betekent overigens niet, dat de overheid
gedwongen is de conclusies op te volgen,
de ombudsman is namelijk niet gerech
tigd in het beleid zelf in te grijpen. Maar
het openbaarmaken van zijn uitspraak
heeft een grote psychologische waarde:
de klager weet dat z(jn zaak grondig is
onderzocht en de overheid zal zeker re
kening houden met de resultaten daar
van. Eenzelfde situatie ziet men ook bij
de Algemene Rekenkamer: het is niet
prettig voor een overheidsinstelling of
voor een ambtenaar in het verslag van
de rekenkamer gediskwalificeerd te wor
den. De regering wil nu ook in Neder
land een ombudsman invoeren en heeft
te dien aanzien in een nota een zestal
conclusies geformuleerd, die zij in de ka
mer besproken wil zien voordat zij met
definitieve voorstellen komt.
Wat de naam van deze functionaris
betreft: in een voetnoot delen de
ministers mee, dat zij weliswaar
het woord .ombudsman' gebruiken, maar
dat daaruit niet mag worden afgeleid
dat zij deze naam juist vinden. Geluk
kig: het lijkt ons niet aan te bevelen om
nu al te besluiten de naam .ombudsman'
over te nemen; die doet enigszins denken
aan de .driekusman'. De commissie-
Langemeijer, die en
kele jaren geleden
hetzelfde onderwerp
bestudeerde voor de
Wiardi Eeckmanstich-
ting, kwam destijds
met de naam .commissaris-generaal
voor bezwaren'. Evenmin fraai, maar
hier werd In ieder geval een aanduiding
gegeven van de aard van de functie. Het
moet toch mogelijk zijn een titel te vin
den, die niet al te plechtig klinkt, wel
1-Nederiands is en tegelijkertijd dui
delijk maakt om wat voor soort func
tionaris het gaat.
ftdhtllJH
Uit de nota blijkt nu, dat de regering
het meest voelt voor een .parlemen
tair ombudsman'. Dat wü zeggen,
dat er een duidelijke relatie tussen deze
functionaris en parlement moet zijn. Dat
kan gebeuren bijvoorbeeld door zijn aan
stelling te doen geschieden door het par
lement en voorts door hem op te dragen
zijn rapporten uit te brengen aan de
tweede kamer. Daardoor ontstaat een
juiste verhouding: de ombudsman is bij
de uitoefening van zijn functie weliswaar
onafhankelijk, maar een binding met de
volksvertegenwoordiging behoort er te
zijn. Immers, de ombudsman heeft een
beperkte taak: hij onderzoekt en trekt
conclusies, verder gaat zijn werk niet.
Indien zijn conclusies aanleiding moeten
geven tot beleidsgevolgen, dan kan dat
alleen in en door het parlement gebeu
ren. Tot zover kan men instemmen met
de gedachtengang uit de recente nota
van de ministers Beernink en Polak. Er
zijn echter enkele punten, waarbij naar
ons gevoel bedenkingen moeten worden
gemaakt.
De onafhankelijkheid van de ombuds
man wordt namelijk op twee manie
ren beperkt. In de eerste plaats wil
len de ministers blijkens hun nota, dat
de ombudsman toestemming moet krij
gen van de commissie voor de verzoek
schriften uit de tweede kamer om klach
ten te behandelen, die rechtstreeks bij
hem zijn ingediend. In de tweede plaats
betogen de bewindslieden, dat de om
budsman alleen door tussenkomst van
minister schriftelijke inlichtingen
mag inwinnen bij ambtenaren en alleen
met toestemming van de bewindsman
ambtenaren zal mogen horen. Dat zijn
geen geringe beperkingen. Weliswaar
doen de ministers het nu voorkomen als
of het hier alleen maar om beperkingen
van formele aard gaat, die in de praktijk
toch niet zullen worden toegepast, het
feit is er niettemin dat er gebruik van
kén worden gemaakt. Zo kan een ka
mermeerderheid op deze wijze een onder
zoek verhinderen, een minister kan als
het hem zo uitkomt het ambtenaren
moeilijk maken mededelingen te doen.
De ministers Beernink en Polak hebben
deze laatste beperking aangebracht om
dat zij menen, dat de ministeriële ver
antwoordelijkheid wel eens in het ge
drang zou kunnen komen door datgene
wat ambtenaren meedelen ggn de om
budsman. Onzin. De ombudsman rap
porteert aan de kamer en déar zal wel
worden uitgemaakt of het rapport de
ministeriële verantwoordelijkheid raakt.
Er is geen enkele reden om de bevoegd
heden van de ombudsman op twee be
langrijke punten afhankelijk te maken
van politieke beslissingen: dat gebeurt
namelijk als de opvatting van de heren
Beernink en Polak aanvaard zou worden.
Het zal juist de kracht van een ombuds-
zijn als hij volstrekt onafhankelijk
is van welk politiek orgaan ook. wan
neer hem bij voorbaat niets in de weg
kan worden gelegd. Pas dan zal hij met
recht de brievenbus voor de burger kun
nen zijn.
pve ombudsman van de ministers Polak
en Beernink is eigenlijk een .uitge
klede ombudsman': men kan hem
zowel op ministerieel niveau als in het
parlement (indien men dat zou wensen)
de voet dwars zetten. En dat moet nu
juist worden voorkomen. Daarom is het
te hopen dat bij de behandeling van de
nota de kamer de ombudsman weer zal
.aankleden'. En zo mogelijk ook een an
dere naam zal geven. Aan een uitgeklede
driekusman is geen behoefte.
I
