Zeelands staten:Vertrouwen in
PZEM-beleid rond kerncentrale'
evoluon
Staten en verbinding
over de Westerschelde
Gezond wantrouwen'
en kritische vragen'
zeeuws
4
De f 900 miljoen
Veiligheid
Comprimo
EN WAT
ZE ZEIDEN
Verbaasd
Overleaan de top
Onmogelijke
REACTOR BIJ ALLE OFFERTES
EEN BUITENLANDS ONTWERP
Een
rood licht
dat groen lijkt
STATEN: PZEM-CENTRALE NIET
ALLEEN MET AARDGAS STOKEN
Andere brandstof:
dubbele dekking
De groep van tien'
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DINSDAG 13VD.JJ
NABETRACHTING OVER SIEMENS-OPDRACHT:
GS-LID KALAND: NEDERLANDSE
INDUSTRIE KOMT AAN TREKKEN'
MIDDELBURG De opdracht van de PZEM aan Siemens/A EG
(Kraftwerk Union AG) om een kernenergiecentrale te bouwen bij
Borsseie heeft maandagochtend in de staten van Zeeland via een
ingelast vraag- en antwoordspel nog een uitvoerige nabetrachting
gekregen. De discussie, die nu al wekenlang over deze zaak aan de
gang was resulteerde in vragen van de statenleden mr J. F. G.
Schlingemann (vvd) en P. A. Koels (pvda), waarop van de zjjde
van ged. staten werd gereageerd met een opening van zaken via
gedeputeerde A. J. Kaland. Het resultaat van de enkele uren ver
gende discussie was dat de staten hun volledige vertrouwen uit
spraken in het beleid van de PZEM. Overigens zonder dat men er
behoefte aan had dit nu eens expliciet in een motie vast te leggen,
waarmee de heer C. Verdonk (kvp) nog een ogenblik zwaaide.
,De beslissing van <le PZEM om
ile opdracht aan Siemens te ver
lenen is aan de ene kant op zui
ver economische gronden geno
men,' zo stelde de heer Kaland
vast. .Anderzijds is terdege re
kening gehouden niet de moge
lijkheden van het Nederlandse be
drijfsleven, gezien de 76 van
de totale levering, die in Neder
land moet worden geplaatst.'
Uit het antwoord van de gedepu
teerde sprongen een aantal elemen
ten naar voren, die van belang zijn
in de meningsvorming over de ge
volgen van de opdracht aan liet Duit
se bedrijf voor de Nederlandse indus
trie. Tenslotte was het debat in de
staten erop gericht daarover reste
rende onduidelijkheden uit de weg te
ruimen. En dat waren dan bijvoor
beeld:
Het verschil in prijs tussen de of
fertes van Westinghouse/Nera-
toom en Siemens/AEG was dus
danig belangrijk dat afhankelijk
van de bedrijfstijd van de afne
mers van elektrische energie bij
de PZEM-kerncentrale de kost
prijs per kWh 10 (minimaal)
tot 20 (maximaal) hoger zou
uitkomen, wanneer de offerte van
Westinghouse/Neratoom was aan
vaard.
Op het allerlaatste moment is Sie
mens nog gelegenheid gegeven
met herziene cijfers te komen.
Ingeval van opdracht aan de groep
Westinghouse/Neratoom zou niet
76 maar 72 van het totale
leveringspakket aan het Neder
landse bedrijfsleven te goede zijn
gekomen.
De directie van de PZEM heeft in
direct en frequent contact gestaan
met de minister van economische
zaken ten aanzien van de opdracht
voor de bouw aan Siemens. Het
verschil in Nederlands aandeel
tussen Siemens en Westinghouse/
Neratoom alsmede het totale prijs
verschil tussen beide offertes wa
ren van die aard, dat geen extra
aandrang van de zijde van het
ministerie van economische zaken
op de directie van de PZEM f~
uitgeoefend oir *a
Westinghouse t
Van de zijde van
ratoom is (voor zover
land bekend was) ernstig ge
tracht om een subsidie van de
Nederlandse regering te verkrij
gen. De PZEM was nog door ban
kiers benaderd om daarover
een gesprek te arrangeren, maar
het lag niet op onze weg subsidie
aan te vragen maar op die van
liet Nederlands/Amerikaanse be
drijfsleven.
Op het hoogtepunt van de bouw
van de centrale zal in de orde van
grootte van 1000 man personeel
w orden ingeschakeld. De exploita
tie van de centrale zal een be
zetting vergen van ongeveer 100
man. Veel belangrijker is overi
gens dat de invloed op de werkge
legenheid in Zeeland, die van de
ze kerncentrale uitgaat ver uit
gaat boven de eigen bezetting van
Se PZEM: energiegiganten als Pé-
chiney zullen zich nu in Vlissin-
gen-Oost vestigen.
kerncentrale Borsseie mag volgens
gedeputeerde Kaland ook niet los
worden gezien van het feit dat Zee
land moest zoeken naar een andere
mogelijkheid dan goedkoop aardgas
om industrieën naar Zeeland te krij
gen.
Zoals bekend heeft de regering steeds
geweigerd om voor de vestiging van
Péchiney in het Sloegebied aardgas
uit de bekende ,pot' beschikbaar te
stellen.
De heer Kaland: ,\Ve stonden dus
voor de taak, al onze krachten op te
brengen om liet ogenschijnlijk onmo
gelijke te realiseren. Elders bleek het
niet mogelijk om een kerncentrale
op commerciële basis op te zetten.
Hier wel. Wij hebben de stellige ze
kerheid dat wij tot een economisch
verantwoorde bouw kunnen komen.
Maar het is duidelijk dat het dan tot
een uiterste krachtsinspanning moet
komen'.
avanceerde technieken. Zonder dal
men op een totaal project een Neder
landse naamplaat kan schroeven.
Het project Borsseie biedt opnieuw
alle kansen, zo zei de gedeputeer
de nog.
De door het PvdA-statenlid genoem
de 900 miljoen aan Nederlandse
investeringen in de kerncentrale Do-
dewaard. die nu (bij de opdracht
aanSiemens in het: water zou zijr
gegooid omdat Nederland met de
daar opgedane ervaring niets kar
doen verwees de gedeputeerde
naar het rijk van de Fabeltjeskrant.
Letterlijk zei hij daar over: ,De kern
centrale Dodewaard - dat is toch be
kend, dacht ik - heeft f 140 mil
joen gekost. De keus, kunde en er
varing opgedaan bij de bouw van de
ze centrale wordt ten volle benut bij
de bouw van de centrale te Borsseie
door het bouwbureau van de NV Ge
meenschappelijke Kernenergiecentra
le Nederland (GKN) in te schakelen.
De minister van economische zaken
was volledig op de hoogte van de
gang van zaken.
Op een vraag in deze richting
lichtte de gedeputeerde de staten ook
nog verder in over de optie op een
tweede kernenergiecentrale van 400
megawatt aan Siemens. ,Die is ge
geven op basis van een vaste prijs. A- J- KALAND
De hoogste daarvan komt overeen
met Jiet niveau van die bij de eerste.
Rekening is intussen gebonden niet
het wegvallen van niet te verdub
belen onderdelen, inet liet feit dat
het dan om een .repetitie' gaat en
met andere factoren'.
elders niet lukte. We hebben bij
dit alles verantwoord de belangen
van Zeeland behartigd. En laten I
we dan niet zeggen dat. alle zege-1
ningen uit Den Haag komen en
dat hier een frustrerend beleid is
gevoerd'.
Exacte cijfers over de verschillen in
prijsaanbi'edingen kregen de staten
leden - zoals ook te verwachten was -
niet op tafel. Voor een vergelijking
vond de gedeputeerde deze ook niet
relevant. .Het is dan noodzakelijk
om ook alle bijkomende voorwaar
den te kennen, zoals de omvang van
de levering, betalingsvoorwaarden.
De vorm. waarin de opdracht aan
Siemens is gegeven houdt volgens
de heer Kaland in dat dezelfde mo
gelijkheden aanwezig zijn als wan
neer de opdracht aan Neratoom zou
zijn verstrekt. Hij wees op de groep,
die voor de bouw van de centrale nu
een vorm van samenwerking is aan
gegaan (Rijn-Schelde, VMF, Bre-
aero) en op de kans dat ook het
Neratoom-constructiebureau Compri
mo kan worden ingeschakeld, voor de
engineering (het ontwerp dus). Grote
mogelijkheden achtte hij in dit ver
band voor de Nederlandse industrie
aanwezig om know-how te doen voor
het leveren van componenten voor
kernenergiecentrales. De graad van
ervaring van Siemens ten opzichte van
Westinghouse is, zo vertelde de heer
Kaland verder, ook beoordeeld. Het
feit dat Siemens nog kort g.le-
den een soortgelijke centrale bij
Obrïgheim met veel succes op toeren
heeft gebracht, er bij Stade (Ham
burg) een bouwt en de ervaring van
het bedrijf mede gebaseerd is op sa
menwerking met hetzelfde Westing
house heeft de PZEM op dit punt
voldoende garantie gegeven.
Met voorbeelden toonde de heer Ka
land nog aan dat de Nederlandse in
dustrie al vaak getoond heeft dat zij
haar mannetje staat als het gaat om
medewerking aan leveringen met ge-
Ook op het punt van de veiligheid
kon de heer Kaland de stalen volle
dig gerust stellen. Er zijn vergunnin
gen nodig voor de bouw. De veilig
heidsrapporten zijn al in bewerking.
De centrale is van een type tdruk-
water), dat het kerngedeelte ge
heel gescheiden bedreven wordt van
het conventionele deel. Het reactor-
overheen is een betonnen koepel ge
bouwd. Tussen beide omhulsels is een
nieter tussenruimte om eventuele
sporen van radio-actieve straling
af te voeren. Na nog enige
bijzonderheden over voorzorgsmaat
regelen te hebben gegeven stelde de
gedeputeerde nog vast dat de eisen
vandaag' de dag zo zijn. dal kerncen
trales direct bij grote steden kunnen
worden geprojecteerd. Het verwijt
aan de PZEM tenslotte, dat zij .geen
koopmannetje had moeten spelen' bij
de opdracht van deze kerncentrale
en dat het met deze manier van op
treden maar eens .uit' moest zijn,
vond de heer Kaland maar vreemd.
.Ik zou er begrip voor kunnen op
brengen wanneer men een semi-over-
heidsbedrijf zou moeten manen beter
op de centjes te passen. Maar dit is
een commerciële zaak. Goed koop
manschap strekt de PZEM juist tot
ere'.
Slecht beleid zou het volgens de heer
Kaland van de zijde van de PZEM
zijn geweest om een hogere prijs
voor aeze centrale te betalen dan no
dig. Er zou een hogere kostprijs uit
gerold zijn en al zou die op dit mo
ment tot een voor alle partijen aan
vaardbaar niveau (zoals de heer.
Roels voor mogelijk hield) ziin on
gevoerd dan zou die op een kwade
'dag nadelig werken bij het aantrek
ken van nieuwe industrieën.
In het algemeen tenslotte zei de
heer Kaland: .We stonden voor
een reuzen-taak, bij deze kern
centrale. We hebben snel en doel
matig gereageerd op deze uitda
ging. we hebben iets bereikt wat
Het PvdA-statenlid J. L. Lu kaart
vroeg bij de behandeling van de
nota* over de vaste oeververbin
ding Westerschelde of er al aan
nemers waren: ,Ili vraag niet
liet te zeggen, ik vraag alleen of
het gezegd kan worden'.
Boeren-woordvoerder De Waal.
de laatste spreker bij het debat
over de vaste verbinding, was de
derde, die zei: ,Ik zal niet in her
halingen vervadlen'.
Gedeputeerde Sohorer In hetzelf
de debat: .Toen we in gs de me
dedelingen vam de minister be
spraken zei één van de collega's:
met blijdschap geven we kennis
van de geboorte van een dochter,
ook al hadden we liever een zoon
gehad'. J. A. van Bennekom.
.Discriminatie van de vrouw....
C. F. van der Peijl (na et ant
woord van gs-lid Van Dongen)
,En nu maar wachten op cU be
schuit met muisjes...'
Jhr Sohorer: ,De heer Schhngc
manm heeft het gehad over ck
brochure van de heren De Vink
en De Ranitz uit 1946, .Erop ot
eronder'. Mr Schliageriiann: ,Eec
tunnel is eronder...'
De heer Van Bennekom: ,We we
ten allen hoe wisselvallig in Ne
derland het politieke klimaat kan
Drs Dusarduyn (kvp): .Ver
telt u eens wat?' Van Bennekom:
.Wie de parlementaire geschiede
nis bestudeert, weet hoe soms in
vier jaar drie kabinetscrises kun
nen ontstaan. Trouwens, uw frac
tie. meneer Dusarduy.n, ïs daar
ook niet al te onschuldig aanv.'
W. van Dongen (kvp), rond .half
zeven: .Het begint er weer naar
uit te zien, dar de stichting Zt-s
land in deze stalen het daglicht
niet kan verdragen'.
Gedeputeerde Kaland begon zijn ant
woord op de waslijsten met vragen
van de Deide statenleden als volgt:
.Deze gunning is ten onrechte in een
bepaald licht gesteld. Het heeft mij
hogelijk verbaasd, dat allerlei orga
nen achter een bepaalde groep, die
de opdracht heeft gekregen zonder
dat zij zich de essentie van de zaak
realiseerden en zonder de nodige
kennis van zahen'. Het had de
gedeputeerde zeer bevreemd dat
men tot een dergelijke stellingname
in staat bleek te zijn. .Waarom heeft
men toch niet dieper gegraven, waar
om niet om bredere informatie ge
vraagd? De PZEM-directie en -raad
van oestuur zijn steeds bereid ge
weest om die te geven'. Bijzonder be
treurde de heer Kaland het ook dat
de persoon van de PZEM-directeiir
ir T. Bogerd in deze kwestie aan de
orde is geweest, daarbij kennelijk
doelend op een artikel in ,De Tele
graaf'. .We zijn bijzonder geluk
kig met hem. waarderen hem
hogelijk en zijn kwaliteiten trekken
alom de aandacht'. Suggestie als zou
er bij het verlenen van de opdracht
aan Siemens met vriendjespolitiek
zijn gewerkt vond de heer Kaland ge
tuigen van een houding, waartegen
hij ernstig protest wilde aantekenen.
P. A. ROELS-A. J. KALAND
DEBATJE OVER
EEN TERM
De heer Roels had onder meer wil
len weten of er bij de PZEM wel vol
doende overleg aan de top is, zodat
het izijn inziens onjuiste) sys
teem van de eenhoofdige directie iets
in de richting van collectieve besluit
vorming en teamwerk zou kunnen
worden bijgestuurd.
Hij kreeg van gedeputeerde Ka
land de verzekering het beleid bij
de PZEM in gemeenschappelijk over
leg tot stand komt. Er is een staf van
onderdirecteuren, er is voortdurend
contact met de raad van bestuur.
De heer Kaland had er bovendien
behoefte aan de statenleden onder
ogen te brengen dat de PZEM een
slagvaardig een dynamisch beleid
naar buiten brengt, iets waarvan
Zeeland kan profiteren. .Het is me
de een stuk industrlalisaUepolitiek,
die een bijdrage kan leveren tot de
ontwikkeling van het Zeeuwse gebied
en het industriële klimaat'.
De scheipste prljscalculatie bij de be
oordeling van de offertes voor de
MIDDELBURG Er is In de sta
ten van Zeeland maandagmorgen
een min of meer principieel debat,
geweest over liet verschil in be
tekenis van de begrippen gezond
wantrouwen' (P. A. Roels, pvda)
en .kritische vragen' (gedeputeer
de Kaland). Dat gebeurde bij de
behandeling van de vragen rond
om de opdracht aan Siemens voor
de bouw van de kerncentrale bij
Borsseie. In antwoord op een
vraag van de heer Roels stelde het
gs-lid namelijk vast dat er geen
enkele reden is om de beslissende
bevoegdheden ran de PZEM in
dit geval discutabel te stellen In
de staten.
De heer Roels had namelijk een ver
schil ontdekt in berekeningen
rondom de vraag of een kern
centrale van 450 megawatt eco
nomisch exploitabel moet worden
geacht bij de PZEM en de GKN,
de adviserende instantie van de
PZEM. Gedeputeerde Kaland: .Het
is wat vreemd dat wij als staten
twijfels hebben aan een eigen pro
vinciaal bedrijf'. Later reageerde
de h'eer Roels: ,We moeten er
wel voor waken, dat kritische
vragen worden opgevat als wan
trouwen. Het is overigens een le
vensvoorwaarde voor de democra
tie dat vra.gen kritisch worden
gesteld. En daar zit dan een ze
ker wantrouwen in. Vooral als
het gaat om een krediet van 325
miljoen'. Het statenlid liet er nog
wel even op volgen dat hij zeker
geen wantrouwen heeft in de hui
dige directeur van de PZEM.
De beantwoording van de vragen,
waarvan mr J. F. G. Schlinge
mann (wd) één van de vra
genstellers zei dat ze het .in
zicht in de materie had verruimd',
bleek voor de staten bijzonder
bevredigend. Alle fracties betuig
den er hun instemming mee. En
de KVP-er C. Verdonk ging zelfs
zover dat hij een motie aankon
digde. waarin de staten het ver
trouwen in de directie van de
PZEM zoud'en uitspraken. Maar
daaraan had eigenlijk verder nie
mand behoefte. Mr Schlinge
mann: .Laat ik de heer Verdonk
een goede raad geven: trek de mo
tie in. Ik heb daaraan geen be
hoefte'.
De heer C. Hoek (pvda): .Het ver
trouwen is er. Als aandeelhou
der in de PZEM hebben wij zo'n
motie niet nodig1. Namens de CH-
fractie zei de heer C. F. van der
Peijl: ,Ik heb er grote waarde
ring voor dat de PZEM voortva
rend en vasthoudend heeft ge
werkt. Er is iets groots verricht.
Het gaat om een vestiging van na
tionale allure, die agglomererend
zal werken'. Hij vond dat de be
slissing van de PZEM getuigde
van een grote kennis van zaken
en een profetische blik en sprak
zijn waardering uit voor de per
manente begeleiding van het
kerncentrale-project door de
GKN. Overigens vond de heer Van
der Peijl dat de Nederlandse in
dustrie bij deze opdracht aan Sie
mens op .bevredigende wijze' aan
zijn trekken komt. Hij had er
waardering voor dat de groep
Westinghouse-Neratoom haar of
ferte in een laat stadium nog had
mogen toelichten en becommenta
riëren. Nu de zaak is beslist zag
h.j het beslist niet zo, dat de Ne
derlandse industrie alleen maar
onbelangrijke onderdelen zou mo
gen leveren, maar dat zij ook in
aanmerking komt voor kernener
getische elementen. Met de ge
deputeerde Kaland had hij zich er
tenslotte over verbaasd, dat er
zoveel felle reacties waren geko
men.
Ook de heer W Huson (ar) had geen
behoefte aan een motie van ver»-
trouwen. De heer-C. Hoek (pvda)
tenslotte: .Als men op nationaal
niveau een ander beleid had wil
len voeren, dan past hier geen
verwijt aan de PZEM. Een dis
cussie daarover hoort thuis in de
tweede kamer.
Gedeputeerde Kaland bedankte dc
staten voor het vertrouwen en
ten aanzien van de heer Roels
het 'vertrouwen, tot op zekere
hoogte'. Met de terminologie van
de PvdA-woordvoerder over .ge
zond wantrouwen' was hij het na
melijk volstrekt oneens. .Het
functioneren van de democratie
zou daaraan wel eens te gronde
kunnen gaan'. La.ter wilde de
heer Roels de onaangename bete
kenis van het woord wantrouwen
wel uitwissen. Hij stelde daarmee
een scherpere kritische opstelling
dan gebruikelijk te bedoelen. En
daarmee kon de heer Kaland dan
wel instemmen.
MIDDELBURG Gedeputeerde A. J. Kaland heeft er maandag in de
staten van Zeeland nog eens de nadruk opgelegd dat bij alle offertes aan
de PZEM voor de kerncentrale te Borsseie de reactorontwerpen van een
buitenlandse maatschappij afkomstig waren. Ook hij die van de groep
Westinghouse-Neratoom.
In dit geval corrigeerde hij de vragensteller P. A. Roels (pvda), die wilde
weten hoe de prijsopgaaf was geweest van, wat hij noemde, ,het Neder
landse bedrijfsleven-Westinghouse'. Gedeputeerde Kaland: .Voor de goede
orde zij er wel met nadruk op gewezen dat het in dit geval niet gaat om
een offerte van het Nederlandse bedrijfsleven, maar om een offerte van de
groep Westinghouse-Neratoom'. Het laatste noemde het gs-lid in zover
belangrijk, omdat hiermee een principiële gedachtengang verbonden is.
Hij herinnerde eraan, dat sinds anderhalf jaar bekend is dat door de ge
zamenlijke Nederlandse elektriciteitsproducenten via de NV Gemeenschap
pelijke Kernenergiecentrale (GKN) te Dodewaard een offerte is ge
vraagd voor de nu bij Borsseie te realiseren centrale. Daarop zijn toen
zeven aanbiedingen binnengekomen. Ter informatie van de statenleden
gaf de heer Kaland nog een overzicht van de offertes, die de overgebleven
groepen indienden en het land van herkomst van het reactorontwerp:
1 Westinghouse-Neratoom - ontwerp Westinghouse, Amerika; 2 Asea-
Groenpol - ontwerp Asea, Zweden; 3 ACEC-Verolme - ontwerp ACEC-
Westinghouse; 4 Aecon - ontwerp AEG-General Electric; 5 Siemens-AEG
- ontwerp Siemens-Westinghouse.
(ADVERTENTIE)
Soms is dat mogelijk. Veel van zulke
boeiende en vernuftige zaken vindt u
in het Evoluon, Een permanente
tentoonstelling gewijd aan de mens,
onze samenleving en de ontwikkeling
van de wetenschap en techniek.
Eindhoven
Gesticht door Philips in 1966
Reactie op brief üan D '66
c'(! brief, wj,.
MIDDELBURG De Zeeuwse sta
ten voelen er niet voor, de PZEM
voor te sciirijven in de toekomstige
conventionele centrale bij Borsseie
uitsluitend aardgas te gebruiken als
brandstof. Dat was maandagmorgen
in de vergadering Aan de staten, de
vrijwel algemene opvatting, die werd
uitgesproken naar aanleiding van de
brief van D '66 afdeling Noord- en
Midden-JZeeland aan de staten. Zo
als gemeld had D '66 voor het ge
bruik van aardgas in de centrale ge
pleit oni de verontreiniging van de
lucht, zoveel mogelijk te beperken.
Hoewel de heer H. IJssel (chu) be
toogde, dat het probleem van de
luchtverontreiniging tot grote waak
zaamheid noopt, zag hij in de posi
tieve instelling van het bedrijf zelf
voldoende waarborgen voor zo weinig
mogelijk verontreiniging, terwijl hij
er voorts op wees, dat de centrale
niet onder de categorie grote lucht-
verontreinigers valt. Die mening'
werd gedeeld door de heren W. Hu
son (ar), die er nog op wees. dat
provinciale staten in de afgelopen
jaren wel hebben bewezen de vin
ger aan de pols te houden op dit
stuk van zaken.
Hij bracht de hoge PZEM-schoor-
steen in Vlissingen in herinnering en
was er van overtuigd, dat de PZEM
de middelen, die er zijn ook zal aan
grijpen om de verontreiniging te be
perken.
Dat dacht ook de heer C. Verdonk
kvpdie er wel op aandrong nauw
lettend toe te zien op, de gang van
zaken. Ir W. Lantheer van de VVD
bracht nog naar voren, dat werken
met één brandstof minder bedrijfs-
zeker is dan met meerdere mogelijk
heden, maar hij voelde er wel voor
als hoofdbrandstof aardgas te nemen.
PvdA-woordvoerder C. Hoek, dat
D '66 bijvoorbaat ,een keihard stand
punt' innam. Hij doelde daarbij op
de passage i
yfijr. keur voo.
sproken, ook al zou'dat V
hogend werken op dew.»
gie. en wat tot gevolz
hebben, dat het aanbieden
kope energie voor bedrtjv^/'
willen vestigen, wwdt M
,Noch ht een noch hot ami. 1
ons inziens van doorslasvZlr
tekenis zijn', aldus de hffiS
Hoek betoogde, dat nieuw,
agglomererend
ook ll-t welzijn kun,,, 5Jjl
Hu wilde nog weten .1 Kj
kelmg ven de br.ndstef
in de richting van
gaan, en vroeg zich af of Z,ï
geval niet blijft zitten me"»*
raad aardgas, die we aan' fo»
niet kwijt kunnen'.
Gedeputeerde A. 1. Kal,i,(|,ta
(lat: er met voor niets een
de liichtvcrontreinjfjn» J?™1*
en ook bij wils hel eens mollify
dat de hoge I^EM-schoonw^;
aanduiding zijn, dnt men d»
reiniging zoveel mogelijk no™*
ken. Als hoofdzaak voor Vtn7T
van verschillende liraiidstoffaT
de de heer Kaland ,de dubbel»
king om hei risico te spreid»
de ontwikkeling van de kcnl^
doorgaat en we wnvaehtaï*
is er liet risico, dat we met eraT
schot aan aardgas blijven z«L X
regermg moet proberen door®
stelling zoveel mogeliik aardK
de man te brengen, We zullen rZ
van proberen te profiteren',
de heer Kaland. m
Hij verzekerde, dat ook gs waak
zijn ten aanzien van de luchtv
reiniging, niet alleen bij de
maar ook bij zich vestigende
strieën. Wel wees hij'erop
contract met de Gasunie d» le
lijkheid openhoudt de aarden*™'
ziening af te schakelen met™'*
in de winter, als er veel visa
vanwege de huisverwarmmp Da\>!
een moeilijkheid geven, omfe
rook 's winters bij misti» wer\
zou kunnen blijven hangen v'/
hij verzekerde, dat het w;
halte van de brandstoffen mvs»
gelijk gedrukt zal worden om
nig mogelijk verontreiniging p,
oorzaken. Besloten werd daarop t
van het staten-standpunt op deb»'
te te brengen.
Slot van pagina 1
J. A. van Bennekom (AR) mr J. F.
G. Schlingemann (VVD) en C. Boen
der* SG) betoogden, dat er geen spra
ke van gezichtsverlies is, ais Zeeland
in deze situatie van zijn oorspronke
lijke wensen afstapt.
Ai domineerde bil de heer Van Ben
nekom de. vreugde over de omstan
digheid dat ,wat jaren onbereikbaar
.scheen'-, nu bereikbaar is van een
aantal andere fracties kwamen ook
wat kritische vra.gen en opmerkin
gen. Met name de heer C. F. van der
Peijl (CHU) hacl ,met verwondering
en verbazing' de nota van gs gelezen.
Hij haalde aan. hoe het college sinds
1956 op alle mogelijke manieren en
bij alle mogelijke 'gelegenheden de
vaste verbinding via de middenroute
heeft gepropageerd en hij zei: ,Ik
heb altijd gemeend, dat dit gebeurde
op grond van gedegen studies. Nu
blijkt, dat men in één bespreking met
de minister van visie verandert op
grond van technische argumenten.'
Waardering had de heen1 Dusarduyn
(KVP) voor het feit, dat de knoop
ten aanzien van liet tracé nu is door
gehakt. Hij vond het ,de hoogste tijd
om studie en geld te concentreren
op het meest reële project'. Het tracé
Kruiningen omschreef dit statenlid
wel als ,de grens van het aanvaard
bare ten aanzien van de centrale
weg.' De heer Dusarduyn wilde nog
weten: .Waren die gegevens over pun
ten en bewegende zandbanken al niet
jaren bekend bij onze provinciale stu
diediensten Van de vvd-fractievoor-
zitter Schlingemann kwam nog de
aandrang nu op volle kracht vooruit
te gaan wat de aanpak van verdere
voorbereidingen betreft. Hij meende
- met de heer Van Bennekom dat
dit wat oostelijker uitgevallen tracé
geen ingrijpend bezwaar kan zijn- De
WD-woordvocrder stak rijkswater
staat als technische adviseurs van de
ministers een pluim op de hoed met
de opmerking, dat men ,van. goede
huize moet komen om hen teg'en te
spreken en te kunnen overtuigen.'
vergt- Hij «ces erop, dat rijkswater
staat al over honderd jaar gegevens
bezit over de Westerschelde. .Rijks
waterstaat wordt weieens afgedaan
als een staat in de staat, maar ik zou
hier nadrukkelijk een woord van hul
de willen brengen voor huil studie,'
zo zei hü.
De heer Scliorer betoogde, dat ook
bij het tracé Kruiningen het Zeeuwse
argument van ,zo west mogelijk'
blijft doorspelen. Hij liep met de sta
tenleden nog eens na hoe de gedach
ten over een vaste verbinding over de
Westerschelde zich na 1945 hebben
ontwikkeld en stelde: .Er is een
kritisch punt, waar het technisch
mogelijke het planologisch haalbare
ontmoet. We hebben ook te maken
met psychologische facetten aan het
geval. Bij rijkswaterstaat is nu de
krachtige -vil uitgesproken om de
verbinding daar te situeren. Men
moet van dat moment ook gebruik
weten te maken, op straffe de ver
antwoordelijkheid niet te kennen. We
weten dat we wat moeten laten val
len'. Op een opmerking van de heer
Dusarduyn die meende, dat het
rapport van de stichting Vaste
Oeververbinding ,als mosterd na de
maaltyd komt' betoogde de gede
puteerde, dat deze stichting zeer
goed werk heeft gedaan en wees er
op. dat in het rapport ook de vorde-
len van het tracé Kruiningen terug
te vinden zijn.
nister met ,De groep van tien'
wil gaan. Ten aanzien van de fis.
ciering betoogde de gedeputei
dat de groep van tien daarvoor*
verbinding zou via een toltarief i-
nen te gebeuren, vergelijkbaar ir)
veertarleven, waarbij de veer-bjb
ge van het rijk als baten toegerod
zouden moeten worden. Maar ei!
noga] wat op gestudeerd te
worden door de werkgroep/ mrai
deze gedeputeerde.
AFSPR1
MODEL
EIGEN STUDIE
Gedeputeerde jhr T. A. J. W. Schorer
haakte daar in zyn betoog op in. Hy
stond afwijzend tegenover de sugges
tie van verschillende kanten om een
andere, gelijkwaardige instantie ais
rijkswaterstaat een onderzoek te la
ten instellen naar de mogelijkheden
voor een tracé voor de vaste verbin
ding. De gedeputeeerde wees op de
lange tijd en de voor de provincie
niet te dragen kosten hij sprak
van miljoenen die een dergelijk
onderzoek van een bureau als Harris
Er werd van verschillende kanten
ook nog gevraagd, waarom niet in
een Nederlands waterloopkundig la
boratorium een model is gemaakt van
de Westerschelde. maar men moet
afgaan op het model in Burgerhout
(B). Gedeputeerde -J. M. A. C. van
Dongen verklaarde dal dit Belgische
model de Westerschelde. in beeld
brengt voorzover ze voor de Belgen
interessant is, tot even achter Krui
ningen en wees er op, dat. men van
dit model gebruik kan maken bjj de
studies, die naar zijn mening nog
twee jaar zullen duren en twee mil
joen gulden zullen vergen. In Neder
land beeft, men nog geen beboette
aan een Westerschelde-model gehad,
zo betoogde hjj en liet ook weten, dat
de regering geen interesse heeft voor
de afsluiting van de Westerschelde.
Ook liij onderstreepte, dat een nieu
we studie jaren tijd en veel geld zou
kosten, waarbij men de grote kans
loopt tot hetzelfde tracé te komen
als nu het geval is.
Gedeputeerde A. J. Kaland ging
mede naar aanleding van een serie
vragen van de PvdA-woord voerder J.
L. Lukaart in op de vraag: ,Wat
nu verder?' Hij attendeerde er nog
op, dat het plan-Lievense door rijks
waterstaat alsniet geheel aanvaard
baar is gekwalificeerd en dat de mi
Hij bracht'de statenleden ervaitpi
hoogte, dat de afspraken vancm:-
nemers hofdzakelijk door de miaLOt
zijn gemaakt, al zijn er ook met te
college van gu. In tegenstelllni vx
de projectgroep, zag hij in de taai
ling van de .stuurgroep' een bete
groep, met onder andere het KB
van de rijkswaterstaat en het hoe!!
bruggen en tunnels plus een delegi-
tie uit het college van gs.
De heer Kaland onderstreepte Bj
eens nadrukkelijk, dat de. mlnisté
ook medewerking wil verlenen
liet vooronderzoek ten aanzien ts
de projectgroep en bij een overat-
komst met de aannemers. Een msè
Nadat gedeputeerde Scliorer in u»
de instantie op een vraag van hs
ar-statenlid Huson nog had gr"
dat er bij de plannen voor de
verbinding op dit moment geen refe-
ning is gehouden met een invests®
voor een spoorweg en de heer S, Et
(PvdA) nog had gewezen op de
deelde interesse voor tracés bij I
invloedrijke Belgische groepen.»
de vergadering geschorst: er ki
daarna een door de farctievooraUffl
ondertekende verklaring tér tali
waarin .grote voldoening weid on
gesproken over dc mogelijkheden 'A
snelle realisering van deze verbin
ding w.aarm de staten zich mei ik
nota. van gs zeiden te verenigen s
waarin werd aangedrongen ,op sa
spoedige aanvang van het in uit»*
gestelde nadere onderzoek eii
voortvarende uitvoering van de
realiseren verbinding.'
Commissaris nir J. van Aarc_
rondde daarop liet debat af dwri?
voldoening uit te spreken over
inhoud van de verklaring en dooi
toezegging dat het college in hel
lang van Zeeland (leze zaak zo i
mogelijk zal aanpakken waar
MIDDELBURG De .groep van
tien' is maandag ter sprake ge
weest in het debat over de vaste
verbinding over de Westerschelde
in de Zeeuwse staten. De groep
werd genoemd, als .de enige groep
aannemers, waarmee de minister
bij de aanleg van de vdste ver
binding in .see wil gaan'.
Het: gaat daarbij om een tiental
grote ondernemingen, die i'e mi
nister hebben laten weten voor
de uitvoering en de financiering
van de verbinding te zorgen.
In de groep zitten:
DE NV Amsterdamse Ballast Mij;
- Belgische Beton MijBrussel;
- Christiani en Nielsen NV. Den
Haag;
- NV Aannemingsmij CFE Brus
sel;
- Van Hat hun en Blankevoort NV,
Beverwijk;
- Hollandse Betonmij Nederland
NV, Den Haag;
- NV Internationale Gewapende
Betonbouw, Breda;
- NV De Meijer-Zetziite,Gent;
- NV Nederlandse Aannemin^s-
"üj vh fa H. F. Boersma, Den
Haag;
M. A. C. VAN I-EX
JHR MR T. A. J. YV. SCHOR®
