jhët paradepaard
loopt ook wel
eens kreupel
AARTHEID
IN ZUID-
AFRIKA
De drie vorige artikelen versche
nen ln de PZC van 5 april, 9 april,
en 11 april. In deze serie volgen
nog drie artikelen.
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Chief Kaiser Matanzima, de eerste minister va
....geen onverantwoorde verklaringen..
Transkei. Qeorge Matanziina, minister van onderwijs.
black is beauty
moeilijk om deze mensen een markt
economie aan het verstand te brengen.
De bantoe voelde het nieuwe systeem
als een aantasting van zijn status,
hij dacht dat de blanke hem wilde
vernederen door hem minder dieren
toe te staan.
ling geweldig", vertelde mij in
Pretoria mr L. Pepier, directeur
van landbouw van het ministerie
van bantoeontwikkeling. ,Het ging
Cwat beter toen bepaalde stam-
fden bereid waren met ons mee
te werken.
Nu kan ik wel zeggen dat de nieu
we methoden redelijk worden aan
vaard. Er beginnen nu ook lang
zamerhand vormen van coöpera
tieve samenwerking te ontstaan'.
De heer S W. Pienaar, hoofd
ambteaar van land- en bosbouw in
Transkei - zijn werk ressorteert nu
onder de bantoeregering - gaf me een
aantal bijzonderheden over de vele
landverbeteringsprojecten. Er zijn er
bij, die in de verte zijn te verge
lijken met' de herverkaveling in Ne
derland. De bantoedorpen vroeger
systeemloos over het land verspreid
werden verplaatst in overeenstem
ming met agrarische eisen en in de
omgeving van de dorpen werden ge
zamenlijke weidegebieden aangelegd.
Binnen het aldus ontstane systeem
wordt nu wïsselbeweidïng toegepast
en er wordt zorgvuldig op gelet dat
geen nieuwe erosie ontstaat. Daar
naast werden gigantische irrigatie-
werken aangelegd, kleinere en grote
stuwdammen werden gebouwd, ka
nalen en sloten wei-den gegraven
en vele bronnen aangeboord.
Mr Pepier (Pretoria): Transkei
behoort landbouwkundig gezien
tot het beste deel van de heie
republiek. Trouwens, waarom zijn
er in het verleden zoveel bantoes
heengetrokken? Omdat er water
was en omdat het klimaat er
goed bleek. Veertien procent ran
de Transkei bestaat uit goede ak
kerbouwgrond. We proberen van
de bantoes moderne landbouwers
te maken, maar u begrijpt dat
een dergelijk werk tijd kost. De
ze mensen waren nog niet zo
heel lang geleden krijgers, jagers
en op nun manier veehouders,
zij hadden geen begrip van een
moderne agrarische economie. Dat
eist een geweldige omschakeling'.
Maar ook hier geldt: de ontwik
keling is pas begonnen. Transkei is
op dit ogenblik nog geen moderne
agrarische staat met een maximale
opbrengst. Industrie ontbreekt er.
Het is zonder meer een onderont
wikkeld land. ,In de nabije toekomst
zie ik nog geen onafhankelijkheid",
zei mij ook de minister van onder
wijs, George Matanzima. Hij is een
broer van de minister-president en
spreekt zich wat meer uit dan chief
Kaizer. Vooral op het stuk ran na
tionale trots Is hij een man met
uitgesproken meningen. De politiek
van afzonderlijke ontwikkeling heeft
hij tot dogma verheven, maar ik
vraag mij af of zijn interpretatie
van dit dogma de blanken in Zuid-
A-frika wel opgewekt ln de oren
zal klinken. George Matanzima is
namelijk op bepaalde ogenblikken
zonder meer fanatiek.
Ziehier een aantal van zijn uit
sprakengenoteerd tijdens het ge
sprek met hem. ,Ik geloof dat God
de scheiding der rassen heeft ge
wild. Ik hen er van overtuigd dat
in de hemel een scheiding van zwart
en blank zal zijn. Zwart hier, blank
daar. Denkt u er om: wij hebben
dezelfde trots als de blanke mens.
De blanke wenst
ik wens dat mijn i
Bent u het eens met de slagzin
van de Amerikaanse negers:
black Is beauty, zwart is mooi?
De minister (fel): .Volledig.
Zwart ls namelijk mooi'.
Ik heb het jaarverslag van deze mi
nister nog eens Ingekeken en toen
begreep lk iets van zijn felheid:
welk een gigantische opdracht ls op
de schouders van deze regeringsmen
sen gelegd, welk een immense taak.
deze omschakeling van achtergeble
ven groepen naar een meer westers
maatschappij-type.
Enkele opmerkingen uit het ver
slag: .De accommodatie van vele
lagere scholen is onvoldoende, te
veel schoolhoofden zijn niet voor
hun taak geschikt, er is gebrek
aan goede leermiddelen teveel
onderwijzers laten na hun lessen
goed voor te bereiden, er is bij de
leerlingen een te grote absentie,
waardoor lesroosters niet kun
nen worden gehandhaafd'.
Er is weliswaar en er wordt veel
bereikt, maar er blijft nog zo ont
zaglijk veel over. Een man als Geor
ge Matanzima, die dagelijks met deze
problematiek heeft te maken en zich
volledig Identificeert met zijn
Transkei, ziet de beperkingen van
zijn land elke dag levensgroot voor
zich. Hij strijdt er voor om ze op
te heffen, maar hij heeft te maken
met werk voor generaties. Is het
wonder dat een felle man als hij
een sterk zwart zelfbewustzijn ont
wikkelt? Als hij dat niet deed dan
zou wellicht het geloof in land en
volk hem ontvallen.
OPPOSITIE
,Er is op al deze vaagheden maar
één antwoord: maak er hier een ge
mengde samenleving van zwart en
blank van. Pas dan kan blank zwart
op. de juiste manier helpen'. De man
die mij dit zegt aan net slot van
mijn bezoek Ln Transkei is de leider
van de oppositie ln het lokale par
lement, mr K. Gurana. Hij is het te
gendeel van de bewogen George Ma
tanzima, hij toont zich een rustig
man. gelovig christen, methodist le-
kenpredikant. Ik vertel hem van de
gescheiden hemel, dde de minister
van onderwijs voorstond. Hij glim
lacht: ,Voor God zijn alle mensen
gel""
de
Maar er is nog heel wat te veran
deren in deze wereld voordat de
mensheid dat woord zal erkennen
Oppositieleider Guzana bleek niet
erg gelukkig met het huidige Trans
kei als onderdeel van de politiek der
gescheiden ontwikkeling. Hij ls voor
stander van een multiraciale maat
schappij en daarin past geen thuis
land. waar alleen bantoes mogen
wonen. .Waarom zouden zwart en
blank niet samengaan? Br kan al
leen maar een rijkere cultuur ont
staan, waarin we van elkaar kunnen
leren. De levensstandaard van de
blanke is zoveel hoger, hij heeft
zijn scholing en zijn instituten, laat
ons de gelegenheid krijgen po snel
mogelijk eenzelfde ontwikkeling met
hem door te maken opdat Wil naast
hem kunnen staan. In Zuld-Afrlka is
er teveel vrees voor de ander. Dit ele
ment van vrees een belangrijk
motief voor de apartheidspolitiek
moet verdwijnen'.
Ik moet zeggen: het ls een bijzondere
ervaring deze woorden, kalm en rus
tig uitgesproken, te horen ln een so
bere kamer van het parlementsge
bouw ln Umtata. Men hoort hier zo
veel anderskllnkende geluiden, men
betoogt hier namelijk voortdurend
dat de zwartman vóór de politiek van
gescheiden ontwikkeling is. En als de
zwartman het niet zegt, dan helpt
de blanke hem er wel aan herinne
ren. Bij de opening vorig Jaar van
het parlementaire jaar sprak een mi
nister uit Kaapstad namens de staats
president de openingsrede uLt en bij
die gelegenheid wees hij Kaizer Ma
tanzima er op dat deze bij de aan
vaarding van de regering .glashelder
het gestel, dat u die beleid van af-
sonderhke ontwikkeling heelhartig
onderskryf'. En hier is nu de opposi
tie en de vertegenwoordiger daarvan
zegt: ,Ik ben er vlak tegen'. De twee
de man van de oppositie, stamhoofd
Dalindyebp, verklaarde begin maart
in het openbaar dat het parlement
van Transkei alleen maar Imitatie
was. een dummy-parlement. ,Bc wil
wel ln een parlement zitting hebben,
maar dan ln dat van Kaapstad' zei
hij.
transvaal
<t Pretoria
9 Johannesburg
orange
free state
switzerland
Hoe ls het nou eigenlijk! Is de be
volking van Transkei vóór de poli
tiek van gescheiden ontwikkeling, zo
als de blanken van hun paradepaard
zeggen, of is zij tegen? Het ant
woord van mr Guzana: ,U hebt zelf
gezien in welke beginstaat van ont
wikkeling Transkei zich bevindt. Ik
geloof dat het nog lang zal duren
voordat men zal kunnen zeggen dat
de bevolking zus of zo over bepaalde
problemen denkt'.
.Maar de regeringspartijen, die van
Kaizer Matanzima, heeft vorig
jaar dan toch met grote meerder
heid de verkiezingen gewonnen.
Daaruit zou af te leiden zijn dat
de bevolking ln meerderheid de
politiek van de gescheiden ont
wikkeling steunt.
Guzana: ,U kunt onze verkiezingen
niet vergelijken met geheime stem
mingen zoals die ln Europa. We heb
ben hier ook te maken met groepen
analfabeten. Zij moeten een stemoil-
Èt Invullen, een biljet in letters, niet
symbolen. Wat doen ze? Ze vra
gen hulp van de mensen van het
stembureau, over het algemeen fi
guren die ln regeringsdienst staan,
Is dat dan nog geheime stemming?
Bovendien wordt ln ons regerings
stelsel uitgegaan van het traditione
le systeem van stamhoofden. Deze"
chiefs zijn in het nieuwe stelsel als
een soort ambtenaar opgenomen: zij
zijn daardoor uiteraard geneigd re
geringsgetrouw te zijn, hun status ls
nu officieel. Omgekeerd ls het be
leid mede gebaseerd op hun functie
en plaats in de samenleving. De
stamgenoten op hun beurt zullen de
chiefs over het algemeen volgen. Een
8tamlid dat voor de oppositie wil
stemmen zal dat als ontrouw aan ei
gen stamhoofd en aan eigen stam er
varen. Van de honderdnegen parle
mentsleden worden er bovendien
slechts vijfenveertig gekozen. De ove
rige vierenzestig zijn de stamhoofden,
die ambtshalve zitting hebben. Van
de vijfenveertig gekozenen zijn er zes
tien onze beginselen toegedaan, van
de stamhoofden zijn dat er tien. U
ziet: verkiezingen in de Transkei
zijn echt iets anders dan die Sn een
Europese staat. Daarom: het ls moei
lijk te zeggen wat hert volk van
Transkei denkt. Er zijn hier nog
maar weinig onafhankelijke men-
Transkei is het paradepaard, het
goede voorbeeld txrn de politiek der
gescheiden ontwikkeling3 zegt men
in Zuid-Afrika. Maar wannier men
de problematiek van dit thuisland
wat nader doorlicht, dan blijkt het
paard nogal eens kreupel te gaan. De
bantoes in Transkei staan voor een
immense opgave, namelijk te pogen
hun land selfsupporting te maken en
tegelijkertijd moeten zij er voor zor
gen dat het een westers ontwikke
lingspeil krijgt. Het land moet dan
ook nog zijn 'taak als thuisland gaan
vervullen: het moet het vaderland
worden van vele Xhosa's, die in blan
ke qebieden wonen en die of hun
kinderen zich hier moeten vesti
gen in het kader van de politiek <&r
gescheiden ontwikkeling. Een enor
me taak, bij de uitvoering waarvan
heel wat water door de Kei-rivier
moeten stromen voordat de niet ge
ringe doelstellingen van de politiek
der qescheiden ontwikkeling kunnen
worden verwezenlijkt. Als buiten
staander heeft men over de moge
lijkheden ervan zo zijn twijfels. En
er zijn er al zoveel...
Toen ik uit Umtata terugkwam in
East-London reed ik met de voor
lichtingsambtenaar van het ministe
rie van inlichtingen over Ott machti
ge boulevard van deze stad. ,We zijn
weer in de beschaving terug3 zei mijn
begeleider. Het was maar goed, dat
George Matanzima het niet hoorde.
Hij zou woedend hebben geantwoord:
Jïlack ia beauty...' Als dat nu of
straks maar nief óók de slogan van
zwart-Zuid-Afrika gaat worden.
G. A. DE KOK
ofdstud van Transkei. Hier bevindt zich het parlementsgebouw.
5 I! WKA™"5
er iets
De Transkei is een gebied aan de oostkust van Afrika tussen Natal en de Kaapprovincie. In
oppervlakte is dit gebied ca 1450 kmS groter dan Zwitserland.
UMTATA De Transkei Is het paradepaard
iatsreL Zuid-Afrika. Men beschouwt liet allerwege als
3 Se" et geslaagde voorbeeld van de politiek der ge-
«heiden ontwikkeling. Transkei: het gaat hier om
ga gebied tussen Natal en de Kaapprovincie met
«oppervlakte, groter dan Zwitserland.
Het is het thuisland van de grootste bantoe-
joep, de Xhosa's, die uit circa drieënhalf miljoen
iden bestaat. Daarvan woont nog niet de helft
ijna anderhalf miljoen in Transkei, het land
at in 1963 zelfbestuur kreeg. De aankondiging
van dit zelfbestuur nam destijds minister-president
Verwoerd zelf voor zijn rekening, hy deed het nog
al onverwacht, vandaar dat sommigen spraken
over een .dramatische aankondiging'.
De oppositie in het parlement was zelfs sprake
loos: zij had niet verwacht dat de regering zover
zou gaan. Sindsdien echter is Transkei parade
paard en het wordt bereden door bantoe minister
president Chief Kaizer D. Matanzima. Op 20 no
vember 1963 werd hij als zodanig gekozen en vo
rig jaar won hy opnieuw met grote meerderheid
de verkiezingen.
bijvoorbeeld - het grootste thuisland -
is nog lang niet toe aan de basisstruc
tuur. waarop de heer Vorster doelde.
h h
ür
Enkele cijfers, die ik aan het jaar-
verslag van de Transkei ontleen, zijn
tekenend voor de economische ver
houdingen in dit thuisland. Het to
taal aantal arbeiders uit de Transkei,
dat elders in Zuid-Afrika werkt, be
draagt ruim tweehonderdzeventig
duizend. En elk jaar nog worden dui
zenden arbeiders aangetrokken voor
werk buiten de Transkei.... Het aan
tal arbeiders binnen de grenzen van
dit land - de landbouw buiten be
schouwing gelaten - bedraagt nog
geen driehonderdduizend, waarvan
bijna de helft door de regering is te
werkgesteld. Slechts een zeventien
honderd werkt in de eigen industrie
(kleine bedrijven) van Transkei daar
bij de bouwvakken inbegrepen. Geen
getallen derhalve, die een groot op
timisme rechtvaardigen inzake het
industriële klimaat van dit gebied.
Trouwens, hoe zou het zulk een kli
maat kunnen hebben? Industrialisa
tie is immers een blanke aangelegen
heid en blanken kunnen ln de Trans
kei en in andere thuislanden slechts
als gast worden beschouwd. Zij mo
gen in principe ln de zwarte gebie
den geen eigendom bezitten, zoals
omgekeerd de zwartman geen gron
den in eigendom kan1 verkrijgen in
blanke gebieden. De industriële ont
wikkeling wordt dan ook voorname
lijk gevoed vanuit de .grensnijver-
heden'. En ontwikkeling daarvan is
nog meer achter gebleven bij de eisen
die voortvloeien uit de demografie
van de politiek der gescheiden ont
wikkeling.
LANDBOUW
Aan de verbetering van de agra
rische structuur wordt daarentegen
heel veel gedaan. In het verleden
werd hier ae landbouw op een niet
economische manier bedreven en met
name de veeteelt leverde daarvan
voor het westen vreemde voorbeel
den op. Zo wórdt ln een geïsoleerde
stammenmaatschapplj de rijkdom van
de bantoe afgemeten aan het aantal
stuks vee. maar deze dieren hebben
geen marktwaarde, zij vormen een
statussymbool. Met andere woorden:
vlees- èn melkprodukten zfln niet be
langrijk, uitsluitend het aantal telt.
Niet kwaliteit geeft de doorslag,
maar de kwantiteit.
Deze toestand leverde voor de wei
degronden ln Transkei allerlei nade
lige gevolgen op. Er ontstond sterke
overbeweiding. Sommige delen van
Transkei zijn als gevolg daarvan ge-
erodeerd en het kost nu de grootste
Inspanning om deze erosie te bestrij
den. Het belangrijkste punt is te
trachten om de instellingen van de
bantoeveehouders te veranderen. Voor
de landbouwvoorlichters ls het uiterst
Als we er in zouden slagen indu
strie hier te krijgen, dan zouden
we heel wat problemen kunnen
oplossen'.
Deze cri de coeur is begrijpelijk.
Transkei is voornamelijk agrarisch,
maar de landbouw komt er maar
langzaam tot ontwikkeling, althans
volgens de produktiemethoden van
het westen. Landbouwverbetering ls
één van de belangrijkste programma
punten van de regering, het staat
bovenaan de lijst, zowel in Pretoria
als ln Umbata.
Maar van de industrialisatie blijkt
nog niet veel. Het uitblijven van in
dustrie in het land zelf heeft te ma
ken met de huidige toepassing van
de politiek der gescheiden ontwikke
ling: de vestiging van (blanke) on
dernemingen wordt niet bevorderd in
de thuislanden, maar in de grensge
bieden. Dit gebeurt via het .grens-
nijverheidsplan'.
GEEN NIJVERHEID
Het grensnijverheidsplan zou men
een .regionaal ontwikkelingsproject'
kunnen noemen. Het voorziet in de
faciliteiten ter bevordering van indu
strievestiging bij de grenzen van de
bantoe-thuislanden, zodat de fabrie
ken kunnen profiteren van de arbei.
ders uit deze gebieden. En omge
keerd: de bantoes kunnen op een re
delijke afstand van hun woonplaats
werken. Maar dit systeem houdt te
vens ln dat de enige bijdrage van de
ze gremsindustrieën aan de economie
van het thuisland uitsluitend de ver
dienste is, die de bantoe mee naar
huis neemt. Er ls geen sprake van
dat er een eigen .nationale bantoe
industrie' zou ontstaan. Het grensnij-
verheidsplan is niettemin een uiterst
belangrijk beleidsinstrument in de po
litiek van de gescheiden ontwikke
ling. Daarmee moeiten immers de ar
beidsplaatsen worden gecreëerd voor
bantoes, teneinde te zijner tijd een ze
ker evenwicht in de bevolkingsaan
tallen tussen blank en zwart in de
blanke gebieden te doen ontstaan.
Nog onlangs heeft minister-presi
dent Vorster betoogd dat de ontwik
keling van de thuislanden in een tem
po zal moeten verlopen, dat hoger
ligt dan dat van de bevolkingstoene
ming in deze gebieden. ,Dit zal aan
zienlijke fondsen vereisen, er kan
slechts werkelijke vooruitgang wor
den geboekt indien de basisstructuur
voor produktie van goederen en dien
sten zal zijn voltooid', aldus de mi
nister-president.
Een logische conclusie. Maar tot nog
toe Ls êr in de praktijk nog niet veel
van terecht gekomen. De Transkei
Wie is Chief Matanzima? Hij be-
oort tot wat men zou kunnen noe-
ien ,de zwarte adel', vandaar ae aan-
mdinz .chief, hoofdman. Deze chief
Ti thans vierenvijftig jaar oud. kreeg
n academische opleiding aan de
-BfriP-nnlvcrsiteit van Fort Hare en
berd in 1939 officieel als stamhoofd
Jeühstalleei'd Op de bezoeker maakt
|ii de indruk een gewiekst politicus
Jf zijn, die geen verklaringen zal af-
iz?en waarvan hij later spijt kan
rijgen. Een voorbeeld: tijdens het
- nderhoud dat ik met hem had, kwam
"i s haast vanzelfsprekende vraag naar
-oren of hij het in zijn hart wel eens
on z.m met de .kleine' apartheid.
'ifSè scheiding die dwars en vaak on-
>dig door met name de blanke maat-
happ-.j loopt.
De minister (korzelig): ,Ik heb
geen zin om hier onverantwoorde
verklaringen af te leggen, ik houd
mijn opvattingen voor me Boven-
dien gaat het hier om de wetge-
ving van Zuid-Afrika en de wet
is er om gehoorzaamd te worden'.
Ook andere vragen, speciaal ge-
ild om hem aan het praten te knj-
„.a over zijn politieke denkbeelden,
schudde hij af. Zelfde ervaringen
Ido'en ook Zuidafnkaanse journalisten
lop, 'John D'Ohveira schreef vorig
Bjaar in ile F igelstalige Cape Argus:
Hï ken hem nu meer dan acht jaar,
aar tot nu toe heeft hij elke poging
Söffctaan om achter zijn werkelijke
Bpolitieke motieven, zijn doeleinden,
"apolitiek denken te komen. Hij
ft een politiek vraagteken'.
ONAFHANKELIJKHEID?
ui Wil de minister-president Trans-
cei zo spoedig mogelijk naar volledige
relfstanrhgheid en onafhankelijkheid
sturen. Hij zegt er op dit ogenblik
niét naar te verlangen. .Om onafhan
kelijk te zijn moet een land namelijk
flehzeif kunnen bedruipen. Wij kun
nen dat nog niet. We hebben een bud-
E. eet op dit ogenblik van rond honderd
miljoen gulden per jaar en daarvan
is nog geen twintig miljoen eigen be
lastingopbrengst. Het verschil komt
uit de subsidies van de Zuidafrikaan-
se regering. We hebben dat geld bit
ter hard nodig. Toch ben lk niet on-
tevreden, er is al heel veel bereikt.
Spmige van de oude Britse kolo-
Jéen mes In Afr.ka die nu volledig onaf.
hankebjkheid hebben, ziin veel min
der ver in hun ontwikkeling dan wij
hier in de Transkei. We moeten nu
ierst proberen op eigen benen te staan
en daarbij hebben we de hulp van
j zuid-Afnka nog dringend nodig".
i Over één punt is de mimster-pre-
JW sident heel duidelijk. Transkei is
een agrarisch land en heeft voor
t zijn verdere ontwikkelingen drin-
ien. Send behoefte aan industrie. ,Wij
- hebben hier gebrek aan bedrijven.
