HOOFDPLAAT DOET GOOI NAAR
GUNSTEN VAN TOERIST
VRIJEN
SLUISKIL: VAN LANDBOUW
TOT INDUSTRIE
exit*
MET RECREATIEPLAN
WOENSDAG 2 APRIL 1969
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Burgemeester Eekhout gaf afgelopen vrijdag een toelichting op
de plannen.
gronden. Hoofdplaat moet. ook op
culinair gebied, specialiteiten kwe
ken: maaltijden, die de gewone man
kan betalen. En verder: dit gebied
van Zeeuwsoh-Vlaanderen heeft een
bijzonder mooi landschap. Daarmee
kan propaganda gemaakt worden.
Bedrijven als Dow zijn wellicht voor
recreatiemogelijkheden ten behoeve
van hun werknemers te interesseren'.
COMITÉ
De woorden van beide heren vonden
weerklank. VersaeveL aanvankelijk
van plan om het .Comité Havenbe-
lang" vrijdagavond wegens gebrek
aan doelstellingen op te heffen, zag
van zijn voornemen af. Binnenkort
gaat het comité met de VW en evenr
tueel iemand van het gemeentebe
stuur rond de tafel zitten, om te be
kijken wat er aan het project en
aan .Hoofdplaat-promotion' kan wor
den gedaan. Middenstandsconsulent
Korstanje is, in z'n eentje, alvast op
pad geweest voor het dorp aan de
Wester-schelde. ,Ik heb in Antwer
pen over Hoofdplaat gepraat.' ver
telde hij. .Er is met veel Interesse
geluisterd.' En, tot de burgemeester!
.Wilt u dat het dorp voor de Bel
gische radio komt? 't Kan allemaal
hoor!'
HOOFDPLAAT Hoofdplaat gaat een gooi doen naar de
gunst van de toerist. Voornaamste trekpleister: rust. Tegen
1973 komt daar waarschijnlijk een andere hij: een groot op
gezet kampeer- en kamphuisterrein annex zwembad, geschikt
voor zo'n 700 gasten en met een totale oppervlakte van 12 ha.
De plaats waar dit project wordt gedacht is ,H et Poldert je', een
nog op te spuiten stuk grond even buiten het dorp.
Afgelopen vrijdag konde de inwoners
van Hoofdplaat kennismaken met de
eerste opzet van het plan tijdens een
door het .Comité Havenbelang* beleg
de bijeenkomst in hotel ,Het wapen
van Zeeland'. Daar klonk duidelijk
door, dat het kampeerterrein moet
dienen om het verlies van Hoofd
plaats' bescheiden haven aan de
Westerschelde goed te maken. Vol
gend jaar april gaat die dicht in ver
band met de verzwaring van de zee
dijk. Het dorp heeft zich daar aan-
vankelijk niet zonder meer bij neer
willen leggen, vertelde de voorzitter
van Havenbelang', de heer R. A.
Versaevel. ,Wij dachten aan een re
creatieve bestemming voor het ha
ventje. Wellicht had de watersport
er iets aan. Dit bleek echter geen
haalbare zaak.'
Ook niet, toen enkele inwoners met
medewerkers van rijksmiddenstands-
consulent A. Korstanje een enquê
te instelden onder de middenstand en
de landbouw van Hoofdplaat. De ge
raamde schade was zo'n 4 5 miljoen.
,Een indrukwekkend bedrag,' gaf de
heer Korstanje toe. ,Maar hier valt
niets te claimen, dit is schade, ver
oorzaakt door het rechtmatig optre
den van de overheid. Daarmee is
Hoofdplaat niet het enige geval. Op
het departement breken we ons
hoofd erover, hoe zoiets nu kan wor
den opgelost. Niemand kwam er uit'.
MOEIZAAM
Waarnemend-burgemeester J. A.
Eekhout van Hoofdplaat, maakte
melding van moeizame onderhande
lingen met diverse Instanties (waar
onder gs) over het haventje. Het
provinciaal bestuur bleek niets te
voelen voor een instandhouding. Wel
zag men uitwijkmogelijkheden in de
recreatie, de reden dan ook, dat er
rond Hoofdplaat op het structuur
plan voor West Zeeuwsch-Vlaande
ren een recreatief cirkeltje is getrok
ken: het Poldertje', 35 ha groot en
momenteel in eigendom bij het wa
terschap ,Het Vrije van Sluis'. Dat
heeft Intussen al laten doorscheme
ren dat het de grond, wanneer de
dijkverzwaring eenmaal wat verder
gevorderd Is, vóór een redelijk be
drag aan de gemeente wil overdoen.
Daarna moet rijkswaterstaat het pol
dertje van een zandlaag van 70 a 80
cm voorzien en pas dan kan er met
de aanleg van het terrein worden
begonnen. De huidige opzet splitst
het in drieën op ae noordelijke
helft een kampeerterrein van 3,5 ha
met capaciteit van 350 mensen, aan
de zuidkant een terrein voor 64 zo
merhuisjes (320 gasten) en aan de
oostzijde een zwembad met bijkomen,
de voorzieningen. De diverse onder
delen worden van elkaar gescheiden
door beplanting.
ZILVERVLOOT
En vervolgens kan Hoofdplaat, bur
gemeester Eekhout en de heer Kor
stanje waren er vast van overtuigd,
de zilvervloot van de recreatie bin
nen halen. ,Ala er 300 mensen op
het terrein zitten en die besteden
allemaal een tientje per dag, dan
ontvangen de winkeliers ƒ3000,
rekende de burgemeester voor. Dan
zal de bevolking er echter iets te
genover moeten zetten: ,reputatiebe-
hartLging", zoals de heer Korstanje
het noemde. .Hoofdplaat moet zich
zelf gaan verkopen. Bij grote bedrij
ven, in de steden. Waarom kan dit
dorp niet geadopteerd worden door
een Belgische stad? Daarvoor moet
eerst een fonds gevormd worden,
daarvoor dient een comité uit de in
woners te komen.'
Burgemeester Eekhout: .Daten we
ervan uitgaan dat de kust niet be-
Ënt bij Breskens, Het hele stuk
reakens-Terneuxen is in feite een
onontgonnen gebied. Ook gs beseffen
dat hiér mogelijkheden liggen. Ik
hoorde verder dat Staatsbosbeheer
plannen heeft om hij Nummer Een
een bos aan te leggen, op de schor-
Het haventje van Hoofdplaat, dat volgend jaar dicht gaat.
de belangrijkste verbinding tussen Oost- en West-Zeeuwsch-Vlaanderen
over Sluiskil werd geleld.
Zoals In het grootste deel van Zeeuwsch-Vlaanderen was toen te Sluis
kil de landbouw en veeteelt vrijwel de enige bron van Inkomsten. Met de
ingebruikneming van de spoorlijn van Gent naar Ternenxen op 1 april
1869, nu dus honderd jaar geleden, ontstond er een kans voor het dorp om
handel en industrie aan te trekken. Het zou echter nog heel lang duren
voordat de industrie daar haar intrede zou doen. Rond de eeuwwisseling
begon de vestiging van fabrieken te Sas van Gent, maar het duurde nog
lot 1911 voordat Sluiskil aan de beurt was.
By akte van 10 juli 1911 werd opgericht de Association Cooperative Ze-
landaise de Carbonisation GA, die tot doel had het stichten van een cokes-
fabriek te Sluiskil. In dit jaar werd door de nv de boerderjj met de om
ringende landerijen van de heer Ramond aangekocht. Met de bouw van
het bedrijf werd spoedig aangevangen en reeds begin 1913 kon worden be
gonnen met het stoken van de ovens. Door de le wereldoorlog werd de aan
voer van grondstoffen gestaakt, waardoor het bedrijf in 1914 moest wor
den stilgelegd. Het duurde tot maart 1922 voordat de eerste cokes weer
kon worden geproduceerd.
Door deze fabriek werd dagelijks een grote hoeveelheid gas waardeloos
geloosd. Men zocht naar middelen om dit afvalprodukt. te verwerken,
liertoe werd in januari 1929 te Brussel opgericht de Compagnie Neerian-
daise de L'Azote (thans NSM), welke nv onder de gemeente Axel 3
>(>erderijen aankocht met 80 ha landbouwgrond, voor het stichten van een
.tikstoffabriek.
Vlet de bouw van deze fabriek werd in dat jaar begonnen. De bouw van
de fabriek viel juist in de periode van grote werkloosheid, zodat dit voor
velen een uitkomst was. Een baken In het vlakke Zeeuwsoh-Vlaanderen
werden de 2 grote gashouders van 60 en 70 meter hoogte. De bouw van dit
bedrijf eiste veel vreemde vaklieden en het waren vooral bepaalde Duitse
timmerlieden, die opvielen door hun bijzondere kleding.
De aanwezigheid van zoveel vreemdelingen bracht zo nu en dan nog al
eens wat werk voor de politie. Zo gebeurde het in december 1929 dat 2
van die Duitse timmerlieden te Sluiskil de bloemetjes buiten hadden ge
zet. waarna ze door de politie in een silo van de cokesfabriek gevonden
werden. Daar hun toestand het nodig maakte om ze him roes te doen uit
slapen in een veilige plaats, werden ze opgesloten in de oude cel die ge
bouwd was tegen de onderwijzerswoning nabij het Molengat. Dit oude ge
bouwtje kreeg het hard te verduren toen een der arrestanten de deur be
gon te bombarderen met een stuk houten brits. Om uitbreken te voorko
men werd een agent oj» «acht gezet voor de deur. Iets wat vanzelf
sprekend heel wat opschudding bracht in het anders zo rustige dorp.
)p woensdag 25 september 1929 brak er een staking uit op de cokesfa-
'riek. waarbij ongeveer 450 arbeiders betrokken waren. De strijd, die he-
aas niet door onderhandelingen kon worden opgelost, bracht, voor het be
drijf en voor de werknemers grote schade met zich, maar tot ernstige
>ngeregeldheden kwam het niet.
'cel ernstiger was het uitbreken van de 2e wereldoorlog voor beide be-
rijven. Reeds op de le dag van die donkere tijd werd de L'Azote gebom-
ardeerd, tengevolge waarvan 3 personen werden gedood en 10 gewond,
let zou niet bij dit ene bombardement blijven, want later, toen de be-
etter beide bedrijven weer op gang trachtte te brengen, begonnen de aan-
allen van de geallieerden. In 1942 zag de bezetter In dat hjj zijn doel
Jet kon bereiken, waarom werd besloten de bedrijven te ontmantelen en
>ver te brengen naar Duitsland. Dit plan kon niet geheel worden uitge
voerd, want op 21 september 1944 moesten degenen die met het werk be
last «aren, tegen hun wil vertrekken. Helaas, het grootste deel van de
u-drijven was verdwenen, maar na de bevrijding werd spoedig aangevan
gen met het opsporen en terugbrengen van de weggevoerde machines. Dat
wat niet werd teruggevonden werd vervangen en met man en macht werd
gewerkt om het verloren terrein te herwinnen.
Thans kunnen we gerust zeggen, dat ze te Sluiskil dat terrein niet aê-
leen hebben herwonnen, maar dat ze bezig zjjn in de kanaalzone een nog
belangrijkere industriële rol te gaan spelen dan dat ze tot nu toe gedaan
bobben. P. J. BAERT
Honderd jaar geleden bestond Sluiskil slechts uit wat bij elkaar staande
huisjes en het zag er toen zeker niet naar uit, dat het eens zou uitgroei
en tot het. levende dorp van later.
De ontwikkeling van Sluiskil is voor een belangrijk deel te danken aan
haar ligging bij het kanaal van Terneuzen naar Gent. Door de aanleg
van dit kanaal ontstond de behoefte aan vaste kanaalovergangen. Buiten
Sas van Gent en Terneuzen kreeg Sluiskil een brug, wat mede bracht dat
De l'Azote in aanbouw. Verschillende gebouwen zijn reeds voltooid. Op de achter gr on
de opvallende gashouders.
De bouw van de Ie cokesoven en de le schoorsteen van de Cokesfabriek te Sluiskil
in 1911-1913.
De Prediker verkondigde het reeds: Alles
heeft een bestemde tjjd, er is een tijd om te
omhelzen en een tijd om verre te zijn van om
helzen.
Een leerling-verpleegster te Katwijk aan Zee
heeft haar tyd in deze materie niet onder
kend. Haar gedrag was zeer eigenaardig, om
niet te zeggen affreus.
Wij verwachten van haar dat zij de patiënt laten
Wij verwachten van haar dat zij de patieènt laten
wij gemakshalve maar aannemen dat dit een man
is ,op een, onmogelijk-vroeg, uur wast, tempera
tuurt, de kussens schudt en hem van zijn voedsel en
drinkwaar voorziet. Dit zijn zo enkele van de bezig
heden die wij van haar verwachten. Wat wij beslist
niet van haar verwachten en wat ook niet op haar
werkrooster voorkomt, is de opdracht dat zij met
de patiënt vrijt en hem kust. Zelfs niet met een
eerste-klaspatiënt. En dit nu had onze vrolijke leer
ling-verpleegster te Katwijk aan Zee juist teel ge
daan. En wel in die mate dat zij ervoor wegens
wangedrag werd ontslagen. De kantonrechter kwam
er ook nog bij te pas, want de joyeuze Florence
Nightingale nam dat ontslag zo maar niet en eiste
schadeloosstelling. Ach, ze was nog zo jong en seist
misschien daardoor nog zo weinig af van rechtsza
ken en getuigenverklaringen. Daarbij kwam nog.
dat degene die alles haarfijn uit de doeken had kun
nen doen en het kind misschien had kunnen ont
lastenin casu de gekuste, juist met als getuige
werd gehoord. Misschien werd hij door de rechtbank
wel beschouwd als wat in juridische termen heet
,de beledigde partif, wat zoveel betekent als lijdend
voorwerp. Nu kreeg ze tegenover zich, als getuigen
enkele vrouwelijke superieuren en collega's. Vitrtoo'
inplaats van balsem. Zij had er stellig beter <io
gedaan, zonder ook maar een enkele poging tot
.chadeloosstelling te wagen, stilletjes te verdwijnen
en maar meteen te solliciteren naar de betrekkin;
,an huishoudster bij 'n alleenstaand heer van rond cl
nestig. De getuigenverklaringen van hen, die waar
■ichijnlijk zelf schuldeloze maagden waren, dede.
haar misschien minder geschikt maakt voor het be-
ling-verpleegstera iets singuliers aan de hand, tca'
haar misschin mindr gschikt maakt voor ht b-
roep. Eén der getuigen verklaarde namelijk uit haar
mond te hebben vernomen dat het vrijen geschiedde,
zittend naast het bed van de patiënt, op haar hur
ken en wel tijdens de nachtdienstPositief ingesteld
zijnde, wil ik direct aannemen, dat de patiënt aan
slapeloosheid leed en zij dit met enig zoenen wilde
verhelpen. Dit lijkt mij altijd nog gezonder dan het
innemen van een slaaptablet. Maar met die gehurk
te houding weet ik niet goed raad. Tenzij het op
een zaal gebeurde waar meerdere patiënten aan sla
peloosheid leden. Het arme kind zou dan onmogelijk
apen hebben kunnen gerieven, zonder zelf ernstig
lichamelijk beschadigd te raken. Zij moet dan heb
ben gedacht-. Wat het oog niet ziet, wat het harl
niet deert. Vandaar dat zitten op de hurken. Een
collega-leerling-verpleegster kwam de kantonrechter
vertellen dat zij de ontslagene met de patiënt had
zien vrijen in het spoelhok. Nu vraag ik u: Moeten
daar spoelhokken in ziekenhuizen voor worden ae-
bouwd? Maar er kwam nog meer los bij het getui
genverhoor. Eiseres had namelijk al eens aan een
getuige verteld, vrees te koesteren dat zij met dat
vrijen naast het bed en dat zoenen in het spoelhok
nog eens zou vastlopen. Over de eis tot schadeloos
stelling werd afwijzend beschikt. Allicht. Maar wat
mij het meest frappeerde uit de overweging bij die-
beschikking was, dat er verschil schijnt te bestaan
tussen zo maar kussen en vrijen. De Leidse kanton
rechter voor wie deze zaak diende, overwoog bi) zijn
afwijzing namelijk, dat er bij herhaling gekust was
n wel in die male, dat van vrijen kon worden ge
sproken.
'n mijn ogen is deze magistraat een moderne Salo
uo. Een kusje, met mate geserveerd als verleng
stuk van het dienstbetoon aan de patiënt, had wel-
icht nog door de beugel gekund. Maar dat gehurkt
tttcn en dat spoelhok deden de deur In dit ge
val van het ziekenhuis voor het leerling-verpleeg
stertje dicht. Een matig mens Is zijn vrijheid waard
en de kus is de sleutel tot het paradijs, alleen niet
's nachts, in gehurkte houding, zittend aan het bed
van een patiënt en ook niet in het spoelhok van
een ziekenhuis.
