VEERTIG JAAR GELEDEN DE EERSTE MARINEVLUCHT OP 1NDIË X WITTE KRUIS De veilige manier van sparen- Rijkspostspaarbank altijd safe! Tetenburgplein op De Kooy Rode Kruisrapport politieke gevangenen in Griekenland ,Voor spel' van prof. De Jong een groot succes Hoger beroep in Brocades-zaak SECRETARIS NKV LAAKT SPECIALE REGELING KNP Bonn beschouwt erkenning DDR als oncrienrieüike daad WOENSDAG 26 MAART 1969 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 15 ALKMAAR (GPD) Voor de marineluchtvaartdienst is 3 april 1929 een bijzondere da tum. Op deze dag, nu bijna veertig jaar geleden, begonnen op de rede van Nieuwediep drie Oornier Wal-vliegboten aan een historische reis naar het Ver re Oost-Indië. In veertien etap pes moesten de 15.610 kilome ters, die Den Helder van Soc- ralxaja scheiden worden arge- legd. Het was in die tijd, toen do .aviatiek' nog in de kinder schoenen stond en lange af- standsvluchten nog onder het begrip .ontdekkingstochten' vie len, een uitzonderlijke gebeur tenis. De tocht .haalde' dan ook dagenlang de voorpagina's van de kranten, maarniet omdat de reis zo perfect ver liep! Van de drie splinternieu we watervliegtuigen, die uit Den Helder waren vertrokken, bereikte slechts één na weken commandant, luitenant ter der eerste klasse W. H. Teten- burg. Op 2 mei ramde D 22 na een noodlanding de Maud- pontonbrug over de Tigris in Bagdad. Officiers lieger Everts was op slag dood. De overige twee bemanningsleden beland den gelukkig korte tijd in het ziekenhuis. Hiermee was de lijdensweg van de marine- vlucht Hoiland-Indië nog niet afgelegd. In het zicht van d< thuishaven verbrandde de D 23 na het benzineladcn (voor het laatste traject) op liet marine- op 1 lelkomd. De I) 21 sl reek, niettegenstaande de dubbele bemanning (die van de I» 23 vloog mee), wat eenzaam neer op het marineviiegwater Morokremhangan by Soeraba- Ja, het eindpunt. Dornler Wal in Op de vroege woensdagmorgen van 3 april 1929 was van de pech, die de vlucht zou vergezellen, nog niets te merken. De stralenbundel van de vuurtoren Huisduinen flitste nog door de ochtendgloren toen op het marinevliegkamp De Mok op het zuidpunt van ontwakend Texel afscheid werd genomen van de negen stoutmoedige Indiëvlie- gers. .Nadat reeds koene Nederlandse vliegers de landweg naar In- dië hebben afgelegd, is thans de gelegenheid daar, dat de Neder landse marine de luchtweg per zeevliegtuig baant' de hartelijke af scheidswoorden van defensieminister Lambooy werden meegeno men door een stevige westelijke bries. Nadat vice-admiraal Quant escadrille-commandant Tetenburg het sein voor vertrek had gege ven en de negen bemanningsleden in hun zilvergrijze vogels klom men, scheerde in keurige formatie over De Mok de .vijf tenen aan voet' (marine pendant van het befaamde luchtvaartafdeling- team ,vijf vingers aan een hand' van Versteegh) van officier-vlie ger Eikerbout van de Kooy. Om tien voor zes verhief de Dornier Wal D 21 van Tetenburg uit een berg opspattend wit schuim zich langzaam uit het water. Ook de anderen ging- ten vlot d'e lucht in. Nog eenmaal averden zij laag over het vliegkamp De Mok. Tegen de goudomrande wol ken waren duidelijk de silhouetten zichtbaar van de mannen in de toe stellen. Zij zaten in de open lucht, slechts beschermd door een ruitje. Geëscorteerd door de vijf landvlieg- tuigen verdwenen de Dorniers boven Den Helder uit het gezicht. De eer ste etappe van 1.445 km naar Hour- tin (bij Bordeaux i van de sensatione le Holland-Indië-reis was begonnen. In de maanden van voorbereiding, die vooraf gingen aan de vlucht, was uit voerig geschreven over het grote waagstuk. In een van de vele inter- vieuws zegt vluchtcommandant Te tenburg, dat de tijd met zo'n belang rijke rol speelt. .Hoofdzaak is niet de m de kortst mogelijke tijd de af stand naar Indië af te leggen, maar hoofddoel is voornamelijk vlagver toon. Men moet in het buitenland de drie vliegboten van Nederlands fa brikaat (ze waren in licentie ge bouwd door de Avioland-fabriek in Papendrechtzien en horen'. Wij zijn dan ook van plan steeds 's middags om een uur of drie. vier aan te ko men en als het nog licht ,is aan de boeten af se meren' Vlagvertoon was in die dagen voor onzo grote marine een belangrijke z/mk Maar hel was natuurlijk met de enige reden vooi de opmerkelijke Holland-Indië-vlucht. Het verkrijgen van ervaring met lange-afstandsvluchten en de verster king van de marineluchtvaartdienst in Oost-Indië behoorden evenzeer tot de oogmerken van de zware tocht. Onbeantwoord blijft overigens de vraag of het overbrengen dan wel het vlagvertoon het eerste doel var de tocht behoorde. Dat het in elk geval niet ging om eei recordvlucht, is duidelijk af te lei den uit het reisschema. Als algeme ne regel gold: één dag vliegen en één dag stilliggen voor benzine en olie laden: pas op 2 mei moest men volgons hef schema in Soerabnja aankomen. Maar het mocht ook la ter worden... Op de halteplaatsen moest de bemanning gegevens vorzn- I ADVERTENTIE i i met,■- k Poeders, tabletten, cachets. (Witte Kruis spaart boyqijcTien, 5- de maag.) melen in verband met de belangrijke vraag of het geen aanbeveling ver diende op de geplande luchtroute naar Nederlands-Indië vliegboten te ge bruiken in plaats van landvliegtui- gen. Zwemmen of De D 21. de D 22 en D 23 telden elk drie bemanningsleden met een alle gaartje van functies. Luitenant ter zee 1 Tetenburg (een van de pio niers van de marineluchtvaartdienst: hij was onder meer vlieginstructeur geweest op De Kooy) was zoals al reeds gezegd groepscomman dant en vloog de D 2i. Officier-vlie ger der 2e klasse M. Vethake was zijn tweede vlieger en tevens waar nemer en telegrafist. Sergeant-vlieg tuigmaker L. H. Theewis vloog mee als monteur. Alleen de D 21 was uit gerust met een zend- en ontvangin- stallatie voor .draadloze telefonie en telegrafie'. Het gewicht van dit ap paraat (70 kg) werd bij de andere vliegboten ingenomen door reserve- delen. reparat'emateriaal en een op blaasbaar reddingbootje voor vier personen.... Officier-vlieger der 2e klasse P. S Everts bestuurde de D 22. Hij had tevens de functie van reserve escadnllecommandant. De ficier van marinestoomdienst de 2e sergeant vliegtuigmaker A Lange- raar en korporaal-vliegtulgmaker J Symons deelden de taken van vlie ger en monteur. Symons is een van de twee bemanningsleden die nog leven: hij woont in Loosdrechl. Of ficier van marinetoomdienst der 2e klasse J. W. Holterman in de D 23 had de leiding van alle technische werkzaamheden. Ann de. knuppel in zijn kist zat korporaal-vliegtuigma- ker A. Wurz (woont nu in Alkmaar). Hij was ook .techneut', evenals kor poraal-vliegtuigmaker J. J. van Tol. die natuurlijk ook kon vliegen. De drie .fraai gevormde' (schreef men toen) Dornier Wal-vliegboten waren de laatste van een eerste se rie van achttien toestellen, die door Aviolanda in licnet e was gebouwd Alle vorige exemplaren waren per schip naar Nederla.nds-Indiè' vervoerd. Het type was in dienst genomen als zeeverkenner en bommen werper. De hoogdekker had als krachtbron twee Lorraine-Dietrich motoren van 450 pk. Zij stonden op de vleugel. Eén propeller trok, de ander duwde' De Dornier Wal, die al voor vele pres tatietochten was gebruikt, kon een maximum snelheid halen van 230 km per uur. Doorgaans werd echter met sneller gevlogen dan 160 km per uur Tegen pontonbru: Tot Bagdad verliep alles zonder noe menswaardige moeilijkheden. Maar de volgende dag, 2 mei, Bereikte du Nederlandse kranten via het pers bureau Reuter hel ontstellend be richt, dat de D 22 was neergestort. Everts was tijdens een korte proef vlucht tegen de telefoonkabels aan gevlogen. die op een hoogte van cir ca 45 meter over de Tigres in Bag dad waren gespannen. Ilij was er toch nog in geslaagd een noodlanding te maken op het water, maar kon door zijn grote snelheid de Maud-Pon- tonbrug over üe rivier niet meer ont wijken. De hevige botsing, waarbij de neus van de Dornier tussen twee pontons door onder de planken van de brug schoot, eiste het leven van officier-vlieger Everts. Hij had zijn ruggegraal gebroken. Langeraar en Symons werden door de Engelsen naar een spoorweghospitaal gebracht. Hun ven-ondingen vielen gelukkig mee. zodnt rij enige tijd later met de boot hun reis naar Indië kondon vervolgen. Het stoffelijk overschot van Everts werd de volgende dag door Royal Air Force op het kerkhof van het vliegkamp Hinaide met militaire eer ter aarde besteld. Uit naderhand in gestelde onderzoeken bleek. dat. Everts de telefoondraden eenvoudig niet had gezien. terpiaats opnieuw tegenslag. Er was geen ber.z.ne. De zeilprauw met de gevraagde brandstof was niet aange komen .Na enkele dagen vergeefs wachten vloog men naar het dicht bij gelegen vliegkamp Benderabbas. waar wel benzine voorradig was. De Perzische autoriteiten trachtten de verdere vlucht te beletten maar met behulp van de Britse consul kon het ontbreken van een Perzisch visum .goedge- hitte be-1 mei. nimmer was vertoond; gij hebt den goede naam. die het kleine maar on dernemend Holland in de rij der na ties be7.it, verdere bekendheid gege ven en ene se one bladzijde gevoerd paspoorten worden praat' In een ontzagelyke i reikten de Dorniers Karach TIEN MESJES DUURDER DAN 2 MAAL 5 Pijnlijke zaak de Holland-Indië-vlucht op de hielen formeel was (een verslaggever: een grote tegenstelling met de komst der Fokkers verleden jaa. Het publiek keek, kiekte maar bleef stom. Geen I ADVERTENTIE Er zijn 2200 vestigingen. Op de postkantoren kunt u de I Een aantal daarvan is zelfs ook op vrijdagavond of Se geopend. Voor de postagentschappen gelden aparte c f ADVERTENTIE) Motorpech Aangezien de Dornier Wal een vlieg- boot was en dus niet op een normaal vliegkamp kon landen, had groeps commandant Tetenburg een route uit gestippeld, die zoveel mogelijk over water ging. Om het bekende sleeht- weergebied' in de Golf van Biskaje fe vermijden en om de tocht niet nodeloos te verlengen) verkoos Te tenburg de route over Zuid-Frank rijk. Het tweede stuk over land ging over (het toenmalige) Mesopotamië van <le plaats Alexandrette tot aan de Eufraat, een afstand van circa IflO mijl. Men durfde ook dit aan. Tetenburg in zijn keurig verzorgde aantekeningen van de vlucht: ,De bedrijfszekerheid van vliegtuigen is thans wel van dien aard. dat het vliegen met een watervliegtuig over een dergelijk klein landtraject geen extra risico meebrengt'. Dat was 3 april Maar dezelfde dag nog begonnen de moeilijkheden al. Na de lauding op de eerste halteplaats het''marine vliegkamp Hourtin, bleek de motor van de D 23 verscheidene defecten c vertonen. Eén van de mankementen was nog nimmer bij een Dornder Wal voorgekomen. Men stond voor een raadsel Een inderhaast bij de Lor- raine-fabriek in Parijs besteld on derdeel arriveerde twee dagen later en de volgende dag 6 april draaide alles weer soepel Het ver trek naar Berre tweede etappe l moest enkele uren worden uitgesteld omdat de aanzetpomp van de D 23 het op het meest ongelegen moment vertikte. Na de aankomst in Berre bleek bij de Inspectie, dat de roduc- tiegear in elkaar was gedraaid. Op nieuw had de bemanning van de D 23 er tijdens de vlucht niets van kun nen merken. De l-orraine-fabriek stelde gratis een nieuwe motor be schikbaar. In Lisida bij Napels weer pech Tot grote ontzetting moest men constateren, dat de splinternieuw* krachtbron dezelfde kuren vertoonde als de oude had gedaan. Besloten werd mei eerder aan de volgende etappe te beginnen dan nadat alle motoren volledig in orde waren b<- vonden. Ter gelegenheid van de veer tigste verjaardag van de eerste marinevlucht naar het toen malige Indië en om de naam van de begaafde marinevlie ger W. H. "Tetenburg die op 61.jarige leeftijd in de rang van scnout-bij-nacht overleed, levend te houden zal de wedu we, mevrouw Tetenburg-Be- rents op 3 april bij het monu ment op het marinevliegkamp De Kooy een plaquette onthul len. Het plein waarop het mo nument zich bevindt, zal na de eenvoudige plechtigheid de naam .Tetenburgplein' dragen. Schout-bij-nacht Tetenburg is m 1940 enkele maanden com mandant geweest van De Kooy. Aviolanda-directeur Burgerhoui kwam zelf kijken. Lorraine stuurde meer monteurs en de Italiaanse dou ane deed lastig bij de invoer van bestelde onderdelen Maar uiteinde lijk kon men op 23 en 24 aprli toch proefrondjes draaien boven Pom pei. .Dat was de eerst paar uren we) een interessante bezigheid, maar later ging het danig vervelen', aldus Tetenburg, die op 27 april het start sein gaf voor de t.oc.ht naar Athene. Het oorspronkelijke reisschema lag toen al danig in de war. draad vlak voor mij en hoorde ik vrij. zag meneer Everts het hoogtestuur voorover drukken. Ik zag toen, dat de brug reeds zeer dichtbij was en begreep, dat wij daar tegenaaq zou den komen, Ik bukte mij en draaide mij om. Ik zag dat sergeant Lange raar juist uit het benzineruim het be stuurderscompartiment kwam inkrui pen en beduidde hem terug te gaan. Direct daarop volgde een geweldig- schok en gekraak. Ik werd omver geworpen en zag sergeant Langeraar tegen de voorz.jde van het schct zit ten. Toen Tetenburg naar de Maud- brug terugging was de vHegboot ver dwenen. Hij was losgewrikt en daarna mot een te zwakke lijn bevestigd. Holter man vond het toestel later onderste boven drijven op vrit grote afstand van de brug. Hij sleepte het met een motorboot tot voor het vliegkamp waar het m ondiep water zonk De D 22 moest worden afgeschreven Het noodlottige ongeval in Bagdad was een schok voor hel thuisfront. Nogal pijnlijk was, dat mevrouw Everts (Ie dood van haar man las op een bulletin, dat was aangeplakt op een raam van het gebouw van de Haagsche Courant. De marineleiding die 's middags om half vijf nog geen officiële bevestiging van het onge luk had ontvangen, maar de betrok ken families na ontvangst van hel Reuter-telegram toch wilde waar schuwen, harl mevrouw Everts niet in haar woonplaats-Den Helder-kun- ncn hereiiwn. Zij was uitlogeren in Den Haag. Prooi der vlammen De vlucht werd voortgezet met de overgebleven twee Dorniers. Maar pech bleef de toestellen achtervol gen. In Henjam, de volgende pleis- De vlucht naar Colombo was vlot verlopen. Op het kamp Trincomali bracht men alles in gereedheid voor de langste en gevaarlijkste etappe: 1620 km over volle zee naar Sabang. t Voor de navigatie was men geheel I "AABLEM (GID) Het I# met tc- aangewerzon op de observaties met gen de prijsafspraken, dat fabrikanten ae sextant. Dat g.ng voortreffelijk van scheermesjes de pakjea nuten8 streken de D «"endé D 23 stuks 's,ain|,">v' <luurder verkopen dan lig neer n Sabang. Mm was m Ne- twee afzonderlijke pakje van vijf. Da: was gi Keren het cnmmentaa' Maar de moeilijkheden waren daar- de economische controle dienst in Den niet voorbij. Het ongeluk bleef Haag op de vraag, of door deze gang A T-J:- van zaken de consument niet opnieuw een rad voor ogen wordt gedraaid. De prijs van 10 stuks in een pakje, is of ficieel toegestaan, aldus Den Haag. Dat de koper goedkoper uit is met twee afzonderlijke pakjes van vijf, past In het beleid van een commerciële actie. gejuich, geen gezwaai, geen hoera-1 waarmee thans op de binnenlandse geroep waren de beide Dorniers in markt wordt geconcurreerd, een vliegloods geborgen om nog eens te worden nagez.en en getankt voor de laatste etappe naar Soerabaja. Plotseling een doffe klap en fel uit slaande vlammen. De D 23. pas vol gepompt met 1500 liter verse ben zine, kromp ineen tot een vormloos wrak....een electnsche ontlading in een looplamp zou de ontiploi'fing neb ben veroorzaakt. l'wee dagen later, op 18 mei, arriveer de Tetenburg met de bemanning van de verbrande D 23 la zijn kist op het marinevliegkamp Morokremhangan. De eerste marine vlucht Holland- Indië was volbracht. De versterking van de MLD in Indië was door ramp spoed verhinderd. Maar ervaring had men opgedaan, méér d: genoeg zelfs. En de driekleur was in vele landen getoond. Sprak inarinecom- mandant V os op Morokremhangan bij Soerabaja: .Gij hebt Neerlands vlag gevoerd, hoog in de lucht over de wijde gebieden, waar zij zelden of De bemanning van de drie wa tervliegtuigen: op de achter grond vlnr Symons, Langeraar, Van Tol: daarachter Vetbaken, Holterman, Everts en Teten burg; bij de propeller Wurtz en Theewis. ATHENE (AFP) In Athene is maan dag het verslag gepubliceerd van de commissie van het internationale rode kruis over de toestand van de politieke gevangenen in Griekenland in de periode -december 1968. Volgens dit verslag bedroeg het aantal politieke gevangenen op 23 december 1819, onder wie 135 vrouwen. De DEN HAAG (GPD) Nadat twee we ken na verschijning de eerste druk van prof. De Jong's .Voorspel' (50.000 exera- lü"; "uwe. piaren) was uitverkocht, rijn nu ook missie va» rode kruia coMtateert de .met voldoening^ dat de. Gnekac autontei-1 dle KJm ev.mi,laren aal ten haar aanbeveling leeft opgevolgd en dooP dt. .ueno- na het onderzoek vannet rode kruis.ter TlendiiJr. r..! evemplaren rijn non plaatse In augtimis 1968. 359 Mlitieke voomad b,j d„ ...aa olnikkertj. do gevangenen, voor het merendeel bejaar-resterende "u non entten - aSder- den en zieken, in vrijheid hebben gesteld nalVe maand kunnen word De commissie stelt voorts vast dat het i het eiland Jaros vasi vandaar is overgebracht naar het eiland Leros. Dit heeft echter wel geleid tot overbevolking van het kamp op Leros. De commissie is van mening dat de om standigheden op dit eiland zodanig zrjn dat er op korte termijn gevaren dreigen voor de gezondheid en het psychisch evenwicht van de gevangenen. Ze zijn er weer: Tulpen! Massa's. Dagelijks vers van de veiling. Gezellig zo'n bos. Een kleine kleurexplosie in uw huis. En zonder bloemen is het toch eigenlijk maar een kale boel. halve maand kunnen worden afgeleverd. Deze verkoop. d,e de stoutste verwach tingen overtreft is een uitvloeisel van de enorme publiciteit, die dit boek heeft gekregen. De prospect! van de boekhandels moeten namelijk nog wor den verzonden. Ook de wetenschappelijke uitgave waar over de uitgeverij Nijhoff zich heeft ontfermd, gen.et grote belangstelling. De 3000 exemplaren van de eerste druk zijn reeds uitverkocht. Er wordt hard gewerkt aan de tweede druk. die even eens 3000 exemplaren zal bedragen, MAASTRICHT (GPD) .Een onaan vaardbare en middeleeuws aandoende maatregel' noemt de heer Van Bakel te Utrecht, secretaris van het NKV en speciaal belast met de sociale verzeke ringen. het besluit van de directie van de Kon. Ned. Papierfabriek te Maas tricht, dat zieke werknemers hun wo ning niet mogen verlaten, ook niet bui ten de door dc ziektewet voorgeschre ven speruren. Zoals gemeld, is de KNP-directle tot deze maatregel overgegaan om zoveel mogelijk paal en perk te stellen aan het ongemotiveerd verzuim. Stok achter de deur is. dat werknemers bij met nale ving van dit gebod niet Ir. aanmerking komen voor ae door het bedrijf uit te keren bovenwettelijke ziekte-uitkering. In enkele dagen daalde hierdoor het ziektepercentage bij de KNP van 14 naar 8 De heer Van Bakel noemde het ontoe laatbaar dat voor uitkering van de bo venwettelijke ziektegeiden strengere maatstaven worden aangelegd dan voor de wettelijke. Men is toch tegelijk ziek voor de wettelijke en voor de boven wettelijke uitkering. Hij vindt de maat- 20 groot mers •at voor iet dat het zijn eigen werkne- neer kent Men weet toch men in de kuip heeft en ASSEN (ANP) De officier van jus titie, mr C. J. van Oldenbeek te Assen, Wie betrouwbaar z - er. - - Da is In hoger beroep gegaan van het vonnis van de Asser rechtbank, waar- kennen, zo groot - KNP nu v r bij drie apothekers in dienst van de oiet Trouwens, bij controle blijkt toch NV Koninklijke farmaceutische fabrie-1 direct wie echr z - en w ken, voor heen Brocades Steenman te echte ziek-:*r. rr.'-n riet - - - de ger te zijn dan wettelijk i Ga. P., f 3000 of dertig dagen tegen de 58-jarige fabricageleider E. A. H. J. van P. en een boete van f 1000 of 10 dagen tegen de 53-jarige afdelingchef A S Aan hun schuld zou het te wijten zijn -eweest dat in mei en juni 1966 „5' LR vier vrouwelijke patiënten in het diaco- f."' ";1? nessenhuis te Eindho'ven zijn overleden, nadat hun door Brocades te Meppel ge maakte en geleverde niet-steriele in- fuusvloeistof was toegediend CONFERENTIE IN MOSKOU OVER OORLOGSMISDADEN VAN NAZI'S (AFP) - In Moskoi over de door de Nazi's gepleegde oor logsmisdaden waaraan door vertegen woordigers van zeventien landen wordt deelgenomen. Het voornaamste doel van de conferen tie is de publieke opinie m de wereld te attenderen op het streven van grote groepen in West-Dultsiand om een ver jaringstermijn vast te stellen voor deze misdaden De Sow jet-Unie acht deze vorjar.ng in str-jd met het internatio nale recht en dc besluiten van de Ver enigde Naties van lt december 1946 en 26 november 1968. IHij herinnerde eraan da: 51.577 zaken BONN (RTR) De Westduitse rege- tegen oortogsmisd g.-r; r. V.' -Da: -- ring blijft erkenning van Oost-Duitslandland geseponeerd if r door een niet-communistisch land be- de schuldiger.. T r - rr schouwen als een onvriendelijke daad die vermoedelijk tot vrijdag duurt, zal Jegens de bondsrepubliek, 7.0 heeft re- in Moskou <1 -•■ mg v. re geringswoordvoerder Giinther Diehl den gehouden v.-.n documenten, die b'- maandag op een persconferentie in I trekking hebben op deze oorl Bonn gezegd. I den.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1969 | | pagina 15