GENTS SUPERKANAAL
EEN WENSDROOM..?
ALTERNATIEF VOOR
BAALHOEKPROJECT
DE KANSEN VAN EEN PRETENTIEUS PLAN
.DOORKRUIST ONDERHANDELINGEN'
.STREEK NIET OPNIEUW IN HET WATER LEGGEN'
,V00R GENT ENIGE MOGELIJKHEID'
Efcfferüfeuf 15 maart 1909
QKNT Twee maanden geleden heeft de
Gentse schepen voor havenzaken, de heer G
*M den Daele, voor de nodige opschudding
9«corgd. In de feestelijke uitgave van het drie-
meendelijks haventijdschrift ,Gent werkt' ter
gelegenheid van de officiële opening van het
verruimde kanaal Gent-Terneuzen, publiceerde
Mf een toekomstplan voor de haven van Gent;
•en nieuw zeekanaal van Gent uit naar het
noorden door Zeeuwsch-Vlaanderen, bij Os-
senissa uitmondend in de Westerschelde. Het
kanaal zou ongeveer 3,5 kilometer ten oosten
ven de huidige scheepvaartweg moeten komen,
bij Zaamslag een sluis moeten krijgen en aan
da Belgische zijde van de rijksgrens (bij
Wachtbeke) met een T-splitsing moeten af
takken naar Antwerpen.
Maakt dit pretentieuze plan nu enige kans Heeft
Gent zo'n nieuw kanaal werkelijk nodig Kan het
op dit moment werkelijk serieus worden genomen
Om een antwoord op deze vragen te krijgen heb
ben we de stemming eens gepeild. Het is namelijk
wel eens nuttig om te weten hoe de kaarten liggen
(ondom de verschillende kanaalplannen, die op
hat Zeeuwse grondgebied zijn geprojecteerd. Want
zet ie al die plannen naast elkaar, dan moet er een
k stuk grondgebied van deze provincie vergra
ven worden.
da mond van een woordvoerder van het Bel-
:'-e m.n e.ie van openbare werken (directeur-
e -3ni Jos. Verschave) te Brussel noteerden we
c!c vr: -- .:!o iractie: ,Het plan is een wensdroom
i l' a kringen in het Gentse stadsbestuur.
V A iv i si e :le van, zoals we dat van ieder plan
J' v 't vn, wacht U op dit moment echt geen
u ii 'Ie Belgische regering. Die komt niet.
Nu -ï en vooiiooig niet. Op de onderhandelings-
tafel ligt nu het p'an voor een zeekanaal van Ant-
werpens l: er Sche' de-oever naar de Wester
schelde bij Baalhoek Daar slaan we pal achter En
daarom zen we echt niet van plan om nu twee
zaken tegelijk aan te pakken. Het plan van Gent
is zeer verre toekomstmuziek, als het ooit muziek
wordt
De Belgische onderhandelaars over hef Baalhoek-
kanaal zul'en bij hun besprekingen mei de Neder
landse delegatie het Gen'ic plan dus echt niet als
een aliernalief achter de hand houden. Voor
Brussel kan hel idee van de heer Van den Daele
maar het best in het archief worden gestopt. Komt
bij dat Gent het plan wèl ter kennisneming bij de
regering heeft gedeponeerd, maar dat is voor
Brussel nog geen aanleiding om hef al serieus in
de ambtelijke molen te stoppen. Men beschouwt het
niet als officieel ingediend
Deze wel officiële Belgische benadering loopt
merkwaardig parallel met de bezwaren die zo
links en rechts tegen hef voornemen van de Gente
naren zijn gerezen Zoals uit de reacties op deze
pagina blijkt, zijn er om te beginnen nogal wat be
denkingen in België zelf. Technisch is net natuur
lijk allemaal uitvoerbaar. En de gedachte om een
aftakking te maken richting Antwerpen is op zich
zelf interessant en origineel. Gent ziet bij de tra
cering van de derde poot' van het kanaal op Bel
gisch grondgebied (tussen Wachtbeke en de linker
oever van de Schelde te Antwerpen) zelfs al mo
gelijkheden dagen voor de aanleg van een scheep
vaartkanaal tussen Antwerpen en de Belgische kust
Een kanaal dat de industriegebieden van de haven
steden Gent en Antwerpen op de duur naar elkaar
zou doen toegroeien.
Maar in Antwerpen is men niet erg gevoelig voor
dit soort argumenten. Daar heeft men al zijn ver
wachtingen op het welslagen van de onderhande
lingen over het Baalhoekkanaal gevestigd. Ant
werpen vindt dat de Gentse plannen waarover
vreemd genoeg geen enkel overleg is geweest
de Baalhoekpoliliek doorkruisen.
Groot euvel van het door de studiedienst van de
Gentse haven ontworpen kanaalplan is de snij-
schade en de landbouwgrond, die ervoor moet
worden opgeofferd. De voorzitter van de Zeeuws-
Vlaamse kamer van koophandel, ir. R. H. van Kre
velen, heeft daarop enkele weken geleden nog
eens geattendeerd. Hij vond dat het wat al te druk
wordt met kanalen in het oostelijk deel van
Zeeuwsch-Vlaanderen.
In het algemeen kan worden vastgesteld dat men
wat voorzichtig moet zijn met dit soort rigoureuze
doorsnijdingen van een gebied. Het Gentse toe
komstkanaal kan dan het voordeel hebben dat de
bebouwing van bestaande kernen als Zelzate, Sluis
kil en Sas van Gent ongemoeid gelaten kunnen
worden; he» kan ook een goedkopere oplossing zijn
dan opnieuw een verruiminq van het nu onlangs
nog verbeterde kanaal Gent-Terneuzen, maar daar
mee is echt niet alles gezegd
Er zouden vele honderden hectares cultuurgrond
moeten worden onteigend om het kanaal te kun
nen graven. Bovendien zouden op een afstand van
ruim 3 kilometer van eikaar twee kanalen een
stuk Zeeuwsch-Vlaanderen versnijden. Dat levert
ettelijke problemen op. En die los je niet op met
een paar brede bruggen en goede verbindingen
lussen de beide kanaaloevers. Op de bestaande
kanalen (zoals het kanaal Gent-Terneuzen, het ka
naal door Zuid-Beveland) is in de streek langzamer
hand alles afgestemd. Maar een kanaal als dit zou
plaatsen als Axel en Hulst volledig van elkaar
scheiden. Ook planologisch is het plan van Gent
maar weinig gelukkig. Hef loopt dwars door ooste
lijk Zeeuwsch-Vlaanderen. Een kanaal van Ant-
werpens linker Schelde-oever naar Baalhoek is wat
dat betreft heel wat minder veeleisend. Het heeft
een voorlopig tracé, dat langs de rand van het
verdronken Land van Saeftinge gaat en veroorzaakt
veel minder snijschade. De voordelen en de na
delen van zo'n kanaal moeten wel heel goed legen
elkaar worden afgewogen.
Een vraag die zich ook opdringt: heeft Gent nu
werkelijk zo'n groot kanaal nodig. Reactie uit Brus
sel: ,Het is klassiek, dat ieder stadsbestuur plannen
maakt voor over 50 jaar.' Voor de mogelijkheden,
die de scheepvaartroute op de Westerschelde op
het ogenblik biedt, is de opzet van een kanaal voor
schepen tot 125.000 ton beslist te groot. Datzelfde
bezwaar geldt natuurlijk ook voor een kanaal bij
Baalhoek, richting Antwerpen. Maar het is boven
dien de vraag of G.-nt een dergelijk kanaal wel
rendabel kan maken. Enkele bedrijven in de agglo
meratie Gent vinden de accommodatie van het nu
verbeterde kanaal te bekrompen Maar accommo
datie van die omvang heeft Amsterdam met het
Noordzeekanaal toch een nogal indrukwekkende
industriële ontwikkeling bezorgd. Trouwens: het
,Plan 2000' van Rotterdam voor de ontwikkeling van
het noordelijk deltabekken w.l (in de Hoeksche
Waard) een industriegebied situeren achter een
kanaal dat schepen tot 60.000 ton zal kunnen ont
vangen
Gent heeft in de ogen van velen de taktische fout
begaan door het plan voor dit snperkanaal op een
onoelukkig moment wereldkundig te maken. Te
gelijk bij de openina van het verruimde kanaal
Gent-Terneuzen op 19 december il. Het deed wat
opportunistisch aan. Er schijnt zelfs nog enig ge
harrewar te zijn ontstaan over de publikatie in het
speciale nummer van het tijdschrift ,Gent werkt.'
En die indruk is natuurlijk wel het laatste dat Gent
zich kan permitteren wil het zijn motieven, die
pleiten voor het superkanaal door Zeeuwsch-Vlaan
deren waar maken. Temeer nu in België de stem
ming tussen de zeehavens onderling er ook niet een
van pars en vree is.
KEES VAN DER MAAS
BERT OGGEL
5&=
L. DEIWAIDE, AriTWEnPEN:
L. Delwaide, schepen voor
havenzaken van de stad Ant
werpen:
.Wij zijn bijzonder verrast door het
plan van Gent, temeer omdat het
totaal doorkruist wat er op papier
staat. Wij in Antwerpen hebben ge-
hozen voor het Baalhoekkanaal. Dat
is voor ons de sleutel voor de ont
sluiting van de linkeroever. De on-
dcrhandelingsdelegaties aan weers
kanten zijn samengesteld. Er is tus
sen België en Nederland al geruime
tijd een principieel akkoord. Dat
moet nti u orden omgezet in een con
ventie. Het zou erg kinderachtig zijn
om nu plotseling een ander kanaal-
plan naast dat van Baalhoek te zet
ten. Antwerpen zou er zijn eigen
ruiten mee inslaan.
Ik vind dit plan van Gent ook erg
ontijdig. Gen', kan zo veel plannen
maken als het wil. Als ze het nieuwe
kanaal krijgen is het mij goed. Maar
juist twee maanden geleden is het
verruimde kanaal Terneuzen-Gent
officieel geopend. Om dan meteen al
met een plan voor weer een nieuw
kanaal aan te komen. Zoiets doel
men niet bij een feestelijke gebeurte
nis. bijgewoond door twee staats
hoofden.
Er moet ook eerst nog eens bewezen
worden (echt zakelijk beredeneren)
dat de sluis bij Terneuzen en het nu
verruimde kanaal werkelijk te klein
zijn voor het havengebied van Gent
De sluis is nog maar een paar maan
den in functie. Als er al sprake van
zou zijn dat een stevig aantal grote
schepen zich bij de sluis heeft aan
gediend en daar is teruggestuurd
omda: .et i.c,r konden, dan
zou de zaak misschien anders kun
nen komen liggen. Maar heeft U
daarvan gehoord? Ik niet.
Officieel contact tussen Gent en
Antwerpen is er over dit plan nog
niet geweest. Schepen Van den Daele
heeft het eens uiteengezet op een
vergadering, waar ik ook aanwezig
was. Daarbij is het tot nu toe ge
bleven.
Van de onderhandelingen tussen Ne
derland en België over de aanleg van
het Baalhoekkanaal heb ik grote ver
wachtingen. Ik geloof namelijk in de
Benelux. Mochten de onderhandelin
gen mislukken, dan zou dat een bla
mage voor de Benelux zijn. Maar
zover zal het echt niet komen.'
P. VAN HOEVE, AXEL:
P. van Hoeve, dijkgraaf van het
waterschap Axeler Ambacht en
voorzitter van de afdeling Oost
Zeeuwsch-Vlaanderen van de
CBTB:
.Op zich vind is het al een eigen
aardige zaak dat Gent met nog een
kanaalplan komt, nu het Baa.lhoek-
project net goed in discussie komt
en het kanaal Gent-Terneuzen juist
op een redelijke diepte is gebracht.
Baalhoek is nop wel te overkomen
Het ligt helemaal aan de periferie
en ik kan begrip opbrengen voor de
verlangens van Antwerpen. Maar ik
moet er niet aan denken dat er
dwars door Zeeuwsch-Vlaanderen
nog een kanaal zou worden ge
graven. De streek komt op die ma
nier net als in het verleden weer in
het water te liggen. Welke conse
quenties heeft dat niet voor de ver
bindingen! Alle respect voor onze
Belgische vrienden, maar een kanaal
Gent-Ossenisse gaat mij te ver. En
ik zou het onze regering ook hoogst
kwalijk nemen als men daaraan
medewerking zou verlenen. Het is
voor mij onaanvaardbaar. En dan
denk ik nog niet eens aan het ver
lies van landbouwgrond. Ik heb mij
altijd op het standpunt gesteld dat
we een dergelijk verlies moeten ac
cepteren als het voor de ontwikke
ling van de streek van belang is. Dat
is, meen ik, bij het kanaalplan Gent-
Ossenisse niet 't geval. Voor de indu
striële ontwikkeling van Zeeuwsch-
Vlaanderen zijn er op andere plaat
sen nog mogelijkheden genoeg. Ik
hoef maar te kijken naar de oevers
van het kanaal Gent-Terneuzen'
H. A. NI. A. DE MEIJER, TERNEUZEN
H. A. M. A. de Meijer, voorzit
ter van de vereniging Haven-
belangen te Terneuzen:
.Als Antwerpen serieus wil trachten
het spel met Rotterdam vol te hou
den, zal het niet voor een sluis bij
Baalhoek maar voor één bij Osse-
nisse moeten kiezen. Het Baalhoek-
project is maar e°n halve oplossing.
Tussen Terneuzen en de ingang van
het toekomstige Baalhoekkanaal lig
gen in de vaargeul van de Wester
schelde twee gevahrlijke drempels.
Als Zeeuwsch-Vlaanderen een stuk
van België was, zou er in plaats var
het Baalhoekkanaal een waterweg
worden gegraven van Terneuzen-
oost naar de linker Schelde-oever
bjj Antwerpen. Zo'n kanaal zou 10
kilometer langer zijn, maar enkele
duizenden hectaren industrieterrein
extra ontsluiten. De sluis aan de in
gang zou bovendien van belang zijn
voor een industrieplan Ossenisse én
een 100.000-tons kanaal naar Gent
Zelfs als men deze beide laatste mo
gelijkheden niet direct zou benutten,
zou latere realisering toch veel een
voudiger en goedkoper zijn.
Nu Zeeuwsch-Vlaanderen geen deel
van Belgie uitmaakt, hebben Neder
landse politici het in handen om zó
te coördineren, aai met één enkel
sluizencomplex toch drie plannen
tegelijk mogelijk worden. Zij kunnen
tie tegenstelling Antwerpen-Gent,
die elk voor zich een kanaal willen,
tot elkaar brengen. Of België het
graven van hel grote kanaal naar
Gent direct of pas veel later wil be
kostigen en uitvoeren, is hun zaak.
Maar de aanzet en de mogelijkheid
is er. Zónder een dure sluis te moe
ten maken'.
.Nederland- kan zuidelijk van de
Westerschelde 3500 lot 4500 hectare
aan zeer diép water gelegen in
dustrieterrein gaan ontwikkelen. Als
men tenminste niet wil volstaan met
bjj Rotterdam honderden miljoenen
guldens en duizenden hectaren grond
te offeren. Natuurlijk zullen wij ons
aandeel in het kanaal Antwerpen-
Ossenisse moeten bijdragen. Voor
Gent is de aanleg van zo'n kanaal
de enige mogelijkheid om ooit een
scheepvaartweg voor 100.000-tonners
te krijgen'.
GENT Het plan om Gent via een kanaal door Oost Zeeuwsch-Vlaan
deren bereikbaar te maken voor schepen tot 125.000 ton is naar een
idee van schepen G. van den Daele uitgewerkt door het studiebureau
van de haven van Gent. Schepen Van den Daele, onder wie het gemeente
lijk havenbeleid van Gent ressorteert, kwam met zijn plan ongeveer een
half jaar geleden de eerste keer voor de dag. Het gold als een alternatief
voor het Antwerpse Baalhoekproject. Wat hem voor ogen stond was
namelijk een kanaal dat zich landinwaarts met een T-splitsing zou ver
takken naar zowel Gent als Antwerpen. Terwijl van het Baalhoekkanaal
alleen Antwerpen profiteert, zou volgens schepen Van den Daele met
dit plan de industrialisatie in drie gebieden zijn gediend: in Antwerpen
(linkeroever), in Gent en in Zeeuwsch-Vlaanderen langs de Wester
schelde.
Bij het op papier uitwerken van de plan
nen is de gedachte aan een T-kanaal
kennelijk wat op de achtergrond ge
raakt. Maar met de mogelijkheid is wel
degelijk rekening gehouden De splitsing
is op Eelgisch g ondgebied geprojec
teerd. Mocht het ooit tot uitvoering ko
men. dan zcu bovendien een oude Bel
gische wens. een kanaal van Antwerpen
naar de kust. al voor de helft zijn ge
realiseerd
Bij de tracering v- het kanaal Gen!
Ossenisse koeien gerac.md op f700
miljoc is met een aantal natuurliike
omstandigheden rekening gehouden
Men liet het kanaal itmonden op een
plaats, waar de Westerschelde meei
dan 30 meter diep is. In Zeeuwsch-
Vlaanderen zelf werden alle bebouwde
plaatsen vermeden. De eis, dat het ka
naal bevaarbaar moet zijn voor Schepen
tot 125.000 ton leidde tot de volgende
afmetingen:
Het kanaal krijgt een diepte van
18 meter. De breedte op de water-
piegel bedraagt 340 tot 440 meter,
de bodembreedte 200 £01*250 meter
Ter vergelijking: het Noordzeekanaal
is met een bodemorcedte van 170
meter berekend op schepen van 60 a
70.000 ton.
Er is een zeesluis geprojecteerd
met de volgende afmetingenlengte
tussen de deuren 500 meter, breedte
60 meter diepte 18 m N.A.P. De
sluis is vrij diep landinwaarts gesi
tueerd (ten oosten van Zaamslag en
ten zuiden van de weg Zaamslag-
Terhole) omdat er op die manier een
voorhaven ontstaat vmarlangs
havenbekkens en industrieterreinen
kunnen worden aangelegd. Over de
sluishoofden kan een oost-west ver
binding worden gemaakt.
In Gent beschouwt men het als een
groot voordeel dat he kanaal met all«
bijkomende werken tunnels, zinkers
in het droge kan worden aangelegd.
Vooral financieel betekent dat een aan
zienlijke besparing. Om de West er-
-shelde ze bevaarbaar te maken voor
schepen tot 125 000 ton zal het nood
zakelijk zijn het Scheur verder uit te
diepen. Daarvar profiteren dan ook
Antwerpen, Vlisslngen en Terneuzen.
Wat betr ft de tracering van hel kanaal
op Belgisch gebied sluiten de plannen
aan bij die voor de uitt eiding van het
Gentse haven- en industriegebied. Ver
moedelijk reeds in de loop van dit jasr
za begonnen worjJen bij Terdonk een
zijarm - an het kanaal Gent-Temeuzen
aan te leggen om de vestiging van
nieuwe industrie mogelijk te maken.
Naar gelang de behoefte zal deze zijarm
in oostelijke richting worden uitgebreid.
In Gent hoopt men, dat het ogenblik zal
komen waarop men niet alleen meer
oostwaarts mag werken, maar dwars
door Zeeuwsch-Vlaanderen een nieuwe
verbinding kan maken met open zee.